رافع عادل ئه‌سعه‌د: پشتی به‌یانا 11 ئادارێ سانه‌ویا دهۆك ژێكڤه‌بوو بۆ ئاماده‌یا كاوه و ناڤنجیا گاره
دیدار سالار محه‌مه‌د دۆسكی:
مامۆستا رافع عادل ئه‌سعه‌د ژدایك بوویێ سالا 1944 ل باژێرێ دهۆكێ، پولا ئێكێ یا سه‌ره‌تایی ل قوتابخانا (دهۆك یا ئێكێ) خواندیه، چونكه بابێ وی رێڤه‌به‌رێ داهاتی بوو و هاته ه‌گوهاستن بۆ قه‌زا ئامێدیێ دهێته ڤه‌گوهاستن بۆ قوتابخانا ئامێدیێ و (پولێن، دووێ و سیێ و چارێ) وێرێ خواندینه و دووڤ دا ڤه‌گه‌ریا باژێرێ دهۆكێ هه‌ر دو پولێن (پێنجێ و شه‌شێ) ل هه‌مان قوتابخانا (دهۆك یا ئێكێ) ته‌مام كر، ل سالا خواندنێ (1964 – 1965 قوناغا ناڤنجی و ئاماده‌ی ل (سانه‌ویا دهۆك) پشكا زانستی ب دووماهی ئینا و پشتی ده‌رچوویێ تێكرا نمرێن وی 62 بوو و ل كولیژا زمانان ل زانكۆیا به‌غدا پشكا كوردی هاته وه‌رگرتن.
مامۆستا رافع عادل ئه‌سعه‌د، بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ گۆت: ل زانكۆیێ مه دو زمان خواندن وه‌ك تایبه‌ت مه‌ندی و بسپوریا من یا ئێكێ زمانێ كوردی بوو و یا دووێ زمانێ ئنگلیزی بوو و هه‌ر چار سالێن كولیژێ هه‌ر سال یێ ئێكێ ده‌ردكه‌فتم وی ده‌می مامۆستایێن مه(صادق به‌هادین،عزدین ره‌سول، نه‌سرین فه‌خری، ئه‌حمه‌د ئوسمان) ئه‌ف هه‌رسێ مامۆستایه ده‌رچوویێن زانكۆیا روسیا بوون چونكه وی ده‌می بتنێ دكتورا دا ل (پاریسێ و رۆسیا) و (پاكیزا ره‌فیق حلمی) سه‌رۆكێ پشكێ بوو وی ده‌می ده‌لیڤه بوومن هاته كو به‌رده‌وامیێ بده‌مه خواندنێ ل (پاریس) و من حه‌ز دكر لێ بابێ من خودێ ژێ رازیبت حه‌ز نه‌كر به‌رده‌وامیێ بده‌مێ و ئێكه‌م وه‌ك مامۆستا ل رێكه‌فتی 4/2/1970 هاتمه دامه‌زراندنا ل ئاماده‌یا (كاوه) ل سالا خواندنێ 1970- 1971 مه ناڤێ وێ ژ (سانه‌ویا دهۆك) راكر و مه كره (ئاماده‌یا كاوه) و ناڤنجیا(گاره) ل تاخێ گه‌لی هاته‌دانان و تومار هه‌می ل ناڤجنیا (گاره) دبه‌رهه‌ڤن، ل سالا 1974- 1973 وه‌ك رێڤه‌به‌رێ ئاماده‌یا كاوه من ده‌ست بكارێ خوه كر و پێشتر ژی ب دو سالان وه‌ك هاریكارێ رێڤه‌به‌ری بووم، دووڤ دا گه‌هشتمه شوره‌شێ وی ده‌می (سانه‌ویه) دانابووم ل سه‌رسنگێ من ده‌وام كر وی ده‌می قه‌سرا شاهی یا سه‌رسنگێ مه كره كونترول بۆ قوتابخانێن سه‌ره‌تایی و ده‌مێ زڤرین ل سالا 1975 حوكمه‌تا عیراقێ ژ پرۆسێسیا خواندێ دویر خستین و هاتمه ره‌وانه‌كرن بۆ پشكا (پرۆگرام و په‌رتووكان) ل په‌روه‌ردێ و پشتی بورینا دو سالان وه‌ك رێڤه‌به‌رێ (ناڤنجیا هاوكاری) هاتمه‌دانان و ئێكم سال بوو ئه‌و ناڤنجی بهێته‌ڤه‌كرن وی ده‌می ئاڤاهیێ وێ دكه‌ته به‌رامبه‌ر مزگه‌ڤتا(شه‌هیدان) گرێ باصێ و ئه‌ڤه هه‌تا سالا 1979ێ وێ سالێ داخازكرم ببمه هاریكارێ رێڤه‌به‌رێ گشتیێ په‌روه‌ردێ بۆ كارۆبارێن كارگێری و خویه‌تی وی ده‌می سێ هاریكار رێڤه‌به‌رێ په‌روه‌ردێ هه‌بوون وی ده‌می (عادل یونس عه‌بو) رێڤه‌به‌رێ په‌روه‌ردێ بوو.
مامۆستا رافع زێده‌تر گۆت: ده‌مێ بوومه رێڤه‌به‌رێ ئاماده‌یا كاوه و هه‌مان سال خێزانا من رێڤه‌به‌را ئاماده‌یا دهۆك یا كچان بوو، ده‌مێ هێشتا دهۆك سانه‌ویه یا تێكه‌ل بوو كچ و كور ل گه‌ل ئێك بوون و ل سالا 1986 ئاماده‌یا دهۆك یا كچان هاته‌دانان، ل سالا 1986 چوومه پشكا سه‌رپه‌رشتیاری یا بسپوری و چاف پێكه‌فتن ل گه‌ل من هاته‌كرن و بوومه سه‌رپه‌رشتیارێ كارگێری و به‌رده‌وام بووم هه‌تا سالا 1990ێ و پشتی ڤه‌كێشانا فه‌رمانگه‌هێن حوكمه‌تا به‌عس ژ پارێزگه‌هێن كوردستانێ وی ده‌می بوومه رێڤه‌به‌رێ گشتیێ په‌روه‌ردێ ب وه‌كاله‌ت هه‌تا سالا 1994ێ وی ده‌می (عه‌بدوالعزیز ته‌یب) پارێزگه‌رێ دهۆك بوو، پشتی هه‌لبژارتنێن په‌رله‌مانێ كوردستانێ، وی ده‌می پوستێ رێڤه‌به‌رێ په‌روه‌ردێ بۆ ئێكه‌تی نشتیمانی كوردستان كه‌فت بوو وی ده‌می (ناجی محه‌مه‌د مسته‌فا ئامێدی) بۆ رێڤه‌به‌ر و بوومه سه‌رپه‌رشتییێ بسپوری یێ ئێكێ ل پارێزگه‌هێ و به‌رده‌وام بووم 1/8/2008 هاتمه خانه‌نشینكرن و ژیێ من بوونه 64 سال و ساله‌كێ بوومن هاته درێژكرن و حه‌زا من بوو ئه‌ز و خێزانا خوه پێكڤه بهێینه خانه‌نشینكرن وێ سالێ ئه‌م پیكڤه هاتینه خانه‌نشینكرن.
مامۆستا رافع به‌حسێ سه‌ربورا خوه ل گه‌ل وه‌رزشێ كر و گۆت: یاریكه‌رێ هه‌لبژارتیێ پارێزگه‌ها دهۆك بووم یێ باسكت بوولێ و دامه‌زرێنه‌رێ یانا دهۆكم و ده‌سپێكێ جێگرێ سه‌رۆكێ یانا دهۆك بووم وی ده‌می ده‌سته‌یا دامه‌زرێنه‌رێن یا دهۆك ل سالا 1971- 1972ێ ژ ئه‌ڤان كه‌سان پێك دهات (رافع عادل) سه‌رۆك یانێ ( حوسامه‌دین عوبه‌یدوالله) سكرتێر بوو(خالد حسێن) ئه‌ندام و (جه‌عفه‌ر كه‌مكی) ئه‌ندام(سه‌لیم ئه‌مین) ئه‌ندام (ئه‌دیب میرو) ئه‌ندام، (ناجی) ئه‌ندام، هه‌مان ده‌م بۆ یاریا ته‌نسێ وی ده‌می یێ ئێكێ بووم ل سه‌ر قه‌زایێن پارێزگه‌ها نه‌ینه‌وا وی ده‌می دهۆك سه‌ر ب پارێزگه‌ها مویسل ڤه وی ده‌می مه یاری ل ته‌له‌عفه‌ر و شێخان و هه‌می قه‌زا دكر و هه‌می پارێزگه‌هێ یێ ئێكێ بووم.
مامۆستا نافع ناڤێن رێڤه‌به‌رێن په‌روه‌ردێ ژی دیاركرن كو ئێكه‌م رێڤه‌به‌رێ په‌روه‌ردێ (محه‌مه‌د سه‌عید عه‌بدوالرحمان) هێشتا ل مویسل ده‌وام دكر و دووڤ دا (محه‌مه‌د حوێز لملا) سالا 1970 و دووڤ دا (عزه‌دین سه‌ردار) و دووڤ دا (ئعام غایب محمود) خه‌لكێ دیالا بوو گه‌له‌ك ما و دووڤ دا(عادل یونس عه‌بو) سالا 1977 هه‌تا 1981 و دووڤ دا (محه‌مه‌د سه‌عید عه‌بدوالرحمان) جاره‌كا دی بۆ رێڤه‌به‌رێ گشتی په‌روه‌ردێ و سالا 1985- 1986 (حوسامه‌دین عه‌وبیدوالله ) بۆ رێڤه‌به‌رێ په‌روه‌ردێ و ده‌مێ چووی وه‌كاله‌ت دامن و ل سالا 1990 هه‌تا 1994ێ بوومه رێڤه‌به‌رێ په‌روه‌ردا دهۆك ب وه‌كاله‌ت، (ناجی محه‌مه‌د مسته‌فا) دووڤ دا (محه‌مه‌د ئه‌مین محه‌مه‌د صالح) دووڤ (حه‌مید صالح عه‌بو) دووڤ دا ( عه‌بد یوسف) و نوكه ژی مامۆستا (عومه‌ر عه‌لی تاها) رێڤه‌به‌رێ گشتیێ په‌روه‌ردا پارێزگه‌ها دهۆك، ل دووڤ سیسته‌مێ عیراقێ یێ دبوو رێڤه‌به‌رێ په‌روه‌ردێ دڤێت هه‌لگرێ باوه‌رناما به‌كالوریوس بیت.
هێشتا گۆت: ل سالا 1992 ئێك ژ دامه‌زرێنه‌رێن په‌یمانگه‌ها هونه‌رێن جوان بووم و رازیبوونا وێ من وه‌رگرتو ئێكه‌م رێڤه‌به‌ر (عه‌بدوالرحمان كه‌لحێ) من دانا وی ده‌می سه‌رپه‌رشتیارێ هونه‌ری بوو و كه‌سه‌كێ گه‌له‌ك زیره‌ك و چالاك بوو.
مامۆستا نافع به‌حسێ وه‌رزشا زارۆكینیێ كر ل قوناغا سه‌ره‌تایی ل قوتابخانا (دهۆك یا ئێكێ) گۆت: وی ده‌می من یاریا سه‌ر مێزێ دكر وی ده‌می ئاڤاهیێ قوتابخانا مه ل بازاری بوو كو دبێژنێ (ئاڤاهیێ په‌یمانگه‌ها هونه‌رێن جوان) وی ده‌می ژ قوتابیێن چالاك بووم وی ده‌می یاریا ته‌نسا عه‌ردی مه ل گه‌ل ئێك قوتابخانا نه‌دكر قوناغا سه‌ره‌تایی و ل قوناغا ناڤنجیێ و سانه‌ویێ مه قوتابخانا ل گه‌ل ئێك یاریا ته‌نسا سه‌ر مێزێ كر و ژ یاریكه‌رێن گه‌له‌ك چالاك بووم، هه‌ر ل قوناغا سه‌ره‌تایی مامۆستا (نصره‌دین پێداوی) مامۆستایێ منێ هونه‌ری بوو و مامۆستا (جه‌سیم ئه‌فندی) مامۆستایێ مه‌یێ وه‌رزشێ بوو وی ده‌می گه‌له‌ك جاران ده‌رتێخستینه ده‌رڤه و ئامیرێ كه‌مانێ بوومه دژه‌نی و سه‌قایه‌كێ هونه‌ری بوومه په‌یدا دكر وی ده‌می قوتابخانا (صه‌لاح الدین) تایبه‌تمه‌ندیه‌كا باش هه‌بوو چونكه قوتابخانا ئێكێ بوو ل دهۆكێ و دووڤ دا قوتابخانا دووێ هاته‌دانان وی ده‌می چ قوتابخانه نه‌بوون و قوتابخانا مه یا ده‌سپێكێ وه‌ك ئاڤاهی ل جهێ بنگه‌هێ پولیسان بوو ئه‌وێ نوكه بوویه پاركا نه‌وروز و دووڤ دا چوونه ئاڤاهیێ نوو وی ده‌می مه مامۆستایه‌كێ جوهی هه‌بوو دگۆتنێ(سه‌لمان ئه‌فندی) رێزێ ل هه‌موو مامۆستا دگرم ئه‌وێن وانه نیشامه‌داین.
هێشتا گۆت: ده‌مێ سالا ئێكێ ده‌رچوویم تایبه‌تمه‌ندیا من زمانێ كوردی بوو و سالا ئێكێ ژ دامه‌زراندنێ من زمانێ ئنگلیزیێ دگۆت، پشتی به‌یانا 11 ئادارێ من وانا كوردیێ دگۆت وێ سالێ گه‌له‌ك كه‌یفا خه‌لكی هات و ئاهه‌نگێن مه‌زن دهاتنه گێران، ل سالێن 1958 – 1959 گه‌له‌ك شوعی دبه‌ربه‌لاف بوون و شه‌ره‌كێ بهێز دناڤبه‌را پارتی و شوعی یا دا دروست بوو وی ده‌می قوتابی بووین ل سانه‌ویا دهۆك بووین وی ده‌می گه‌له‌ك قوتابی دهاتنه قوتاتن و چوونه ده‌ف قائیمقامی و دووڤ دا ئه‌و قوتابیێن گرتی دهاتنه به‌ردان.
مامۆستا نافع زێده‌تر گۆت: ماوێ ئه‌ز قوتابی چ جاران نه‌هاتیمه قوتان چونكه نه قوتابیه‌كێ لڤلڤوك بووم، قوناغا سه‌ره‌تایی گه‌له‌كێ زیره‌ك بووم به‌لێ ل كولیژێ ژ هه‌می قوناغێن خواندنێ زیره‌كتر بووم چونكه غه‌ریبی بوو وی ده‌می بتنێ بووم و پتر ماوێ من ب خواندنێ ڤه دچوو و تشته‌كێ گه‌له‌ك غه‌ریب بوو وی ده‌می 80 قوتابی ل پشكا زمانێ كوردی ل زانكۆیا به‌غدا بووین و بتنێ پێنچ قوتابی خه‌لكێ به‌هدینان بووین و بتنێ كورد دهاتنه پشكا زمانێ كوردی (نافع، ئه‌لمان نزاركی، نه‌زیف فه‌قی عه‌لی، قه‌سیم سه‌لمان، محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د عه‌بو) بتنێ ئه‌م خه‌لكێ دهۆك بووین و هه‌ر ئێك ژ مه ل جهه‌كی هاته‌دامه‌زراندن و ئه‌ڤه ل سالێن شێستان بوو .
مامۆستا نافع زێده‌تر گۆت: چونكه وی ده‌می كورد بووین دیفچوون ژلایێ ئه‌منی گه‌له‌ك ل سه‌ر مه هه‌بوو لێ خوه دیار نه‌دكرن وی ده‌می كه‌سه‌ك ژ مه نه‌هاتبوو گرتن وی ده‌می خولا سیێ یان چارێ بووم.
مامۆستا نافع عادل ئه‌سعه‌د زێده‌تر گۆت: ل رۆژێن پێنج شه‌مبی ده‌مێ ئالا دهاته بلندكرن سرووده‌كا شاهی هه‌بوو و پشتی رێكه‌فتنا 11ی ئادارێ ئه‌ی ره‌قیب ل قوتابخانا هاته گۆتن.
