زمانێ خوار
باڤێ نازێ
زەنگل لێ دا و هەر شاگرتەك ب رێزا سنفا خوە را, دەرباسی هوندر بوو.
میرۆ ژی د سنفێ یەكێ دا بوو و ئەڤ رۆژا پێشین ژ خواندنا وی د دبستانێ دا بوو. ئەوی جیێ خوە ل تەنشتا شاگرتەكی نەناس گرت. هێ نەگەهیشت جیێ خوە بگرە, ژ نشكێڤا مامۆستە دەرباس بوو. شاگرت هەموو رابوون سەر پیان و ل بەر وی, ب رێزداری, راوەستیایی مان. ئەوی هنە تشت گۆتن, شاگرت روونشتن و میرۆ ژی ب وان را. پشتی وێ یەكێ مامۆستە, ب مادەكی ترش و ب ساو, خوە ب ئاخاڤتنەك رەق ب شاگرتان دا ناسین:
– ناڤێ من كەمالە و ئەز گەلەكی سەرفراز و شانازم, كو ناڤێ من ل ناڤێ باڤێ مە, تتركان, بوو یە.
پشتی وێ, دەست ب وانا خوە, یا پەروەردە كر:
– ئەڤ دەڤەر نە مالا باڤێ وە یە. ئەڤ دەڤەر – دبستانە و وەكو دارا هرمێ فەمی یە. ل ڤر وێ ئاخاڤتن تەنێ ب زمانێ شاهرستانی بە, كو ئەو ژی زمانێ ئاتاتوركێ مە یە, كو شیرن و خواشە. ژ ئیرۆ و پێڤە, زمانێ هۆڤیتیێ یێ مالێ ژ بیر بكن – ل ڤر مامۆستە ئاورێن خوە ل ناڤ قوتابیان گەر‌اند و ب ئیشارەتا دەستێ خوە دیسا ب زرت ئاخاڤتنا خوە بەردەوام كر – ئەو شاگرتێ كو ب زمانێ مالێ یێ دووری شاهرستانیێ باخڤە – ئەزێ ب ڤی دەستی گوهێ وی بفركینم, هەتا كو زمانێ وی ژ دەڤێ وی دەركەڤە. – ب ڤێ گەفێ وی كولما دەستێ خوە بلند كر, ل ماسا ل بەر خوە خست.
ل ڤر, ژ بەر كو میرۆ تێ نەدگەهیشت مامۆستە چ دبێژە, ژ شاگرتێ تەنشتا خوە پرسی:
– ئەڤ ئەفەندی چ دبێژە?
یێ شاگرت بەرسیڤا وی نە دا, پێرا-پێرا دەستێ خوە بلند كر, كو ئەو ژی نیشانا رێداینا ئاخاڤتنێ ژ لایێ مامۆستە ڤە.
ژ بۆ مامۆستە ئەڤ بالكێش بوو و ئەوی رێ دایێ. شاگرت ر‌ابوو سەر خوە و ئاخڤی:
– خۆجە! ئە‌ڤی – ب دەستێ خوە ئامۆژە ب میرۆ كر – ئەو نها, ب زمانێ مالێ, ب كورمانجی, ب من را ئاخڤی..
شاگرت نەگەهیشت ئاخاڤتنا خوە ببە سەری, مامۆستە بەر ب وان ڤە هات, سەرانسەر, گوهێ میرۆ گرت و ب دەستێ دن لێدا و ئەو كشكشاند بەر دەپا نڤیسێ.
میرۆ ژی, هیچ تێنەدگەهیشت, ژ بۆ چ لێدانێ دخوە. میرۆ هین د ڤێ هزرێ دا بوو, مامۆستە چەند سیلێن دن پێ ڤەكرن. پاشێ بەرێ خوە دا شاگرتان و ب هەلچوونەك هێچ ئاخڤی:
– ئەڤێ ببە چ كەس, كو ب زمانێ كوردی باخڤە. بەری هەر تشتی زمانەكی وەها نینە, لۆما ژی ب ڤی زمانێ نە زمان نەئاخڤن. – ب ئاخاڤتنا خوە را میرۆ دە‌هفاند, بەرێ وی دا دیوار و ل سەر لنگەكی دا راوستاندن, ل ڤر ئەوی ب گەف پرسی: – هوون تێ گەهیشتن?
– ئە‌رێ! – شاگرتان ب یەك بەرسیڤ دان.
مامۆستە دەست ب وانا خوە كر, میرۆ ژی ما ل ڤێ رەوشێ دا, هەتا زەنگل لێدا.
ب دەركەتنا زارۆكان, چەند گۆتنێن رەق ژێ را گۆت و ب دە‌هف ئەو بەردا ناڤ زارۆكێن, كو دەردكەتن هەوشێ.
میرۆ, ب دەركەتنا خوە ل گەل پربوونا شاگرتان, یێن كو هەموو ژ سنفێن خوە دەركەتبوون, گوه ل كەسی نەكر. ئەوی تەنێ چاڤێن خوە ل قۆرزیكەكێ گەر‌اند, ب دیتنا وێ, بەرێ خوە دا ور. ب گەهیشتنا خوە, مینا باڤێ خوە, چاوا د تەنگاڤیێ دا, دەست ب دوا دكر, وی ژی بەرێ خوە دا ئە‌سمانا, دەستێن خوە بلند كر و ب كەل و گری, دەست ب دوا و گازنا خوە كر:
– خوەدێۆ! ژ بۆ چ تە وەها كر, كو ئەز تشتەكی ژ گۆتنێن تە ناگەهێم? خوەدێۆ, ئەز قوربانا تە مە, زمانێ من بگەرینە, كو ئەز ژی باخڤم و ژ وان فەهم بكم! خوەدێۆ, ئەز د بەختێ تە دا, من ل ئە‌ردێ نەهێلە!
میرۆ, ب سێوەیێ كو باڤێ وی دوا دكر, ل گۆرا رەوشا خوە, خواستەكا خوە ژ خوەدێ ئانی سەر زمانێ خوە.
لێ ئەوی نەدیت, كو شاگرتێ ل تەنشتا وی بوو, گوهداریا وی دكە. و كەنگی زەنگل لێدا, شاگرت دیسا دەرباسی هوندورێ سنفێن خوە بوون.
میرۆ نەگەها ل جیێ خوە روونێ, خۆجە ب لەز دەرباس بوو و جارەكە دن بەر ب میرۆ ڤە چوو, ئەو و شاگرتێ ل تەنشتی وی ئانین بەر دەپا نڤیسێ و فەرمانا خوە دا:
– ژ بەر كو ئەڤ جەهشكە, ب زمانێ شاهرستانی تێ ناگەهێ – ژ شاگرتێ ب میرۆ را كو ئانیبوو بەر دەپێ گۆت: – تو ئاخاڤتنا من ژێ را وەرگەرینە. و ئەڤێ جارا پێشین و داوی بە, كو ئەزێ بهێلم وەكی ئاخاڤتن ب زمانێ مالێ چێ ببە. ژێ پرسیار بكە, ئەو ل هەوشێ ل گەل كێ دئاخڤی?
دەما یێ شاگرت پرسیارا مامۆستە ژ میرۆ را وەرگەراند, ئەوی ب چاڤێن ترس و مەندەهوشیێ نهێری و مینا كو ببێژە: «ئەوی چاوا دزانی?..», ب ڤێ ماتماینێ و نە بێ ترس, بەرسیڤ دا:
– ئەز ئەز ب خوەدێ را دئاخڤیم..
شاگرت گۆت:
– خۆجە, ئەو دبێژە, كو ب خوەدا را داخڤی..
ب پرس و ماتماین, ئەڤ گۆتن ژ دەڤێ مامۆستا دەركەت:
– ب خوەدێ را?! – و دوو را ب هێچبوون و گۆتنێن زرت گۆت: – كور‌ۆ, ما تو مووسایێ پێخەمبەری, وەكی ب خوەدێ را باخڤی? ئەو چاوا تو دكاری ب زمانێ خوە, یێ خوار, ب خالقێ دونیایێ را باخڤی?..
ب وەرگەرا ئاخاڤتنا مامۆستە, میرۆ لێ نێری, زمانێ خوە دەرخست, شانی وی دا و گۆت:
– خوەدێ, زمانێ من نە خوارە..
كەنگی مامۆستە دیت, كو زمانێ خوە دەردخینە, ئەوە نەما ل هێڤیا وەرگەرێ ما, شقامەك روویێ وی دا و قیریا:
– ژ ڤی كەری را بێژە, كو هیچ نابە, كو زمانێ مالێ باخڤە!
مامۆستە ب گۆتنا خوە, میرۆ بەر ب جیێ وی دە‌هفاند.
میرۆ, پشتی رۆژەك پێشیێ, گران و ئێش, ژ خواندنا خوە هاتە مالێ.
بێدەنگ دەرباسی ئودێ بوو.
دەستێ دایكا وی د هەڤیر دا بوو, نكاربوو پێ ڤە بچوو یا, جیێ خوە ل قۆرزیكەكێ گرت.
ل ڤر دایك ژێ دپرسە:
– ها, میرێ من.. رۆژا پێشیێ ژ خواندنێ چاوا دەرباس بوو?..
میرۆ بەرسیڤا دیا خوە نە دا, بێدەنگ ما ل جیێ خوە.
دایكێ, دەما دیت ئەو بێ بەرسیڤە و بێچێزە, دەستێ خوە ژ ناڤ هەڤیر دەرخست, بەر ب وی ڤە چوو و نە بێ ترس ژ وی پرسی:
– كورێ من, خێرە? چ بوو یە?
میرۆ ڤێ جارێ سەرێ خوە ر‌اكر و ب چاڤێن مشت هێسر ل دایكا خوە نهێری, خوە ئاڤێت ه‌ەمبێزا وێ و ب گری گۆت:
– دای, نێ نابە ئەز زمانێ مالێ باخڤم!
