كه‌لتوور، وه‌ك شۆره‌شا هزرى
جوان عزه‌ت
پشكا: دوویێ
گه‌لۆ بۆچى ئه‌م هه‌رده‌م ره‌خنێ ل هه‌بوونا كه‌لتوورێ خوه دگرین؟ یان بۆچى كه‌لتوورێ مه نه‌بوو خامه‌یه‌كێ سه‌ركه‌ڤتى د ناڤ ژین و ژیارا مه دا؟! ئه‌رێ یا به‌ر ئه‌قله ئه‌م هه‌رده‌م گونه‌ها شاشیێن خوه دكه‌ینه ستوویێ كه‌لتوورى دا؟ دیاره ئه‌ڤ درووشمه وه‌ك دیارده‌یه‌كا ئالۆز و نه‌چاڤه‌رێكرى ئاراسته‌ى ناڤا ئه‌قلێ مرۆڤى كورد بوو. له‌ورا گه‌هه‌ندنا سالوخه‌تێن دابونه‌ریتان نه‌بوونه ده‌رگه‌هێن پرس و پێشهاتێن نویخواز د چه‌نگێ شۆره‌شا هزرى دا. ژ لایه‌كێ دى ڤه ده‌مێ ئه‌م باس ل چارچووڤێن هه‌بوونا ڤى داپوشه‌رى دكه‌ین، بۆ مه دیاردبیت كو مه وه‌كو پێویست هزر د گوهۆرین وه‌رارا دیرۆكى و شۆره‌شى دا نه‌كریه. چونكۆ هه‌ر پێكهاته‌ك و گوهه‌رینه‌كا هات بیته ئه‌نجامدان، ل دووڤ رێك و ئه‌جندایا شێوازێ كلاسیك و ساده هاتیه هزركرن. له‌ورا مه نه‌شیایه نڤشه‌كێ دروست بكه‌ین كو دۆهیا خوه د چاڤێن ئه‌ڤرۆ دا ببینت.
بنێره ل ده‌ستپێكا بهارا عه‌ره‌بى ده‌مێ شارستانیه‌ت ده‌ركه‌ڤتى، هینگێ مه چاڤ ل وێ بهارێ نه زفراند. به‌لكۆ ئه‌م د سه‌د سالا بیستێ دا هه‌تا نها بووینه جلكێن ڤێ شارستانیا خاڤ و لاواز. سه‌ره‌راى وێ چه‌ندێ ژى مه كه‌لتووره‌ك ئاڤاكر كو هه‌ر تشت د ناڤ هه‌ڤدو دا تێكهه‌ل دكر و ئه‌ڤ ناڤه‌رۆكه ل سه‌ر وێ رێكێ د گوهێن تاك/ وه‌لاتى دا هاته شه‌كرن و دارێژتن. ژ به‌ر هندێ ژى ه‌م ل سه‌ر ڤێ خواستێ بووینه نێچیرا پاشكه‌ڤتنا خوه.
ئه‌گه‌ر ب خوینن هه‌ر وه‌لاته‌كێ و مله‌ته‌كێ جۆره كه‌لتوره‌ك ب خوه كریه، بنگه‌هێ هزر، تێگه‌هشتن و نڤیساندنا دیرۆكى. پاشان ل سه‌ر وى بنه‌مایى تاك، قووناغ بۆ قووناغێ گه‌هه‌ندیه ئاستێن هشیاربوون، زانست، ره‌فتار و پره‌نسیپیان و…هتد. هه‌تا د ناڤ ئاڤاهیێ وان دا به‌رگه‌كێ ساخله‌م و ته‌ندروست ئاڤاكریه و ب وى زمانى فێرى چاوانیا داهێنان و رێڤه‌برنا پرۆسێن كارى بوویه. به‌لێ مخابن ل ده‌ڤه‌رێ ئه‌ڤ رێپیڤانه ب تنێ وه‌ك نه‌ریته‌كێ بابوپاپیران هاتیه رستن و به‌رهه‌مئینان. هه‌تا ئه‌گه‌ر د ڤى ده‌مى ژى دا گوهۆرینه‌ك ل جه‌م مرۆڤێ كورد بهێته ئه‌نجامدان، ره‌نگه‌جڤاك ب شێوه‌یه‌كێ شاش فام بكه‌ت. چونكو ئه‌م ل سه‌ر پێگرى و پرۆسسا دابونه‌ریتێن كوردى ژ دایكبووینه. له‌ورا ئه‌ڤ توڤه شین بوو و جهێ خوه گرت. ل ڤێره ئه‌م راسته‌رێ چه‌ند پرسیاره‌كان دهێن، گه‌لۆ بۆچى د پاشخانا كوردى دا مه شیا كه‌لتۆور، هۆز و بنه‌مال و ئه‌شیران دروست بكه‌ین، به‌لێ مه نه‌شیا مرۆڤه‌كێ زیره‌ك و هشیار دروست بكه‌ین؟ ئه‌رێ ما نه‌ژاد، میدى و عوسمانیان گۆتیه مه ل ژێر ڤى ناسناڤى خوه ب رابچێن و ب رێڤه‌ببه‌ن! یان خودێ هاتیه گۆتیه مه وه‌ك ممله‌كه‌ته‌كا نه‌ریتى ئه‌قل، هزر، ئازادى و پێشكه‌ڤتنا خوه سه‌رده‌ربكه‌ن؟ واته دیاره مه ئه‌و لاپه‌ر ل گور دلینى یا خوه نڤیسى یه. له‌ورا هه‌تا نها مه ئه‌و پرسیار ژ خوه نه‌كریه، كا دێ چاوان؟ ڤان ته‌یوور و زانستان د ناڤ خوه دا ب شێوه‌یه‌كێ چاره‌نڤیساز و ب بلندترین نووینه‌رى و هێزا ئه‌قلى شلۆڤه‌كه‌ین. دا كو ل سه‌ر بنیاتێ نیاسینا رابردووى گوهۆرینان ب سه‌لمینین.
ئه‌نجام: ده‌مێ ئه‌م دبێژین كه‌لتوور، هێنگى ئه‌م یێ به‌حسێ پشكه‌كێ ژ رابردووى دكه‌ین. واته ل سه‌ر رێیا وێ كه‌ڤن بوونێ خزمه‌تا ئه‌ڤرۆ و سوباهیێ مرۆڤى دهێته‌كرن، ئها ل ڤێره دیاردبیت كو ئه‌م نه ئاكنجێن دوهى و پێرین به‌لكو ئه‌م ئاكنجێن ئه‌ڤرۆ و داهاتووى نه. ژبه‌ر كو دا نه‌زفرین ئه‌وا بورى و چووى. له‌ورا پێویسته هه‌ولبده‌ین یا نویخواز ل گور ره‌وش و سازیا خوه بگونجینین. پاشان ده‌ست ب دامه‌زراندنا شه‌نكسته و میراته‌كێ نوو بكه‌ین. دا كو ل بن وان زاگۆن و یاساێن نه كار پێكرى، ڤه‌گه‌رینه جیهانا سه‌رهلدان و شۆره‌شێن هزرى و بزاڤێن باژێرڤانى. ژ به‌ر هندێ دبێژم، مه كه‌لتووره‌ك دڤێت كو ل جهێ دامه‌زراندنا پارت، گوند، ماده و ده‌ربه‌گان كه‌لتوورێ باژێر، باوه‌رى، یه‌كسانى، دادوه‌رى و مافان بهێته دامه‌زراندن و ل سه‌ر دیوارێ ڤێ لیكَدانێ، نڤشێن دانوستاندن، شۆره‌ش و زانستان ژێ بهێنه ژ دایكبوون و ژیانێ. ژبه‌ركو ئه‌ڤ سه‌رده‌مه سه‌رده‌مێ فورمێن گوهۆرین و له‌زێ نه نه‌ك ڤه‌مان و پاشداچوونێ نه.
كه‌لتوور وه‌ك شۆره‌شا هزرى
پشكا: سیێ
جوان عزه‌ت
گه‌لۆ بۆچى كه‌لتوور نه‌شیا خوه ل زانستێ تاكى بكه‌ته خودان؟ یان تاكه‌ك ته‌ندروست ئاڤابكه‌ت؟!. دیاره ئه‌وا ژێ هاتیه دیتن سه‌رئه‌نجامێ هزر و ئه‌قلێ هنده‌ك كه‌سێن به‌رێ بوویه. چونكو وه‌ك میراته‌كێ هاتیه نه‌خشكرن. له‌ورا هه‌تا نها ئه‌ڤى هۆكارى دیرۆك وه‌سا رست، كو به‌رده‌وام مرۆڤێ كورد هزرا رابردووى بكه‌ت و د گه‌ل دا بژیت. ژ به‌ر كو سه‌رپێهاتا دیرۆكى بۆ مه وێ چه‌ندێ دسه‌لمینت، كو مه نه‌شیایه گوهۆرین و جیهانگیریێ ل جه‌م خوه ساخ بكه‌ین. ژ به‌ر هندێ ژى مه‌رجێن گوهۆرینێ د ئاستێ مه‌عریفا ئه‌قلێ كوردى دا نه‌هاتن ده‌ستپێكرن و ئه‌ڤ چه‌نده ژى د ناڤ ڤى گه‌ردوونێ دا، بوو جهێ هێزا ناكۆكى و خوه‌سه‌پاندنێ. له‌ورا كه‌دا ئه‌وا چووى، نه‌بوو به‌رهه‌مێ خێر و ته‌ڤاهیا ملله‌تى.
بنێره ده‌وله‌تێن مودێرن به‌رده‌وام پێكۆلا وێ یه‌كێ دكر، ل جهێ میشكێن ڤالا، یێن ب زانست و ئه‌قل ئاڤا بكه‌ن. ل جهێ بنگه‌هێ ماده‌ى دروست بكه‌ن، په‌یاما ئاستێ فه‌لسه‌فى، سازى و شارستانى دروستكرن و…هتد. به‌لێ مخابن، ئه‌ڤه پترى دوسه‌د ساله چه‌نگێ پێشكه‌ڤتن/ نووخوزاى په‌یدابووى. هێشتا د ناڤ رۆژهه‌لاتا ناڤین دا، ئه‌ڤ شاكاره وه‌كو پێدڤى نه‌هاتیه خواندن. ئانكۆ بهارا ئه‌ره‌بى و كوردى به‌رده‌وام هه‌ولا وێ چه‌ندێ دكر، ل جهێن جورئه‌ت و نێزیكبوونا جه‌وهه‌رى بۆ مرۆڤان دروست بكه‌ن، مه‌زهه‌ر دروستكرن. ل جهێن زاینگه‌هان د ئه‌قلێ تاكى دا خورت بكه‌ن، بنه‌مایێن كه‌لتۆرى و بنه‌مالى خورتكرن و ل جهێن سه‌رێن ڤالا تژى بكه‌ن، سه‌رێن نڤستى هه‌ڤدژ چێكرن و …هتد. ژبه‌ر كو ده‌مێ ئه‌م ده‌ربازى شۆره‌شا هزرى یا ڤى كه‌لتۆرى دبین، هینگێ دیار دبیت، ل سه‌ر ئه‌قلێ قه‌بوول، ئاین و مادى هاتیه‌چێكرن. ئها د ناڤه‌رۆكا ڤێ پرتووكێ دا یا خویایه تاك، ل سه‌ر ڤێ سێ كۆچكێ هاتیه نژاندن. له‌ورا وه‌سا ئاڤابوو، بێ كو هزر و ئه‌قلێ خوه د گه‌ل ترساندن، چاڤدێریكرن، بێده‌نگكرن و كونترۆلكرنا جڤاكى بگونجینیت، راسته‌وخوه چو دناڤ شه‌رت و مه‌رجێن ره‌خساندنا كار و ژیانێ دا. ژ به‌ر ڤێ چه‌ندێ ژى سیسته‌مه‌كێ ب شێوازێ دكتاتۆر و په‌ندێن عه‌شائیرى هاته دروستكرن. له‌ورا هۆكارێن زاتى و بابه‌تى د ناڤ جیهانا كورد دا په‌یدابوون و ژ ئه‌گه‌رێ وێ فامكرنێ، تاك و جڤاك ژ ده‌م ژیانێ هاڤیبوون.
ل ڤێره راسته هه‌مى ملله‌ت خوه ل گه‌ل سیسته‌مێن سه‌ركه‌ڤتى و پێشكه‌فتى دگونجینن و مفا ژ رابردوویێ خوه وه‌ردگرن. به‌لێ ئه‌م هه‌ولدده‌ین خوه د گه‌ل ئه‌وا چووى بگونجینین، بێ كو ده‌ست ژ كه‌لتۆر، ناسنامه و تایبه‌تمه‌ندیا ته‌ڤاهى به‌رده‌ن. ره‌نگه ئه‌ڤه ژى دۆرهێله‌كێ دى یێ كلاسیكیێ د ناڤ مه‌دا دروست دكه‌ت، بێ كو مه ئاگه‌ه ژ داهات و پێشیا خوه هه‌بیت. له‌ورا هه‌تا نها تاكێ كورد نه شیا خوه ژ ڤان ته‌كنیكان دووربكه‌ت. ژبه‌ركو هه‌رده‌م هۆسا هاتیه هه‌بوونێ، ل دووڤ وێ بچیت ئه‌وا د رۆژگارا وى دا هاتیه‌نڤیسان. نه خوه فێرى وێ چه‌ندێ بكه‌ت، كو وى بارێ گران ل سه‌ر ملێن خوه لابده‌ت و نووبوونێ په‌یدا بكه‌ت. ئها ئه‌ڤه یه كو هزرا مه د خواسته وێ چه‌ندێ، ده‌ست ب هه‌ژاندنا سه‌ركێشیه‌كا جه‌وهه‌رى دناڤخوه و ده‌رڤه‌یا جڤاكى دا بكه‌ین. دا كو ژ ڤێ په‌روه‌ردا نه‌ساخله‌م و ده‌روونێ نه‌ساخ بهێنه پاككرن.
ئه‌نجام گه‌لۆ د خواندنا ڤى جه‌مسه‌رى دا تاكه‌كێ ژیرۆ زانا په‌یدابوو؟ یان یا دروسته مرۆڤ، د ناڤ ڤان چارچووڤ درووشمێن كلتۆرى دا هزرا پێشداچوون گوهۆرانكاریێ بكه‌ت! ژ لایه‌كێ دى ڤه ئه‌رێ تاكێ كورد رۆژه‌كێ هزر د ئاڤابوون و نیاسینا خوه داكریه؟ یان ژى ب تنێ بوویه تاكه‌ك وه‌سا كو ب كێر ده‌رگه‌هێن داخستى و هزرێن نه‌چاڤه‌رێكرى و كارێكته‌ره‌كا بێ به‌رهه‌م بهێت! دیاره ئه‌ڤێ خوه‌ش باوه‌ریێ وه‌كر، كو مرۆڤ ب هه‌ست و چاڤان به‌رێ خودانێ بۆ زانستێن جڤاكى بكه‌ت. له‌ورا مرۆڤه‌كێ وه‌سا په‌یدابوو، كو ئێدى دل، ده‌روون، هه‌ست، هزر و ئه‌قلێن وى د ره‌نگێن ژیانێ دا بوونه هێمایێ نه‌هشیاریێ. واته پێویسته ئێدى هه‌رتاكه‌ك خوه بخوینت. داكو بزانیت واقع و درووهێلێ نها ژ یێ بورى ڤارڤێریت و ژ بن وان خالێن ره‌ش نڤیس و پاشه‌رۆژێن نه‌خوه‌جه بهێته رزگاركرن. پاشى بۆ كه‌لتۆر و جڤاكێ خوه بیته تاكه‌ك هێژاى ژیان و هه‌بوونه‌كا ماف و مرۆڤى.
