كونسۆلێ ئهمریكا و جۆگرافییا كوردستانێ
ڤهكرنا كونسوَلخانا ئهمریكا ل ههڤلێرا پایتهخت نیشانا گرنگییا ههرێما كوردستانێ یه د ستراتیژییا ئهمریكا دا ل دهڤهرێ. گومان تێدا نینه كو زێدهباری كارێ كونسوَلگهریێ یێ دبلوماتیكی ئهو روَلێ خوه د بینیت د چارهسهرییا ههر ئالوَزییهكا بێته پێش چ ل سهر ئاستێ ناڤخوییا كوردستانێ بیت یانژی د ناڤبهرا كوردستانێ و عێراقا فێدرال دا. ژبوَ ئهڤێ چهندێ ل روَژا 21/1/2016 د پهنهلهكیدا د چارچوَڤێ كونفرانسێ زانكوَیا ئهمریكی دا ل سولهیمانییێ، كونسوَلێ گشتیێ ئهمریكا د پهیڤهكێدا تیشك ئێخستنه سهر بارودوَخێ كوردستانێ ژ لایێ ئابووری و سیاسیڤه. د بووارێ دارایی و ئابووری دا كونسوَلی كومهكا پێشنیار و ئاموژگاریا بهرچاڤ كرن بوَ چارهسهرییا وێ قهیرانا دارای ئهوا رووی ب رووی حوكمهتا ههرێما كوردستانێ بووی. ههر وهسا داكوَكی ل سهر بهێزكرنا پهیوهندیێن كوردستانێ ل گهل عێراقێ كر. یا گرنگ و جهێ پرسیارێ د پهیڤا كونسولیدا دهما گوتی ” ههرێما كوردستانێ نهشێت جَوگرافییا خوه بگهوریت”. ئهڤ گوتنا ئێك رسته لایهنهكێ وێ یێ ئهرێنی یه لێ د ههمان دهم دا كوَمهكا پرسیارا دئازرینیت. لایهنێ ئهرێنی ئهوه كو كوردستان خودان جوَگرافییهكه د هزرا رێڤهبهرییا ئهمریكا دا، كو كونسوَل نووێنهراتییا وێ د كهت و هیچ جوَگرافیهك یا بێ سنوور نینه. یا دیاره كو مهبهست ب گوهوَرینا جوَگرافیێ سنوورێن باشوورێ ههرێما كوردستانێ نه ژ بهر سنوورێن باكوور و روَژههلات و روَژئاڤا د نهخشادا دیارن ، كو ئهو سنوورێن نێڤدهولهتینه یێن كوردستانا مهزن پێ هاتینه دابهشكرن ل گهل توركیا و ئیران و سووریایێ. خالا نهرێنی د پهیڤا كونسوَلی دا دبیته كوَمهكا پرسیارێن بێ بهرسڤ كو د ڤیا ئێك ژ وان بهرپرس و سیاسهتمهدارێن كورد ئهوێن د ئاماده ل كوَنفرانسی ل باژێرێ ههلمهت و قوربانیێ و پایتهختێ رهوشهنبیریێ ئارستهی كونسوَلی كربا كانێ مهبهستا وی كیش جوَگرافیا یه. بوَ بهرگریكرنێ ژ جوَگرافیا كوردستانێ پێدڤییه ئهم دیروَكێ ب زانین و سیاسهتا هاتیه ب كارئینان بوَ بهرزهكرنا سنوورێن كوردستانێ چ ب رێكا جهنگێن ههرێمی یانژی ب رێكهفتنێن دوو قوَلی. د كهڤندا كوردستان یا پارڤهكری بوو د ناڤبهرا سهفهویا و ئوسمانیادا ل دووڤ رێككهفتنا جالدیرانێ(1514). پشتی روَخاندنا ئیمپراتوَرییا ئوسمانیا دیسا كوردستان هاته پارڤهكرن ل گوَڕهی رێككهفتنا سایكس_ پیكوی(1916). ههڤڕكییهكا بێ راوستییان د ناڤبهرا مللهتێ كورد و داگیركهران بوو دهستنیشانكرنا جوَگرافییا كوردستانێ بوَ ماوێ نیڤ چهرخی یا بهردهوام بوو تاكو سالا 1970. ل وێ سالێ ئوتونومی بوَ كوردستانێ هاته راگههاندن، لێ پشتی چار سالان دیسن دهستنیشانكرنا سنوورا ئهگهرهكێ سهرهكی بوو بوَ نهمانا وێ دهڤهرێ و دووباره داگیركرنێ. ل سالا 1991 و پشتی سهرهلدانا مللهتێ كورد و كوَچا ملیوَنی ب هاریكاریا ههڤپهیمانا هێلا ( 36) هاته دهستنیشانكرن وهك سنوورێ دهڤهرا ئارام و دهستههلاتا كوردی ل كوردستانێ. لێ ئهڤ هێله ب دورستی سنوورێن كوردستانێ ناڤهگریت ژ بهر هندێ دوباره سنوور ئێك ژ بابهتێن گهرم بوون د هزرا سهركردایهتییا كوردی دا دهما دهستورێ عێراقێ هاتییه دانان. ههموو لایهن رێككهفتن كو چارهسهریا سنوورا ل گوِڕهی مادێ (140) یێ دهستوورێ ههمیشهیێ عراقا فێدرال بیت. ل سالا 2014 دهما تیرورستێن داعش پشكهكا مهزن ژ ئاخا عێراقێ داگیركری لهشكرێ عێراقێ هیچ بهرگریهك ژ دهڤهرێن مادێ (140) نهكر و ههكه پێشمهرگههێ كوردستانێ ئهو دهڤهر نه پاراستبانه دا كهڤنه بن دهستێ تیروَرستان. د ڤان ههموو قوَناغێن ههڤڕكیا دهستنیشانكرنا سنووران دا ئهمریكا ب كویر و هووری یا ئاگههداره. ل سهر دهمێ رژێما بهعسی ئهمریكا دهڤهرا ئارام دپاراست. د دارێشتنا دهستووری دا ئهمریكا عێراق ب رێڤه دبر و هێزا لهشكرێ ئهمریكی ل عێراقێ بوو و ئهمریكا روَل ههبوو د دانانا دهستووری دا. ئهڤروَ ژی ههر دهڤهرهكا كوردستانێ ئهوا دهێته رزگاركرن ب پشتهڤانییا هێزا ئاسمانیا ئهمریكا پێشمهرگهه پێشڕهویێ دكهت. ل ڤێره دوباره دێ زڤرینه رستا كونسولی گشتی و دێ پرسیار كهین كانێ كوردستانێ دڤێت جوَگرافیێ ب گوهوَڕێت لێ ئهو شیان نینن یانژی دڤێت بهلێ دێ رێگری لێ هێته كرن و ئهگهر مهرهما وی رێگری بیت، دێ عێراق رێگر بیت یان كوَمهلگهها نێڤدهولهتی. پشتی پهیڤا كونسوَلی، فهرماندێ فهرماندهیا ناڤینا هێزێن ئهمریكی ( جهنهرال ئوستن ) سهرهدانا كوردستانێ كر و هاته پێشوازیكرن ژ لایێ سهروَكێ ههرێمێ ڤه. ههر وهسا بالیوزێ ئهمریكا ل بهغدا ب یاوهریا كونسوَلێ گشتی سهرهدانا سهروَكاتیا ههرێمێ و بالا بهپرسێن كوردستانێ كر. یا خوَیایه د ڤان سهرهدانا دا بیر و را دهێنه لێك گوهوَڕین و دوویر نینه جوَگرافییا كوردستانێ ئێك ژ بابهتا بیت. كوردا سنوورێن كوردستانێ نه بهزاندینه و هزر د گوهوَڕینا جوگرافییێ دا نه كریه بتنێ د ڤێت كوردستانێ ئازاد بكهن و جوَگرافییا وێ ب رێكێن دهستووری بهێته دیاركرن و دهولهتا كوردی ل سهر بهێته دامهزراندن.
