وه‌زاره‌تا شیرێ چێلان
په‌ترۆلێ مفایه‌كێ مه‌زن ژ وێ چه‌ندێ دیت و عیراق ئێك ژ وان وه‌لاتان بوو، به‌لێ ل دووماهیێ ئه‌و په‌ترۆل بۆ ئه‌گه‌رێ ده‌رده‌سه‌ریێ بۆ گه‌لێ عیراقێ پشتى سه‌ركردێن حزبا به‌عس و سه‌رۆكێ وان سه‌دام حسێن دفن بلند بووین و شه‌ره‌كێ مالوێرانی ل گه‌ل ئیرانێ هه‌لكری و به‌رده‌وامبوونا وی ب ته‌په‌سه‌ركرنا عیراقیان كو پشكه‌كا مه‌زن ژ وێ ته‌به‌سه‌ریێ ب به‌ر كوردان كه‌فتی و پاشی ژ ڤه‌رێژا وی شه‌ری كوێت ژی داگیركر و هه‌تا گه‌هشتیه قۆناغا ئه‌ڤرۆ كو عیراق د ڤی بارودۆخێ خراب دا و ئه‌ڤه هه‌موو ژ ئه‌گه‌رێ ره‌فتارا نه‌دروست بوو د داهاتێ په‌ترۆلێ دا ژلایێ ده‌ستهه‌لاتا عیراقێ ڤه، به‌رۆڤاژی ل وه‌لاتێن كه‌نداڤی مفایه‌كێ مه‌زن ژ په‌ترۆلێ دیت ژ سالێن هه‌فتیان هه‌تا نوكه و ئه‌م هه‌موو دزانین كه‌سێ كه‌نداڤی نوكه چاوان دژیت، هه‌تا كو وه‌لاتێ برونای ل كێشوه‌رێ ئاسیا نوكه دهێته هژمارتن ئێك ژ زه‌نگینترین وه‌لاتێن جیهانێ ژبه‌ر هه‌بوونا په‌ترۆلێ كو بوویه نعمه‌ت بۆ وان.
ل هه‌رێما كوردستانێ، قۆناغا زێرین دناڤبه‌را سالێن 2005 – 2014 بوو ئه‌وژی ژ ئه‌گه‌رێ هاتنا پشكه‌كا جهگیر ژ بودجا عیراقێ بۆ هه‌رێمێ كو 17% بوو و گوژمه‌كێ دراڤی یێ مه‌زن بوو و د وان 9 سالان دا پتر ژ 100 ملیار دۆلاران بۆ هه‌رێما كوردستانێ هاتن و یا ڤه‌شارتى نینه كو ئه‌گه‌ری باشبوونا بارێ ئابووریێ هه‌رێمێ د وێ قۆناغێ دا بۆ وێ 17% ژ بودجا عیراقێ دزڤریت كو ئه‌و بودجه ژ په‌ترۆلا كه‌ركووكێ و به‌سرا و مه‌یسان و ده‌ڤه‌رێن دی یێن عیراقێ دهات.
پشتى هه‌رێما كوردستانێ ده‌ست ب لێگه‌ریان و به‌رهه‌مئینانا په‌ترۆلێ كری، هه‌موو هیڤی و ئومێد ئه‌و بوون كو ئه‌ڤ چه‌نده ده‌رگه‌هه‌كێ باش بۆ هه‌رێمێ ڤه‌كه‌ت ژ روویێ وه‌رگرتنا سه‌ربه‌خۆییێ و باشكرنا بارێ ئابووری یێ هه‌رێمێ و وه‌لاتیێن هه‌رێمێ، شه‌ره‌نیخ و هه‌ڤڕكیێ ل گه‌ل به‌غدا ده‌ستپێكر ل سه‌ر مافێ فرۆتنا په‌ترۆلا هه‌رێمێ و چاوانیا به‌لاڤكرنا داهاتێ وێ، مه هه‌موویان پشته‌ڤانی ل حوكمه‌تا خوه دكر كو یا شه‌ری بۆ مه دكه‌ت و بۆ باشكرنا ژیارا مه، حوكمه‌تا مالكی ل ده‌ستپێكا 2014 ده‌ست ب شه‌رێ ئابووری كر و مووچێن فه‌رمانبه‌رێن هه‌رێمێ گیرۆكرن هه‌تا كو ل دووماهیێ هاتینه بڕین، و پشتى هه‌تا راده‌كێ حوكمه‌تا مه شیای په‌ترۆلێ بێ به‌غدا بفرۆشیت، به‌رپرسێن حوكمه‌تا مه ده‌ست ب رێزكرنا ژڤانان كر كو تێدا هه‌رێم په‌ترۆلا خوه بفرۆشیت و داهاتێ وێ تێرا مووچان بكه‌ت ( تنێ مووچان، نه‌كو پرۆژێن ئاڤه‌دانكرنێ و پێشڤه‌برنێ) .. پاشی ئه‌ندامێن په‌رله‌مانێ كوردستانێ ژی د هه‌وارا به‌رپرسێن حوكمه‌تێ هاتن و ده‌ست ب داخویانیێن ئاگرین كرن … ژڤانێ ئێكێ یێ نه دروست وه‌زیرێ سامانێن سروشتی دابوو ده‌مێ گوتی ل ده‌ستپێكا سالا 2015 ێ دێ ژ گیروبوونا مووچان قورتال بین، پاشی لێڤه‌بوو و گوت ل شوباتێ و به‌ری شوبات بهێت لێڤه‌بوو ڤه و گوت دووماهیا خزیرانێ و پاشی بێ ده‌نگ بوو، ئه‌ندامه‌كێ لیژنا سامانێن سروشتی ل په‌رله‌مانی ژی گوتبوو ل مه‌ها شه‌ش دێ ئاریشا گیروبوونا مووچان ب دووماهی هێت، به‌رى چه‌ند رۆژان ژی گوتبوو كۆمپانیه‌ك دێ هه‌یڤانه 850 ملیۆن دۆلاران ده‌ته هه‌رێما كوردستانێ ژپێش كڕینا په‌ترۆلێ ڤه، ئانكو ئاریشا مووچان نامینیت كو هه‌یڤانه 750 ملیۆن دۆلارن، لێ ئه‌ڤه بۆ هه‌یڤا چریا ئێكێ ژی و ئاریشا گیروبوونا مووچان یا مه‌زنتر لێهاتی و هه‌تا نوكه یا دیار نینه دێ كه‌نگی مووچێ هه‌یڤا ته‌مووزێ هێته دان و ئایا ئه‌و 850 ملیۆن دۆلاره چ لێهاتن؟!!.
من پێشنیاره‌ك بۆ حوكمه‌تا هه‌رێمێ و وه‌زاره‌تا پلاندانانێ و وه‌زاره‌تا دارایی یا هه‌ى، ئه‌وژی پشتى من ئه‌ڤ وێنه دیتی (چ راست بیت یان نه) و تێدا دهێته دیاركرن كو بهایێ په‌ترۆلێ ژ بهایێ شیری و كۆلایێ یێ ئه‌رزانتر لێهاتی یه كو به‌رمیلا په‌ترۆلێ ب 45دۆلارانه و یا كولایێ ب 126 دۆلارایه و به‌رمیلا شیری ب 159 دۆلارایه، نوكه حوكمه‌تا هه‌رێمێ ب 3 مووچان یا قه‌رداری فه‌رمانبه‌رێن خوه‌یه كو هه‌یڤانه دبنه 750 ملیۆن دۆلار، ئانكو دو ملیار و 250 دۆلار، بلا یێ هه‌یڤه‌كێ بده‌نه فه‌رمانبه‌ران كو دبیته 750 ملیۆن و نوكه فه‌رمانبه‌ر د پێدڤیه‌كا مه‌زن دانه بۆ موچێ هه‌یڤه‌كێ (هه‌یڤا ته‌مووزێ) ب تایبه‌تی ده‌رگه‌هێن قوتابخانان یێن ڤه‌بووین، مووچێن هه‌ردو هه‌یڤێن دی (ته‌باخ و ئیلۆن) هه‌ر یێن گیرو بووین، گوژمێ وان ژی دبیته ملیاره‌ك و 500 ملیۆن دۆلار، باشتره حوكمه‌ت چێلان ب گوژمێ ملیار دۆلاران بكڕیت و 500 ملیۆن دۆلارێن ماین ژی ل سه‌خبێری و ب خوه‌دانكرنا وان بهێنه ته‌رخانكرن و ل وه‌زاره‌تا سامانێن سروشتی بهێته هه‌لوه‌شاندن و ل شوینا وێ وه‌زاره‌تا شیرێ چێلان بهێته دامه‌زراندن… هه‌كه به‌رمیلا شیرێ چێلان ل بازارێن جیهانێ ب 159 دۆلاران بیت و هه‌رێما كوردستانێ تنێ 300 هزار به‌رمیلان بفرۆشیت، دێ داهاتێ رۆژانه بیته 47 ملیۆن و 700 هزار دۆلار ئانكو داهاتێ هه‌یڤانه بیته ئێك ملیار و 431 ملیۆن دۆلار كو هه‌یڤانه دێ مووچێن فه‌رمانبه‌ران ژی پێ هێنه دان و گوژمێ 681 ملیۆن دۆلار ژی دێ بۆ هه‌رێمێ مینن و د ده‌مێ سێ هه‌یڤان دا دێ مووچێن فه‌رمانبه‌ران بنه هه‌یڤانه… لێ هیڤیدارین بۆمه نه‌هێته گوتن تنێ 100 هزار به‌رمیلێن شیری هه‌یڤانه یێن دهێنه فروتن و داهاتێ هه‌یڤانه دبیته 477 ملیۆن دۆلار و تێرا مووچان ناكه‌ت و ل شوینا گیروبوونا مووچه‌ی بۆ سێ هه‌یڤان ، ببیته پێنج هه‌یڤ و شه‌ش هه‌یڤ …!!.
