(٣٤) سال ب سەر بڕیارا دژی فڕینێ ل هەرێما كوردستانێ دەرباز دبن
دلهین حەمدی
بێگومان ئەڤە ڕویدانەكا گرنگ بوو د مێژوویا گەلێ كورد دا ل هەرێما كوردستانێ پشتی وان نەهامەتی و ئەنفالكرن و قڕكرنێن ب سەرێ گەلێ كورد هاتین لسەر دەستێ ڕژێما دیكتاتۆرا بەعسی ل بن سەركردایەتی و سەرۆكاتیا (سەدام حسێن)، ل (١٩) نیسانا (١٩٩١) بڕیارنامەیا (٦٨٨) ژ لایێ ئەمریكا و فڕەنسایێ ڤە وەك چەترەك بۆ پاراستنا باشورێ كوردستانێ هاتە جێبەجێكرن كو ب هێلا (٣٦) یا ناڤچەیا دژی فڕینێ دهێتە نیاسین و گرنگیا ڤێ بڕیارنامێ چەند تەوەرەكان ب خۆ ڤە دگریت ژ وان:.
١⁄خەلكێ هەرێما كوردستانێ ژ زۆلم و زۆرداریا بەعسیان پاراست.
٢⁄دۆزا كوردی ژ پرسەكا ناڤچەیی ڤەگوهاست بۆ پرسەكا نیڤدەولەتی.
٣⁄جڤاتا ئاساییشا نیڤدەولەتی ب فەرمی ئاماژە ب تاوانێن ڕژێما بەعسی كرن ل دژی هەڤوەلاتیێن باشورێ كوردستانێ كو هەتا ڤێ ڕژێمێ چەكێ كۆمەلكۆژ ژی بكارئینایە ل دژی خەلكێ باشورێ كوردستانێ و ئەڤە ژی بوو ئەگەرێ هندێ كو ل بهارا سالا (٢٠٠٣) یێ ڕژێما سەدامی بهێتە هەڕفاندن.
پەیوەندیێن د ناڤبەرا وەلاتێ فڕەنسایێ و هەرێما كوردستانێ ل سەردەمێ سەرۆكاتیا (فرانسوا میتران) د ماوێ سالانێن (١٩٨١-١٩٩٥)، زۆر بهێز بوون و ل وی وەختی (دانیال میتران)ا هەڤژینا سەرۆكێ فڕەنسایێ و خانما ئێكێ یا فڕەنسایێ ڕۆلەكێ سەرەكی و بەرچاڤ هەبوو د پشتەڤانیكرنا كوردان و بدەستڤەئینانا ڤێ بڕیارێ كو بوویە ئەگەرێ پاراستنا خەلك و ئاخا هەرێما كوردستانێ، ل سالا (١٩٨٢) یێ خانما ئێكێ یا فڕەنسایێ ڕۆلەكێ كارا هەبوو د پێكئینانا (ئینستیتیۆتا كوردی) ل پاریسێ و ل سالا (١٩٨٢)یێ یاسایەك ڕێخست و ڕێ ب (١٠٠٠) پەنابەرێن كورد دا كو ژ لایێ فڕەنسایێ و ب ڕەزامەندیا سەرۆك و حوكمەتا وی وەلاتی ڤە بهێنە وەرگرتن، هەروەسا ل سالا (١٩٩١) سەرەدانا هەرێما كوردستانێ دكەت و ژ نێزیك ڤە هایداری ڕەوشا ئاوارەیان دبیت لسەر سنوورێ د ناڤبەرا ئیران و ئیراقێ دا و دوبارە ل تەمموزا سالا (١٩٩٢) یێ بۆ چاڤدێریكرنا دامەزراندنا پەڕلەمانێ هەرێما كوردستانێ سەردانا هەولێرا پایتەخت دكەت و هەرگاڤ د پەیامێن خۆ دا ژی دایە دیاركرن كو (هەولا مە بۆ هندێ یە دەنگێ كوردێن زۆلم لێ كری و جینۆسایدكری بگەهیتە جیهانێ)، د ئەنجامێ ڤان هەمی هەولێن پڕ ژ هەست و سۆزێن مرۆڤایەتی ژ لایێ سەرۆك و خانما ئێكێ یا فڕەنسایێ ڤە هەرێما كوردستانێ دهێتە دامەزراندن و ژ لایێ سەقامگیریێ و پێشكەفتنێ ڤە ژی رۆژ بۆ رۆژێ وەرارێ ب خۆ ڤە دبینیت و هەتاكو بوویە جهێ باوەریێ ژ لایێ جیهانا ژ دەرڤە و ولاتێن گرنگێن هەرێمی و نیڤدەولەتی ژی و د ئەنجام دا كونسولخانە و نوونەراتیێن خۆ لێ ڤەدكەن و د گشت بواران دا ژی پەیوەندیێن خۆ دگەل هەرێما كوردستانێ پێشڤە دبەن.
ل دوماهیێ نابیت ڕۆلێ سەركردایەتیا وەلاتێ فڕەنسایێ یا وی وەختی و هەروەسا ڕۆلێ (دانیال میتران)ێ د دیرۆكا گەلێ كورد دا بهێنە ژبیركرن، هەروەسا د سیستەمێ خواندن و پەروەردەیێ دا ژی دڤێت ڕۆلێ ڤان مرۆڤدۆستان بهێتە بەرجەستەكرن داكو نەوەیێ نوكە و داهاتیێ هەرێما كوردستانێ مفای ژێ ببینن و ڕۆل و گرنگی و دۆستایەتیا وان ژبیر نەكەن.
