پێدڤیە ھەرێما کوردستانێ قانوونەکا سزایان یا تایبەت ب خوە ڤە ھەبیت
ئه‌ڤرۆ نيوز:
مامۆستایەکێ زانکۆیا نەورۆز راگەھاند کو پێدڤیە ھەرێما کوردستانآ قانوونەکا سزایان یا تایبەت ب خوە ڤەھەبیت، یا عیراقێ زێدەتر پشت بەستێ ل سەر یا وەلاتێ مسرێ و فرەنسا دکەت و گەلەک کێماسی ژی تێدانە و ئەو ب خوە ژی دانپێدانێ پێ دکەن.
د. ئەحمەد مستەفا ماموستایێ زانکۆیێ بۆ ئەڤرۆ دیارکر، گرنگە قانووندانەر قانوونەکا سزایان یا تایبەت ب ھەرێما کوردستانێ ڤە دەربکەن ژ بەر چەند ھوکاران، قانوونا سزایێن عیراقێ یا سالا ١٩٦٩ گەلەک ژ ئەحکامێن ڤێ قانوونێ ژ قانوونێن سزایێن مسری و فرەنسی ھاتینە وەرگرتن و گۆت: “قانوونا راستڤەکری یا ئێکێ ژمارە (٢٠٧) سالا ١٩٧٠ دانپێدان ھاتەکرن کێماسی د ھندەک ماددە و ئەحکامێن وێ دا ھەنە”.
زێدەتر گۆت: “فەرمانرەویا تاکرەوی یا بەعس گەلەک راستڤەکرن ل قانوونا سزایێن عیراقی دا کرن بۆ ئەگەرێ زێدەبوونا تاوانان، راستڤەکرن دڤێ قانوونێ دا زێدەتر بوون ژ ماددێن قانوونی ئەڤ راستڤەکرنە کونترولکرنا وان بۆ تشتەکێ ب زەحمەت ھەتا ژ لایێ دەسەلاتا قانوونی ڤە قانوونا سزایان یا عیراقی زێدەرەوی د قانوونا سزایان دا کر ئەوێن ھاتینە سنوردارکرن”.
ئاماژە ب وێ چەندێ ژی کر کو ژ ئەنجامێ ڤێ ئێکێ تاوانێن سزایێ وان سێدارەدان گەھشتنە (٧٠) تاوانان و تاوانێن سزایێ وان زیندانکرنا ھەروھەر گەھشتە (٢٧) تاوانان و گۆت: “زێدەباری کو سزایێ زیندانیکرنێ جھێ سزایێ زیانێ گرت ئەڤ چەندە ژی سەرپێچیا ماددێ (٥) ژ چارناما جیھانی یا مافێن مرۆڤی یاسا سالا ١٩٤٨ێ یە”.
مامۆستایێ زانکۆیا نەورۆز زێدەتر روونکرنان ل سەر ڤێ قانوونێ ددەت و دبێژیت: “قانوونا سزایان سیاسەتا خوەسەپاندنا بەعس بەرجەستە کربوو، ڤێ قانوونێ دەلیڤە بۆ رژێمێ چێکر ل دووڤ ئارەزوویا خوە مایتێکرنێ د ئابوور و کارکێریا وێ دا بکەت ل سەر ھەموو کاروبارێن ئابووری پەنابرە بەر چێکرنا گەلەک تاوانێن نوو یێن ئابووری کو سزایێ ھندەکان د گەھشتە سێدارەدانێ”.
د. ئەحمەد مستەفا نەڤەشارت کو ئەڤ قانوونە یا ڤالایە ژ سزایێن تاوانێن ڤێ سەردەمی وەکو تاوانێن خراب بکارئینانا ئەنترنێت و تلەفۆنێ، ب فەر ژی زانی ھزر د قانوونەکا نوو یا سزایان دا بھێتە کرن.
ھەروەسا ماموستایێ زانکۆیێ گۆت: “پێدڤیە قانووندانەرێن کوردستانێ ڤێ قانوونێ ب ناڤێ ( قانوونا تاوان و سزایان) ب ناڤ بکەن ل دووڤ بنەمایێ دستووری و قانوونی و جیھانی کو دبێژنێ (نە تاوان و نە سزا بێ قانوون نابن) ل بن سیبەرا سیاسەتا تاوانێن سەردەم دڤێت ئەڤ قانوونە رادەیەکی بۆ تاوان و سزا دانیت ئاراستەیەکێ نوو د قانوونا بەراوردکرنێ دا کو سەرپێچی و سڤکە تاوانێن ساکار ژ سیستەمێ قانوونا سزایان بھێنە دوورکرن و تنێ تاوان و سڤکە تاوان ب خوە ڤەبگریت ئەوێن سزایێ وان پتر ژ دو سالان ب رێیا دانانا قانوونەکا سەربەخۆ بۆ سەرپێچی و سڤکە تاوانا ساکار کو ناھێنە ھژمارتن تاوانەکا مەزن”.
گۆتژی: “د چارچوڤێ زانستێ تاوانان دا زێدە تاوانبارکرن ژمارا تاوان و تاوانباران زێدە دکەت، سنووردارکرنا سزایێن ناڤەندی ئارمانجێن خوە ب دەست ڤە بینیت بێی تێکدانا مافێن بنەرەتی وەکو سنووردارکرنا سزایێ سێدارەدانا ب تەنکترین سنوور، دەستبەردان ژ سزایێن تالانکەرێن ئازادیا ھەروھەری ئەوا ب درێژایا ژیانا دادگەھکری دمینیت و ناگونجیت د گەل بنەمایێ چاککرنا تاوانباری”.
ل دووماھیێ ئەحمەد مستەفا داخواز ژ قانوون دانەرێن کوردستانێ کر، دەستەواژێ د گەل بنپێنەکرنا ب چو سزایەکێ دژوارتر لابدەت ئەوا د قانوونا سزایان یا عیراقێ دا ھاتی، فەلسەفەیا سیاسەتا سیستەمێ دیموکراتی دخوازیت تاوانێن پەیوەندیدار ب ئێمناھیا دەولەتێ ڤە، ژ بەر تاوانێن مەدەنی ئەوێن دیاربووین ب ئەگەرێ پێشکەڤتنا زانستی و جیھانگێری ل پێناڤ قانوونا تاوان و سزایێن کوردستانێ ھەمی تاوانان ب خوە ڤە بگریت وەکو ( تاوانێن شووشتنا مال و سامانی) راپرسیا مللەتی ل سەر رەشنڤیسا ھەرێما کوردستانێ دڤێت دەقێن قانوونا سزا و تاوانان دژی ھەڤ نەبن د گەل جھگرێن د دستووری دا ھاتین چ ئابووری یان جڤاکی یان رامیاری بن”.
