پێشمه‌رگه‌ و راگه‌هاندن د رزگاركرنا مووسلێ دا

پێشمه‌رگه‌ و راگه‌هاندن د رزگاركرنا مووسلێ دا

76

گومان تێدا نینه‌ د هه‌ر كاودانه‌كێ له‌شكری دا ده‌ما رزگاركرنا هه‌ر جهه‌كێ پلانێن توكمه‌ نه‌بن د ئه‌نجامدا ڤه‌رێژ و شكه‌ستن دێ یا مسۆگه‌ر بت هه‌لبه‌ت ل ده‌مێن بووری، ده‌مێ هاتنا چه‌كدارێن توندره‌وێن ده‌وله‌تا ئیسلامی ل عێراقێ و شامێ شه‌ڕ د گه‌ل پێشمه‌رگه‌یی كری مه‌زنترین شاشی هاتنه‌ ژ ئه‌نجامێ نه‌ رێكوپێكیا پێشمه‌رگه‌یی، دیسا راگه‌هاندنه‌كا شاش كوپتر خزمه‌تا چه‌كدارێن داعش دكر، ل ڤێره‌ راستیه‌ك نه‌ڤه‌شارتی راسته‌ مێرخاسی و چاڤنه‌ترسیا پێشمه‌رگه‌یی ناڤوده‌نگێ خوه‌ هه‌بوویه‌ و داستانێن مه‌زن توماركرینه‌ لێ هه‌كه‌ ب پشته‌ڤانیا هێزێن هه‌ڤپه‌یمان نه‌بایه‌ ره‌نگه‌ زیانێن مه‌زن ب پێشمه‌رگه‌یی كه‌فتبان و بالانس هاتبا گوهۆرین، مه‌ گه‌له‌ك نموونه‌ ژ وان چوونا پێشمه‌رگه‌یی بۆ كۆبانێ چڕكه‌ چڕكه‌ مه‌دیا كوردی ب ره‌نگه‌كێ راسته‌وخوه‌ ڤه‌دگوهاست هه‌لبه‌ت ئه‌و پێشوازیا ل باشۆر و باكۆر بۆ پێشمه‌رگه‌یی هاتیه‌ كرن هه‌سته‌ك نه‌ته‌وی بۆ دیسا پالپشتیه‌ك مه‌زن بوو ژبۆ مورالا پێشمه‌رگه‌یی لێ شاشیه‌كه‌ مه‌زن بوو ده‌ما ژ سنۆرێ روهایێ به‌ر ب كۆبانێ ڤه‌ چووین پرانیا كه‌نالان و سازیێن راگه‌هاندنێ راسته‌ راست ڤه‌دگوهاست هه‌لبه‌ت مه‌زنترین شاشیه‌ ل هه‌مبه‌ر قانوونا له‌شكری دا كو نهێنیێن وان بهێنه‌ به‌رچاڤكرن كو ده‌م و جه و چوون بهێنه‌ ئاشكه‌را كرن چونكو ڤێ چه‌ندێ خزمه‌تا لایه‌نێ به‌رامبه‌ر دهێته‌ كرن و د زانیاریێن له‌شكری دا ب هیچ ره‌نگه‌كێ نابیت ئه‌ڤ چه‌نده‌ بێته‌ به‌حسكرن، ئه‌ڤجا ژ به‌ر ڤێ چه‌ندێ پێدڤیه‌ وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌یی ل سه‌رده‌مێن بووری بۆ خوه‌ بكه‌ته‌ ئه‌زمۆنه‌ك و بكه‌ته‌ د قووناغاپراكتیكی دا داكو بشێن بێ كو زیان و زانیاری بگه‌هنه‌ لایه‌نێ به‌رامبه‌ر وه‌كی دیار جاده‌یا كوردی و راگه‌هاندن ل ڤان رۆژان گه‌له‌ك به‌حسا رزگار كرنا مووسل و ده‌ڤه‌رێن ده‌ردورا وێ مینا شنگال و ده‌ڤه‌رێن ب سه‌رڤه‌ دهێته‌ كرن بوویه‌ ده‌نگوباسێ رۆژانه‌ هه‌تا ل بازار و د ناڤا مالان دا دبیت هنده‌ك لایه‌ن یان هه‌تا سه‌ركرداتیا كوردی ژی د گه‌ل هندێ دا نه‌بن پێشمه‌رگه‌ دگه‌ل سوپایێ عێراقێ پشكدای رزگاركرنا مووسلێ بن لێ د یا حوكمه‌تا عه‌باددی یا رژده‌ هه‌كه‌ پێشمه‌رگه‌ پشكداری شه‌رێ رزگاركرنا مووسلێ نه‌بیت دبیت حوكمه‌تا ناڤه‌ندی هه‌رێمێ وه‌كی جاران به‌هرا هه‌رێمێ ژبودجه‌یا گشتی ببریت و تووشی قه‌یرانا دارایی ببیت و ژ لایه‌كێ دیڤه‌ ئه‌م یێ دبێژن مووسل یا كوردانه‌ پرانیا مێژوونڤیسان ئه‌ڤ چه‌نده‌ دوپاتكریه‌ و به‌رپه‌رێن مێژوویێ ئاماژه‌یێ ب كوردبوونا مووسلێ دده‌ن ئانكو ئه‌ڤ چه‌نده‌ كوردان و پێشمه‌رگه‌یی نه‌چار دكه‌ت پێشمه‌رگه‌ پشكدارببیت ل ڤێره‌ گه‌له‌كا گرنگه‌ وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌یی یا ل سه‌رخوه‌ بت ب تایبه‌تی د بیاڤێ راگه‌هاندنێ دا پێدڤیه‌ ژۆرێن راگه‌هاندنێ بێنه‌ دروستكرن و كه‌سێن بسپۆر د بیاڤێ میدیایێ دا و بسپۆر د له‌شكری دا بهێنه‌ دانان و ب تنێ وان ماف هه‌بیت داخویانیان بده‌ن بۆ سازیێن راگه‌هاندنێ ب هیچ ره‌نگه‌كێ نه‌هێلن زانیاریێن له‌شكری بهێنه‌ ئاشكه‌را كرن و بۆ كه‌سێن سڤیل و ده‌زگه‌هێن میدیایێ پێدڤیه‌ وه‌زاه‌رتا پێشه‌مه‌رگێ هه‌ماهه‌نگی هه‌بیت ل گه‌ل كۆمپانیێن بازرگانی و حكومی یێن ته‌له‌فونان و هێلێن ئنته‌رنێتێ و بكارئینان ته‌كنولوژیایێ و موبایلێ ل به‌ره‌یێن شه‌ری ب ئێكجاری بێته‌ قوتكرن و توماركرنا دیمه‌نێن جه و ده‌ڤه‌رێن شه‌ر و پێكدادان لێ هه‌بیت بێنه‌ قه‌ده‌غه‌كرن ژبه‌ركو گه‌له‌ك جاران هنده‌ك دیمه‌ن دێ كارتێكرنه‌كا نیگه‌تیڤ د چاڤێن نه‌ته‌ویێن ئیگگرتی و رێكخراوێن جیهانی یێن مافی مرۆڤ دا ل سه‌ر كوردان و پێشمه‌رگه‌یی بنه‌ مال، بۆ پێشڤه‌چوون و لڤینێن له‌شكری بلا هه‌می پێشمه‌رگه‌ نه‌زانن دێ چ ده‌م پێشڤه‌چوونێ كه‌ن ب تنێ هه‌والگێری یا له‌شكری ببیته‌ جهێ بریارێ ژ به‌ر كو زۆربه‌یا جاران ل ده‌مێن بووری دا مه‌ ل مال دزانی كا پێشمه‌رگه‌ دێ گه‌نگێ چیته‌ شه‌ری و كه‌نگی د ئاماده‌باشیێ دایه‌ ئه‌ڤجا هیڤیدارین ژ وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌یی هه‌كه‌ پشكداری شه‌ڕێ رزگاركرنا مووسلێ ببیت ب به‌رنامه‌یه‌كێ رێكوپێك و ب پراكتیك ره‌فتار و لڤینێن له‌شكریانه‌ بكه‌ت نه‌خاسمه‌ د گه‌ل راگه‌هاندنێ هه‌كه‌ به‌روڤاژی بیت ره‌نگه‌ قوربانیه‌ك مه‌زن شكه‌ستنه‌كا نه‌چاڤه‌رێ كری بهێته‌ پێش و مه‌ باوه‌ریه‌كا مه‌زن ب پێشمه‌رگه‌یی هه‌یی.

کۆمێنتا تە