ژیانا سەردەم
قاهر محەمەد
پێدڤیێن ژیانا سەردەم د زۆرن ڕۆژ بۆ ڕۆژێ زێدەتر لێدهێن و ل بەرامبەر ڤێ چەندێ ژێدەرێن داهاتی د كێم و سنووردارن،هەڤركیەكا توند یا مرۆڤان یا هەیی ل سەر دەستڤەئینانا ڤان داهاتان. لەورا پێدڤیە مرۆڤ خوە ژ هەژی ژیانەكا باشتر ببینیت و بۆ ڤێ ژیانا ژ هەژیتر پێدڤیە مرۆڤ ئاستێ هزركرنا خوە بگوهۆریت و ڕازی نەبیت ب دەرفەتێن كێم بها و كێم داهات و بزاڤێ بكەت داكو ژێدەرێن داهاتێ خوە هەمەجۆربكەت. ل سەر دەمێ تەكنولۆجیا پێشكەفتی گەلەك ژێدەرێن داهاتی یێن هەیین، بەلێ بۆ بدەستڤەئینانا ڤان دەرفەتان، پێدڤی ب لێگەریان و خوە ئامادەكرنێ هەیە. بكارئینانا تەكنولۆجیێ ب شێوەیەكێ نەدروست بۆ كۆنترۆلكرنا مللەتان بابەتەكە گەلەك كارتێكرنێ ل سەر ئازادی و تایبەتمەندی و مافێ مرۆڤان هەیە بۆ میناك:
١- چاڤدێریا سەرتاسەری: هندەك حوكمەت و كۆمپانی ڕادبن ب دویڤچوون و شرۆڤەكرنا زانیارییێن تاكە كەسی بێی ڕازەمەندیا وان، كو دبیتە ئەگەرێ سیخوریێ و كارتێكرنێ ل سەر ئازادیێن كەسی.
٢: یاری پێكرنا زانیاریان ژیریا دەست كرد Al و تەكنیكێن میدیایی دهێنە بكارئینان بۆ بەلاڤكرنا دەنگوباسێن نەدروست و یاری پێكرن ب رایا گشتی.
٣-تەپە سەركرنا دیجیتالی: تەكنولۆجیا دهێتە بكارئینان بۆ دویڤچوون و دەستەسەركرنا ڕەخنەگر و ئۆپۆزسیۆنێن سیاسی،كو دبیتە ئەگەرێ سنوورداركرنا ئازادییا ڕادەربرینێ و بهێزكرنا تەپەسەركرنا سیاسی.
٤-كۆنترۆلكرنا ئابووری: هندەك سیستەم كۆنترۆلكرنەكا نە ڕەوشتی ل سەر بازارێن داریی و ئابۆری ب ڕێكا تەكنولوجیایێ دسەپینن,كو دبیتە ئەگەرێ قورخكرنا زانیاریان و خراب بكارئینانا دەستهەڵاتا ئابووری.
٥-كۆنترۆلكرنا بیۆلۆجی: تەكنولۆجیا دهێتە پێشئێخستن بۆ كۆنترۆلكرنا كریارێن بیولۆجی و دەروونی یێن تاكە كەسان، كو دبیتە ئەگەرێ ئازراندنا مەترسیێن ڕەوشتی ل دۆر دەستتێوەردانێ د ژیانا كەسی و ساخلەمیا هزری و جەستەیی.
