گرنگییا فەستیڤالا شەل و شەپكان ل زاخۆ
جونەید فەوزی
د فیستڤالا سیێ یت شەل و شەپكان دا، زاخۆ هەمی پارچێن كوردستانێ ب جلكێن كوردی دگەهینیتە ئێك. گرنگییا ڤێ فیستڤالێ د وێ چەندیدایە:
ئێدی ناسنامەیا كوردی بەرز بهێتە ڕاگرتن، ئەڤ فیستڤالە هەولددەت ب شێوەیەكێ فەرمی كولتوور تایبەتمەدنیا ژیانا مرۆڤێ كورد بەرز بكەت و بدەتە دیاركرن.
ئەڤ فیستڤالە، ئەگەرەكێ هەری ب هێزە ژبۆ دیاركرنا دەولەمەندییا كولتوور چاندا كوردی، ژبەركو ژ هەر چار لایێن كوردستانێ قەستا زاخۆ دكەن و جلوبەرگ و كولتوورێ خوە یێ ڕەسەن نیشاددەن.
هەروەسا هەمی پارچەیێن كوردستانێ ب جلكێن كوردی دگەهینیتە ئێك و ب ئێك دەنگ دیاردكەن كو ئەم خودان زمان و جلوبەرگ و كولتوور و ناسنامەنە و هیچ دوژمنەك نەشێت ئەوا مە هەی ژ مە وەرگریت.
لەوما كا چاوا هەر مللەتەك خۆدان زمان و كولتوور جلكە، مە كوردان ژی ب هەمان شێوە، لێ ئەم زۆر دەولەمەندترین ژ مللەتێن دی یێن ل چ ڕۆژهەلاتا ناڤەراست یان ڕۆژئاڤا، ژبەركو دەولەمەندییا مە د وێ چەندێ دایە كوردستان ژ هەرچار لایێن خوەڤە باكور و باشور و ڕۆژهەلات و ڕۆژئاڤا، هەر پارچەیەك خۆدان جلك و كولتوورەكێ جودایە، د ناڤ هەر پارچەیەك ژ وان دا، هەر دەڤەرەكێ جلكەكێ خوە و كولتوورێ خوە یێ جودا یێ هەی، د ناڤ هەر دەڤەرەك ژ وان ژی دا كولتوور و جلكێ هەر هۆزەكێ جودایە ژ هۆزەكا دی. ئەڤ چەندە هەمەڕەنگی و دەولەمەندیێ پەیدا دكەت.
كەواتە ئەم ژلایێ كولتووری و هونەری و جلكان ڤە زۆر د دەولەمەندین.
لەوما زاخۆ تاكە دەڤەرە ل هەر چار پارچێن كوردستانێ هەمی كولتوورێ هەمی دەڤەران لێك كۆم ڤە دكەت، ئەڤەژی هێژایی وێ چەندێیە زاخۆ د وارێ كولتووری دا یا د پێشڤەچوونێ دا و هەمی پێكۆل ژلایێ ئیدارا سەربەخۆ یا زاخۆڤە دهێنەكرن ژ بۆ گرنگیدان ب كولتوور و چاند و هونەر و جلوبەرگێ كوردی.
ئەڤ جۆرە فیستڤالە دەولەمەندییا دیرۆكا مە ل سەر ڤێ ئاخێ یا كو دبێژنێ كوردستان بوومە ددەنە دیاركرن. هەر بۆ میناك ئەگەر هزر د (شیتكێ) دا بكەی، دێ زانی كو ئەڤێ شیتكێ قۆناغ یێن دەربازكرین، دبیت ئەڤ شیتكە ڕۆژەكێ بۆ گرێدانا داران وەكی وەریسی ل چیایان دهاتە بكارئینان، یا ژ شكەفتێ دەربازی خانی بووی، و پاشی یا دەربازی دیانەتا بووی، ژبەركو هەر ژ كەڤن وەرە فڕە ڕەنگییا ئاینی ل ڤێرێ هەبوویە، لەوما دێ بینی هندەكان ئەڤ شیتكە ڕاست یا گرێدایی و هندەكا یا كریە (خلف) و هندەكان خلف یێن لێزێدەكرین و هندەكا یێن كێمكرین و هندەكان یا كورتكری، ئەڤە وەك نموونەكا بچویك و ئەڤە دیاردكەت كو مە كوردان گرێدانەك مەزن یا دگەل دیرۆكێ هەی ب هەرچار لایێن خوەڤە و ئەڤ دیرۆكە، دەولەمەندییا مە ژلایێ كولتووریڤە ددەتە دیاركرن.
یا گرنگتر بێژین، د ناڤا ڤێ فیستڤالێ دا، د هەر بڕگە و بەرنامەیەكی دا كچ و كۆڕ د گەلێك دا بین، ئەڤە بوومە دیار دكەت كو هەر ژ كەڤن و تاكو نوكە كوردان یەكسانییا ڕەگەزی یا پاراستی و د هەر كار و كەسپەكێ دا ژن و زەلامێ ب ئێك دەست كار یێ كری، ئەڤەژی شانازییە بۆ گەلێ كورد، ژبەركو پڕانییا گەل و مللەتان هەر ژ كەڤندا ژن وەكی كویلە (عبد) بكاردئینا و بتنێ كارێن زەحمەت پێ ددانە كرن و بتنێ بۆ تڕانەپێكرن ب جەستە و كەرامەت و هەستێن وێ دهاتەكرن، بەلێ مە كوردان ژن بەرز ڕاگرت و یەكسان كر دگەل زەڵامی.و دگەل دا ئەڤ جۆرە فیستڤالە جۆرە ئێكگرتنەكێ بۆ مە ددەتە دیاركرن، ژبەركو ئەگەر مرۆڤی كویر لێنێریبا و هزر تێدا كربا، د دەما نمایشا جلوبەرگێن كوردیدا یان ئەو گرۆپێن مللی و دەنگبێژی هاتینە سەر ستێجێ هەمییا (شەلوال) دپیان بوو، ئەڤە وێ چەندێ دگەهینیت كو ئەم كورد خودان چیانە ل هەرچار پارچێن كوردستانێ و ئەم ب چییایان د ناڤدارین، ژبەركو بتنێ مرۆڤێ چیایی شەلوالی دكەتێ. كەواتە جلێ كوردان زۆرێ جودایە ژ گەل و مللەتێن دی.
ئەڤێ فیستڤالێ ژ ڕوویەكێ دیڤە ژی گرنگیەكا زۆر هەیە، ئەوژی لایەنێ ڕەوشەنبیری. د دەما سەردانا ئەوان گرۆپ و خەلكێ دەرڤەیێ زاخۆ قەستا زاخۆ دكەن، ئێدی تێكەلییەك دروست دبیت د ناڤبەرا خەلكێ زاخۆ و خەلكێ دی كو هەر كوردن، ب ڤی ڕەنگی خەلكێ زاخۆ سەرهەلی گەلەك سروشت و گەلەك دابونەریت و ڕەوشەنبیریێن دی دبن. دگەلدا خەلك فێری وێ چەندێ دبیت كو جلكێن كوردی بتنێ جلك نینن، بەلكو پشكەكا زێرین و مەزنە ژ دیرۆك و كولتوورێ مە. هەروەسا دەما خەلك وی هەمی خەلكی دبینیت كو ژ هەر چارپارچێن كوردستانێ ییێن لێك كۆم ڤەبووین، دێ سەرهەلی جوداهییا كولتوور و هونەر و جلكان بیت، ئەڤەژی تشتەكێ گەلەك گرنگە مرۆڤ سەرهەلی كولتوورێن برایێن خوە یێن دەڤەرێن دیتر ببیت.
هەروەسا ژلایێ ئابۆریڤە ژی گرنگیەكا زۆر هەیە، ژبەر كو ئەو هەمی گرۆپ و كەسانێن ژدەرڤەی زاخۆ دهێن، گەلەك ژ وانان بۆ جارا ئێكێ یە دهێنە زاخۆ، لەوما پشتی كارێ خوە د ناڤا فیستڤالێ دا ب داوی دئینن، دچنە د ناڤا بازاری دا و كۆمەكا باش یا كەلوپەلان دكرن، ئەڤە ژی كارتێكرنەكا باش ل سەر خەلكێ مە دكەت و ڕێژا بێكاریێ بەرب كێمبوونێ ڤە دچیت و خەلكێ مە هەمی كارێ وان بەرە ب باشبوونێ ڤە دچیت، ئێدی نامینیت كو بتنێ هزرا خوە دانیتە سەر مووچەیێ خەلكی كا دێ كەنگی هێت، بەلكو هزرا وی دێ بتنێ ل سەر گەشتیاران بیت. بۆ میناك ئەو گرۆپێ ئەز دگەلدا دەما كارێ وان ل فیستڤالێ خلاسبووی و نمایشا خوە كری، ڕۆژا دی من بەرەڤ بازارێ زاخۆڤە برن، من گەلەك تێبینی ل سەر كر، ئەگەر چنەبیت، ئەوان ب بهایێ نێزیكی ٢ هەتا ٣ هزار دولاران كەلوپەل ژ بازارێ زاخۆ كرین و هەر دكانەكێ ژی نە كێمتر ژ ١٠٠ هزار دیناران كەلوپەل ژێ دكرین. ئەڤەژی تشتەكێ گەلەك گرنگە ژلایێ ئابوریێ و دارایێ خەلكێمەڤە و هۆسا دێ هێدی هێدی داهاتێ خەلكێ باژێری بەرەڤ باشبوونێ ڤەچیت.
كەواتە كۆمڤەكرنا كولتوورێ كوردی یێ هەر چار پارچێن كوردستانێ و دیاركرنا دەولەمەندییا كولتوورێ كوردی و ساخكرنا قۆناغێن دیرۆكامە و دیاركرنا پێشڤەبرنا ڕەوشەنبیرییا جڤاكی و پێشڤەبرنا لایەنێ دارایی یێ خەلكێ باژێری، ئەڤە هەمی سەركەفتنەكا مەزنە ژ بۆ باژێرێ مە یێ زاخۆ و ئیدارامە یا باژێرێ.
دەستێن سەرپەرشتێ ئیدارا سەربەخۆ یا زاخۆ ڕێزدار (گوهدار شێخۆ)ی د خوەشبن ژ بۆ بەردەوام ساخكرنا دیرۆكا مەیا كوردی و گرنگیدان ب كولتوور و چاندامە یا كوردی. هەروەسا دەست خوەشیێ ل لژنا سەرپەرشتیكار دكەم بۆ بەرهەڤكرن و بڕێڤەبرنا ڤان جۆرە فیستڤالان كو دەولەمەندییا كولتوورێ مە ددەنە دیاركرن. هەژی گوتنێیە كو ئەز وەك ئەندامێ گرۆپێ وێژە یێ سەر برێڤەبەرییا لاوان/زاخۆ، پشكداربووم د كارێ پرۆتۆكۆلێ دا ل فیستڤالا شەل و شەپكان ل زاخۆ.
