حوكمه‌ت و چیرۆكا چاندنێ ل هه‌رێما كوردستانێ
به‌ده‌ل گابێركى
چاندن ئه‌و چه‌مكێ گرنگێ گرنگێ ژیانێ یه یێ كو مرۆڤان ب هه‌بوونا چاندنێ به‌رده‌وامى دایه ژیانا خوه و ل جهه‌كی بۆ خوه ئاكنجیبووین، چاندن ل پرانیا وه‌لاتێن بیانى وه‌كو شۆره‌شه‌كا گرنگ و كاریگه‌ر د ناڤا وه‌لاتێن خوه دایه نیاسین وه‌كو وه‌لاتێن بریتانیان و هندستان و رۆسیا و ئه‌مریكا و چه‌ندین وه‌لاتێن دیتر شیاینه ب شوره‌شا چاندنێ كونترۆلا پرانیا دنیایێ بكه‌ن و بگه‌هنه قوناغێن باش یێن زانست و ته‌كنه‌لۆژیایێ ل وه‌لاته‌كێ ژیان هه‌بیت ب هه‌بوونا چاندنێ یه و پرانیا سه‌ركردێن نها و یێن به‌رێ چاندن كرییه به‌رێ بنیاتى بۆ ئاڤاكرنا وه‌لاته‌كى كو چ جاران دوباره تاریاتى ب سه‌ردا نه‌هێت و به‌ر ب رۆناهیه‌كا هه‌تا هه‌تایى بچن.
ل ڤێره یا گرنگه ئه‌م به‌رێ خوه بده‌ینه هه‌رێما كوردستانێ كو د قه‌یرانه‌كا مه‌زن یا چاندنێ دا ده‌رباز دبیت و ئه‌گه‌رێ ڤێ قه‌یرانێ بۆ چه‌ندین ئه‌گه‌ران ڤه دگه‌ریت وه‌كو نه‌شارازاهیا جۆتیاران و به‌رده‌وامى دان ب چاندنا كلاسیكى كو به‌رهه‌مێ وان هه‌موو د دو مه‌هاندان به‌رهه‌م بهێت و بگه‌هیته بازارى و ببهایه‌كێ ئه‌رزان بهێته فرۆتن و ئه‌ڤ چه‌نده مه‌زنترین كاره‌ساته د چه‌ندنا كوردستانێ دا، ژ به‌ركو ده‌مێ به‌رهه‌مێ جۆتیارى بۆ چ پێڤه نه‌هێت دێ بیته ئه‌گه‌ر كو سال بۆ سالێ ژمارا جۆتیاران به‌ر ب كێمبوونێ بچیت.
هه‌روه‌سا خاله‌كا دیتر ئه‌وه كو ده‌مێ ژماره‌كا زێده یا جۆتیاران و خه‌لكێ گوندان بووینه مووچه‌خۆر و هاتنا پاره‌كێ بێ ماندیبوون، ئه‌گه‌ر ئه‌ڤ پاره‌یه چه‌ندێ كێمژى بیت، جۆتیار پێ رازى بوون و رۆژ بۆ رۆژێ ب ڤان جۆره شاشیان به‌رهه‌مێ ناڤخوه ل كێمیێ دا و به‌رهه‌مێ بیانى بۆ هه‌رێما كوردستانێ به‌ر ب زێده‌بوونێ ڤه چوو، نابیت ئه‌م ژ بیر بكه‌ین كو شاشى هه‌ر شاشى یه و كه‌نگى ئه‌م زڤرینه رێیا راست و دروست هینگى ئه‌و شاشى ژى نامینیت.
دیسا هه‌كه ئه‌م به‌رێ خوه بده‌ینه حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ژى چه‌ندین بزاڤكرینه بۆ پێشڤه‌برنا كه‌رتێ چاندنێ و چه‌ندین وه‌زیران پلان دارێژتینه، به‌لێ چ وه‌زیر وه‌كو پێدڤى نه‌شیاینه ڤى كه‌رتێ گرنگ و كاریگه‌ر پێشبێخن و به‌ر ب كوپیتكێ ببه‌ن بۆ ڤێ چه‌ندێ ژى چه‌ندین ئه‌گه‌ر هه‌بووینه وه‌كو چه‌ندین جۆتیارن پاره ژ حوكمه‌تێ وه‌رگرتن ب ناڤێن پرۆژێن چاندنێ یێن جۆرا و جۆر، به‌لێ ل ده‌مێ وه‌رگرتنا وى پاره‌یى ئه‌و پاره دانه ب ته‌كسى و پارچێن ئه‌ردى و پێ چوونه ژ ده‌رڤه‌ى وه‌لاتى بۆ گه‌ریانێ و ئه‌و كه‌سێن سه‌رپه‌رشتیا وان پرۆژان دكر كه‌سێن بێ خه‌م و نه‌شارازا بووینه د بیاڤێ چاندنێ دا و چ سیسته‌مه‌كێ پێشكه‌فتى نه‌بوویه بۆ هندێ ب وى پاره‌یى پرۆژێن چاندنێ بهێنه دروستكرن و نه‌بوونا بازارى بۆ به‌رهه‌مێ ژ وان پرۆژان دهێته ئه‌گه‌ره‌كێ دیتر بوویه بۆ پاشڤه‌مانا كه‌رتێ چاندنێ ل هه‌رێما كوردستانێ.
بۆ داهاتى چ بهێته‌كرن كو كه‌رتێ چاندنێ ب ته‌مامى گه‌شه‌یێ بكه‌ت و بگه‌هیته قوناغێن نوو یێن زانستى یا گرنگه حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ سه‌رنجا كارێ خوه یێ سه‌ره‌كى ل سه‌ر كه‌رتێ چاندنێ ده‌ست پێ بكه‌ت بۆ نه‌هێلانا بێكاریێ و زێده‌كرنا به‌رهه‌مێ ناڤخوه‌یى و ڤه‌كرنا ده‌رگه‌هێن گرتى بۆ چوونا ناڤا جیهانا پێشه‌سازى بێ گومان بۆ ڤێ چه‌ندێ ژى ماندیبوون و پلانه‌كا درێژخایه‌ن دڤێت و ئه‌و كه‌سێن پلانێ بۆ پێشڤه‌برنا كه‌رتێ چاندنا هه‌رێما كوردستانێ ددانن دڤێت ژ ده‌رڤه‌یى وه‌لاتى و ناڤخوه بن و كه‌سێن بسپۆر و شاره‌زا بن د بیاڤێ چاندنێ دا.
ل دووماهیێ یا گرنگه حوكمه‌ت و وه‌لاتى پێكڤه بزاڤێ بكه‌ن بۆ پێشڤه‌برنا كه‌رتێ چاندنێن بۆ نموونه حوكمه‌تا كوردستانێ پشته‌ڤانیا جۆتیاران بكه‌ت و هانا وان بده‌ت ب پرۆژه‌یێن نوو یێن چاندنێ و دابینكرنا ئامیرێن نوو یێن چاندنێ و ده‌رمانان بۆ جۆتیاران و وه‌لاتى ژى ب به‌رده‌وامى به‌رهه‌مێ ناڤخوه بكرن نه‌ك یێ بیانى.
