حوكمهت و دوبارهنهبوونا قهیرانا دارایى
بهدهل گابێركى
قهیران ئهو چهمكه كو ژ چهندین ئهگهران پهیدا دبیت، وهكو روودانێن سروشتى چ ژ ئهگهرێ بیڤهلهرزان یانژى دروستبوونا لافاوان و ب تایبهتى ئهگهر قهبارهیێ ڤان جۆره روودانان یێ مهزن بیت وهلاتى تووشى قهیرانهكا مهزن یا ئابوورى و مرۆڤى دبن، ژ بهركو ههم لایهنێ ئابوورى دبیته ئهگهرێ وێرانبوونا چهندین جهێن گرنگ و د ڤان حالهتان دا چهندین مرۆڤ دبنه قوربانى چ بریندار ببن یانژى گیانێ خوه ژ دهست بدهن.
چیرۆكا قهیرانان ل وهلاتان گهلهك دوور و درێژه و گهلهك وهلات ب ئهگهرا قهیرانان ژناڤچووینه و گهلهك دهستههلات هاتینه گوهۆرین ب ئهگهرا هندێ كو نهشیاینه وهكو پێدڤى سهرهدهریێ ل گهل قهیرانان بكهن یان خواندنا وان بۆ وێ قهیرانێ نهیا راست و دروست بوویه و ههر زوو ژناڤچووینه، ل ڤێره خالا گرنگ ئهوه كو ل دهمێ دروستبوونا ههر روودانهكێ ئهگهرهك بۆ ههبوویه و بۆ راستڤهكرنا وێ روودانێ ژناڤبرنا وى ئهگهرى یه یانژى لێگهریانه ل پێگوهۆرهكى كو جارهكا دیتر ئهو روودان، دروست نهبیت ب تایبهتى ئهگهر ئهو روودان یا خراب و كاریگهر بیت ل سهر ماف و ژیانا وهلاتیان.
ئهگهر ئهم بهرێ خوه بدهینه ههرێما كوردستانێ و ئهگهرێن دروستبوونا قهیرانا دارایى یان ههرێم و چیرۆكا وێ ل گهل قهیرانا دارایى بۆ چهندین ئهگهرێن سهرهكى ڤه دگهریت، ئهوژى برینا بۆدجهیا و مووچهیێن ههرێمێ ژ لایێ بهغداڤه كو ب پیلانا چهند وهلاتهكێن ئهقلیمى و پارتهكا دیاركرى یا كوردستانێ بوو، بۆ هندێ ههرێم دهستبهردارى چهندین مافێن خوه بیت وهكو فرۆتنا نهفتێ ب شێوهیهكێ سهربهخوه و نان و قووتێ پێنج ملیۆن مرۆڤان ل ههرێمێ ددهستێ بهغدا دابیت و ههردهم وهكو چهكهك بكاربینیت بهرامبهرى خهلكێ كوردستانێ پشتى ئهڤێ پیلانێ سهرنهگرتى، چهندین روودانێن دیتر چێبوون كو هۆكارهك بوون قهیران ل ههرێمێ مهزنتر بیت وهكو داكهفتنا بهایێ بهرمیلهكا نهفتێ بۆ 25 دۆلاران و دروستبوونا داعشێ و هێرشێن وێ بۆ سهر ههرێما كوردستانێ دهست پێكرن و بوونه مهترسیهكا رژدى ل سهر كوردستانێ، بهلێ ب خوهراگریا پێشمهرگهى و پشتهڤانیا ههڤپهیمانێن كوردستانێ ئهفسانهیا داعشێ ب تهمانى بشكێنن، بهلێ ئهڤ شهره بوو ئهگهر چهندین ئاریشێن مهزن ل كوردستانێ سهرههلدهن وهكو هاتنا پتر ژ دو ملیۆن ئاوارهیان و كۆچكرنا سهدان وهلاتیان بۆ دهرڤهیى وهلاتى و چهندین كهسان كارێن خوه ژ دهستدان و مووچه گیرۆبوون و پاشى پاشكهفت كهفته سهر و چهندین چیرۆكێن دیتر.
حوكمهتا ههرێما كوردستانێ ب سهرۆكاتیا سهرۆكێ حوكمهتێ چهندین پێنگاڤ هاڤێتن بۆ هندێ خوه ژ ڤێ قهیرانا مهزن و كاریگهر رزگار بكهن، ئهوژى ب چهندین رێیان وهكو كێمكرنا خهرجیان و زێدهكرنا داهاتى و بهرهنگاربوونا چهندین زێدهگاڤیان، بهلێ قهیران گهلهك ژ هندێ مهزنتربوو كو ب ئێكجارى ب دووماهی بهێت خالا ههرى گرنگ ئهوه نها ههرێما كوردستانێ خوه هزر د وێ چهندێ دا بكهت كو چ جارێن دیتر ههرێما كوردستانێ تووشى قهیرانا دارایى نهبیت، ژ بهركو كاریگهرییا ڤێ قهیرانێ بۆ چهندین سالێن دیتر دێ یا بهردهوام بیت و تاكه رێ بۆ رزگاربوونێ ئهوه حوكمهت سیستهمهكى دابنیت كو ههموو وهلاتی ل ژێر سیبهرا وى سیستهمى بژین نهك هندهك ههژار و بهلنگاز بن و هندهك ژى زهنگین و دهولهمهند بن، بهلكو یا گرنگه ههموو وهلاتى ب رێیا سیستهمهكێ نوو و پێشكهفتى مفایى ژ داهاتێ ههرێمێ ببینن، نهك ب تنێ هندهك كهسێن دیاركرى یا گرنگه قانوونا چاكسازیێ ل پهرلهمانێ كوردستانێ بهێته پهسهندكرن و ئێدى ههرێما كوردستانێ بهر ب قووناغهكا نوو ڤه بچیت نهك پهرێ وهكى بهرێ بیت.
ل دووماهیێ گرنگه حوكمهتا ههرێما كوردستانێ كار بكهت بۆ هندێ گهندهلى نهمنیت و ئهو كهسێن گهندهلیێ دكهن ب توندى بهێنه سزادان و یهكسانى بگههیته ههموو كونجێن وهلاتى.