گه‌ف، ئیرادا ئافره‌تێ و قووناغه‌كا نوو
زه‌ری نه‌وزاد
سیسته‌مێ وه‌لاتێن جیهانا سیێ هه‌رده‌م ل سه‌ر بنه‌مایێ زه‌لامسالاری هاتیه ئاڤاكرن و ئافره‌تێ چو رۆل د سیسته‌مێ رێڤه‌به‌ری و ئیداری ل وان وه‌لاتان دا نه‌بوویه، هه‌كه هنده‌ك ئافره‌تان د رێڤه‌به‌ریێ دا به‌رپرسیار هه‌بن ژی ل ژێر سیبه‌را زه‌لامی بوویه، ئانكۆ ده‌لیڤه ب ئافره‌تێ نه‌هاتیه‌دان ل گۆر راستیا خوه یا سیاسی و جڤاكی خودان رۆل بیت.
لێ ئه‌ڤرۆكه ل جڤاكێ كوردستانێ ئافره‌ت ب رێژه‌كا مه‌زن پشكداریێ د هه‌لبژارتنان دا دكه‌ن، خودان رۆلن د گوهۆرینێن جڤاكی دا. ژ به‌ر هندێ ژی هنده‌ك بازرگانێن ب ناڤ سیاسی یان ژی به‌رپرسێن هنده‌ك هێزێن سیاسی بۆ كۆمكرنا ده‌نگان و بده‌ستڤه‌ئینانا ده‌نگێ ئافره‌تان هه‌رده‌م بزاڤ كرینه جوانیا ژنێ بكاربینن دا پێگه‌هێ خوه د ناڤ جڤاكێ دا بهێز بكه‌ن و حه‌تا راده‌یه‌كێ ژی سه‌ركه‌فتی بووینه. لێ دیسا ژی رێ بۆ ئافره‌تێ نه‌هاتیه دان كو ب ئیرادا خوه سیاسه‌تێ بكه‌ت یان ژی به‌رپرسیاریه‌كێ بگریته ستویێ خوه.
یێن كو د ده‌مێ بانگه‌شه و پرۆپاگنده‌یا هه‌لبژارتنان سۆزا مافێن ئافره‌تێ و ئازادیا وان و خوه‌شكرنا ژیانا ئافره‌تان ددان دا كو ده‌نگان بۆ خوه كۆم بكه‌ن ئه‌ڤرۆكه ناهێلین ئافره‌ت د ناڤ رێزێن وان دا خودان هه‌لویست بن، نها ژی گه‌فان ل ئه‌ندام و په‌رله‌مانتارێن خوه دكه‌ن دا كو گه‌نده‌لیێ وان ڤه‌شێرن و خوه بێده‌نگ بكه‌ن.
ئافره‌تا كورد ب تایبه‌تی ژی ل هه‌رێما كوردستانێ د ڤان سالێن دووماهیێ دا ژ ئه‌نجاما پێشڤه‌چوونێن جڤاكی، هزری، پێشڤه‌چوونێن د بیاڤێن ته‌كنولوجی كو كارتێكرنا خوه ل هه‌موو جڤاكێ كریه بزاڤ كریه كو د هه‌موو بیاڤان دا خودان رۆل بیت، لێ زه‌لامی رێگریێ لێ كریه.
كه‌لتوورێ شه‌رمێ ئانكۆ نامووس كو هه‌می ده‌مه‌كێ وه‌كو كارته‌كێ ل دژی ئافره‌تێ هاتیه بكارئینان نها ژی ئاسته‌نگیه‌كا مه‌زنه كو ناهێلیت ئافره‌تا كورد به‌رگیریێ ل هزرا خوه بكه‌ت، یان ژی داخوازا مافێ خوه بكه‌ت، نموونا هه‌ری دووماهیێ ژی یا شادیێ یه كو گه‌فا به‌لاڤكرنا وێنێن وێ دهێته‌كرن و ئارمانج ژی بێده‌نگكرنا وێ یه دا داخوازا مافێ خوه نه‌كه‌ت و ل هه‌مبه‌ر بێ دادوه‌ریێ و گه‌نده‌لیێ خوه بێده‌نگ بكه‌ت.
بێگومان كه‌لتورێ نها یێ ل كوردستانێ كو كه‌فتیه ژێر دو فاكته‌رێن سه‌ره‌كی كو ئه‌و ژی عه‌شیری و كه‌لتورێ جڤاكێ مه یه، ئاسته‌نگیان ل هه‌مبه‌ر ئافره‌تێ دروست دكه‌ت و هه‌كه پارتیه‌ك یان ژی هێزه‌كا مه‌زن ل پشت ئافره‌تێ نه‌بیت ره‌نگه ل هه‌مبه‌ر زۆرداریێ و گه‌فان خوه بێده‌نگ بكه‌ت.
بهێزبوونا رێكخراوێن ئافره‌تان، پێشڤه‌چوونا تێگه‌هێ دیموكراتیێ، بهێزبوونا پێگه‌هێ تاكێ كورد د ناڤ جڤاكی دا، ره‌وشه‌نبیركرنا ئافره‌تان، شكاندنا هنده‌ك پێناسێن شاش یێن كه‌لتوری كو ل گۆر به‌رژه‌وه‌ندیێن زه‌لامی ل سه‌ر ئافره‌تێ هاتینه فه‌رز كرن ئه‌ڤه دشێن ببنه خالێن گرنگ كو ئافره‌ت بشێت به‌رگیریێ ل مافێ خوه یێ ره‌وا بكه‌ت و ببیته خودان كه‌سایه‌تیا كو وێ دڤێت دا بشێت ل هه‌مبه‌ر هه‌ر زۆرداری یان ژی گه‌فه‌كێ به‌رگیریێ ل خوه بكه‌ت.
