بسپۆره‌كێ كاروبارێن سیاسی: تالیبان نه‌شێت پتر ژ ١٥ سالان ل سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ بمینیت
دیدار، هۆشه‌نگ تاجر:
بسپۆره‌كێ كاروبارێن سیاسی ل وه‌لاتێ فنله‌ندا دیار دكه‌ت كو تالیبانێ د ماوه‌یێ چه‌ندین سالێن بۆری دا ئه‌فغانستان تووشی گه‌له‌ك كاره‌ساتێن مه‌زن كریه و نها ژی هه‌ر سیسته‌مه‌ك ل ئه‌فغانستانێ ئاڤا بیت دڤێت ب دلێ پاكستانێ بیت و تالیبان نه‌شێت پتر ژ ١٥ سالان ل سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ بمینیت، چونكو دێ ئه‌فغانستانێ تووشی شه‌ره‌كێ مه‌زن یێ ناڤخوه‌یی بیت و ئه‌و یه‌ك دێ بیته ئه‌گه‌ر كو ژیێ ده‌ستهه‌لاتا تالیبانێ ژی یا كورت بیت.
د. مه‌جید حه‌قی بسپۆرێ كاروبارێن سیاسی ل وه‌لاتێ فنله‌ندا د دیداره‌كا تایبه‌ت دا ل گه‌ل رۆژناما ئه‌ڤرۆ دیار كر كو هاتنا تالیبانێ بۆ سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ دێ ئه‌فغانستانێ ژی تووشی گه‌له‌ك كاره‌ساتان كه‌ت، چونكو جڤاكێ ئه‌فغانستانێ ئێك ژ جڤاكێن هه‌ری پاشكه‌فتی د ناڤ جیهانا ئیسلامی دا و سالا ٢٠٠١ رێژا كه‌سێن خواندی ل ئه‌فغانستانێ ب تنێ ٢% بوو، ئه‌و یه‌ك ژی نیشا دده‌ت كو ره‌وشا جڤاكی یا ئه‌فغانستانێ تا چ راده‌یه‌كێ خرابه و گۆت: (تالیبانێ دڤێت سیسته‌مه‌كێ سیاسی یێ نێزیكی ئیرانێ ل ئه‌فغانستانێ ئاڤا بكه‌ت، بێگومان هه‌ر سیسته‌مه‌ك ل ئه‌فغانستانێ بهێته ئاڤاكرن دڤێت ب رازیبوونا پاكستانێ بیت، ژ به‌ر هندێ ژی ئه‌ز باوه‌ر ناكه‌م كو تالیبان بشێت ئاریشێن هه‌ی ل ئه‌فغانستانێ چاره‌سه‌ر بكه‌ت. چونكو تالیبان بخوه د ماوه‌یێ پتر ژ بیست سالێن بۆری دا هه‌رده‌م ئاریشه دروست كرینه و تالیبان نه‌شێت د سیسته‌مێ برێڤه‌برنا ئه‌فغانستانێ دا یا سه‌ركه‌فتی بیت).
بسپۆرێ كاروبارێن سیاسی د پشكه‌كا دی یا ئاخڤتنا خوه دا ژی ئه‌و یه‌ك دیار كر كو چونكو دێ بریارا تالیبانێ پتر د ده‌ستێ پاكستانێ دا بیت ژ به‌ر هندێ ژی دێ گه‌له‌ك ئاریشه دروست بن، یا ئێكێ تالیبان ژی د ناڤا خوه دا دو ره‌وتێن جودا هه‌نه، ئانكۆ تالیبانێ ئه‌و شیان ژی نینن كو بشێت خزمه‌تا خه‌لكی بكه‌ت، یا ئێكێ ره‌وشا ئابووری یا ئه‌فغانستانێ گه‌له‌ك خرابه، خالا دی د ماوه‌یێ بیست سالێن بۆری دا هه‌ر چه‌نده كێم ژی بیت لێ تا راده‌یه‌كێ هنده‌ك گوهۆرین د ناڤ جڤاكێ ئه‌فغانستانێ دا روو داینه و نها تالیبانێ دڤێت جاره‌كا دی جڤاكێ ئه‌فغانستانێ بۆ چه‌ندین سالێن دی پاشڤه ڤه‌گه‌رینیت كو ئه‌و یه‌ك ژی دێ ئه‌فغانستانێ تووشی كاره‌ساته‌كا مه‌زن كه‌ت و گۆت: (ئه‌ز وه‌سا دبینم كو دێ هه‌تا دو یان سێ سالێن دی ئه‌فغانستانێ تووشی شه‌ره‌كێ مه‌زن بیت، قاعیده و داعش دێ پێگه‌هێ خوه بهێز كه‌ن و دوور نینه كو شه‌ره‌كی مه‌زن د ناڤبه‌را وان دا دروست ببیت، ژ به‌ر هندێ ژی ئه‌ز دبێژم ژ رۆژا تالیبان ده‌ستهه‌لاتێ وه‌ربگریت دێ ئه‌و یه‌ك بیته پێنگاڤا ئێكێ بۆ ژناڤچوونا تالیبانێ و ل گۆر نێرینا من تالیبان نه‌شێت پتر ژ ١٥ سالان ژی ل سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ بمینیت و دێ ژیێ ده‌ستهه‌لاتا وێ گه‌له‌ك كێمتر ژی بیت).
ناڤهاتی ئه‌و یه‌ك ژی دیار كر كو پێگه‌هێ ئابووری یێ ئه‌فغانستانێ گه‌له‌ك خرابه، خه‌لكی خزمه‌تگوزاری و ژیانه‌كا باش دڤێت و ئه‌و یه‌ك د به‌رنامێ تالیبانێ دا نینه، به‌لكو وان دڤێت سیسته‌مه‌كێ ل گۆر هزر و باوه‌ریا خوه دروست بكه‌ن، بێگومان هه‌ر ژ نها ڤه ژن ل ئه‌فغانستانێ ل دژی تالیبانێ ده‌ست ب خوه‌نیشادانان دكه‌ن و داخوازا مافێن خوه دكه‌ن، ژ به‌ر هندێ ژی دێ گه‌له‌ك ئالۆزی د ماوه‌یێ چه‌ند سالێن بۆری دا ل ئه‌فغانستانێ روو ده‌ن كو ئێك ژ وان ژی شه‌رێ ناڤخوه‌یی یه و گۆت: (تالیبانێ دڤێت ژن، ره‌وشه‌نبیر و كه‌سێن زانا چو رۆل د سیاسه‌تێ و برێڤه‌برنا وه‌لاتی دا نه‌بن، بێگومان ئه‌و یه‌ك دێ بیته ئه‌گه‌رێ ده‌نگێن نه‌رازیبوونێ ل دژی تالیبانێ، دیاره تالیبان ژی دێ بزاڤا ژناڤبرنا ده‌نگێن نه‌رازیبوونێ كه‌ت د ئه‌نجام دا وه‌كو من گۆتی دێ ئه‌فغانستانێ تووشی شه‌ره‌كێ مه‌زن یێ ناڤخوه‌یی هێت كو دێ ئه‌و یه‌ك بیته ئه‌گه‌ر ره‌وشا ژیانا وه‌لاتیان گه‌له‌ك خراب ببیت، دێ رێژا بێكاریێ ژی گه‌له‌ك زێده‌تر لێ هێت، چونكو هه‌ر ژ نها ڤه خه‌لكی دڤێت ژ ئه‌فغانستانێ بره‌ڤن).
د. مه‌جید حه‌قی ئه‌و یه‌ك ژی دیار كر كو هه‌تا نها چو سیسته‌م یان ده‌ستهه‌لاته‌ك ل ئه‌فغانستانێ نه‌شیایه پتر ژ بیست سالان ل سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ بیت، ده‌ستهه‌لات ژی ل ئه‌فغانستانێ پرانیا ب رێیا شه‌ری هاتینه گوهۆرین، ئانكۆ گوهۆرینا ده‌ستهه‌لاتێ ل سه‌ر بنه‌مایێ داخوازیێن خه‌لكی نه‌بوویه و هاتنا تالیبانێ ژی هه‌ر ب رێیا زۆرێ و شه‌ری بوویه، ئه‌و یه‌ك ژی دێ ئه‌نجامێن خوه یێن گه‌له‌ك خراب هه‌بن و گۆت: (وه‌لاتێن جیرانێن ئه‌فغانستانێ ژی ژ بۆ به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه دێ به‌رده‌وام ده‌ستێوه‌ردانێ د كاروبارێن ناڤخوه‌یی یێ ئه‌فغانستانێ دا كه‌ن، چونكو وان دڤێت سیسته‌مه‌ك ل ئه‌فغانستانێ هه‌بیت كو د به‌رژه‌وه‌ندیا وان دا بیت، ئه‌و یه‌ك ژی دێ ره‌وشا هه‌ی پتر ئالۆز كه‌ت).
بسپۆرێ كاروبارێن سیاسی د دووماهیا ئاخڤتنا خوه دا ئه‌و یه‌ك ژی دیار كر كو هه‌ر سیسته‌مه‌ك ب شه‌ری و زۆرێ بهێته سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ دێ هه‌رده‌م بزاڤا هندێ كه‌ت كو دژبه‌رێن خوه ژناڤ ببه‌ت، ژ به‌ر هندێ ژی ئه‌ز پاشه‌رۆژا گه‌ش نه بۆ ئه‌فغانستانێ دبینم و نه ژی بۆ تالیبانێ، چونكو تشتێ هه‌ر ژ نها ڤه تالیبانێ دڤێت بكه‌ت ل گه‌ل راستیا جڤاكێ ئه‌فغانستانێ ژی ناگونجیت و ژ به‌ر هندێ ماوه‌یێ ده‌ستهه‌لاتا تالیبانێ دێ كێم بیت و د وی ماوه‌یێ كێم دا ژی دێ گه‌له‌ك روودانێن نه‌خوه‌ش و كاره‌ساتێن مه‌زن ل ئه‌فغانستانێ روو ده‌ن و گۆت: (ئه‌مریكا ژی د ماوه‌یێ بیست سالێن بۆری دا ب هه‌موو هێزا خوه نه‌شیا سیسته‌مه‌كێ وه‌سا ل ئه‌فغانستانێ ئاڤا بكه‌ت كو ب دلێ خه‌لكی بیت، گه‌نده‌لیا ل ئه‌فغانستانێ وه‌سا كر كو تالیبان بشێت ب ساناهی بهێته سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ، لێ هه‌لوه‌ستێ توند یێ تالیبانێ و تشتێ وان دڤێت دێ ئه‌نجامێن خوه یێن گه‌له‌ك خراب بۆ خه‌لكێ ئه‌فغانستانێ هه‌بیت، ژ به‌ر هندێ ژی دێ شه‌ر و ناكۆكیێن گه‌له‌ك مه‌زن ل ئه‌فغانستانێ روو ده‌ن).
