رۆلێ ئەدەبێ كوردی د پاراستنا زمانێ دایكێ دا
پ، هـ، دكتور شەوكەت سندی / زانكۆیا زاخۆ
(پێشكێشە بۆ هەركەسێ شانازیێ ب زمانێ خوە یێ دایكێ دكت )
هەر مللەتەكێ زمان هەبت، هزر هەیە، ئەو هزر سەروكانییە بۆ ئەدەب و رەوشەنبیرییا وی، ئەو رەوشا ئەدەبی و یارەوشەنبیری خودیكە بۆ وەرارا جڤاكا وی مللەتی، هەروەسا چاند و ئەدەب ددیرۆكا هەر مللەتەكێ دا ئێك ژ پێناسێت هەرە گرنگە ، چنكو هەر نەتەوەك ب دانا خوە یا ئەدەبی تێتە نیاسین، لەوا هەر مللەتەكێ هەبت ل قادێ بەرفرەه مێژویا ئەدەب و چاندا خوە یا باس كری و ب جوانی یا نڤێسی .
مللەتێ كورد مینا هەمی مللەتێت جیهانێ ئێك ژ نەتەوێن زیندییە ل ڤێ جیهانێ ، خودان دیرۆكەك كەڤن و كەڤنارە، لەوا گۆمان تێدا نابت كو دێ خودان چاند و ئەدەبەك زندی و كەڤناربت، ئەگەر دیرۆكا بەرپەرێن وی یێت ئەدەبی ژ یێت دەورو بەریێن وی پێتر نەبت كێمتر نە بوویە، نە كێمترە.
ئەدبیات دژیانا هزریا هەر نەتەوەكێ دا ڤان جەقێت هزری ب خوە ڤە دگرت:( هوزان، پەخشان، چیرۆك، رۆمان، شانۆ، ستران، پەندێن مەزنا، مەتەلۆك، چیرڤانۆك، دیلۆك، حەیرانۆك).
بەلكو مللەتێ كورد هەند شانازی ب ئەدەب و ئەدیبان كری یە تا كو بوویە ئێك ژ پێتڤیێت وی یێت ژیانی، هەر وەسا تا رادەكێ وەرارا جڤاكێ كوردی ب چاند و ئەدەبا وی هاتییە گرێدان هەر وەسا دیرۆكا وی یا ئەدەبی كارتێكرنا ئەرینی ل سەر كەساتیا مروڤێ كورد كری یە. ژ ئالیێ هزری، فەلسەفی، رەوشتی و بەختەوەریێ ڤە. ژ بۆ دەربرینا هەستێ خوە یا مرۆڤایەتی ب شانازی ڤە ب زمانێ شرینێ ماكێ یێ كوردی دەربرینا خوە كری یە.
لەوا ئەركەك نەتەوەی ل سەر ملێ رەوشەنبیر و زانا وبسپۆرا ڤە، ئەوگرنگیا پێتر بدن ساخ كرنا ئەدەبێ خوە یێ كو دهەمی قوناغێت دیروكێ دا خامێت خوە زێرین و هزرا خوە یا پیرۆز وگیانێ خوە یێ پاك كرنە شەمال ژ بۆ ژیانەك رۆناهی بۆ گەل و وەلاتێ خوە .
جهێ سەرسومان ودلخوەشیێ یە، كو لیكۆلەر و گەرۆكێت خویانی و بیانی د هەمی قوناغێت ژیانێ دا گرنگی دایە دیروكا ئەدەبێ كوردی ، ب بەلگە سەلماندینە كو كورد وەكو نەتەوە خودان بەرپەرەك زێرینە د مێژویا ئەدەبیاتا دا. مللەتێ كورد شانازی ب وی كولتوورێ پڕبها وب وان قوناغێت ئەدەبی یێت زیرین دكەت.
هەر وەسا گەلەك زانایێت كوردان خوە ماندی كرنە د ژیانا خوە دا و بەرپەرێت زندی تۆمار كرینە مینا ( میر جەلادەت بەدرخان، سەیدا جگەرخوین، رشیدێ كورد، نورالدین زازا، موسا عنتر، عەرەبێ شەمو، جەلیلێ جەلیل وجەلیلا جەلیل، هژار موكریانی، گیۆ موكریانی، علا‌و الدین سجادی، صبری بۆتانی، صادق بها‌والدین ئامیدی، محمد امین ئوسمانا، صلاح سعداللە، محمد امین زكی بك، عبد الرقیب یوسف، انور مایی، مەلا ابوزید سندی، عزالدین مستفا رەسول، مستەفا نەریمان، شكور مستەفا، هتد …).
ڤان شارەزا وبسپۆرا خزمەتەك بێ سنور بۆ مللەتێ كورد پێشكێش كرینە و ئەنجام داینە، ب دەهان پرتووكێن پیرۆز ب زمانێ كوردی داهێنانە وهزرا نەتەوەی یا كوردی ب هوزان و بەخشان و چیرۆك پێشكێش كرینە0
كاروان بەردەوامە دقۆناغا نوو دا، ئەم ب ئومێدن ئاسمانێ كوردستانێ دێ بت خودان سەدان ستێرێن گەش و بسپۆر دبوارێ زمانەڤانی دا.
لەوا درۆژا جیهانی پارستنا زمانێ دایكێ 22/2 گازییا من ژخێزان و مالباتێت كورد ل وەلات ژ دەرڤەی وەلات، ژخورت و لاوێن مە، ژكور و كچێن مە، كو ژ بوونا پاراستنا زمانێ خوە خزمەت و خەیات بكەن، چنكو ب كورتی مرۆڤ دكارت بێژت: كو هەبوون و نەبوونا هەر مللەتەكێ ب هەبوون و نەبوونا زمانێ وی یە .
هەر مللەتەكێ زمانێ خوە پاراست، ئەو دشێت هەبوونا خوە بپارێزت ، هەر وەسا هەر مللەتەكێ زمانێ خوە ونداكر، دێ هەبوونا خوە ژ دەست دت .
ژبۆ سەرخوەبوونا هەر مللەتەكێ زمان ئێك ژ چار ستوونێت هەرە گرنگە مینا سەیدایێ جگەر خوین دبێژت:((چاوا كومللەت یێ یەكێتی یا ئابوری ، جوگرافی و رەوشا تاریخی .. نكارێ هەبوون و سزا بوونا خوە ژ بۆ سەرخوە بۆنا و ئازادی یا وەلاتێ خوە بدی خویا كرن ، ولوژی یەكێتی یا زمان ب هەر سێ دیوارێن مایی ڤە هە مپار و خوە دی پشكە )).
