ئەگەر بەری نوكە سەختەكاری ب پۆینتەكێ هاتبیتە كرن نوكە ئەو ژی نەمایە
سالار محەمەد دۆسكی
بەرپرسێ كومسیوونا بلندا سەربەخۆیا هەلبژارتنان لقا دهۆك دیار كر، بەرهەڤی هاتینەكرن بۆ هەلبژارتنێن هەیڤا 12 و ب تنێ خەلكێ شنگال ماف هەیە دەنگێ خوە ل دهۆك بدەن و دیاركر ژی كو رێكارێن توند هەمبەر سەختەكاریێ هاتینەگرتن و گۆت: سال بۆ سالێ رێكارێن كومسیوونێ د توندن بەرامبەر سەختەكاریێ و ئەگەر ل سالێن بوری ب پوینتا سەختەكاری هەبیت، نوكە ئەو پوینت ژی نەماینە. هەر هەلبژارتنەكا ژ كومسیوونێ بهێـتە داخوازكرن پێدڤی ب سێ تشتانە (قانوون، بۆدجە، دەم) و هەر هەلبژارتنەكێ كومسیوونێ پێدڤی ب شەش هەیڤانە دا بشێت ب باشترین شێوە كارێ خوە بكەت.
خالد عەباس عومەر، بەرپرسێ لقێ دهۆك یێ كومسیونا بلندا سەربەخۆیا هەلبژارتنان بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت: قوناغا توماركرنا بایومەتریێ دەست پێكریە ژ 13/7/2023 هەتا 16/8/دێ بەرەوام بیت بۆ دەنگدەرێن خوجهێن پارێزگەها دهۆك، ئەڤ قوناغە گەلەك حالەتا ب خوە ڤەدگریت، كەسانێن وەغەركری دهێنە لادان و كەسانێن ناڤ ل توماران دا نەبن دهێنە زێدەكرن و دیسا ڤەگوهاستن ژ پارێزگەهەكێ بۆ پارێزگەهەكێ یان بنگەهان و راستڤەكرن ب هەمان شێوە دەسپێكریە، ب سوپاسی ڤە هەتا نوكە شیاینە 76% ژ خەلكێ پارێزگەها دهۆكێ تۆمار بكەین ل بایومەتری و ئەم ل سەر ئاستێ 19 پارێزگەهێن عیراقێ و هەرێما كوردستانێ ل پێشیێ نە و دیسا ب رێژا 97% مە كارتێن بایومەتریێ ل سەر وەلاتیان بەلاڤەكرینە و كێمتر ژ 20 هزار كارتان ماینە و رۆژانە پەیوەندی پێ دهێنەكرن و داخواز دكەین سەرەدانا بنگەهان بكەن بۆ وەرگرتنا كارتێن خوە، دا مافێ وی بهێتە پاراستن.
خالد عەباس ئەو ژی گۆت: ئەڤ كارە دهێتە ئەنجامدان بۆ هەر پێشهاتەكا بهێـتە ئەنجامدان وەك هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ كو ژڤانە ل 25/2/2024 بهێنە ئەنجامدان وەك كومسیون ناڤەگەرینە ڤێ قوناغێ ڤە، هژمارەكا مەزن یا وەلاتیان هەنە ئەوێن هاتینە تۆماركرن ژ سالا 2022 هەتا نوكە كارتێن وان نەهاتینە چاپكرن ب ئێك پاكێچ ئەف ناڤە بۆ بەغدا دهێنە بلندكرن و ئێكسەر ناڤ بۆ وەلاتێ ئسپانیا دهێنە رەوانەكرن دا كارت بۆ بهێنە چاپكرن.
خالد عەباس زێدەتر ژی گۆت: خەلكێ خوجهێ پارێزگەها دهۆك مە (887 هزار و 110) دەنگدەرێن هەین ل سنورێ حەفت قەزایان، ژ ڤێ رێژێ 76% هاتینە تۆماركرن ل بایومەتریێ، مە پلان ل گەل رێڤەبەریا گشتی یا پەروەردێ ل پارێزگەها دهۆك هەنە و ئەو قوتابیێن خوە تۆمارنەكرین تیمێن گەرۆك هەنە و ئەو قوتابی دهێنە تۆماركرن، پلانەكا دی مە هەیە ل گەل جهێن كارتا نشتیمانی كو (18) جهان بخوە ڤەدگریت و هەر جهەكی تیمەكێ مە تێدا هاتیە بنەجهكرن و (10) بانكێن پارێزگەها دهۆك ئەو بانكێن مووچێ خانەنشینا دەن و زێدەباری فەرمانگەهێن خزمەتگوزاری وەك (باژێرەڤانی، تاپۆ، ئاڤ، كارەب، هاتن و چوون) مە تیم هەنە ب شەڤ دگەرن ل گوندان بۆ تۆماركرنا كەسێن نەهاتینە تۆماركرن، چونكو ل دووڤ قانوونا نوو یا هژمارە چار یا سالا 2023 ئەو كەسێ كارتا بایومەتری نەبیت ب چ رەنگا نەشێت دەنگێ خوە بدەت هەر چ هەلبژارتن بن، ل هەلبژارتنێن 2021 كارتا بێ وێنە هاتە بكارئینان، لێ بۆ هەلبژارتنێن داهاتی هەر كەسەكێ كارتا ب وێنە نەبیت ناڤێ وی دێ تۆمارا بایومەتری هێتە رەشكرن و وی مافێ دەنگدانێ نابیت.
خالد عەباس گۆت: هەلبژارتنێن داهاتی قانوون هاتیە گوهۆرین و هەلبژارتنێن بوری وەلاتیەكێ خەلكێ زاخۆ ماف نەبوو دەنگێ خوە بدەتە كەسەكێ دهۆك و بەرۆڤاژی هەر وەسا ل دهۆك ژی نەشیا بدەتە ئێكی ل زاخۆ یان ئاكرێ ئانكو فرە بازنەی بوو، نوكە قانوون هاتیە گوهۆرین و هەمی پارێزگەه بووینە ئێك بازنە و دەنگدەر دشێت دەنگێ خوە بدەت هەر ل چ قەزا پارێزگەهێ بیت، د بەرژەوەندا قەوارێن سیاسی دایە كاندیدا زێدە بكەن، چونكو دەنگ دێ بۆ حزبێ و كاندیدی ڤەگەرن، بۆ نموونە ئەگەر كاندیدەكی 40 هزار دەنگ برن و ب 20 هزارا كاندید بچیت ئەو دەنگ هەمی دێ بۆ حزبێ ڤەگەرن، ئەڤە جێوازی یا هەلبژارتنێن بوری و هەلبژارتنێن داهاتی یە ژ روویێ قانوونی ڤە.
خالد عەباس عومەری زێدەتر ژی گۆت: سال بۆ سالێ كومسیوون هەمی بزاڤا دەت تەكنولوژیا سەردەمیانە بێخیتە د كارێ خوە دا، ل هەلبژارتنێن بوری دا سێ باشترین ئامیرە كەفتبوونە د خزمەتا دەنگدەران دا، ئێك بەسما ئەلكترونی بوو و ئەگەر دەنگدەر ب خوە نەهێت دەنگێ خوە بدەت ب چ رەنگا ئامیرێ كومسیوونێ كارناكەت، دیسا ئەگەر بەسما دەنگدەری ل سەر كارتا وی بیت هێما دهێتەدان بۆ ئامیرێ ڤاڤارتنا دەنگا و پشست راست كەت كو ئەڤە ئەو كەسە و ئامیرەكێ دی هەبوو ب رێكا (قمر صناعی) ئەف ئامیرە هاتیە گوهارتن و پێشتر هندەك جاران ئامیرێ بەسمێ نەدخواند، ئەو ئامیرە هاتیە گوهارتن و تەكنولوژیەكا باشتر هایە و بەسمە باشتر بخوینیت، ئەڤە بۆ دەنگدەرێن پارێزگەها دهۆكێ یە، هەر قانوونەكێ باشی و خرابیێن خوە هەنە و هەلبژارتنا فرەبازنەی گەلەك دەنگ بەلاش دچوون و هەمان دەم باشیێن خوە ژی هەبووینە و نوونەر راستەوخۆ ژ قەزا دەردكەفتن و ب تنێ تە ماف هەبوو دەنگێ خوە بدەیە كەسەكێ قەزا خوە و قانوونا نوكە بەربژێرەكێ سەربەخۆ دشێت هەڤركیا كەسەكی بكەت ل پارتەكا سیاسی یا مەزن دا .
خالد عەباس، ل دور ئاواران ژی گۆت: نوكە بەرهەڤی بۆ هەلبژارتنێن 18/12/2023 هەلبژارتنێن جڤاتێن پارێزگەهێن عیراقێ دهێتەكرن و بەرهەڤی بۆ ئاواران و دەنگ دانا تایبەت 16/12/ دهێـە ئەنجامدان و پارێزگەها دهۆك مەزنترین رێژا ئاوارا بخوەڤەدگریت ل سەر ئاستێ هەرێما كوردستانێ و عیراقێ و هەر ژ سالا 2021 هەتا نوكە ژی ل سنورێ پارێزگەها دهۆك 15 كەمپ هەنە و هەر كەمپەكێ دو هەتا سێ تیمێن كومسیوونێ هەنە و رۆژانە كار دكەن و ل دەرڤەی كەمپان ژی (10) بنگەه هاتینە دەست نیشانكرن و ل دووڤ قانوونا نوو ب تنێ ماف دایە ئاوارێن شنگال دەنگێ خوە ل پارێزگەها دهۆكێ بدەن و چار بنگەهێن ئاواران ئەون ئەوێ هەتا (10) شەڤ كار دكەن و ئەگەر ئاوارەی دەلیڤە هەبیت دشێن سەردانا ڤان بنگەهان بكەن و ئەگەر دەلیڤە نەبیت تیمێن گەرۆك هەنە دناڤا كەمپان دێ سەرەدانا مالێن وان كەن و دڤێت خوە تۆمار بكەت دا بهێتە دیاركرن كو نوكە ل دهۆك دژیت و دەنگێ وی ژ مووسل بۆ دهۆك بهێتە ڤەگوهاستن و هەتا نوكە (31) هزار ئاوارە هاتینە تۆماركرن دناف كەمپان و دەرڤەی كەمپان و رێژا گەلەك یا كێمە و ل دووڤ هژمارێن رێڤەبریا كوچ و كوچبەرێن پارێزگەها دهۆك مە 200 هزار ئاوارە هەنە و هەتا پەیوەندی ژی ب ئاواران ژی دهێتەكرن و ئاریشا مە ئەوە ئاوارە ل دەرڤەی كەمپانە و گەشبینم یێ دناف كەمپان هەموو بهێنە تۆماركرن و ب رێكا سازیێن راگەهاندنێ بەردەوام بنگەهێن تۆماركرنێ دهێنە دیاركرن و پێشبینی دكەین رێكەفتیا تۆماركرنێ بهێـتە درێژكرن.
خالد عەباس هێشتا گۆت: بۆدجا مە نە ل ئاستێ پێدڤی یە ئەوا ژ بەغدا دهێت، ئەڤ بودجە بۆ تیمێن گەرۆك بهێـتە بكارئینان و زێدەتر خزمەتا ئاواران بهێتەكرن و هەتا نوكە بۆدجە نەهاتیە تەرخانكرن بۆ تیمێن ناف كەمپان و دەرڤەی كەمپان زێدەتر فەرمانبەرێ مە ب پارێ خوە سەردانا كاری دكەت ئەڤە ژروویێ مادی ڤە و مە پێشتر ژی داخاز كریە و هندەك بابەت گرێدایی نە ب بۆدجەی ڤە نە و چەند مەرج هەنە.
خالد عەباسی گۆت: ب تنێ ئاوارێ شنگال مافێ دەنگدانێ هەیە و هەر ئاوارەكێ قەزایان پارێزگەهەكا دی یا عیراقێ بیت دڤێت بزڤریتە خوجهی یا خوە و تۆمارا بایومەتری بنیاتە بۆ تۆمارا رۆژا دەنگدانێ دهێتەدانان و ئەڤە دا گازندە ژ مە نەهێتەكرن وی دەمی كومسیوون بەرپرسیار نینە، چونكە وی پێشتر سەرەدانا تیمێن مە نەكریە.
خالد عەباس ئەو ژی دیاركر، 41 بنگەهێن دەنگدانێ ل پارێزگەها دهۆك هەنە و دەوام هەشتی سپێدێ هەتا سێ ئێڤاری و هەمی رۆژێن حەفتیێ كار دكەن بۆ ئاواران هەمی رۆژێن حەفتیێ تیمێن مە كاردكەن هەتا شەشێ ئێڤاری.
ل دور ئەو كەسێ كارتا خوە بەرزەكربیت چ بۆ دەنگدەرێ گشتی یان ئاواران ژی، خالد عەباس گۆت: هەر كەسەكێ كارتا خوە بەرزەكربیت دڤێت هەر چار پێدڤیێن خوە ل گەل خوە بینت سەرەدانا بنگەهەكێ دەنگدانێ بكەت و سوزنامەكێ بدەت كو كارتا خوە بەرزەكریە و دێ بۆ بەغدا هێتە هنارتن و دێ بۆ هێتە چاپكرن و بەغدا دێ كارتا بەرزەبووی ژ كار ئێخیت و نەشێت ب كاربینت بۆ دەنگدانێ، سال بۆ سالێ رێكارێن كومسیوونێ د توندن بەرامبەر سەختەكاریێ و ئەگەر ل سالێن بووری ب پوینتا سەختەكاری هەبیت، نوكە ئەو پوینت ژی نەماینە.
خالد عەباس زێدەتر گۆت: هەر هەلبژارتنەكا ژ كومسیوونێ بهێـەداخازكرن پێدڤی ب سێ تشتانە (قانوون، بۆدجە، دەم) هەر هەلبژارتنەكێ كومسیوونێ پێدڤی ب شەش هەیڤانە دا بشێت ب باشترین شێوە كارێ خوە بكەت.
ناڤبری گۆت: 6/1/2024 ئەنجوومەنێ كومسیوونێ ل بەغدا دهێتە هەلوەشاندن و (9) كومسیارن، دو كوردن و د قانوونێ دا هاتیە نابیت ژیێ خوە زێدە بكەن و ب ڤی رەنگی پێدڤی ب رێكەفتنەكا سیاسی نە و دڤێـت ئەڤ كێشە دناڤبەرا كوتلێن سیاسی ل پەرلەمانێ عیراقێ دا بهێتە چارەسەكرن.
