دگەل فازل عومەری و رۆمانا (جانێن ژ تەقنێ بێزار)
عبدلرحمان بامەرنی
من گۆت دگەل فازل عومەری ، ژبەركو دڤێ رۆمانێ دا كارەكتەرێ وی ژ نەبوونێ پەیدابوویە و لدووماهیێ ژی رۆمان بەرەڤ نەبوونێ دچیت. تشتێ دڤێ ناڤبەرێدا، هەر ژ دەستپێكا رۆمانێ ژ خەیالا نڤیسەرێ رۆمانێ هاتیە نڤیسین، یانكو تو چ دەستپێكان نابینی و ل دووماهییا رۆمانێ ژی چ دووماهی ناكەڤنە بەرچاڤ! سەرەرای نڤیسەرێ رۆمانێ ل پاشبەندا رۆمانێ كو دووماهی لاپەرە وەك تێبینی نڤیسییە كو ئەڤ چیرۆكە خلاس نەبوویە و نە دوورە خلاس نەبیت ژی و د تێبینیەكێدا ل هەمان لاپەر دبێژیت: «من بریاردا بكەمە دو رۆمان.. ئەڤە پشكا دووەمە ل 21 چریا پێشی 2020 خلاس بوو». لێ وەك خواندەڤایەك دەما من دەست بخواندنا وێكری، هەر تشتێ خوە من بجهـ هێلا و داڤێن رۆمانێ ئەز بەرنەدام تا ل دووماهیێ رێز راوەستییام، ئەو تشتێ من دڤێت ڤی دەرباەریدا بێژم، ئەگەر ڤێ رۆمانێ بەشێ ئێكێ یێ خوە هەبیت ژی وەك نڤیسەرێ رۆمانێ ئاماژە بۆ دایی، بۆ من خواندنا وی بەشی گرنگ نینە و ئەز ناخوینم ژی و ئەگەر ڤێ رۆمانێ چەند تایەكێن دی ژی ژێبچن و هندەك چیرۆك هەلاویستی مابن، وەك رۆمانڤیسی ئاماژە بۆ دایی، بۆ من ئەو ژی مەرەق نینن، ژبەركو دڤێ رۆمانێ دا هەر تشت من دیت، یێ من وەك خواندەڤانەك تێر دكەت.
ئەگەر راستگۆتر بێژم، پێشوەخت دەما من ئەڤ رۆمانە بەرهەڤكری كو بخوینم، من دزانی جیهانا فازلێ عومەر جیهانەكا جوداترە و دێ رۆمانەكا جوداتر ژی خوینم. جوداتر ب رامانا، نڤیسەرەكێ ئافرێندەر، یێن شیانا ئافراندنا تشتان هەی ژ خەیالێ بۆ راستیێ، لێ ئەو دڤێ ناڤبەرێدا كەتیە بن چ باندورێن فەلسەفی، ئاینی و مێژوویی و هەر چەندە ئەو بابەتێ من نابیت، ژبەركو ئەوێ خواندنەكا دی بۆ دڤێت و براستی ژی خواندنەكا دروست و هەمە لایەنە بۆ دڤێت، ژبەركو د رۆمانێدا چەندین دەرگەهـ هاتینە قوتان و یا ژ هەمیێ بۆ منەكێ خواندەڤا سەرنجراكێشتر، ئەو جیهانە یا نڤیسەری ئافراندی، دویر ژوێ جیهانا كەسێن ئاینی ژێ بەحسدكەن و دویر ژوێ جیهانا زانست ژێ بەحس دكەت و تێكەلەیەك دناڤبەرا خەیالێ، ئاشوپەی و راستیێدایە.
د خواندنا مندا بۆ ڤێ رۆمانێ، گەلەك پرسیار دهاتنەكرنێ و رۆمان ل بەرسڤان دگەرییا و ئەڤە ژی ئێك ژوان خالان بوو یێن من بكێشتە خواندنا وێ، كو ئەز ژی بوویمە بەشەك ژڤێ لێگەریانێ و چیرۆكا رۆمانێ ژ كەسەكی دەستپێدكەت، ژ وەلاتێ وی هاتبوو دەركرنێ و ئەڤ كەسە ناڤێ خوە و زارۆكاتیا خوە ژبیركردكەت، لێ نڤیسەرێ رۆمانێ د پەرەگرافەكێ كورتدا خوە تەحشیدكەتە ناڤ رۆمانێ و دبێژیت: «من دئەڤێ نڤیسارێ دا، ژناڤ رۆژگارێ دەراند و ناڤێ وی بۆ ڤەژیاند و پاراست». راستی ژی نڤیسەری ئەو كر یا گوتی، گیاسێ ناڤێ وی بوویە ئەمەرگین، پیرەك لێ دبیتە خودان و ب كورێ خوەدزانیت، ژبەركو ناڤێ كورێ پیرێ (تەناڤ) بوو، پیرێ ل زەندۆرێ كو ئەو جهە یێ لێدژین، ناڤێ وی ژی ب تەناڤ گازیدكر. كەسەكێ رابردوویێ خوە ژبیركری، رەنگە بۆ وی خوش بیت چ چیڤانۆكێن زارۆكاتیێ نەبن، لێ دگەل وەختی تێگەهشت كو دڤێت وی ژی چیرۆكێن خوە هەبن و پیرێ باشترین بژاردەیە بۆ ڤێ چەندێ.
گیاس حەژێكرنێ دكەت و هەر وەكو پیرێ گوتیێ نابیت تو ببیە ئەگەرێ بەخت رەشیێ بۆ كچەكێ یا تە حەژێكری، ژبەركو دابونەریتن كچ ئێكەم جار بۆ كورمامی و پاشی كورخالی و كورخالەتی و ئەگەر ژ كەسەك ژ نزیكێن وێ نەبوو شنێ دێ بۆ ئێكێ بیانی بیت و گیاس بۆ خوە ل كەساتیەكا دی دگەریت، ژ خەیالا خوە كەساتیەكێ و رابردوویەكێ دروست دكەت و بۆ هەڤالێ خوە بەحس دكەت و هند باوەر ژێدكەن و هند نە، دێ چیرۆكێ كورت كەم، باوەرییا وان ب میترای و خاچا میترای و بابەتێن ئاینی و باوەریێ گەلەك ب بەرچاڤ دكەڤن، میترۆبات هوسا بەحسا دینێ خوە بۆ گیاسی دكەت، دینێ مە ل سەر سیستەمێ حەفتان ئاڤابوویە… میترۆبات بۆ حەفت جاران گیاسی گازیدكەتە دەف خوە و حەفت دەرسێن شیرەتان ددەتێ و ئێدی پشتی ڤێ چەندێ گیاس باشتر جهێ خوە دگێریت و روودانێن رۆمانێ درێژیێ بخوە ددەن، چیرۆك و ڤەگێرێن سەیر دهێنە دناڤ رۆمانێدا و تا رۆژەكێ ل زستانێ بارانەكا گەرم دهێت، گیاس هەست ب زیانێن ڤێ بارانێ دكەت ئەگەر ژڤان چییان بەفرێ ب حەلینێت، دێ لەهی و ئاڤ رابوون دروست بن و كەس گوداریا وی ناكەت، كەرخەكی دروست دكەت و وەك گەمیا نوح پێغەمبەر چەند رۆژان ب سەر ئاڤێ دكەڤیت، ئەو و دگەل ئەو پیرا ئەو ب كورێ خوەدایە ناسكرنێ و چەند زارۆكێن دەیبابێن وان نەشیاین وان دگەل خوە ب سەر چیایی بێخن و بجهـ هێلاین، پشتی چەند رۆژان چەند گیانەوەر ژی خوە پێڤە دگرن. كەرخ ب سەر ئاڤ دكەڤیتن و توفان دروست دبیت و ئەو تشتەكی ژخوە نزانن، تا پشتی چەندین رۆژان كەرخا وان ل گزیرتەكی دراوەستیت، ڤێرێ ژی چیرۆكێن سەیر هەنە، دروستكرنا فروكێ و چوونا گیاسی بۆ عەسمانان، هاتنا گەمیەكا ژ نشكەكێڤە و تڤەنگ ڤێ، برنا دو گەنجێن رزگاربووی و ڤەدیتنا ئاڤا ژیانێ ل وێ گزیرتێ، دناڤ گەمیێدا ئەو گەنج دهێنە ئەشكەنجەدان و ئێك ژوان دمریت و ئێك ژی شێت دبیت، ئاڤا ژیانێ بۆ پاشایی دبەن و گەنجێ رزگاربووی یێ شێت بووی و چ ژ ئەزمانێ وان نەزانیت و ئەو چ ژ ئەزمانێ وی نەزانن، ب ئەگەر كو ئوزێر یان خدرێ زیندی چوویە دناڤ لەشێ ویدا و هاتیە سحركرن و ئەڤە ژی نەباشە، ژیانا وی لێ دكەنە دوزەخ و ل دووماهی جار د بلنداهەكێ دا دفرینن و ژیانا وی و نهێنییا روودانێن چیرۆكێ هەمی دگەل دچنە خارێ و بەرزە دبن، دگەل ڤێ بەرزەبوونێ ژی و سەرەرای چەند چیرۆكێن دی بی بەرسڤ دمینن، چەند چیرۆكێن دی هلاویستی دمینن، لێ یا دروست نڤیسەرێ رۆژمانێ هەر ژ ئێكەم پەیڤا رۆمان ژێ دەستپێكری و تا دووماهی پەیڤ، ئەم راكێشكرینە ناڤ جیهانا وی ڤییایی ب ئافرینیت و فەلسەفەییا خوە یا ژیانێ بكەتە دناڤدا و بێژیتە مەیێن خواندەڤا، ئها ئەز هوسا دشێم داهێنانێ بكەم، ئەز دشێم ئافراندنێ بكەم و جیهانەكێ ژ خەیالێ دروست بكەم و تە دناڤدا بەرزەكەم و راستی ژی دوێ بەرزەكرنێ و ددروستكرنا وێ جیهانێ دا یێ سەركەفتی بوو، هەر چنە بیت بۆ منەكێ خواندەڤان.
