ره‌خنه‌گرتن ل ئه‌ردۆگانی ٢٠ سال جه‌زانه!!
محه‌مه‌د چه‌لكی
د رۆژنامه‌یا فرانكفۆرت ئه‌لگماینا ئه‌لمانی دا(٥-٠١-٢٠٢٤) نڤیسه‌رێ تورك بوله‌نت مومای گۆتاره‌كا شیكاری ل سه‌ر ره‌وشا ئابۆریا توركی و باندۆرا وێ ل سه‌ر چینا كاركه‌ر و كێم ده‌رامه‌تان به‌لاڤكرییه.
نڤیسه‌ری بزاڤكرییه ژ سیاقێ رێپێدایی ل توركیا بۆ شیكاری و دیاركرنا ڕاستیا ره‌وشا ئابۆری و جڤاكییا توركی ده‌رنه‌كه‌ڤیت. وه‌ك دهێت زانین ره‌خنه‌گرتن ل سولتان ئه‌ردوغانی بێ جه‌زا و دادگه‌هكرن ده‌رباز نابیت!
نڤیسه‌ر دهێت و سۆزێن ئه‌ردوغانی داینه وه‌لاتیێن توركیا هه‌ر ل سالا ٢٠١٠ێ و هه‌تا هه‌لبژارتنێن ڤێ داویێ(15-05-2023) هه‌میان رێز دكه‌ت. هه‌لبه‌ت چ ژ وان سوزان نه‌هاتنه شكه‌ڤا وه‌ڵاتیێن توركیا. ب تایبه‌ت پرسا ئاشته‌واریا جڤاكی، چاره‌سه‌ركرنا پرسا كوردی(كو ئه‌و ب ته‌رورێ ناڤدكه‌ت)، بلندكرنا داهاتێ تاكه كه‌سی بۆ ژووری ٢٥ هزار دولارا، هنارتنا گه‌مییه‌كێ بۆ عه‌سمانی(ئال) و ئه‌ندامبوون د ئێكه‌تیا ئه‌ورۆپی دا و بجهئینانا میساقێ مللی. هه‌لبه‌ت چ ژ ڤان سوزان نه‌ك بجه نه‌ئینانه به‌لكو ب دویراتیا عه‌رد و عه‌سمانان ژ هه‌ڤ دویرن.
هه‌لبه‌ت سیاسه‌تا پراگماتیكی و سه‌ردابرنێ وه‌ریسێ وێ یێ كورته و ده‌م به‌زه‌ییێ ب چ سیاسیا نابه‌ت، یێن ته‌نێ بانگه‌ش و پرۆپاگه‌ندێ بۆ ده‌ستهه‌لاتا خوه دكه‌ن. تابویرێ مه‌لاق و بیڤ په‌رێسان چه‌ند ده‌ستهه‌لات مه‌ردینێ دگه‌ل بكه‌ت، نه‌شێن ئاریشێن وه‌لاتیان و كمباخیا ره‌وشا ئابۆرێ ل به‌رچاڤان به‌رزه بكه‌ن و بكه‌نه سه‌ركه‌فتن بۆ ئاغایێن خوه.
توركیا دڤێ ره‌وشێ دا دبوورت و كه‌فتییه ده‌ریایه‌كا ئاریشه‌یان و پێگه‌هێ توركیا ئینایه به‌ربازاری و ته‌ڤنێ په‌یوه‌ندیێن وێ یێن ناڤده‌وله‌تی یێن ژبه‌رێك چووین. ئابۆره‌كێ ڤه‌رێلهای و ئێڤتین گه‌هه‌شتیه٪٦٠ و بهایێ لیره‌ی رۆژانه دهێته‌خار. هه‌لبه‌ت بارگرانیا ئابۆرێ پتر دكه‌ڤیته سه‌ر ملێن چینێن هه‌ژار و كێم ده‌رامه‌ت، په‌یداكرنا ژیانه‌كا روومه‌تدارانه گه‌له‌ك چه‌تن دبت. ژ ئاله‌كی رێژا بێكاریێ زێده دبت و ژ ئاله‌كێ دیڤه سه‌رمایه‌دار رێكا هه‌نده‌رانێ دگرن. ب ده‌ركه‌فتنا سه‌رمایه‌داران گورزه‌كێ دی ژی ب ئابۆرێ دكه‌ڤیت.
ل گۆر نویترین ئامارێن بێكاریێ ل توركیا گه‌هه‌شتییه٪٢٠ كو ئه‌ڤ د دیرۆكا نوی یا توركیا دا روی نه‌دایه، هه‌رچه‌نده ئامارێن ده‌وله‌تێ دبێژن ژ ٪١٠ێ نه‌بووریه!
ب زێده‌بوونا بێكاریێ ئاریشێن جڤاكی ژی زێده دبن و ئاشته‌واریا جڤاكی دكه‌ڤیته دمه‌ترسیێدا، هه‌روه‌كو بوله‌نت مومای د گۆتارا خوه دا ئاماژه پێكری د سالا (٢٠٢٣) دا ٣٠٠ ژن هاتنه كوشتن ژ لایێ نێزیكێن وانڤه و دیاردا خوه كوشتنێ زێده بوویه، ژ خوه دیاردا ئاواره‌بوونا خودان باوه‌رنامێن بلند و سه‌رمایه‌دار ئێشه‌كه ب باندۆره كه‌فتییه گه‌هێن ئابۆرا توركیا.
ژ خوه شه‌پلینا سیاسه‌تا ده‌رڤه یا توركیا بوویه سه‌ربارێ هه‌موو ئاریشه‌یان و گڤاشتنێن بژان ل توركیا دكه‌ت و بوویه سه‌ده‌م رۆژئاڤا ب تایبه‌ت ئه‌مریكا پشتا خوه بدته توركیا ژ لایێ ئابۆریڤه و ئه‌و هاریكاریێن ئابۆری ئه‌وێن ئه‌مریكا پێشكێش دكرن هاتنه بڕین. ئه‌ڤه ژی ب ئه‌گه‌رێن سیاسه‌تا ئه‌ردوغانی یا پراگماتیكی ئانكو له‌یزتن ل گه‌ل ناكۆكیان ئانكو پییه‌كێ ئه‌ردوغانی دگه‌ل روسیا و پێیه‌كێ دی ل گه‌ل رۆژژئاڤا، كار گه‌هه‌شتیه وی ڕاده‌ی ئێدی د ناڤ ئه‌ندامێن ناتۆیێ دا ده‌نگێ ده‌رخستنا توركیا ژ ئه‌ندامه‌تیا وێ بلند دبن و به‌ری چه‌نده‌كێ گۆڤارا فورین پۆلیسی یا ئه‌مریكی گۆتاره‌كا درێژ ل سه‌ر سه‌رپێچیێن توركیا ل دژی ناتۆ دیاركرن و داخاز ژ حوكمه‌تا ئه‌مریكا كر، بزووترین ده‌م توركیا ژ ناتۆیێ بده‌رێخن! هه‌ر ل گۆره‌ی وێ گۆڤارێ توركیا بوویه گه‌ف ل سه‌ر ئاساییشا نه‌ته‌وییا ئه‌مریكا و یا ئه‌ندامێن ناتۆیێ، له‌وا ده‌رخستنا وێ دێ مفای گه‌هه‌ینته ئاساییشا نه‌ته‌وییا ئه‌مریكا و ئه‌مدامێن ناتۆیێ.
سیاسه‌تا ناڤخوه‌یا توركیا دیاره و هه‌وجه‌ی چ شرۆڤا نینه، توركیا بوویه زیندانه‌كا مه‌زن بۆ ئوپۆزسیۆن، رۆژنامه‌ڤان، سیاسیێن كورد و چالاكڤانێن بیاڤێن مافێ مرۆڤی و جێنده‌ری، ره‌وش گه‌هه‌شتییه وی ڕاده‌ی بچووكترین ره‌خنه ل ئه‌ردوغانی دبیته سه‌ده‌مێ جه‌زا كرنا ٢٠ سالان. ب ته‌نزڤه بوله‌نت مومای دبێژیت: ئه‌ز نه‌وێرم بێژم ل سالا ٢٠٢٣ێ مه چه‌ند گه‌می هنارتنه ئه‌سمانی هوین دزانن بۆچی؟ چونكو ٢٠ سال زیندانكرن ل به‌ندا منن!
