بلا مـرۆڤ ئـارمـانـج بیت دا شـەڕ نەمینن
ئحسان ئـامێدی
خودێ مرۆڤ بەخشی یە و باشترین ئافراندەیە، لەوان لێ دهێتە خواستن ل ئاستێ وێ بەخشینێ و ئافراندەیێ مرۆڤایەتیێ بكەت.
مرۆڤ هەر مرۆڤە ل كیڤە بیت و یێ چاوا بیت و چ پلە و پۆست و مال و مولكەت هەبن، خودان هەستە و هەستدارە و مافدارە وەكو هەر یەكی دی ب سەرفرازی بژیت.
مرۆڤ وەكو هەر ژیندارێن دی، هۆكارێن پیكهاتێن لەشێ و ئەركێن وان و هەبوونا وی وەكو ژیندارەكێ جڤاكی و كاركەر، وەكریە كو سەرێ ئافرەندا بیت و شیانێن ئاڤاكرن و گەشەكرنێ و پێشكەفتنێ هەبن.
جوداهیێن عەقلی و ماسولكی وەكریە كو مرۆڤان رێزبەندی هەبیت د ئەرك و بەرپرسیان دا، بەلێ ئەڤ جوداهیە، نە بۆ هندێ یە ئێك یێ دی بچەوسینیت و تەپەسەركەت و بی بەهركەت ژ مافێن وی.
هەر ل گەل هەبوونی ژیندار ل جهەكێ ژیانێ گەریایە كو ئەمانەت و خوارن لێ هەبیت، و ل وێرێ هێلین و لیس و خان و مانێن خۆ لێ چێكرن، ئانكو ژینداری نان و خان و ئێمناهی دڤێن، ژ بەر هندێ ژی خوداوەندی گۆتیە (دا ڤی خوداوەندی ب پەرێسین یێ ژ برسێ خارن دایێ و ژ ترسێ ئیمناهی)، هەروەكو لاڤا ئیبراهیم پێغەمبەری ژخوداوەندی هەر ئەو بوویە دەمێ گوت (خودا ڤی وەلاتی هێمن كە و بەروبومی بدە خەلكێ وێ)، لەوان نابیت ب چ رەنگا مرۆڤ بهێتە بێ بەهركرن ژ خارنێ و ئێمناهیێ.، و هەر دەمێ ژینداری هەست ب مەترسیێ لسەر هەبوونا ڤان پێدڤیا كر دێ وی جهی هێلیت و قەستا وی جهی كەت یێ خوارن و ئێمناهی لێ هەی.
ب دابینكرنا خوارنێ و ئیمناهیێ خەلك پشتراست دبیت و ئاسایش و سەقامگیری چێدبیت، لێ هەر ئەڤە بووینە سەرۆكانیا كێشە و گرفتان.
خۆیایە هەردەمێ ئارمانجا سیاسەتێ خزمەتكرنا مرۆڤی بیت، وی دەمی شەڕ نامینن و پێكڤەژیان و مافێن مرۆڤی دێ جیگیر بن و گەشەبوونا سەتاسەری دی چێبیت.
چێكرنا كیانێن سیاسی و دەولەتان ژی ژبۆ خزمەتا مرۆڤان بوویە، دا كو خوارن و ئێمناهیا وێ كۆما مرۆڤێن د وێ جوگرافیێ دا دژین بهێتە دابینكرن و خزمەتێن پێدڤی بۆ بهێنەكرن و گەشەیێ ب وەلاتی بكەن و پێشڤەببەن.
بەلێ د مێژوویێ دا و نهو ژی ئەڤە نەبوویە، هەردەم سیاسەت د خزمەتا دەستهەلاتداری و بیرۆكەیێن وی بوویە!.
بالا دەستا سیاسەت یا كریە مولكێ خۆ و وان ژی ل دویڤ بیرۆكە و دید و بەرژەوەندیێن خۆ یا هاژۆتی و قەوارەیێن جڤاكی و سیاسی یێن ژێ چێكرین و شەڕێن پێ كرین و كارەساتێن لێ كەفتین.
سیاسەتێن دەستهەلاتدارێن دەولەتان یێن فراوانخوازیێ و خۆسەپاندنێ و پشتقراندنا یێ دیتر، مافێن خەلكێ خۆ و یێن دیتر شێلیكرینە و ئاسایش و ئازادیا وان تێكدایە و ب ڤێ سیاسەتێ ب ملیۆنان مرۆڤ كرینە قوربانی، و ئەڤە بووینە هویێن شەڕ و پێكدادان و نەسەقامگیریێ.
نەبوویە دەستهەلاتدارەكا نەتەوەیەكی یان یا ئاینەكی ب سیاسەتا خۆ یا توندرەویا نەتەوەپی و ئایینی شیابیت خەلكێ خۆ سەرفراز و بەختەوەركەت، بەلكو هەر لبەراهیێ ئەو یێن كرینە سوتەمەنیا سیاسەتا خۆ و هەكە هندەك ژی، ژێ د سوودمەند بن لێ پتری د زربەهرن و زیانڤێكەفتی نە، ئەڤجا ژی كارەسات بوونە بۆ یێن دی!.
هندی من ل بیرە هەر شەڕ و لێكدان و كوشتن و دەربەدەركرن و ئابلۆقا ئابۆری یە!، و چەندی من مێژوویا مرۆڤایەتیێ خاندیە ژ كەڤندا و تا نوكە هەمی شەڕ و داگیركرن و كوشتن و تالانكرنە!، باشە ئەڤ شەڕ و كوشتنە حەتا كەنگی؟، و چ گونەها وانە یێن بووینە قوربان و سۆتەمەنیا شەڕی!؟، ئەرێ ئەوان ژی نەدڤیا ب سروشتی بژین؟، بۆ هندەك بهێنە كوشتن و هندەك ل سەر خوین و كەلەخێن وان فراوانخوازیێ و خۆسەپاندنێ و دەولەمەندیێ و خوشگوزەرانیێ بكەن!؟. راستە هەنە قوربانیێن خشیمیا خۆ و سەردابرنێ و نەچاركرنێ و بی رێیێ، بەلێ ئەڤە وی ناگەهینیت كو سەرانێن وان سەردەریا شڤانی و پەزی دگەلدا بكەت، بەلكو پێدڤییە ڤێ ب دلسۆزی بزانیت و سەردەریەكا باشتر دگەل دا بكەت و بۆ سەنتەكا باشتر ئاراستەكەت، كو ببنە توخمێن باشیێ و ئاڤاكرنێ و داهێنانێ.
باوەركەن ئەڤا ل ڤێ جیهانێ دا هەی تێرا هەمیان هەیە كو ب ئێمناهی و خوشگوزەرانی بژین ئەگەر ئاراستەكرنا دروست بیت و بەرپرسیاریا ڤێ ژی یا دەستهەلاتداران و خۆدان بریارانە!.
مرۆڤایەتی و بتایبەتی سەركردە و رێبەر و بیرمەند د خواستینە بخۆدا بچنەڤە و دەستنیشانا توخمێن شاش و كێماسیێن د هزر و رەفتارا مرۆڤی دا بكەن و رەخنەیێن ئاڤاكەر لێ بكەن و ریێن راست و دروست دەستنیشان كەن و سیاسەتەكا ئارمانجبەر كو خزمەتا مرۆڤی بكەت پاژون ژ بۆ جیهانەكا ئارام و سەقامگیر كو د خزمەتا مرۆڤی و مرۆڤایەتیێ دا بیت.
ڤێجا گەلی دەستهەلاتدارێن جیهانێ وێ بكەن گەلێن وە و هەر مرۆڤەك نانەكی ب تەنایی و ئارامی بخۆت.
بلا ئارمانج مرۆڤ و بەختەوەری بیت، پیكڤەژیان و مافێن مرۆڤی و مافێن چارەنڤیسا گەلان و دادپەروەری جێگیربیت دا شارستانیەتا مرۆڤی چیبیت.
راستیەك هەیە دڤێت بزانین چ شارستانیەت د شەڕان دا ئاڤا نابن، بەلێ دشێت دەولەتەك و ئمباتوریەتەكا شەڕی یا سەركوتكەر چێكەت خەلكێ خو و یێن دی ژی ب كوژتن بدەت، شارستانیەت ب عەقلی و زانستی و تەكنولوژیا یێ چێدبیت ئەو د شێت خزمەتا مرۆڤی و مرۆڤایەتیێ بكەت و ئارامیێ و خوشگوزەرانیێ دابینكەت.
ئەم ڤێ دبێژین چونكی عەقلیەت و سیاسەتا شەڕخوازیێ و شەڕكرنێ ل دەف دەستهەلاتدارێن ڤان دەولەتێن سەركوتكەر ب مەترسی یا دهێتە هاژوتن و هەمی شیانێن خۆ یێن ئابوری و زانستی كرینە د عمبارا شەڕی دا و خەلكێ خۆ هەژار و پەریشان كریە، بەس داكو سیاسەتا خۆ یا شاش پارژون!، ئەڤە یێ جیهانێ و مرۆڤایەتیێ دكەنە د مەترسیا شەڕەكی جیهانیێ وێرانكەر دا. بلا ئەو سەرێ خۆ بخۆن!، بەلێ ترسا مە ئەوە سەرپەشكێن بەردەوامی و گەرمبوونا شەڕێ وێرانكەر یێ ب سەر هەمی مللەتێن بێ دەستهەلات و بتایبەتی مللەتێ مە یێ هەژار و پەریشان دا بهێن و گۆڕیا وێ تەر و هشكا ڤێكرا بسۆژیت و جارەكا دی مە تووشی چارەنڤیسەكێ شێلی و مژۆكی بكەت!.
ل ڤی سەردەمێ پێشكەفتنا زانستی و تەكنولۆجی دڤێت ب لۆژیكێ عەقلی سیاسەت بهێتەكرن و ئارمانج ژی خزمەتا مرۆڤی و مرۆڤایەتیێ بیت داكو ئاشتی و ئارامی و سەقامگیری جێگیربیت و بەرژەوەندیێن هەمیان بجهبهێن، و بشێین پێكڤە ریبری كێشەیێن ژینگەهێ و سەقای و ئێشێن ڤەگر و كارەساتێن سروشتی ببین و مرۆڤی بپارێزین.
