دبیت کریارا دانپێدانا ب دەرمانی نێزیکى 15-10 سالان ڤەکێشیت
** قۆناغا بەری کلینیکێ: قۆناغا دیتنا دەرمانی و پشکنینا وی ژلایێ لایەنێ ڤی کاری دکەت
پێشڤەبرنا دەرمانی:
• دەستنیشانکرنا ئارمانجا دەرمانی: ب رێکا تێگەهشتنا بایولوجیا پەنجەشێرێ، کو ئەڤ لایەنە رادبیت ب پێشڤەبرنا پێکهاتا دەرمانی یا نوی ب رێکا ڤەکولینا وخواندنا لسەر ئالیەتا پەنجەشێرێ بو دەستنیشانکرنا ئارمانجێن وی یێن چارەسەریێ یێن چاڤەرێکری، وەک پروتینا یان جیناتێن یان پێنگاڤێن دەستنیشانکری یێن پشکداردبن دگەشەکرنا وەرەمێ و مانا وێ.
• پشتراستکرنا دروستیا ئارمانجا دەرمانی: ئەڤ چەندە دهێتە ئەنجامدان برێکا تەکنیکێن پراکتیکی یێن جودا بو دوپاتکرنا رولێ وان دپێشڤەبرنا پەنجەشێرێ دا وگرنگیا وێ بو بکارئینانا دەرمانی.
* ڤەکولینەکا کومپیوتەری وکیمیا پزیشکی: ئەو پێکهاتێن دهێنە هەلبژارتن بو باشترلێکرنا هەیکەلی و بهێزکرنا چالاکیا وی وژێگرتنا وی ولڤینا وی یا دەرمانی (مژین و بەلاڤبوون ولڤاندن وئالیەتا بەلاڤکرنا دەرمانی).
١- تاقیکرنا بەری کلینیکی:
أ- شروڤەکرنا لابورێ: تاقیکرنا چاندنا شانەیان وزێدەکرنا وان ل پێکهاتا نوی بو هەلسەنگاندنا ژەهراویا شانەیان، وئالیەتا کارکرنێ، وپەیوەندیا دناڤبەرا وەرگرتنا رێژا وی وبەرسڤدانا وی، وژێگرتنا هەمبەر شانێن پەنجەشێر تێدا و یێن سروشتی (بو هەلسەنگاندنا چالاکیێ وژەهراویێ).
ب- تاقیکرنا زیندەیی: (جەرباندن لسەر گیانەوەران): ئەڤ پێکهاتا نوی دهێتە جەرباندن لسەر نموونێن گیانەوەران (پتریا جاران مشکان) بو هەلسەنگاندنا چالاکیا وی دکێمکرنا قەبارێ وەرەمێ یان پێشڤەچونا وێ، وتایبەتمەندیێن لڤینا دەرمانی ودینامیا وی، وتایبەتمەندیێن ژەهراویێ وسەلامەتیێ ل رێژێن جودا دا (کێمترین رێژە/زورترین رێژە) و جورێن جودا دهێنە بکارئینان بو کومکرنا پێزانینێن سەرەکی لدور سلامەتی وچالاکیا پێکهاتا دبن ڤەکولینێ دا.
٢- پێشکێشکرنا داخازیێ بو دەرمانەکێ نوی یێ دبن ئەزموونێ دا:
لایەنێ دەرمانی بەرهەم دئینن داخازیەکێ پێشکێشی رێڤەبەریا خوارن ودەرمانان یا ئەمریکی دکەت بو دەرمانەکێ نوی یێ دبن ڤەکولینێ دا لسەر بنەمایێ ئەنجامێن ئەزموونێن دەستپێکی یێن پێکهاتا دەرمانی ورێکا بەرهەمهێنانا وی بخوڤەدگرن، وپلانەک دهێتە دارێشتن بو ئەزموونپێکرنا وی لسەر مروڤان، رێڤەبەریا خوارن ودەرمانان یا ئەمریکی ل داخازیا پێشکێشکری دنێریت بو دووپاتکرنا هندێ کو ڤەکولینێن پێشنیارکری یێن دهێنە نیاسین ب ئەزموونێن کلینیکی پشکداران تووشی چ مەترسیان یان زیانەکێ ناکەن، هەروەسا دووپاتیێ ل رازەمەندیەکا رون وئاشکرا دکەت کو پشتراستبن هەمی کەسێن پشکدار دبن دئەزموونێ دا دپاراستینە
II- قۆناغا کلینیکی: قۆناغا تاقیکرنان وڤەکولینێن کلینیکی ژلایێ لایەنێ ب کاری رادبیت
3. قۆناغا ئێکێ (سەلامەتی وقورچ): دهێنە تاقیکرن لسەر 20-80 خوبەخشێن ب سلامەت:
ئەڤ قۆناغە دوپاتیێ لسەر سلامەتیێ دکەت، وئارمانجا وێ دەستنیشانکرنا کارتێکرنێن لاوەکى یێن ژهەمیان بەربەلاڤتر یێن دەرمانی، وچاوانیا (استقلابه) ودەرکەفتنا وی ژ لەشی، وگرنگیێ ددەتە دەستنیشانکرنا قورچا درست ویا ژ هەمیا باشتر.
4. قۆناغا دوێ( چالاکی): دهێتە تاقیکرن لسەر سەدان خوبەخشان یێن ئاریشێن تەندروستی یێن دیارکری هەبن:
ئەڤ قۆناغە تەکەزێ لسەر بدەستڤەئینانا داتایێن دەستپێکی دکەت لسەر چالاکیا دەرمانی بو کەسێن نەخوشی یان حالەتەکێ دیارکری هەبیت، ل ڤەکولینا تاقیکرنا کلینیکی یا موکم (قۆناغا سیێ) نەخوشێن ڤی دەرمانی وەردگرن دهێنە بەراوردکرن دگەل یێن دەرمانەکێ جیاواز وەردگرن- پتریا جاران دەرمانەکێ خەیالی (وهمی) یان دەرمانەکێ جیاواز- وسلامەتیا وان دهێتە هەلسەنگاندن، وکارتێکرنێن لاوەکى یێن یێن ماوە کورت دهێنە ڤەکولین.
5. قۆناغا سیێ (دووپاتکرنا چالاکیا وی): دهێتە تاقیکرن لسەر هزاران خوبەخشێن ئاریشێن تەندروستی هەین:
ئەڤ ڤەکولینە پتر پێزانینان کومدکەن لسەر سلامەتیێ وچالاکیێ، وڤەکولینا کومەلێن دانیشتوانان یێن جودا وقورچێن جیاواز دهێنە کرن (کێمترین رێژە/ زورترین رێژە یا قورچێ)، وڤەکولینا تاقیکرنێن کلینیکی یێن هەرەمەکی یێن دهێنە ئەنجامدان دهێنە کرن ودەرمان دهێتە بکارئینان ب هەڤپشکی دگەل دەرمانێن دیتر.
III- پێداچوون: پێداچوونا پێشکێشکرنا داخازیێ بو دەرمانەکێ نوی ژلایێ (FDA)
6. چاڤپێکەفتنا پێداچوونێ (لایەنێ دەرمانی دروستدکەت دگەل رێڤەبەریا خوارن ودەرمانان یا ئەمریکی): رێڤەبەریا خوارن ودەرمانان یا ئەمریکی کومدبیت دگەل ڤی لایەنی بەری پیشکێشکرنا داخازا بدەستڤەئینانا دەرمانەکێ نوی بو پێداچوون وهەلسەنگاندنا کاری.
7. پێشکێشکرنا داخازیەکێ بو دەرمانەکێ نوی:
جهێ دەرمانی بەرهەمدئینیت ب شێوەکێ فەرمی داخازێ ژ رێڤەبەریا خوارن ودەرمانان یا ئەمریکی دکەت رازی ببیت لسەر ب بازارکرنا دەرمانی برێکا پێشکێشکرنا داخازیەکا نوی بو دەرمانی، وئەڤ داخازیە هەمی داتایێن مروڤان وگیانەوەران یێن (کلینیکی) وشروڤەکرنا وان بخوڤەدگرن، زێدەباری پێزانینان لسەر رەفتارا دەرمانی ل لەشی دا وچاوانیا بەرهەم هێنانا وی.
9.8. پێداچوونا داخازیێ:
پشتی وەرگرتنا داخازیا تومارکرنا دەرمانەکێ نوی، ل هەمبەر رێڤەبەریا خوارن ودەرمانان یا ئەمریکی 60روژ هەنە بو دانا بریارەکێ لدور پێشکێشکرنا وی بو پێداچوونێ، ول دەمێ پێشکێشکرنا داخازیەکێ بو تومارکرنا دەرمانەکێ نوی تیمەک دهێتە هەلبژارتن ژ لایێ رێڤەبەریا خوارن ودەرمانان یا ئەمریکی بو هەلسەنگاندنا ڤەکولینێن ڤی لایەنی لدور سلامەتیا دەرمانی وچالاکیا وی.
10. دانانا پێکهاتا دەرمانی:
رێڤەبەریا خوارن ودەرمانان یا ئەمریکی رادبیت ب پێداچوونا وەسفا پیشەیی یا دەرمانی (پێزانینێن وەسفا دەرمانی) و دووپاتیێ ل گەهشتنا پێزانینێن گونجایی دکەت بو تایبەتمەندێن چاڤدێریا تەندروستی وبکاربەرا.
11. پشکنینا جهێ بەرهەمهێنای:
رێڤەبەریا خوارن ودەرمانان یا ئەمریکی ب پشکنینا جهێ دەرمان لێ دهێتە بەرهەمئێنان ب شێوەکێ بەردەوام ورادبیت ب کردارا هەلسەنگاندنا کوالیتیا جوری.
12. رازەمەندیا رێڤەبەریا خوارن ودەرمانان یا ئەمریکی:
رازەمەندی دهێتە دان ژ لایێ رێڤەبەریا خوارن ودەرمانان یا ئەمریکی لسەر داخازیێ یان بەیانەکا بەرسڤدانێ رادگەهینن.
لایەنێ بەرهەمهێنەر رادبیت ب تومارکرنا دەرمانێ نوی لدەف رێڤەبەریا خوارن ودەرمانان یا ئەمریکی بو فروتنێ وبازارکرنێ، دبیت تومارکرنا هندەک دەرمانان گیروببیت پشتی تمامبوونا پێداچوونا پشتی بازارکرنێ ب سەرکەفتیانە.
IV- پێداچوونا پشتی ب بازارکرنێ: پێداچوون وهەلسەنگاندنا پشتی وەرگرتنا رازەمەندیێ (المصادقە)
13. قۆناغا چوارێ (لێنێرینا نەخوشیێ پشتی ب بازارکرنێ):
ل دەمێ رێڤەبەریا خوارن ودەرمانان یا ئەمریکی رازەمەندیێ ددەت لسەر دەرمانەکی ئەڤ قوناغە دەستپێدکەت، و داخاز ژ کومپانیا دەرمان بەرهەمهێنای دهێتە کرن نوییاتیان ب شێوەکێ بەردەوام پێشکێشبکەت ژ لایێ سلامەتیێ ڤە ب رێڤەبەریا خوارن ودەرمانان یا ئەمریکی، ژبو دیتنا هەر کارتێکرنەکا لاوەکى یێن ب زیان یان نەچاڤەرێکری.
سیستەمێ MedWatch یێ بسەر رێڤەبەریا خوارن ودەرمانان یا ئەمریکی بو نوژداران وبکاربەران ب ساناهی دئێخیت کارێ راگەهاندنا هەبوونا هەر کارتێکرنەکا لاوەکى، ل دەمێ دیتنا هەر مەترسیەکا نوی یا گرنگ ئەڤ چەندە دهێتە زێدەکرن لسەر راچێتا دەرمانی، و ئەڤ چەندە دهێتە بەلاڤکرن برێکا نامان و ئاگەهداریێن تەندروستی و برێکێن دیتر ژ رێکێن هوشداریکرنێ، ل هندەک بارودوخان دا دڤێت بکارئینانا دەرمانی گەلەک بهێتە کێمکرن ول حالەتێن دەگمەن دا دڤێت دەرمن بهێتە دەرئینان ژ بازاری.
• بالیوزێ رێکخراوا ئورۆپى یا ڤەکۆلینێن پەنجەشێرێ
