ئەگـەرێـن دیپۆرتكرنـا گـەنجان
هـاڤین كەمال
دیپۆرت (Deportation) ئانكو زڤراندن و ڤەگەڕاندنا كەسەكی ب زۆری یان ژی دكارین ئیدیەمێ (تەرحیل) ژی بۆ بكاربینین، بەلێ نە ئەو (تەرحیلكرن) یا كو ب وێ واتایێ یا كو ئەم ل ئیراقێ تێدگەهین یا كو دبێژنێ (ڕاگوهاستن) یا سیاسەتا رژێما ئیراقێ ل دژی كوردان بكاردئینا بەلكو ب هندەك تێگەهێن دیتر، یانژی پیچەكێ سستتر و ب مرۆڤانیتر، ل گۆرەی قانوونێ ژ وەلاتەكی بۆ وەلاتەكێ دیتر یا جودایە كو ژێ هاتی، ب ئەگەرێ نەبوونا مولەتا قانوونێ یان شكەستن د قانوونا وی وەلاتی دا ئینایە، ئەڤ كریارە زۆر جاران ژ لایێ حوكمەتان ڤە دهێتە بجهكرن ژ بۆ هندێ پەنابەری و پاراستنا سنووران بهێتە كۆنترولكرن.
كاریگەریا زڤراندن و دیپۆرتكرنا گەنجێ مە؟ ئەوێ كو چەندین خەون و هیڤی د مەژیێ خۆ دا بۆ خۆ چاندین ژ هندێ كو ب گەهشتنا وی بۆ وەلاتێ وی، بۆ خۆ دیاركری ئەو بچیتێ، پالدەرێ گەنجی بۆ پەنابەریێ شەڕ و كاڤلكاریێن بەردەوام یێن ژ ڤەرێژا شەڕان ڤە دمینن، ب تایبەتی كوردستانێ و ئیراقێ ئارامیەكا هند خۆش ب خۆ ڤە نەگرتیە، هەتا كو گەنج هەست ب دلخۆشی و ئایندەكێ باش ببینیت، لەورا ئالۆز و سەرهلدانا شەڕان یێن بەردەوام وەكری گەنج قەستا دەرڤە بكەت.
بۆ كێمكرنا پەنابەران بوو پالدەرەك كو هندەك ژ وەلاتێن ئەورۆپی هزر ل دیپۆرتكرنێ بكەن، ئەو ژی ئەوە نەبوونا مۆلەتا قانوونی یە د دەمەكی دا كو كەسەك بێ مۆلەتا قانوونی یان پشتی تەمامبوونا مولەتێ ل وی وەلاتی دمینیت، یان شكەستن د قانووونێن پەنابەریێ دا ئینان، دەما داخوازیا پەنابەری نەهێتە پەسندكرن، گرتنا تاوانباران كو كەسێ تاوانبار كو مۆلەتا ئاكنجیبوونێ هەیە دبیت بهێتە دیپۆرتكڕن، خەلەت داخوازكرن و خەلەتیا پرۆسیسا داخوازیا پەنابەریێ.
ئەڤ پرۆسیسا ڤەگەڕاندنا پەنابەران چەندین دەرئەنجام ب خۆڤە دگریت، ئەو ژی ئاریشەیێن جڤاكی، ئانكو چەندین ئاریشەیێن جڤاكی روی ب روی دبن ل وەلاتێ ئەو ژێ هاتی، كارتێكرنا دارایی بۆ حوكمەتێ دەما دیپۆرتكرنێ تێچوونەكا زۆرە، ب تایبەت هەكە كەسەك ب زۆر بهێتە ڤەگەڕاندن، سیاسەتا وەلاتان نێزیك بوون پەیوەندیێن نێڤدەولەتی بوو ئەگەرێ سەرهلدانا دیپۆرتكرنێ.
دیپۆرتكرن پرۆسەیەكا ئالۆزە گران و زەحمەتە كو كاریگەریەكا قانوونی و مرۆڤایەتی هەیە، ب تایبەت بۆ كەسێن سیاسی و پەنابەر، راستە پرۆسەیەكا یاسای یە، بەلێ كارتێكرنا جڤاكی و مرۆڤی ژی هەیە.
