دەمێ دبێژن كـارێ پـارێـزەری (حـەرامە)!
رێناس ئدریس سندی
ئەڤ گۆتنە دو ئەگەرێن وێ هەنە، ئێك ئەوە كو دبێژن پارێزەر بەرگریێ ژ حەق و نەحەقێ دكەت، لەوما پارێ وی حەرامە. بۆ خۆ دووركرن ژ ڤێ گۆتنێ، تو دشێی د كارێ پارێزەریێ دا تنێ بەرگریێ ل حەقی بكەی و د پێناڤ پەرەیان دا خۆ نەدەیە هەر كارەكی.
دوـ ئەگەر ژی ئەوە كو دبێژن: قانوونێن كوردستانێ و ئیراقێ ل دژی شەریعەتا ئیسلامێنە، لەوما هەر كەسێ وان بخوینیت و كار پێ بكەت، دێ گونەهبار بیت.
بۆ بەرسڤدانا ڤان گۆتنان، دڤێت ئەم بێژین كو سەرۆكانیا ڤێ گۆتنێ نەزانینە. هەر كەسێ ڤێ گۆتنێ بكەت، رامانا وێ ئەوە كو وی تنێ ئێك یان دو جۆرێن یاسایان دیتینە و ئەو هەردو كرینە پیڤەر بۆ هەلسەنگاندنا هەمی قانوونان و دەربڕینا بیر و بۆچوونێن خۆ دەربارەی هەمی قانوونان. چونكی د قانوونێ دا بابەتێن مە هەنە كو ب تەمامی ژ شەریعەتێ هاتینە وەرگرتن، وەك قانوونا بارێ كەسی و قانوونا میراتێ. هەروەسا بابەتێن مە هەنە كو شەریعەت ب خۆ دەستهەلات دایە كو ب قانوونان رێكبخیت، وەك قانوونا هاتن و چوونێ و یا كۆمپانیان و كارتا نیشتیمانی و.. قانوونێن مە هەنە كو هەشتێ ژ سەدێ ناڤەرۆكا وان ل سەر وەرگرتن و دانا مافانە، وەك قانوونا شارستانی. بێگومان وەرگرتن و دانا مافان ژی بەشەكە ژ شەریعەتا ئیسلامێ.
ل ڤێرێ، ئەوا كو گومان و ئاخڤتن ل سەر دهێتەكرن قانوونا سزادانێیە. د ڤێ قانوونێ دا ژی سێ- چار بابەتێن سەرەكی هەنە كو گەلەك نێزیكی شەریعەتێ نە، وەك بابەتێ بڕینا دەستێ دزی، قامچی لێدان، سزایێ ئیعدامێ و… سەبارەت ب ڤێ یاسایێ ژی، ب دو رەنگان بەرسڤا حەرام بوون یان نەبوونا وێ دهێتە دان… ب ڤی رەنگی:
ئێك: تە قانوون دانەنایە دا گونەه ل سەر تە هەبیت و دەستهەلات ژی نە دەستهەلاتەكا شەرعییە دا تو داخوازا گوهۆڕینا قانوونێ ژێ بكەی. ئەڤە وەكی وێ یە كو تو بچی نەرویج و بێژی ئەگەر دزی ل من هاتە كرن، ئەز سكالایێ تۆمار ناكەم و پارێزەرێ ژی ناگرم چونكی سزایێ تاوانا دزیێ ل ڤێرێ شەرعی نینە و دەستێ دزی نایێتە بڕین! ئەڤە د دەمەكێ دا یە كو كەس ژ مە ب قەدەر مامۆستایان درێكا د شەریعەتێ دا شارەزا نینە و ئەو دەما راستی كێشە و دادگەهێ هات، پارێزەر بۆ خۆ گرت و ب قانوونێن وەلاتێن رۆژئاڤا بەرگری ژ خوە كر.
و بەرسڤا دویێ ژی ئەوە كو ئەگەر تو گەلەك نە یێ ئارامی ب ڤێ قانوونێ، تو دشێی كار ل سەر كەیسێن سزای نەكەی و گەلەك وارێن دی هەنە كو پارێزەر كاری ل سەر بكەن، بۆ نموونە وەك… ڤەگوهاستن و خودانداریا مولكان، وارێ كۆمپانیان، نیشتەجێبوون، قانوونا جێبەجێكرنێ، شیرەتێن قانوونی بۆ دامەزراوەیان، بارێ كەسی، و هتد…
ل دوماهیێ دێ بێژم كو بۆ پرسیاركرن ل سەر حەرام بوون و نەبوونا بەشێ قانوونێ نەچنە جەم مامۆستایێن ئایینی، چونكی مامۆستایێن مە یێن بەڕێز هایداری رەوشا دادگەهان و قانوونان نینن. د شەریعەتێ دا ژی، هەر تشتەك كو زانیاری ل سەر نەبن، نابیت فەتوا ل سەر بێتەدان. بۆ پرسیاركرنێ د ڤی بارەی دا، باشتر ئەوە كو بچنە جەم وان دادوەر و داواكارێن گشتی یێن بەڕێز كو د ئێك دەم دا هەم دادوەرێن قانوونی نە و هەم ژی شارەزاییەكا باش د شەریعەتێ دا هەیە، و هندەك ژ وان هەر دەرچوویێن حوجرەیان نە. بەرسڤا دروست ل جەم ڤان كەسێن بەڕێز دێ دەست كەڤیت، نە ل جهێن دی.
