رۆژا ئـالاى وەك راگەهاندنەكا نەنڤیسای بۆ سەروەریێ
عومران میكائیل
ئالایێ كوردستانێ (ئالایێ رەنگین) وەك هێمایەكێ نەتەوەیی و سەروەریا نەتەوەیی كورد زۆر بەری دەستووری و فەرمیبوونا هەرێمێ دەركەفتیە ب درێژاهیا مێژوویی؛ وەك راگەهاندنەكا نەنڤیسایی بۆ هەبوونا نەتەوەیی و خواستا سەروەریێ دهاتە بكارئینان؛ ژبەری كو ببیتە هێمایەكێ دەستووری ل هەرێما كوردستانێ كو مێژوویەكا دێرین هەبوویە و رابردۆیا ئالایی ڤەدگەریت بۆ سەردەمێ كۆمارا ئارارات ل سالا ١٩٢٧ شێوازێ ئالایێ ئەڤرۆ (سۆر – سپی-كەسك و رۆژا ناڤەندی)؛ د هامان دەمی دا هەرسێ رەنگێن ئالایی واتا و هێمایێن خۆ یێن تایبەت یێن نەتەوەیی هەنە كو رەنگێ سۆر هێمایەكە بۆ خوینا شەهیدان و قوربانیێن كوردان دا یین د خەباتا بەردەوام ل پێناڤی ئازادی و سەربلندیێ، رەنگێ سپی ل ناڤەراستا ئالایی هێمایە بۆ ئاشتی و یەكسانیێ و هیڤیا گەلێ كورد بوو كو ژیانەكا ئارام و پڕ دادپەروەری، رەنگێ كەسك هێمایەك بوویە بۆ سروشتێ جوانیێ و كەسكاتیا كوردستانێ، هەروەسا سیمبۆلا ژیانێ و گەشەكرنێ یە، هێمایێ ناڤەندی رۆژا زێڕین هیمایەكێ كەڤنارە بۆ ژێدەرێ ژیانێ و رۆناهیێ و نیشانا هەلاتنا رۆژەكا نوی و گەشە ل ٢١ ی ئادارا ژدایكبوونا نەتەوەیا كورد كو ب ٢١ تیشكان هاتیە خەملاندن؛ رۆژا دەستپێكا سالا نوی (نەورۆزا) گەلێ كوردان و كولتوورێ كوردی كو هێمایەكێ پیرۆزە د بیرەوەریا گەلێ كوردان دا كو ئەڤ ئالایە ب هەمان رەنگ لسەر دەمێ سەرهلدانا كۆمارا (ئاراراتێ) هاتیە بلندكرن. هەروەسا لسەردەمێ كۆمارا كوردستان ل مەهابادێ ل سالا ١٩٤٦ كو گرنگترین قووناغە ب فەرمی ل ٢٢ كانوونا دوویێ یا سالا ١٩٤٦ وەك ئالایەكێ فەرمی یێ كۆمارێ هاتیە قەبوولكرن، رامان ژ هندێ راگەهاندنەكا نەنڤیسایی بۆ سەروەریێ، ئەوە كو ل ڤان سەردەمێن زۆر بەری دەستوورێ نویی ئالایێ رەنگین ئاماژەیا خەباتێ بوو ب ئێكبوونێ د ناڤا پارچە و بزاڤێن جودا یێن كوردان, هەروەسا رامانەك بوو ژبۆ خەباتا دەولەتبوونێ بلندكرنا ئالای ل كۆمارا مهاباد یان هەر بزاڤەكا دی یا نەتەوەی؛ راستەوخۆ نیشانا خواست و مافێ رەوایێ گەلێ كورد بوو ب دەولەتبوون و سەروەریێ بوو د سەردەمەكی دا كو چ دەستوورەكێ فەرمی وەك پێكهاتەكێ دەولەتێ قەبوول نەكربوو، هەروەسا قوربانیدان و ناسنامەیا گەل و نەتەوەیی كو نیشانەك بوویە ژ رێزگرتنێ بۆ خوینا شەهیدان، ئەو ژی هێمایێ رەنگێ (سۆر) بوویە، بیێ كو چ یاسایەك ب فەرمی ئەو مافە دابیتێ ل داویێ فەرمیبوونا دەستووری؛ هاتە دیاركرن؛ پشتی چەندین سالان ژ بكارئینانا نەتەوەیی و شۆرەشگێری پەرلەمانێ كوردستانێ ئەڤ ئالایە ب فەرمی كرە ئالایێ هەرێمێ و رۆژەكا تایبەت بۆ دەستنیشانكر كو پەرلەمانێ كوردستانێ ب بڕیارا (یاسا ژمارە ٤ یا سالا ١٩٩٩ و بریارا ژمارە ٤٨ یاسالا ٢٠٠٩) ل رۆژا ١٧ كانوونا ئێكێ وەك رۆژا ئالایێ كوردستانێ دەستنیشانكر و شێواز و پیڤانەیێن ئالایی ب یاسایی رێكخستن ب ڤی شێوازی رۆژا ئالایی وەك ساخكرنا ڤێ مێژوویا پڕ ژ خەبات و قوربانیدانێ یە؛ كو ئالایەك بوویە ل سەردەمێ كۆمارا مهابادێ بوویە ئێكەم راگەهاندنا فەرمی و ئاشكرایا سەروەری و سەرخۆبوونا كوردان، چونكو گەلێ كورد ب گشتی ئالایێ كوردستانێ وەك نیشانەك بوو ئێكرێزی و ئێكگرتنا نەتەوەیی دبینن، سەرەرایی وێ دابەشبوونا سیاسی و جوگرافی یا كو ب سەر كوردستانێ دا هاتی؛ هەر چەندە د نوكەدا ئالایەكێ هەرێمەكا فیدرالیە، بەلێ هێمایەكێ مێژووی و نەتەوەیی یە و نوونەراتیا هیڤیا دوماهیێ بۆ سەربەخۆیێ تمام دكەت، هەروەسا د دەمێ نوكە دا، بلند راگرتنا ئالایێ كوردستانێ ل گەل ئالایێ ئیراقێ كارەكە دهێتە ئەنجامدان و ل وەلاتێن بیانی ئاماژەیە بۆ پێگەكێ دیپلۆماسی یێ بلند و دانپێدانا نێڤدەولەتی ب قەوارەیێ فیدرالیێ هەرێمێ، هەی و بەردەوام ژلایێ هندەك لایەنێن ئیراقی ڤە گفتوگو ل سەر دهێنە ئەنجامدان، ل دوماهیێ ئەم دبینن كو ئالایێ هەردەم بلند راگرتی یێ هەرێما كوردستانێ هەر ژ كەڤندا رەمزێ خەبات و تێكۆشانێ بوویە بۆ نەتەوەیێ كورد ل هەر جهەكێ هەی و مێژوو، شاهدی ڤێ چەندێی یە كو چەندین خۆین لسەر هاتیە رێشتن، ژپێخەمەت بلندراگرتنا وی هەتا ڤی دەمی و نیشانەیەك بوویە ژبۆ خۆڕاگریا هەر كوردەكی ل بەر ڤێ چەندێ هەر تاكەكێ كورد دڤێت ب ڤێ رۆژا پیرۆز یا ئالایێ كوردستانی، دلخۆش ببیت و ب شانازی بزانیت بۆ خۆ وەك كوردەكێ سەربلند ب نەتەوەیێ خۆیێ خۆڕاگر و خۆدان تێكۆشەر.
