هه‌لبژارتنا سه‌رۆكى ژ ئالیێ په‌رله‌مانى ڤه، سێدارەدانا ئیرادەیا هاولاتیانه
ئه‌ڤرۆ نیوز:
سیستەمێ سیاسی گەرمترین بابەتێ گورەپانا سیاسی یا هەرێما کوردستانێ یە کوو بویە جهێ گرنگی پێدانا نەکا زوور ژ لایێ پارت و لایەنێت سیاسی یێت هەرێما کوردستانێ کارتێکرنەکا زوور لسەر پەیوەندێت دناڤبەرا پارت و لایەنێت سیاسی دا هەیە ، ئەڤ بابەتە ژ ئاراستەیا خویا دروست دەرکەفیتە وەکی بابەتەکێ یاسایی ئەڤ بابەتە وەکی ئامرازەك ژلایێ هندەك پارتان ڤە دهێتە بکارئینان بوو فشارکرنێ ، سیستەمێ سیاسی کارتێکرنەکا زوور لسەر دروستکرنا وێنەیەکێ نموونەیی بوو یەکا سیاسی هەیە ، ل هەرێما کوردستانێ ئەو بابەتێ پترترین گەنگەشا سیاسی لسەر دهێتە ئەنجامدان شێوازێ هەلبژارتنا سەروکی یە ، هندەك لایەن وەسا دیار دکەن کو شێوازێ هەلبژارتنا سەروکی جورێ سیستەمێ سیاسی یێ وەلاتی دیاردکەت .
بوو شلوڤەکرنەکا دروست بوو بابەتێ سیستەمێ سیاسی یێ هەرێما کوردستانێ دڤێت ئەم چەند پرسیارەکا بکەین ئەرێ سیستەمێ سیاسی یێ هەرێما کوردستانێ چ جورە ؟ بووچی هەلبژارتنا سەروکی برێکا هەلبژارتنێت گشتی یێت راستەوخو باشترینە ؟
لگورەی سیستەمێن سیاسی یێت دیموکراتی ل جیهانا دەستهەلاتداریی سێ جورە سیستەم هەنە ( سیستەمێ پەرلەمانی ، سیستەمێ سەروکایەتی ، سیستەمێ تێکەل ) دبنەرەت جیاوازیەکا زوور دناڤبەرا هەرسێ سیستەماندا نینە چونکی هەرسێ جور پشت بەستنێ لسەر ئەنجامدانا هەلبژارتنان دکەن ، هەروەسا دەستهەلات برێکا دیموکراتی دهێتە دەستاو دەستکرن ، سیستەمێ سیاسی یێ هەرێما کوردستانێ لگورەی ماددێ ئێك یێ پروژە یاسایێ دەستورێ ئەوێ ل سالا٢٠٠٩ ژلایێ پەرلەمانێ کوردستانێ ڤەهاتیە پەسەندکرن سیستەمەکێ پەرلەمانی سەروکایەتی یە هەلبژارتنا سەروکی برێکا هەلبژارتنێت گشتی یێت راستەوخو دهێتە ئەنجامدان ، نابیت شێوازێ هەلبژارتنا سەروکی بکەنە پیڤەر بوو دیارکرنا جورێ سیستەمێ سیاسی ، ژبەرکو سیستەمێ پەرلەمانی بدوولایەنا دەستهەلاتا جێبەجێکرنێ ژ سیستەمێ سەروکایەتی دهێتە جوداکرن ، هەمان دەمدا دسیستەمێ سەروکایەتی دا دەستهەلاتا جێبەجێکرنێ ئێك لایەنە سەروکێ وەلاتى د هەمان دەمدا سەروکێ وەزیرانە ، دسیستەمێ پەرلەمانی چەندین وەزیر بەشداریێ د کابینا حکومەتێ دا دکەن بەلام د هەمان دەمدا د سیستەمێ سەروکایەتی دا وەزیران هەبوون نینە بتنێ چەند راوێژ کار هەنە ، ئەڤ چەندە ژی وێ چەندێ دیاردکەت کو سیستەمێ سیاسی یێ هەرێما کوردستانێ سیستەمەکێ پەرلەمانی یە.
هەروەسا دەستهەلاتا جێبەجکرنێ دسستەمێ سیاسی یێ هەرێما کوردستانێ دهێتە دابەشکرن دناڤبەرا سەروکێ هەرێمێ و ئەنجومەنا وەزیران ، ئەڤ چەندە سیستەمێ تێکەل ژ سیستەمێ سەروکایەتی جودا دکەت ، هەروەسا سیستەمێ هەرێما کوردستان ئەنجومەنا وەزیران هەبوون هەیە .
هەلبژارتنا سەروکی هەرێمێ برێکا هەلبژارتنا گشتی و راستەوخو باشترین جورە زوور ترین خزمەت پێشکەش ب پروسێسا دیموکرایەتیێ دکەت ل هەرێما کوردستانێ لگورەی باردوخێ سیاسی یێ هەرێماکوردستانێ و عێراقێ و دەڤەرێ ، ب هەلسەنگاندنا هەردوو شێوازا یێت هەلبژارتنا سەروکێ بوومە دیار دبیت ئەرێ چ شێواز دخزمەتا پروسێسا دیموکراتی و سیاسی دایە ل هەرێما کوردستانێ .
1. دشێوازێت هەلبژارتنا سەروکی برێکا راستەوخو ژ لایێ هاولاتیان ڤە ئاستێ ڤیانا هاولاتیان بوو خاك و وەلاتی زێدەتر دبیت ، چونکی هاولاتی هزر دکەت کو کارتێکرنەکا زوور لسەر پروسێسا دیموکراسیێ و برێڤەبرنا دەسهەلاتێ هەیە و دەنگی وی گرنگیەکا زوور هەیە .
2. هەلبژارتن باشترین رێکە بوو دەستاو دەست کرنا دەستهەلاتێ ژبەرکو دەتسهەلات بوو هاولاتیان دڤێت هاولاتیان رولەکێ کاریگەر هەبیت د ئەنجامدانا ئەڤێ دەستاو دەست کرنێ ، دەستاو دەست بشێوەیەکێ دروست ناهیێتە ئەنجامدان بتنێ ئەگەرێ برێکا هەلبژارتنێت راستەوخو نەبیت .
3. گەلێ ژێدەرێ دەستهەلاتێ ئیرادا مللەتی بلندترین ئیرادەیە چ هێز نەشێن بشێوەیەکێ دروست دەربرینێ ژ ئیرادەیا مللەتی بکەن بتنێ ئەگەر مللەت بخو نەبیت ، دەربرینا ئیرادەیا مللەتی برێکا هەلبژارتنێت گشتی و یێت راستەخو دهێتە ئەنجامدان .
4. هەلبژارتنا سەروکی برێکا راستەوخو ژ لایێ هاولاتیان دبیتە ئەگەر کو سیاسیەتا دیرکرنا لایەنێت سیاسی ژ دەستهەلاتی بشێوەیەکێ نەرەوا نەمینیت .
5. هەلبژارتنا سەروکی دناڤ پەرلەمانی دبیتە رێخوشکەر بوو سێدارەدانا ئیرادەیا هاولاتیان هەروەسا لاوازکرنا روولێ هاولاتیان دپروسێسا سیاسی و دیموکراتی و برێڤەبرنا کاروبارێت گشتی ێت وەلاتی ، ئەڤ چەندە ژی دبیتە ئەگەرێ بنپێکرنا مافێت سیاسی ێت هاولاتیێت هەرێما کوردستانێ ئەو پێهاتینە .
6. هەلبژارتنا سەروکی برێکا پەرلەمانی دبیتە ئەگەرێ کێم دیتنا شیانێت هاولاتینان و ئاستێ روشەنبیریا وان بوو دیارکرن و هەلبژارتنا ئەوان کەسان ئەوێت بوو ماوێ چوار سالان کاروبارێت وان برێڤەببەن .
7. هەلبژارتنا سەروکی برێکا پەرلەمانی دبیتە ئەگەرێ پێشئێخستنا بەرژەوەندیت حزبی لبەرامبەری بەرژەوەندیت گشتی .
8. هەلبژارتنا سەروکی برێکا پەرلەمانی دبیتە ئەگەرێ راوەستاندنا پروسێسا دیموکراسێ ل وەلاتی ، هەروەسا دەرگەهی لبەر پەیرەوکرنا سیاسیەتا دیرکرنێ ڤەدکەت ، ئەوژی برێکا رێکەفتنا چەند پارتەکا د ناڤبەرا خودا بوو دیرکرنا وی لایەنا پتریا دەنگێت دەنگدەران بدەستخوڤە ئینان .
9. هەلبژارتنا سەروکی دناڤ پەرلەمانی دبیتە ئەگەرێ ب حزبی کرنا سەروکی ، چونکی سەروك برێکا رێکەفتنامەکێ دناڤبەرا چەند پارتەکێت سیاسی دهێتە هەلبژارتن .
دڤێت پارت و لایەنێت سیاسی ڤان خالان لبەرچاڤ بگرن بوو لدەمێ بریاردا بوو دیارکرنا شێوازێ هەلبژارتنا سەروکێ هەرێما کوردستانێ ، دڤێت لایەنێت سیاسی بەرژوەندیا هاولاتێت هەرێمێ لبەرچاڤ وەربگرن ، هەروەسا ژ مافێت سیاسی هاولاتیان بێ بار نەکەن .
ژ نڤیسینا: روژهات عبدلرزاق
