دهستێ ل بن بهرى
شێرزاد نایف
وهرن چهندهكێ ئهوى بهرى بلڤینین، چونكو كهڤره گهلهك مایه ل سهر دهستێ مه، بلا پشتا دهستى بخڕیێت، ههر ئهم ب خوهینه و كهس ژ مه یێ بیانى نینه، وهلاتێ مه ههموو بوویه ئێك مال و ئێك خێزان، ئهم مللهت و دهستههلات ژى نه دو تشتێن ژێك دوورین، بهلكو ئێك ڤیگهرین، ما حوكمهت كی یه و ئهز كی مه؟، تنێ ب ناڤ دژێك جودانه، هندهك مال ل دهۆكێ ههنه برایهك كۆمونیسته و یێ دى ئێكگرتوویه ئێك پارتى یه و یێ دى ئێكهتى و پۆستێن مهزن ژى د حوكمهتێ دا ههنه، ئهڤه ژى تشتهكێ جوانه و جهێ پهسنینا دیمۆكراسیێ یه، لهورا ههمى ئاریشه و قهیرانێن مه ئێكن. بهلێ ههر وهكو ههیڤا هنگیڤینى د ناڤبهرا مه دا یا ل كێمیێ دای و ئهم یێن ل بهرئێك رهش دبین، ئهز دخوازم د ڤێ مژارێ دا ههمى تشتان ب بیرۆدزا رهوشتى ڤه گرێ بدهم، لهورا ههر ل دهستپێكێ چونكو ل سهر ڤێ ساخلهتى دنڤیسم فهره ب رهوشتى ژى راڤهكرنا خوه بكهین، واته نه بهران ب دهستێ چهپێ بهاڤێژین و نه بهرا بهاڤێژینه ئهو كانیا مه ژێ ڤهخوارى، ههر وهسا مینا دبێژن: تفا سهرئهڤرازه. ل ڤێره نه ئهز بهرهڤانیێ ژ حوكمهتێ دكهم و نه ژى دهاڤێژمێ، ب تنێ دێ دو ههلویستێن بهرۆڤاژى ئینم زمان و پهیڤ بلا بمیننه بێ خال و ئهز دزانم من چ گۆت! مژارا من مافێن وهلاتیانه و دابینكرن ژ حوكمهتێ، ئهو ب خوه مافێن مرۆڤاتیێ د سیستهمهكێ وهكو یێ مه دا كو ل بن سیبهرا دیمۆكراسیێ حوكمهت ئهركێ خوه ئهنجام ددهت، فاكتهرێ رهوشتى (اخلاق) مایێ خوه د ههمى كاروبارێن مه دكهت، لهورا ژى گازندا وهلاتیان ل سهر حوكمهتێ یا تیژه، بهلێ ههر وهكو بهرسڤدانا حوكمهتێ ژى یا رهوشتى یه و دبیت خوه بێ دهنگ كربیت جاران و جارجار ژى گهفێن زیق دكهت و ب بێ منهتى ئاراستهیا گۆتارا وێ یه، ” یێ بڤێت ئهڤهیه و یێ نهڤێت بلا بچیته مالا خوه”، واته ل ڤێره رێزگرتنا لێكگوهارتى نامینیت، نهمازه بیردۆزا حقوقی د رهوشتى دا دڤێت رێزگرتن ههبیت، د مافێن لیبرالى و یێن سیۆشالیست دا فهره ههر تاكهكى مالهك و كارهك ههبیت و حوكمهت بهرپرسه ژ ههمى مافێن وى، راسته حوكمهت شیایه ئێكهمین مافێن جڤاكى دابین بكهت كو ئهو ژى ئاسایشه، ئهڤه ئهو حنێره یا حوكمهت پێ دخوریت و مافێ وێ یه، چونكو گهلهك دهولهتێن دهڤهرێ نهشیاینه بكهن، یا دویێ حوكمهت شیایه قانوونێ ههتا رادهكێ باش و پێشچاڤ برێڤه ببهت، یێ كوژهك بگریت و سزاب دهت و یێ دزیكهر بگریت، ههر وهسا نه ژ رهوشتى یه كو وهلاتى ژى ههژار و موعیز ژى ببن و بهریكێن زهلامان ڤالا ببن و خهلك برسی ببن، وهلاتى شهرم ژ دهیندارێن خوه بكهن و حوكمهت شهرم ژ وهلاتیان نهكهت، جابیێ حهقێ ئاڤێ و كههرهبێ و خهلك بمیننه ب سهر و ستویێن ئێكڤه، مووچه نینن ههما چ بكهن وه بكهن، ب راستى ئهو بێ منهتى ژى د چیته د خانهیا بیردۆزا رهوشتى دا، ئهڤ قهیرانا ئابوورى باندۆرا وێ ل سهر بیاڤێ ئهتهكێتێن رهوشتێ حوكمهتێ گهلهكا دژوار بوو، رهنگه ژى ئهڤه بوو ئهو ئهنجامێ شهرێ دوژمنێن ههرێما كوردستانى دخواست بدهستڤه بینیت و ب دهستڤه ئینایه ژى كو خهلكهك تۆره بیت و بهرا ب دهستێ چهپێ بهاڤێژیت، حوكمهت گهلهك كریاران دكهت جهێ گله و گازندێ نه، كو نهخۆشیێن دهروونى ل جهم خهلكى پهیدا ببن، بهلێ ته هند دیت ژى ژ لایهكێ دیڤه كریارهك یان دهسكهفتهكێ مهزنتر ئهنجام دا ئهوا خرابى ههمى لادا، بۆ نموونه دابینكرنا مووچهیێن پێشمهرگى و بایهخدان ب وى پیرۆزهیهكا رهوشتى یه، راسته پێشمهرگه ژى یێ وان دپارێزیت ب مال و سامان و پرۆژه و سازیان ڤه، یێ خوه شههید دكهت، بهلێ كهس نهكاره بێژیت كارهكێ خرابه، یان ژى وهكو مه دیتیى سهرۆك مهسعود بارزانى دهمێ د ههلویستێ شهرى دا راپێچانا پێشمهرگاتیێ كرى و پۆتا (ئهدیداس) كره پێ خوه و چوو و ب كورێن خوهڤه چوونه د سهنگهرێ شهرهفێ دا، دبیته جهێ بهژن چهماندنا ههمى وهلاتیان و ئهو سهردهریێن حوكمهتێ یێن خهلك ئاراندین ههمى هاتنه فۆرماتكرن، ههر وهسا گهلهك شاشیێن حزبێ ژى پێ دهێته ڤهرهڤاندن، خوه ددهته بهر سهرێ ههمی شاشڤانان، ئهڤه ژى ئهو تشته یێ ئهو پێ مللهتێ خوه برێڤه دبهت، ئهو ژى فاكتهرێ رهوشتى یه. سهرهراى هندێ كو ئهڤه پۆستێ وى یه وهكو ب فهرمى فهرماندێ هێزێن لهشكرێ كوردستانێ یه، بهلێ گهلهك سهركردان وه نهكرینه و ئهو تهوازوع و ئهخلاق نهبوویه، دهمێ ل رۆژا رزگاكرنا شنگالێ مینهسا وى یا كۆنگرێ رۆژنامهڤانى تهلیسێن سهنگهران بوون و د ناڤ ئاخێ و دیكێلا شهرى دا دپهیڤى، ب راستى ژى ب وێ سهرهدهریێ مرۆڤى قفل دكهت و ئێدى بهرسڤا ههمیان دهێته دان، چونكو راگرتنا شهرهفێ سهرێ ههڕهمێ یه د بیردۆزا رهوشتێ مه دا.