خواندنه‌كا قانوونى و سیاسى و مه‌ترسیا قانوونیكرنا ده‌سته‌یا حه‌شدا شه‌عبى؟
پشتى هاتنا داعشێ بۆ عیراقێ, ئه‌وا ب فه‌رمى ل سالا 2014ێ, هه‌ر د ده‌مه‌كێ زوودا داعشێ رووبه‌ره‌كێ مه‌زنێ خاكا عیراقێ ئێخسته ل ژێر كۆنترۆلكرنا خوه.
سۆپایێ عیراقێ ل وى ده‌مى نه‌شیا به‌رسینگێ داعشێ بگریت و عیراق ب ئێكجارى كه‌فته د مه‌ترسیه‌كا مه‌زن دا, كو ره‌نگه هاتبوو روخاندن. له‌و هه‌ر زوو, بۆ پالپشتیا سۆپایێ عیراقێ و رزگاركرنا وان ده‌ڤه‌رێن ل ژێر ده‌ستێ داعشێ, عه‌لى سیستانى ل رێككه‌فتى 13/7/2014, فه‌توایه‌ك ده‌ركر و حه‌شدا شه‌عبیا شیعه مه‌زهه‌ب, د ناڤبه‌را (60 ـ 65) میلیشیاتێن شیعى ل ژێر ناڤێن جۆرا و جۆر پێكئینا و هژمارا وان (90 ـ 110)هزار له‌شكرن, ژبۆ رووبرووبوونا داعشێ.
ب كورتى ئه‌ڤێ حه‌شدا شه‌عبى ئه‌ڤه دو ساله, ل هند ده‌ڤه‌رێن عیراقێ شه‌ڕێ داعشێ كریه و گه‌له‌ك ده‌ڤه‌ر كۆنترۆل كرینه و هه‌مان ده‌م دا هند پێشیلكارى و خه‌لكێ بێگونه‌هێ سیڤیل ژى كوشتینه، ژ به‌ر هند ئه‌گه‌رێن سیاسى و تائیفى و ب تایبه‌ت ده‌ستێن ده‌ره‌كى وه‌كو وه‌لاتێ ئیرانێ و پشتى گڤاشتن و پالپشتیه‌كا مه‌زنا هند لایه‌ن و سه‌ركرده و كوتله‌یێن شیعه مه‌زهه‌ب ل عیراقێ و ل گۆر باوه‌را وان بۆ ئه‌گه‌رێن ده‌ركرنا قانوونه‌كا تایبه‌ت بۆ حه‌شدا شه‌عبى, وه‌كو رێزگرتنه‌ك بۆ هه‌ر كه‌سێ خوه‌به‌خش, ژ هه‌موو ته‌خ و چینێن كورێن عیراقى, ژ بۆ به‌رگریكرن ژ عیراقێ و پاراستنا ده‌وله‌تا عیراقێ ژ ئێرشێن داعشێ و هه‌ر كه‌سێ دوژمنكاریێ ل عیراقێ و سیسته‌مێ وێ بكه‌ت، ژبۆ پاراستنا چه‌كى ب ده‌ستێ هێزێن چه‌كدار و ئه‌منى و ل ژێر قانوونێ و په‌یره‌وكرنا هه‌یبه‌تا ده‌وله‌تا عیراقێ و زڤراندنا چه‌كى ب ده‌ستێ ده‌وله‌تێ ب تنێ, قانوونا ده‌سته‌یا حه‌شدا شه‌عبى هاته ده‌ركرن, ل رێككه‌فتى 26/11/2016.
پشتى من به‌رێ خوه دایه ناڤه‌رۆكا ڤێ قانوونێ, كۆمه‌كا تێبینى و پسیاران بۆ من چێبوون, ژ بلى مه‌ترسیا حه‌شدا شه‌عبى ل سه‌ر هه‌رێما كوردستانێ و ب تایبه‌ت سنۆرێ به‌ندا (140) ژ دستوورێ عیراقێ.
بۆچى ئه‌ڤـ قانوونه د ڤى ده‌میدا هاته ده‌ركرن ئه‌ڤه د ده‌مه‌كێ دایه, ئه‌ڤه سه‌رێ دو سالانه, باس ل هه‌بوونا قانوونه‌كا تایبه‌ت دكه‌ن بۆ حه‌شدا شه‌عبى, نه‌خاسمه كو حوكمه‌تا ناڤه‌ندى ل رێككه‌فتى 11/6/2014ێ, ب گۆر بریارا (307) ئه‌ڤـ قانوونه یا ئیعتیباركرى.
راسته ئه‌ڤـ هێزا حه‌شدا شه‌عبى, دچارچووڤه‌یێ هێزه‌كا نه رێكخستى (میلیشیات) هاته رێكخستن ب قانوونێ, به‌لێ ب هزرا من هه‌ر نه‌یا قانوونیه, چونكى ل هه‌موو وه‌لاتێن جیهانێ, ئێك سۆپا و ئێك قانوونا سۆپایى هه‌یه, لێ ل عیراقێ و هه‌ر لایه‌نك و سه‌ركرده‌یه‌ك و تائیفه‌یه‌كێ, سۆپایێ خوه یێ تایبه‌ت هه‌یه؟
ئه‌ڤـ هێزه ل رێككه‌فتى 13/7/2014ێ, وه‌كو مه گۆتى ب فه‌رمانا عه‌لى سیستانى مه‌زنه مه‌رجه‌عێ شیعه‌یان هاتیه ئێكئینان, ئه‌ڤه بێگومان دێ هه‌رده‌م ل ژێر فه‌رمانێن سیستانى بن, نه‌ك عه‌بادى و ئه‌ڤه ژى به‌روڤاژى به‌ندێ (1) برگا (2) خالا (1) و برگا (4) ژ ڤێ قانوونێ یه؟!
ب گۆر به‌ندێ (1) برگا (2) خالا (5) ژ ڤێ قانوونێ, پێدڤیه ئه‌ڤ هێزا حه‌شدا شه‌عبى, بهێته ژێكڤه‌قه‌تاندن ژكارێ رامیارى و پارتایه‌تى و جڤاكى و د راستیدا نه‌یا سه‌ربه‌خوه‌یه و یا تائیفى و مه‌زهه‌بیه؟!
ده‌ركرنا ڤێ قانوونێ, ده‌رگه‌هه‌كه بۆ مه‌رترسیه‌كا به‌رده‌وام ل سه‌ر هه‌موو پێكهاته‌یێن عیراقێ, ب تایبه‌ت ل سه‌ر مه‌زهه‌بێ سونه.
ده‌ركرنا ڤێ قانوونێ, ده‌رگه‌هه‌كه كو گه‌له‌ك ژ كوتله و سه‌ركردێن پێكهاته‌یێن دیتر ل عیراقێ, داخوازا ب ده‌ركرنا قانوونه‌كێ بكه‌ن بۆ هێزێن خوه, چونكى ل عیراقێ هه‌موو سه‌ركرده و لایه‌نێن سیاسى, هێزێن تایبه‌ت بخوه هه‌نه و ل گۆر پێزانیێن من, ب كێماتى 60 ـ 65, هێزێن جۆرا و جۆر ب تنێ یێن شیعه‌یان هه‌نه, ئه‌ڤه ژبلى هێزێن مه‌زهه‌ب و پێكهاته‌یێن دیتر و ل ژێر ناڤێن جودا.
مه‌ترسیا هه‌ره مه‌زن, ب هزرا من دیمۆگرافیكرنا ئه‌و ده‌ڤه‌رێن سونه‌یانه, ئه‌وێن ل ژێر ده‌ستێ داعشان و ل گه‌ل ده‌ڤه‌رێن سنۆرێ به‌ندا (140), وه‌كو ل سه‌رده‌مێ سه‌ددام و كوردان.
وه‌كو هند سه‌ركردێن عیراقى دبێژن, ده‌ركرنا قانوونه‌كا تایبه‌ت بۆ حه‌شدا شه‌عبى, ده‌ستپێكه‌كه بۆ ژناڤبرن و جهگرتنا سۆپایێ عیراقێ, ئانكو د پاشه‌رۆژێدا بۆ عیراقا شیعه‌یان, ب ته‌مامى سۆپایێ عیراقێ ببیته سۆپایه‌كێ شیعه مه‌زهه‌ب! ب وێ ئێكێ كو هێزه‌ك د پاشه‌رۆژێ دا بۆ هه‌ڤپه‌یمانیا شیعه‌یان ب سه‌رۆكاتیا ئیرانێ, بۆ نه‌خشێ نوو ل رۆژهه‌لاتا ناڤین.
د ڤان دو سالێن بۆریدا و ل گۆر راپۆرتێن رێخكراوا مافێن مرۆڤى و لێبۆرینا نیڤدوه‌لى, حه‌شدا شه‌عبى ب ده‌هان و ب سه‌دان, پێشیلكاریێن مافى مرۆڤى كرینه و خه‌لكێ سیڤیلێ بێگونه‌ه كوشتینه, وه‌كو تۆلڤه‌كرنه‌كا مه‌زهه‌بى و ئایینى؟
جارێ پێدڤى بوو, په‌رله‌مانێ عیراقێ گۆتبا حوكمه‌تێ هه‌موو ئه‌و كه‌سێن پێشیلكارى كرین, ل گۆر قانوونا سزادانا عیراقى و سه‌ربازى, پێرابوونا قانوونى ل گه‌ل بهێنه وه‌رگرتن و سزادان.
پاشى بلا په‌رله‌مانێ عیراقێ و شیعه‌یان, قانوون بۆ ده‌ركربان, ل ڤێره یا جهێ پسیارێ, خه‌لكێ هه‌موو ئه‌و پێكهاته‌یێن كوتله‌یێن سیاسى د په‌رله‌مانیدا, ل سه‌ر ڤێ پرسێ خوه بێده‌نگ كر؟ ب گۆر به‌ندا (2) ژ ڤێ قانه‌ونێ, دامه‌زراندن و دانانا سه‌ركردێن فورقا و ب سه‌ردا, دڤێت ب رازیبوونا ئه‌نجوومه‌نێ نوونه‌ران بیت و ب هزرا من ئه‌ڤه جهێ گومانێ یه, چونكى مه‌ره‌ما وان دانانا سه‌ركردێن سۆپایى یێن پله بلندن د ناڤـ شیعه‌یاندا و ل ده‌مێ فه‌رمانێن وان جێبه‌جێدكه‌ن و ب تایبه‌ت بێگومان ل سنۆرێ به‌ندا (140) دكه‌ڤنه ل ژێر لێپرسینێ كو گه‌ره‌نتیا وان د ناڤـ په‌رله‌مانیدا دێ هێته كرن, هه‌ر وه‌كو كه‌یسا سپایكه‌ر و كه‌له‌كێن دیتر, كو چوو ئه‌نجام نه‌بوون د په‌رله‌مانیدا؟
له‌و به‌س بوو, هه‌كه سه‌رۆكێ حوكمه‌تێ جه‌نابێ عه‌بادى, هنده‌ك سه‌ركردێن ئاسایى بۆ دانابوون.
ماده‌م ئه‌ڤـ حه‌شده ب سه‌ر حوكمه‌تێ ڤه‌بیت, بۆچى حه‌شد ژى وه‌كو سۆپایێ عیراقێ ب سه‌ر وه‌زاره‌تا به‌رگریا عیراقێ ڤه‌نه‌بیت؟
ده‌ركرنا قانوونا حه‌شدا شه‌عبى و قانوونا پاراستنا حه‌شدا شه‌عبى ل سالا 2015 و پێدانا هه‌موو ئیمتیازاتان و بودجه‌یه‌كا مه‌زن, دێ بارگرانیه‌كا مه‌زن ئێخیته سه‌ر بودجا عیراقێ, نه‌خاسمه عیراق پشتى داعش پێدڤى ب پاره‌یه‌كێ ئێكجار زۆر مه‌زن هه‌یه, ژ بۆ دوباره ئاڤاكرنا عیراقێ, چونكى سێ چارێكێن خاكا عیراقێ نوكه وێران بوویه.
ب هزرا من پێدڤى بوو, به‌نده‌كێ دی ژى هاتبا زێده‌كرن, كو ئه‌ڤـ قانوونه یا ده‌مكى بوو, بۆ پشتى نه‌مانا داعشێ, چونكى مه‌ره‌ما سه‌ره‌كى ژپێكئینانا حه‌شدا شه‌عبى, شه‌ركرنه ل دژى داعشێ و پاشان ئه‌ڤـ قانوونه بهێته هه‌لوه‌شاندن, هه‌رده‌میا ڤێ قانوونێ جهێ گومانێ یه و مه‌ترسیه‌كا مه‌زنه, چونكى هه‌ر شه‌ره‌ك و لڤاندنه‌كا له‌شكرى, بكه‌ن د چارچووڤێ عیراقێ دا, دێ ب دروستى لقه‌له‌مده‌ن ب بهانه‌یا كو یا ب قانوون هاتیه رێخستن.
ئه‌وا جهێ پسیارێ, بوچى كورد ئێك ده‌نگ نه‌بوون ل سه‌ر قانوونیكرنا ده‌سته‌یا حه‌شدا شه‌عبى دا, كو ب مخابنی ڤه, هنده‌ك په‌رله‌مانتاران شێوه‌یه‌ك ژ شێوان, ده‌نگ ل سه‌ر داى, ئه‌ڤه ماده‌م ئه‌م بزانین و دبێژین حه‌شد مه‌ترسیه‌كا هه‌ره مه‌زنه پشتى داعشێ بۆ سه‌ر هه‌رێما كوردستانێ و ب داعشا دووێ بزانیین!.
چونكى بێگومان پشتى شه‌رێ ئازادكرنا مووسلێ, دێ حه‌شدا شه‌عبى ل سنۆرێن به‌ندا (140)بنه‌جهـ بن, ببهانه‌یا كو خاكا عیراقێ یه و هێزه‌كا رێخستى یه و خودێ نه‌كه‌ت مه‌ترسیا شه‌ره‌كێ هه‌یه ل گه‌ل پێشمه‌گه‌ى.
چونكى ل رێككه‌فتى 12/11/2015ێ, و بۆ جارا ئێكێ ل ده‌ردوورێن كه‌ركووكێ, شه‌ر د ناڤبه‌را حه‌شدێ و پێشمه‌گه‌ی دا روودا بوو, كو د ئه‌نجامدا سێ ژحه‌شدێ هاتبوونه كوشتن و پێشمه‌رگه‌یه‌ك ژى بریندار بوو.
ئێك ژ خالێن ئه‌و پرۆتوكۆلا, د ناڤبه‌را وه‌زاره‌تا پێشمه‌گه‌ى و ئه‌مریكا دا هاتیه كرن و ئیمزاكرن, ل ریككه‌فتى 12/7/2016ێ, ئه‌وه كو پشتى ئازادكرنا مووسلێ, هێزێن پێشمه‌گه‌ى ل ده‌ردورێن مووسلێ, ئانكو ئه‌و ده‌ڤه‌رێن پێشمه‌رگه‌یان ب خوینا خوه ئازادكرین بهێنه ڤه‌كێشان, له‌و هه‌تا به‌رى دو هه‌فتیان ژى وه‌زاره‌تا ده‌رڤه‌یا ئه‌مریكا گرت, دڤێت عیراق و هه‌رێم لسه‌ر میكانزمه‌كێ رێكبكه‌ڤن, كا ئایا ئه‌و ده‌ڤه‌ره لژێر ده‌ستێ چوو هێزدا بن.
له‌و ئه‌م دبێژین, بوچى دنهادا ئه‌ڤـ قانونه هاته ده‌ركرن؟
له‌و ب هزرا من پێدڤیه, سه‌رۆكاتیا هه‌رێمێ و هه‌ماهه‌نگى ل گه‌ل كوتله‌یێن سونه‌یان ل عیراقێ, ل گه‌ل سه‌رۆك كۆمارى باخڤن و ڤێ قانوونێ رێكبێخن.
