NO IORG
نووترين نووچه
Authors Posts by فازل ميرانى

فازل ميرانى

فازل ميرانى
9 POSTS 0 COMMENTS

0

فازل میرانی
ڤان رۆژێن دوماهیێ دو حوكمێن قه‌زائی یێن گرێداى كوردستانێ هاتنه‌ ده‌ركرن، من دیت كو نڤیسینا گۆتاره‌كا دیترا وه‌شاندى دێ د ڤێ سه‌ره‌نجا ده‌سپیكێ دا بیت.
ژبه‌ركو وه‌كو بسپۆری؛ من خواندنا قانوونێ بده‌ماهى ئینایه‌، له‌ورا ئه‌ز رێزێ ل سازییا قه‌زایێ دگرم و ئه‌ڤه‌ ژى ژ وێ ئێكێ دهێت كو كارێ وێ یێ مه‌ترسیداره‌، ئه‌ڤجا دادوه‌رى ئارمانجه‌كا مه‌ترسیداره‌ كو روی ب روى هێزێن كاریگه‌ر یێن ژێكجودا دبیت و ڤێك دكه‌ڤن، ئه‌و هێز ژى ئه‌ون كو دژایه‌تیا دادپه‌روه‌ریێ دكه‌ن، ل ده‌مه‌كى دا كو یا دروست ئه‌وه‌ دادوه‌ری ب وێ جیبجیكرنێ راببیت.
ژ ڕوویه‌كێ سیاسی ڤه‌ ئه‌و پێنگاڤێن دوماهیێ بۆ من وه‌سا دیار دبیت وه‌كو لڤینێن شه‌تره‌نجێ. ره‌نگه‌ پالده‌رێ سیاسی د ناڤ بڕیاره‌كا نڤیسكى دا ده‌رنه‌كه‌ڤیت، به‌لێ سێبه‌را وى یا دیاره‌ و من نه‌ڤێت تشته‌كى بێژم كو ب تنێ وه‌كو ب سودفه‌ هه‌ردو بریار پێكڤه‌ ده‌رچوو بن، لێ هزركرنا باش و گه‌شبینى و نیازپاكی باشتره‌ مرۆڤ بكه‌ت، به‌لێ پا ئه‌ڤ نیازپاكییه‌ ژى هه‌كه‌ ل سه‌ر سودفه‌یا هه‌ردو بڕیاران دا رێكبكه‌ڤیت كو ل گه‌ل هه‌ڤ ده‌ركه‌تینه‌ ژى، خۆیا دبیت كو چو نیازێن پاك نینن د پرسا نه‌هێلانا كۆتایا پێكهاته‌یێن نه‌ته‌وه‌یی یێن غه‌یرى كوردان ل ناڤا جڤاتا نیشتیمانی یا كوردستانى دا، ئه‌ڤێ چه‌ندێ ژى ب چه‌ند خالێن واقیعى ژ ژیانا مه‌ پوخته‌ دكه‌م:
1- ته‌نانه‌ت ل ده‌رڤه‌ی حزبایه‌تیێ ژى هه‌بوونا ئایینی و نه‌ته‌وه‌یی ژى ل كوردستانێ هه‌مه‌جۆره‌، ئه‌ڤان پێكهاته‌یان ژى مافێ خوه‌ هه‌یه‌ كاندیدێن خوه‌ بۆ ئه‌ندامبوونێ د ناڤ ئۆرگانێن یاسادانانێ و جێبه‌جێكرنێ دا ل هه‌رێمێ هه‌بن كو ل دویڤ وێ ڕێژه‌یێ بیت یا د ئه‌نجامێن هه‌لبژارتنان دا بده‌ستڤه‌ ئیناین.
2-بڕیارا نه‌هێلانا پشكا پێكهاته‌یان (كۆتا) واتایا وێ چه‌ندێ یه‌ كو پالدانا وان پێكهاته‌یانه‌ كو ئێدى ژ سفرێ ده‌ست پێ بكه‌ن، كو ته‌ڤلى هه‌ڤركیه‌كێ ببن ل ده‌رڤه‌ی جهێ ژیانا وان، ب واتایه‌كا دیتر كو ئه‌و ناچارى كۆچكرنێ ببن ژ جهێ خوه‌؛ خوه‌ ڤه‌بكشێن ژ ژینگه‌هه‌ك و جهه‌كى به‌ر ب ژینگه‌هه‌كا دیتر ڤه‌، بۆ جهه‌كێ دیتر كو فیگه‌ره‌كێ ژماره‌یی و كویریاتیه‌كا مێژوویی و ئه‌دایه‌كا جۆره‌ و جۆر ژ رۆخسارێن مرۆڤان ل كوردستانێ پێكدئێنن. هه‌روه‌سا ل جهێن دیتر ب پێنگاڤه‌كا دیتر یا هه‌ڤشێوه‌یێ راگوهاستنه‌كا ب زۆری بیت.
3- بێ وژدانى یه‌ كو ڕۆلێ ڤان پێكهاته‌یان د ناڤ كارێ ڕزگاریخوازیا نیشتمانی دا ژناڤببه‌ین، ئه‌و كارێ هه‌ڤدژی وان رژێمان یێن كو گه‌لێن ئیراقێ دچه‌وسینن و تاوانان ل هه‌مبه‌رى وان دكه‌ن، ئه‌و هنده‌ پێكهاته‌نه‌ كو ئاماژه‌یێن مه‌رجه‌عى هه‌نه‌، ئایینی، نه‌ته‌وه‌یی، یان ئایدیۆلۆژی و بیروباوه‌ر هه‌نه‌ ل گه‌ل ملله‌ت و گه‌لێن دیتر چ د نێزیك یان دوور ب جوگرافیا خوه‌ ژ هه‌رێمێ و پشكێن دیتر یێن ئیراقێ، ئه‌ڤجا نوونه‌رێن ئه‌و كه‌سێن كو (كۆتایا) وان هاتیه‌ لادان، ئه‌ندامه‌تیێن خوه‌ یێن په‌رله‌مانی و وه‌زاری ل ناڤ سیسته‌مێ هه‌رێما كوردستانێ دا هه‌بووینه‌، هه‌روه‌سا مێژوویه‌كا خه‌باتێ هه‌یه‌ كو هه‌ژى و پێدڤییه‌ بهێنه‌ قه‌ره‌بۆكرن و پاراستنا ده‌ستووری بۆ بهێته‌كرن.
4- ناخوازم به‌رییا رێره‌وا راكه‌م، هه‌ر چه‌نده‌ لۆژیكا دیتنا به‌شه‌ك ژ وان كه‌سێن كو پێشوازى ل بڕیارێ كرین دخوازیت ب شێوه‌كێ رێكخستى كوردستانێ ژ پێكهاته‌یێن خوه‌ دووربێخیت، ئه‌ڤه‌ ژى ژ هندێ ده‌ست پێ دكه‌ت كو بێهنا ده‌ستكه‌فتان و مافێن به‌ده‌ستڤه‌ ئینایین ته‌نگ بكه‌ت، به‌ر ب جه‌مسه‌رگیریه‌كا راكێشانێ یا دویڤداتر كو ل سه‌ر هێزێن ده‌رڤه‌ی هه‌رێمێ دا دابه‌ش ببیت، ڕه‌نگه‌ ژى كه‌سه‌ك به‌رسڤا من بده‌ت و ببێژیت كو مه‌ ئه‌و ڕادكێشان، ئه‌گه‌ر كه‌سه‌ك ئه‌ڤى تشتى بێژیت ئه‌ڤه‌ تۆمه‌ته‌كا بێ به‌لگه‌یه‌، لێ مه‌ هه‌نه‌ و پێكهاته‌ ژى به‌لگه‌نه‌ ل سه‌ر پێگه‌هێ وان و كانێ دێ بۆیه‌ران ل ده‌رڤه‌ى كوردستانێ به‌ر ب كیڤه‌ به‌ت، ئه‌ڤه‌ ژى جهێ داخێ یه‌.
5- گه‌له‌ك ڕۆهنكرن مه‌ ژ واقیعى هه‌نه‌؛ ده‌رباره‌ی ئه‌وان پێنگاڤێن كو جار بۆ جارێ به‌رامبه‌رى مه‌ دهێنه‌ هاڤێتن، پێشتر ئه‌م و دگه‌ل مه‌ ژى دا ئه‌و پێكهاته‌ بوون، یێن كۆتایا وان یا په‌رله‌مانى هاتیه‌ لابرن، ئه‌م دهاتینه‌ كوشتن، ئه‌نفالكرن، ب غاز و ناپالم دهاتینه‌ بۆردومانكرن و (محكمه‌ الپوره‌) ل دژی مه‌ و دژی پێكهاته‌یان ژبه‌ر حزبایه‌تیكرنێ كو ئه‌قلیه‌تا رژێمێ ره‌ت دكرن، ل سێداره‌دان، زیندانیكرن، راگوهاستین، یان ده‌ركرن ژ كارى، پاشى پێكڤه‌ بووینه‌ خه‌باتگێڕ و شه‌ڕڤان بۆ ئیراقه‌كا باشتر، و ل ئیراقا نوى ژى دا دهێینه‌ دۆرپێچكرن و پڕوپاگنده‌ ژ لایێ به‌شێكی ره‌سمى ڤه‌ یان ب هێزتر ژ ره‌سمى ڤه‌ ل دژى مه‌ دهێنه‌ وه‌شاندن ب مه‌به‌ستا هنده‌ك ده‌ستكه‌فتێن كو د قه‌بوولكرى نینن، و ب قوولایی و ژنێزیك ڤه‌ ب مووشه‌كان دهێینه‌ بۆردومانكرن و ل دویڤرا ژى ئیراده‌یێن قانوونى ب سه‌رمه‌ دا دسه‌پینن.
ئه‌ڤه‌ به‌شكن ژ تێبینیێن سه‌ره‌تایی سه‌باره‌ت بڕیارا كۆتایێ، لێ سه‌باره‌ت ب لۆكاڵیكرنا مووچه‌یان، و یا ژ من ڤه‌ ساده‌كرنا بیرۆكه‌یا لۆكالیزه‌كرنا مووچه‌یان واته‌ بۆ ئه‌وانه‌ یێن نه‌زانن و دلێبۆراینه‌، ده‌ركرنا كارته‌كێ بۆ كه‌سه‌كى كو بشێت ب وێ كارتێ حه‌قێ كارێ خوه‌ وه‌ربگریت یان سه‌ره‌ده‌ریێ ب كاش یان ب ته‌حویل پێ بكه‌ت، ئه‌گه‌ر ئه‌ڤ بڕیاره‌ گیرۆ ببیت ژى، ئه‌و ئه‌م هۆكارێ وێ گیرۆبوونێ نینین، ده‌ركرنا وێ ژى فۆرمه‌كا یه‌كسانی ل گه‌ل خوه‌ هه‌لدگریت ب ساده‌ترین شێوه‌یێن خوه‌ بۆ هه‌ڤوه‌لاتیێ ئیراقی، چ فه‌رمانبه‌ره‌ك بیت، چ كه‌سه‌كی ڕاسپارده‌كرى بۆ خزمه‌ته‌كا گشتی، خانه‌نشین بیت، یان كه‌سه‌كێ ب جڤاكی دابینكرى، هینگى ژى پشتى سه‌رهلدانێ رژێمێ مووچه‌یێن كوردستانێ بڕی بوون، پشتى 2003 ژى هنده‌ك هه‌ڤالێن خه‌باتێ بڕینه‌ڤه‌ كو مه‌ تاوانبار دكه‌ن ب تشته‌كى كو بۆ وان لێپرسین ل گه‌ل وان ناهێته‌كرن ب ئه‌و كارێن وان كرین و ئه‌و دكه‌ن.
و/ ئه‌ڤرۆ

7

فازل میرانى
ژێگرتنا هنده‌ك مادده‌یێن ده‌ستووری و یاسایى كو بهێنه‌ جیبجیكرن و پشتگوخستنا هنده‌كێن دیتر و ئه‌وێن هاتینه‌ ژێگرتن كو ل ئیراقێ بهێنه‌ جیبجیكرن؛ ب گۆڕه‌یى
دیتنێن كه‌سۆكى یان گرۆپێ حزبی ل دویڤ گێۆلێ خوه‌ بۆ ده‌ستوورێ، ئه‌ڤێ هه‌میێ بتنێ ب خوه‌ڤه‌ ناگریت، به‌لكو كریاره‌كه‌ گه‌له‌ك مه‌زن بوویه‌ و زێده‌تر لێ هاتیه‌، ئه‌ڤ چه‌نده‌ ل گه‌ل گوهۆرینا ده‌ستهه‌لاتێ ب رۆخسارێ خوه‌ ڤه‌ ژ شاهنشینیێ بۆ كۆماریێ بوویه‌، لێ گوهۆرین ژ ناڤه‌رۆكێ بۆ كۆماریێ، بابه‌ته‌كه‌ بۆیه‌ر و پێرابوونێن ب كریار دیار دكه‌ن، له‌ورا دكه‌ڤینه‌ هه‌مبه‌رى ده‌سهه‌لاته‌كێ كو ژ شاهاتیێ ده‌ركه‌فتیه‌ و بوویه‌ ده‌سه‌لاته‌كا پێَشێلبووی ب درووشمه‌كى و ب هنده‌ك سیسته‌مان؛ د ئه‌نجام دا ل به‌ر به‌رپرسان تێكدچیت كو جیبجی بكه‌ن ژ سه‌ده‌ما هندێ كو دگرێداى جۆرێ هزركرنێ و هه‌لسوكه‌فتێن جڤاكێ ژینگه‌ها ته‌خه‌كێ ژ وان كه‌سانه‌ كو د ده‌سهه‌لاتێ دا گه‌هشتینه‌ سه‌رى، د ئاماده‌ نین جیبجی بكه‌ن.
ڕۆژه‌ك نابۆیت هه‌ر ژ ده‌مێ ڤه‌گوهاستنا هه‌ڤڕكیێ د ناڤبه‌را لایه‌نێن ده‌سهه‌لاتا سیاسی دا ژ بێده‌نگیێ و ڤه‌شارتنێ به‌ر ب ئاشكراكرنێ، بیێ هندێ كو راستییا ته‌سفیاتێن حساباتان نه‌هاتبنه‌ دیاركرن و بهانه‌یێن وان ب ته‌مه‌ت تێنه‌گه‌هشتنا ئه‌ركى د كارى یان د خزمه‌تا گشتى دا. هه‌ر دیسا باندۆرا پشته‌ڤانیا حزبی نیشا دده‌ت، كو هه‌كه‌ پێشێلیا دادپه‌ڕوه‌ریێ بكه‌ت كو ئه‌و داگیرانێ ل سه‌ر وى كه‌سێ بكه‌ت یێ نه‌پاراستى بیت؛ ڤێجا دڤه‌هێلیت یانژى ئه‌وێ ب حزبێ ڤه‌ پاراستى پاشڤه‌ دهێلیت، كو ب وێ ئێكێ په‌یامه‌كێ دگه‌هینیته‌ هه‌ڤوه‌لاتیان ئه‌و ژى ته‌خا سیاسى په‌یڤا خوه‌ یا بالا هه‌یه‌ لێ نه‌ ل هه‌مبه‌رى حه‌قیێ دا.
ل ڤێره‌ ئه‌ز نه‌هاتیمه‌ كو ڕۆهنكرنه‌كا جڤاكى پێشكێش بكه‌م یان په‌راوێزان یان كۆمێنت و تێبینییان ل سه‌ر ئه‌دائا جڤاكى یا سیاسى یا نها یانژى یا به‌ریییا وێ بده‌م. به‌لێ ئه‌ز یێ ل هه‌مبه‌ر دیاركرنا ئاریشه‌كێ كو بهێته‌ ده‌ستنیشانكرن رۆژانه‌ په‌یدا دبیت، بۆچی ئه‌م ب خوه‌ یاسایێ دادنین و ل سه‌ر خوه‌ جیبجی ناكه‌ین؟، ئه‌وا كو جیبجی نه‌كه‌ین یان خوه‌ پێڤه‌ پابه‌ند ناكه‌ین، ئه‌ڤه‌ ژى بابه‌ته‌كێ مه‌ترسیداره‌، چونكو به‌رپرسیارییا ده‌سهه‌لاتێ سزا دكه‌ڤنه‌ سه‌ر، ڤێجا چو ب ئه‌نجامدانێ بیت هه‌كه‌ زیانێ بگه‌هینیت یانژى ب رێگریكرنێ هه‌كه‌ ڕوی بده‌ت. ئه‌ڤه‌ ژى واتایا وێ ئه‌وه‌ كو یاسا لێپرسینێ ل وى كه‌سى دكه‌ت یێ كو به‌رپرسیاری د ده‌ست دا هه‌یى كو هه‌كه‌ پۆستێ خوه‌ بۆ بكاربینیت بۆ تشته‌كى كو نه‌ ژ كارێ وى پۆستى بیت، و سزا دده‌ت هه‌كه‌ خوه‌ رێگریێ ل ئه‌نجامدانا ئه‌ركێن خوه‌ بكه‌ت.
دبێژم و ب هه‌مى ئازار و ئاشكرایى ڤه‌ كو گه‌له‌ك ژ نفشێن ئیراقیان بێزارن ژ پڕۆپاگنده‌یا میدیایی یا ڤالا كو گه‌له‌ك ل ته‌خمینكرنا ده‌ستكه‌فتان مه‌زاختیه‌ كو هه‌ر هه‌بوونا خوه‌ نینه‌، ب تنێ هه‌كه‌ د خه‌یاله‌كێ دا نه‌بیت ژ دو خه‌یالان: مرۆڤه‌كێ ب وه‌هم كو باوه‌ڕ ژ هه‌ر تشته‌كى دكه‌ت یێ كو بهێته‌ گۆتن، پڕۆپاگنده‌ بۆ ده‌ردكه‌ڤن ل ده‌مه‌كى دا ئه‌و كه‌سێن ده‌ردئێخن مافێن وى بۆ خوه‌ دچنن ل ژێر درووشمێن چینایه‌تى دا كو سامان و زه‌نگینیا وان زێده‌ بوویه‌ و هه‌ژارییا خه‌لكێ دیتر هه‌ژارتر بوویه‌.
یانژى د خه‌یاله‌كا دیتر دا كو بۆ كارى ده‌ركه‌فتیه‌، كو ره‌نگه‌ د نیازێن خوه‌ دا د پاك بن، به‌لێ وه‌كو دى هیچ ئامرازه‌كێ دى نینه‌، ژ به‌ر هندێ دێ بزاڤێن ب هه‌روه‌ مه‌زێخیت كو د به‌رژه‌وه‌ندییا وان كه‌سان دا دچیت ئه‌وێن كو شیایین ره‌هێن خوه‌ د ناڤ گه‌هێن ده‌وله‌تێ دا بچینن بۆ هندێ كو د به‌رژه‌وه‌ندیا ده‌وله‌تێ دا نه‌بیت.
یاسادانانا ئیلاهی و یاسادانانا مرۆڤى (ره‌وشێ) ـ بێگومان ئه‌ڤا دویێ هه‌لبه‌ت كێموكوڕی تێدا هه‌نه‌ ـ چونكو یاسادانانێن دروستكرى یێن مرۆڤ (كاودانان) دڤێت هه‌ڤته‌ریب بن ل گه‌ل په‌ره‌سه‌ندنا تاوان و سزایان، نه‌كو ب پاشڤه‌رۆی سه‌ره‌ده‌ریێ ل گه‌ل پێشكه‌فتنێ بكه‌ى، دبێژم كو: هه‌ر تاكه‌كى یان گرۆپه‌كێ ل ناڤ ڕێكخستنا هیڤیخوازییا ده‌سهه‌لاتێ دا بیت، فه‌ره‌ ل سه‌ر وى كو به‌رنامه‌یێن مه‌قه‌بوول پێشكێشى وان وه‌لاتیان بكه‌ت یێن كو دێ ملكه‌چی ده‌سه‌لاتا وى بن، كو جیبجیكرنا وان قه‌بوولكرى بن و جیبجیكرنا وان د ئارا دا بیت، كو ل ده‌مێ بارودۆخ باشتر دبن دا سووده‌ك بۆ وان ڤه‌بگه‌رییێت، ئه‌ز هزر دكه‌م ئامارێن هه‌ژاریێ ل ماوه‌یێ ڤان بیست سالێن داویێ یێن بۆرین سه‌ده‌مێن خوه‌ ئاشكرا دكه‌ن، و پڕوپاگنده‌یا ئاخفتنا زاره‌كی دشكێنیت و هنده‌ك ژ میكانیزمێن بووینه‌ سه‌ده‌ما كاره‌ساتێ دیار دكه‌ت، هه‌روه‌سا ئاماژێ ب بێده‌نگیه‌كێ دده‌ت و ل سه‌ر وى كه‌سێ بێده‌نگ یێ كو یاسا ڕێكێ نانه‌تێ كو ل به‌رامبه‌ر ئه‌و تشتێ هاتیه‌ رویدان و دهێته‌ رویدان بێده‌نگ بمینیت.
بلا پێكڤه‌ پێداچوونێ د نووترین ده‌ستوورێ خوه‌ دا بكه‌ین و ئه‌وان كه‌سان دیار بكه‌ین و ئاشكرا بكه‌ین كا كینه‌ ئه‌وێن كو ل هه‌مبه‌رى به‌رژه‌وه‌ندیێن گه‌لێن مه‌ دترسن، كانێ ئه‌و بابه‌تێ دهێته‌ نڤیسین ل كیڤه‌یه‌ و ره‌وش كیڤه‌یه‌. بابه‌ت یێ درێژه‌ و هێشتا یێ مایى.
و/ ئه‌ڤرۆ

1

فازڵ میرانی
هه‌ر په‌یڤه‌كا ڤێ گوتارێ ب رامانا خوه‌ یا زانستى، ئه‌وه‌ كو بگه‌هیته‌ كه‌سێ دخوینیت و كۆپیه‌كا وێ ژى ب زمانى ژى كوردى هه‌یه‌.
ڕاییا گشتى ل دۆر پرس و ڕویدانان ژ ژێده‌رێن فه‌رمى و نافه‌رمى پێكدهێت و دوور نینم ژ وێ ئێكێ كو داخوازا تشته‌كى بكه‌م كو ڕه‌نگه‌ نه‌هێته‌ بده‌سته‌ڤه‌ئینان، یانكو په‌یامێ ژ ژێده‌رى وه‌ربگرم، زۆرجاران ڕویدان ب په‌رده‌یه‌كێ باش ناهێته‌ ڤه‌شارتن كو حه‌ز و ئاره‌زویان تێر بكه‌ت ل نیك وان كه‌سێن داخواز دكه‌ن، و ئه‌و كه‌سێن دخوازن د قه‌بارێ داخوازیێ دا د ژێكجودانه‌ هه‌ر ئێك ب شێوه‌كى یه‌ و زۆر جاران ژى ئه‌و كه‌سه‌كێ دێ وى تشتى خۆیا كه‌ت یێ چو ژێ نه‌زانیت، هندك جاران ژى ئه‌و داخۆیانى یا سه‌ركه‌فتى نابیت، ته‌نانه‌ت بێده‌نگى ژى دبیت، ئه‌گه‌ر هاتو ل گه‌ل نه‌زانینێ به‌ر ئێك كه‌ڤتن یان بێ باوه‌رى ژ لایێ چین و توێژێن جه‌ماوه‌ره‌وى ڤه‌، هینگى ئه‌و دهێته‌ گوهارتن بۆ بۆچوونه‌كا ڤالا ژ وێ بێده‌نگیێ یا به‌ربه‌لاڤ د ناڤا خه‌لكى دا ب بابه‌تان و گۆتن و كریاران كو ب هیچ شێوه‌یه‌كى راستیه‌ك بۆ نینه‌.

و ئه‌ز و گه‌له‌كێن دیتر ژى كو نه‌هێنه‌ هه‌ژمارتن، ژ وان كه‌سێن كو ب ئانالیزێن سیاسى یان ئه‌منى هاتینه‌ به‌خشین بۆ پڕكرنا سه‌عاتێن ئه‌نجامدانا میدیایى كو فه‌توایێ لسه‌ر هه‌مى بابه‌تان دده‌ن، ئه‌ڤه‌ ژى لۆژیكى یه‌ كو ب گۆره‌ى ڤى جۆره‌ لۆژیكى كو كریارا میدیایى لسه‌ر بنه‌مایێ گریمانه‌یان دڤێت كارڤه‌دان هه‌بیت، به‌لێ نه‌ تشته‌كێ ڤه‌بڕى یه‌ كو كارڤه‌دان یا راست بیت، چونكو ـ وه‌ك چاوا ئه‌وێن دیتر ژ گریمانه‌یان د دوور نینن، و ل به‌رامبه‌ر ئه‌وى مه‌زاجى یێ هه‌یى كو پێ دچیت ڕه‌گ و ڕیشالێن وى وه‌كو دیار لسه‌ر گومانێ بیت، ئه‌و ڕاىا گشتى ـ مه‌به‌ستا من پێ ل ڤێره‌ دا یا كو ده‌ستنیشان دكه‌م، نه‌ك تێكڕایا ڕاییا گشتى ـ دێ ڤان جۆره‌ هزران یێن كێم و كوڕى د راستیێ دا هه‌یین و یان هه‌ما راستى هه‌ر تێدا نینه‌ دێ خولقینیت ـ و یا خولقاندى ژى ـ و دێ ل ناڤ خه‌لكى دا هێنه‌ بژاندن و دێ كه‌ڤنه‌ سه‌ر زارین وان پشتى كو د وژدانا وان دا ب له‌نگه‌رى ئاكنجى دبن، پاشى پشته‌ڤانه‌ك یان هه‌ڤدژه‌ك بۆ خوه‌ دیتى، و سه‌ركه‌فتن ژى بۆ وى یه‌ یێ ب هێزترین و ئه‌و كه‌سێن‌ كو زۆرترین جاران هه‌ر ڤه‌دگێرن و دبێژن نه‌كو حه‌قیقه‌تێ دبێژن.
ئه‌حمه‌د زه‌كى یامانى، وه‌زیرێ پێشین یێ سعوودیێ ( ل سالا٢٠٢١ وه‌غه‌ركریه‌) ل گه‌ل شازاده‌ (توركى ئه‌لفه‌یسه‌ل)، جاره‌كێ هه‌مان ئه‌و رامانه‌ دوباره‌ كریه‌، ده‌مێ گۆتینێ كو كه‌سه‌ك هه‌وه‌ ب تشته‌كى تۆمه‌تبار دكه‌ت، به‌رسڤا وى ژى د دو ئاراسته‌یێن ژێجودا دا بوون: ئه‌گه‌ر كۆمه‌كا كه‌سان ژیارا وان لسه‌ر حیسابا مه‌ بهێته‌ دابینكرن، بێى هندێ كو زیان ب خه‌لكى بكه‌ڤن، ئه‌وان ئه‌ڤ ڕزقه‌ پیرۆز بیت!
به‌لێ گه‌له‌كن ئه‌وێن كو لسه‌ر حیسابا شه‌خسى ژیارا خوه‌ دابین دكه‌ن، ب مه‌دحه‌كرن كو ڕه‌نگه‌‌ نه‌ هه‌ژى مه‌دحه‌یان بیت یان زه‌ما وى كربیت و ره‌نگه‌ هه‌ژى وێ نه‌بیت. ئه‌ڤ جۆره‌ ژیار و رزقه‌ تایبه‌ته‌ و ژ چه‌ند كه‌سه‌كێن دیاركرینه‌ و مه‌ره‌ما وێ ژى یا دیاره‌،وه‌كو دى پێچه‌وانى ڤێ چه‌ندێ ئه‌ڤه‌ خاپاندنه‌ د سیفه‌تێ دا و چوونا د ناڤ تشته‌كێ نه‌دیار دایه‌ و بۆ خه‌لكى ب گشتى ئاراسته‌كریه‌.
نابیت ڕه‌ئى بهێته‌ به‌ندكرن، به‌لێ نه‌بوونا پسپۆریێ سه‌رپێچى یه‌ و ڕه‌نگه‌ ژى گه‌شه‌ بكه‌ت ببیته‌ تاوانه‌كا بچویك یان یا مه‌زن، ب وێ رامانێ میدیا د گه‌ل جه‌ماوه‌رێ خوه‌ دا نكاریت هنده‌ك بابه‌تان بوه‌شینیت و سه‌ره‌راى هندێ كو هه‌كه‌ ئه‌و تشت بهێته‌كرن كه‌سێ هه‌ڤدژ بۆ خوه‌ رابكێشیت، چونكو ئه‌و یا گونجاى نینه‌ بۆ وه‌رگرێن خوه‌ هنارده‌ بكه‌ت بێى هندێ كو د كارڤه‌دانێن وێ نه‌گه‌هن، ب تایبه‌تى ئه‌و بابه‌تێن كو سیاسه‌ت و ئاسایش ته‌ڤلى هه‌ڤ ببن و ئه‌وا كو د دوڤ دا دهێت؛ ژ ڕوودانێن گرێداى بنه‌مایێن ده‌وله‌تێ و پایه‌یێن جڤاكى.
پرسێن گرنگ یێن جڤاكى نابیت دیتنه‌ك بن وه‌ك دیتنێن هه‌ڤالێ من یوسف، كو هه‌ر كه‌سێ كو ل ڕۆناهیان ئاشق بببت، وه‌سوه‌سه‌ بۆ دروست دبیت كو بێژیت: ئه‌و بابه‌ت ب داوى هات یێ كو هه‌وه‌ تێدا بریار ددان!
هه‌لبژارتنا بابه‌تان ب هووركارى و گونجاى بۆ جه‌ماوه‌رى و سپاردنا مژارێ تێدا و ده‌رباره‌ى وێ بۆ پسپۆڕان، بابه‌تان ژ پشترابوونێ بۆ گومانێ نا ڤه‌گوهێزیت ده‌رباره‌ى وان هزران یێن كو راییا گشتى پێكدئینن بژاله‌ ناكه‌ت.
میدیا، پێش ئه‌ڤێ و پشتى ئه‌ڤێ ژى، پیشه‌ییا پرسیاركرنێ نینه‌ ژ كه‌سه‌كى كو نزانیت بۆ كه‌سه‌كى كو دزانیت، به‌لكو زێده‌تر پرسیار ژ دو زانایان بێته‌كرن كو ل گه‌ل هه‌ڤ گه‌هشتین و وه‌سا دبینن پێدڤیه‌ ب ساناهى بكه‌ڤن و بۆ خه‌لكى ڕه‌وا ببن.
ب درێژاهیا قۆناغێن كارێ سیاسی، من سه‌رنج دا وێ بڕا زۆر ژ ئاخفتن و باسێن كو پێچه‌وانى ڕاستییان بوون، و ئه‌و ئاخفتنه‌ك بوو وه‌كو ژه‌هره‌كێ بوو كو مێشكى دكوژیت و كێمئه‌ندام دكه‌ت و وێران دكه‌ت و به‌ر ب ژناڤچوونه‌كا ئاشكرا پالڤه‌ دده‌ت، من ژى پیچه‌ك ژ ڕاستیان دیتیه‌ و بهیسته‌، چونكو ژ پسپۆران هاتینه‌ و مه‌به‌ستا من خودانێن رایێ یان تشته‌كه‌ ژ رایا گشتى، چونكو ل داویێ (را ـ بۆچوون) جهێ خوه‌ ل ناڤ خه‌لكى دا هه‌یه‌ و مه‌ترسیدارترین تشت ئه‌وه‌ كو خه‌لك دوباره‌ دكه‌ن هه‌ر وه‌كو بابه‌ته‌كێ دیار كرى بیت.

6

فازل میرانى

كه‌س ئینكارێ ل هه‌بوونا چه‌ندین ئیراده‌یان ل ئیراقێ ناكه‌ت، كه‌س ژى ئینكارێ ل هه‌بوونا هه‌ڤركیه‌كێ د ناڤبه‌را كۆمه‌كا ئیراده‌یان دا ناكه‌ت و هه‌ر ئیراده‌یه‌ك ژى د پڕۆپاگه‌نده‌یا خوه‌دا بێگونه‌هییا خوه‌ دیاردكه‌ت كا چ ڕاگه‌هینیت یان دكه‌ت، ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر پێشێلكرنا ده‌ستوورى و قانووونان ژى بیت و هنده‌ك ژى ژ وان ژى ب فه‌رمى د ناڤ هه‌موو داموده‌زگه‌هان دا جێگیر بووینه‌، ل گه‌ل وێ ئێكێ ژى پێشێلكاریان ئه‌نجام دده‌ن كو دگه‌هیته‌ راده‌یێ تاوانێ كو ته‌حه‌مول كریه‌ و ل سه‌ر بێده‌نگ بووینه‌، چونكو ئیراده‌ ژ ده‌ستهه‌لاتان بهێزترن، ئه‌ڤه‌ ژى تشته‌كێ ڤه‌شارتى نینه‌، هه‌روه‌سا بۆ وێ ژى دبیته‌ هۆكار. پێگه‌هێ ده‌وله‌تێ ب هنده‌ك بهانه‌ و ئارگیومێنتان هاتیه‌ پێشلكرن كو ئه‌ڤ بهانه‌ ب زه‌حمه‌تن بهێنه‌ قه‌بوولكرن به‌لێ د شیان دایه‌ مرۆڤ تێبگه‌هیت. چونكو مه‌زاجێ هنده‌ك ره‌فتاران ب خوه‌ ل گه‌ل قانوونێ ناگونجیت.

بابه‌ته‌كێ قانوونى هه‌یه‌ كو دبیت ل سه‌ر هه‌ڤركییا ئیراده‌یان دا بهێته‌ سه‌پاندن، ئه‌و ژى هه‌ڤڕكیا قانوونانه‌، یانكو قانوونێن وه‌لاتان یان زێده‌تر سه‌باره‌ت حوكمێ په‌یوه‌ندیه‌كا قانوونى، ب واتایه‌كا ساده‌تر ب دویركردنا ده‌سهه‌لاتا تایبه‌تمه‌ندیا نیشتمانى یا دادوه‌ریێ و ڕێدان بۆ قانوونه‌كا بیانى ب حوكمێ په‌یوه‌ندیێ ل سه‌ر هه‌رێما ده‌وله‌تێ ئه‌و ده‌وله‌تا كو قانوونا خوه‌ دوورخستى، ئه‌و ژى ل دویڤ ڕێسایێن پشتبه‌ستنێ و گونجاندنێ.
ئه‌م هه‌مى دزانین و تێدگه‌هین و پڕانیا مه‌ قه‌بوول ناكه‌ن كو ئیراده‌یا نه‌ته‌وه‌یى د به‌رژه‌وه‌ندیا ئیراده‌كا بیانى دا تێكبچیت، ئه‌ڤه‌ د په‌یوه‌ندیه‌كێ دایه‌ كو زیانێ ب فاكته‌رێن ده‌وله‌تێ بگه‌هینیت، ژ وان ژى هه‌رێم و گه‌ل و ده‌سهه‌لاتن.
هه‌ڤڕكییا ئیراده‌یان هه‌مان هه‌ڤڕكییا قانوونان نینه‌، به‌لێ دكاریت ئاماژێ ب یا ئێكێ بده‌ت، و تێگه‌هشتن د ناكۆكێن قانوونان هێز و خه‌مخۆرییا جێبه‌جێكرنا قانوونێ نیشادده‌ت، هه‌روه‌سا تێگه‌هشتن د قانوونێ و د ئه‌وێن قانوونێ جێبه‌جێ دكه‌ن ل حاله‌تێ ڕێپێدانا جێبه‌جێكرنا قانوونه‌كا بیانى دا بۆ دۆخێ قانوونى ل سه‌ر ئه‌ردێ ده‌وله‌تێ دیار دكه‌ت، به‌لێ هه‌ڤركییا ئیراده‌یان ـ مه‌به‌ستا من دۆخێ وه‌لاتێ مه‌ ـ ڕه‌نگڤه‌دانا ڕاده‌ و مه‌زناهى و ئاراسته‌یا ئیرادێ دكه‌ت و كانێ كى جێبه‌جێ دكه‌ت و ئه‌و كیش لایه‌نێ بیانى یه‌ كو یێ سوودمه‌نده‌ ژ شكاندنا ئیراده‌یێن نیشتمانى كو كار بۆ دروستكرنا دۆخه‌كێ سه‌قامگیرێ ئه‌رێنى ل ئیراقێ دكه‌ت.
وه‌ختێ كو ئه‌م ئوپوزسیۆن ل به‌رامبه‌ر ڕژێمێن پێشین، مه‌ ده‌ست نه‌ ژ ئیراقیبوونا خوه‌ به‌رددا و نه‌ژى ژ كوردایه‌تیا خوه‌ و هزار خوه‌ یا دیموكراسى، مه‌ نوونه‌رایه‌تیا ئیراده‌یان خوه‌ دكر، كو مه‌ ته‌نانه‌ت ژ لایێ دوژمنان ژى ڕێز لێ دهاته‌ گرتن كو ب شێوه‌یه‌كێ تاوانبارانه‌ ب هه‌ر شێوه‌یه‌كى ئه‌م دكوشتین، ئه‌وى ژى دزانى كو خیانه‌تا وى ل مه‌ دكر؛ ل پڕانیا ئیراقیان نه‌ هاته‌كرن، ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر بۆ چه‌ند ساله‌كان هه‌ولا به‌لاڤكرنا نه‌خۆشیا خوه‌ دابیت و كو ب مه‌ڤه‌ گرێبده‌ت، لێ ئه‌م نوونه‌رایه‌تیا بزاڤا گه‌له‌كێ كه‌ڤن دكه‌ین كو مافێن وى هاتینه‌ ژێ ستاندن.

مه‌ ب ئیراده‌یا خوه‌ هه‌ڤڕكى ل گه‌ل وێ ئیرادێ دكر یاكو حوكمڕانیا وه‌لاتى دكر، له‌ورا ده‌رئه‌نجام ژى فره‌هبوونا گۆڕستانان بوو، نه‌زانین، قه‌رزێن گران، ژناڤچوونا ناڤوده‌نگیا وه‌لاتى و دۆرپێچكرن و بۆردومانا وه‌لاتى بوو، به‌لێ ئه‌م ل ده‌ره‌ڤه‌ى قانوونان ب رێنه‌كه‌فتین، ته‌نانه‌ت ل وان ڕۆژێن كو قانوونێن نه‌ڕه‌وا رادهیلانه‌ مه‌، دیسا ل ڕۆژا كو مه‌ حوكم كرى، مه‌ ئیراق هه‌لبژارت و مه‌ برینێن وێ زێده‌تر نه‌كرن، چونكو ئیراقى هه‌ر خه‌لكێ مه‌نه‌ و هیچ په‌یوه‌ندیه‌ك د ناڤبه‌را دڕنده‌یا ڕژێمێ و جه‌ماوه‌رێ گشتى دا نینه‌.
ئه‌وا كو هاتیه‌ ڕویدان و دهێته‌ ڕویدان، ب تایبه‌ت د ڤان چه‌ند ڕۆژێن دوماهیێ دا، ژ ڕه‌نگڤه‌دانا وێ قۆناغا مه‌ترسیدار د ناڤبه‌را ئیراده‌یان دا ل ئیراقێ كو گه‌هشتیه‌ دیارده‌یا ناكۆكیێ، ژ وان ژى ئه‌وه‌ یاكو بوویه‌ جهێ شه‌رمه‌زاریێ، وه‌ك وێنه‌گرتنا سه‌ره‌كیترین مافێن مه‌ و دۆرپێچكرنا وان د مووچه‌ و بودجه‌یان دا، ئه‌ڤه‌ ژى ئیراده‌یا ئه‌قلیه‌تا ناڤه‌ندى یه‌ كو بابه‌ت جاره‌كێ كریه‌ كارته‌كا فشارێ و جاره‌كێ كریه‌ یا بێده‌نگكرنێ و جاره‌كێ وه‌كو قه‌نجیكرن و جاره‌كێ كریه‌ مژویلكرن، ژ وان ژى كو دبیته‌ هه‌ڤركیه‌كا خراب دا په‌یكه‌رێ جڤاكى تێكبده‌ت و بێده‌نگى ل سه‌ر ئه‌و كه‌سانێن ژ قانوونێ سه‌رداچووین زێده‌بیت ژ وان كه‌سێن كو شێواندنا كوردستانێ دكه‌نه‌ ئارمانج و ل ناڤ وان دا هه‌ڤركییه‌ك هه‌یه‌ كو ئابۆرى تێكدده‌ت و شاره‌زایێن زانستى ده‌ردئێخیت و ژینگه‌ها ئابۆرى دئێخیته‌ د مه‌ترسیێ دا و ژ وان ژى هه‌ڤركیه‌ك هه‌یه‌ كو چه‌ندین جاران گه‌هشتیه‌ راده‌یێ په‌قاندنا وێ سه‌روه‌ریا مایى ب ِرێیا تیرۆركرنێ یان بۆردومانكرنا باژێر و سازییان.
ئه‌ز گه‌له‌ك دویر ناچم كو هزره‌كێ بكه‌م وێ هزرێ دزانم و گه‌له‌ك كه‌سێن دیتر ژى وه‌كو من، ده‌رباره‌ى وێ ده‌رفه‌تا هاتیه‌ رۆخسین بۆ بڕیارده‌ران كو ژ ترسان دا یان ژ نه‌بوونا گرنگریدانه‌كێ ب هه‌بوونا نفشه‌كى كو د شیان دایه‌ ئه‌و ده‌رفه‌ت بۆ وان ساناهى بكه‌ڤیت كو ب هه‌مان شێوه‌ چاره‌سه‌ریا ره‌وشێ بكه‌ن چه‌ندى د شیان دا بیت، ل شوینا كو ئه‌وى تشتێ نه‌هێته‌ چاره‌سه‌ركرن بۆ نفشێ بهێت میرات بكه‌ت، ل وێ ڕۆژا كو هه‌مى تشت بگه‌هنه‌ وى راده‌ى كو ئه‌نجامده‌رێن ئیراده‌یێن زیانان بهێنه‌ گوهۆرین بۆ سه‌رۆكێن كۆمپانیان كو ل جهه‌كى كار دكه‌ن ڕێزێ ل سه‌روه‌ریا خوه‌ بگرن و نه‌هێلن ئیراده‌كا خراب خوه‌ ل سه‌ر ئیراده‌یا وى بسه‌پینیت، ئه‌ز ژى یا خوه‌ بۆ نفشێ نوى ئاراسته‌ دكه‌م كو زویكا ڕاستیا تشتان بزانن و دا كو ب زیره‌كى كار بكه‌ن دا كو نه‌كه‌ڤیته‌ ته‌لها هندێ كو خزمه‌تا ئه‌وان كه‌سان بكه‌ت؛ گرنگیێ ب ئه‌ڤرۆیا تاكێ ئیراقى ناده‌ن ب خوین و ب ژیانكرنێ.
و/ ئه‌ڤرۆ

8

فازل میرانی

وه‌ك به‌رده‌وامیدان بۆ دو گۆتارێن پێشتر كو ل داویێن سالا ٢٠٢٣دا هاتینه‌ به‌لاڤكرن، ب دروست ژی بابه‌تێ (ئارمانج و خه‌مخۆری د سیاسه‌تێ دا) یه‌، كو ئه‌ڤى بابه‌تى وه‌ك شاهدحال و به‌لگه‌نامه‌یه‌ك بۆ دێكۆمینتكرنێ هه‌لدگرم، ئه‌ڤه‌ ژى لسه‌ر هه‌لوه‌سته‌كى ژ ڕوودانێن زۆر كو ب سه‌ر وه‌لاتى دا بۆرینه‌ و دبۆرن، ڕه‌نگه‌ ژى ب جۆره‌كێ هێزه‌كى یان هێزه‌كا كێمتر ل سه‌ر كاریگه‌ریا خوه‌ بۆ سه‌ر میناكا سیاسی و كارگێری به‌رده‌وام بیت، ئه‌ڤه‌ چه‌نده‌ ژى ب مه‌رجه‌كى دهێته‌ كرن كو هنده‌ك ژ بڕیارده‌ران وه‌سا هزر دكه‌ن كو ده‌ستكه‌فت ژ جۆری ماده‌یێ میدیایى یه‌، واته‌ ب مه‌زنكرنا په‌یڤینێ و گوهارتنا چالاكیا ئاسایی یا كارمه‌ندى كو ببیته‌ نووچه‌، و شرۆڤه‌ و پێنگاڤه‌كا پێشكه‌فتنێ.

به‌رى ده‌مى من ل دۆر گرێبه‌ستا ده‌ستووری نڤیسابوو و ئه‌و یاسا و ڕێسا و ڕێنما و یاده‌شنامه‌یێن ژێ ده‌ردكه‌ڤن، و ل ڤێره‌ ژى دا سه‌رنجێ بۆ هندێ ڕادكێشم كو ئه‌و ده‌سهه‌لاتا بڕیارێن جڤاتا سه‌ركردایه‌تیا شۆڕشێ یێن كو دهێنه‌ سه‌پاندن، دبنه‌ وه‌كو شكه‌ستنه‌كا سیاسی و دادوه‌ری كو چو بنگه‌هه‌ك شه‌فاعه‌تێ بۆ ناكه‌ت (قانوون قانوونێ دهه‌لوه‌شینیت)، چونكو ڕژێم هه‌ر ڕژێمه‌كا هه‌بیت، چو ئه‌و بهانه‌یا بێچاره‌ییا خوه‌ ژ ده‌ركرنا قانوونان قه‌بوول ناكه‌ت كو وان قانوون و بهانه‌یان یێن كو بۆ دژایه‌تیكرنا ده‌سهه‌لاته‌كا ژناڤچووى دهه‌لوه‌شینیت، ڤێجاچ ئه‌و هه‌لوه‌شاندن د ناڤخویی بن، وه‌كو شۆڕشان یان كۆده‌تایان، یانژى ده‌ره‌كی، وه‌كو هێرشكرن و داگیركرن.
خۆیایه‌ كو ئه‌گه‌ر فاكته‌رێ نێڤده‌وله‌تی یێ ئه‌مریكی و ئه‌و كه‌سانێن هه‌ڤپه‌یمانی وان نه‌بانه‌، ڕژێما پێشین یا ئیراقێ ل واقع دا ژناڤ نه‌ دچوو، ئه‌ڤ بابه‌ته‌ هاته‌ ڕوودان، ڤێجا چو مه‌ قه‌بوول كربیت یان نه‌، ئه‌ڤه‌ مێژوویه‌كه‌ كو نكۆلى لێ ناهێته‌كرن، و ئه‌م و هه‌ڤپه‌یمانێن خوه‌ یانژى ئه‌و و ئه‌م؛ یان ئه‌م وه‌كو هه‌ڤپه‌یمانێن ئه‌وان (داكو كه‌س هه‌سته‌كێ ل به‌رامبه‌ر بناڤلێكرنان نه‌كه‌ت) مه‌ مێژوویا خوه‌ ب خه‌باته‌كا درێژخایه‌ن هه‌یه‌ و لاپه‌ڕێن تێكگه‌هشتێ و ئاگربه‌ستان هه‌نه‌، به‌لێ پیڤاژۆیا هه‌مى بابه‌تان ب ئه‌وى شێوه‌یێ وه‌كو خوه‌ بدوماهی هات ژ به‌ر فاكته‌رێن خۆیانى و بابه‌تیانه‌ و بنه‌مایێ وان ژى ئه‌قلیه‌تا حكومرانیێ بوو.
پێدڤى بوو د ناڤ ئه‌ڤان دێڕان دا بۆ پێشكێشكرنێ كو بۆ خوێنده‌ڤان وى/وێ، ڕۆهن بكه‌م كو ساخته‌كاریه‌ك هه‌یه‌ ڕژێمێن پێشین پێ رادبوون و تێكه‌له‌یه‌ك ژ ئه‌ندامێن سیاسی و حزبی و ئیداری د كارێ خوه‌ دا و بۆ درێژه‌دان بۆ مانا خوه‌ ب ڕێیا چالاكیه‌كا تاكه‌كه‌سی یان ب ڕێیا قه‌واره‌یێ خوه‌ داكو بكارن بگه‌هنه‌ وى پێگه‌هی و پله‌یێ كو تێدا نه‌ریتێ لێپرسینێ ژێ نه‌هێته‌كرن و ل سه‌ر وێ كریارا ب تاوان به‌رده‌وام ببیت كو ب وێ كریارێ وى پێگه‌هى بۆ خوه‌ بهێلیت و به‌رده‌وام بریار و ره‌فتار د ده‌ستێن وى دا بمینیت كو ئه‌و نه‌ مافێ وینه‌.
ساخته‌كاری واته‌: بكارئێنانا خاپاندنێ ل هه‌مبه‌ر سه‌رێ كه‌سه‌كى كو بكه‌ڤیته‌ د شاشیه‌كێ دا كو وه‌لێدكه‌ت ببیته‌ لایه‌نه‌كێ گرێبه‌ستێ. و ب گونجانه‌كا قانوونی، گه‌ر مه‌ بڤێت ئه‌ڤێ بۆ سه‌ر یاریزانێن حزبی و سیاسى یێن ناسیار جه ب جه بكه‌ین، كو ب كریارێن تۆقاندن و به‌رتیلدانێ پشتگوه بێخین، ئه‌ڤجا چه‌ندین پڕۆپاگه‌نده‌ ده‌رچووینه‌ و ده‌رده‌چن، و پیڤاژۆیه‌كا زه‌به‌لاح هاتیه‌ ئه‌نجامدان و دهێته‌ نجامدان، هه‌موو ژى ژ مالیه‌تا گشتی دارایی هاتیه‌ برێڤه‌برن، كو ب بابه‌تین وه‌همی بۆ پتریا خه‌لكى هاتینه‌ نیشادان و به‌رده‌وام دهێنه‌ نیشادان كو ئه‌و خه‌لكى پالڤه‌دایه‌ و دهێته‌ پالڤه‌دان بۆ ڕاكێشانا كه‌سان كو چو سازیه‌كا خزمه‌تگوزاری ئاڤانه‌ كریه‌ نه‌كو ده‌وله‌ته‌ك ئاڤاكربیت.
دێ ڤه‌گه‌ڕیێم بۆ گونجاندنا پێناسه‌كرنێ، كو تێدا دیاردبیت هه‌ڤوه‌لاتی ئه‌و كه‌سه‌ یێ كو گرێبه‌ست گرێدا بیت، واته‌ قه‌بوول كریه‌، كو ببیته‌ لایه‌نێ بكڕ یان لایه‌نه‌كێ بێده‌نگ ل سه‌ر كالایه‌كا سیاسی یان حزبی، كو ئه‌ڤه‌ ژى شه‌رعیه‌ته‌كه‌ بۆ نوونه‌رایه‌تیكرنا وى ژ لایێ دوویێ ڤه‌ د ناڤ گرێبه‌ستێ دا، و ل شوینا كو كالا هه‌ڤوه‌لاتیبوونه‌كا خوه‌دى ته‌ڤایا مافێن خوه‌ بیت، یا بوویه‌ جهێ شه‌رمزاریێ و وه‌كو كێموكۆریه‌ك ژ ڕوویێ ژیبوونا نه‌ته‌وه‌یی ڤه‌ جاره‌كێ، و یا تائیفه‌گه‌ر ژى جاره‌كا دى، هه‌روه‌سا حزبی ژناڤ تائیفه‌گه‌ریێ دا، و لایه‌نگیرى بۆ هێزه‌كا ناڤچه‌یى یان نیڤده‌ولى.
د لۆژیكا دروست دا شه‌رمه‌زارییه‌ كو كریار ژ حسێبا وه‌ختى بهێته‌ جوداكرن، وه‌ك چاوا كریار بێی وه‌خت دره‌وه‌، و بیست سال ژ حوكمڕانیێ بۆ چاره‌سه‌ركرنا ئاریشه‌یان كێم نینن، ته‌نانه‌ت ئه‌وێن كو خودانێن ده‌سهه‌لاتا بیست سالێن ده‌ربازبووی ژى دا دروست كرین.
میناك ساخته‌نه‌كرنێ:
ل كورستانێ، ڕژێمێ و ئامرازێن وێ یێن سیاسی و به‌شه‌رى و هزرى وێرانكاریه‌كا واقعی و ڕاستیه‌ك بۆ مه‌ ل پاش خوه‌ هێلایه‌، و ب گرێبه‌ستیا كۆڕێن گه‌لێ مه‌ ل گه‌ل مه‌، ئه‌م شیایین د ماوه‌یه‌كێ گونجاى دا چاكسازیێ بكه‌ین و ب هزاران ده‌ستكه‌فتان جه ب جه بكه‌ین، واته‌، ب بێى توندڕه‌وی د بیروڕیان دا، كو سه‌ره‌ڕای كاریگه‌ریێن توند ل ناڤخوه‌، ل ئیراقی و ل ناڤچه‌یی و نیڤده‌وله‌تی، ژ دو دۆرپێچان و هێزه‌كا كاریگه‌ر، شكاندنا ئیراده‌یان و كێمییا سه‌رچاوه‌یان، شه‌ڕێن ناڤخوه‌یی، به‌رفره‌هبوونا ئه‌دایا فره‌حزباتیێ، به‌رته‌نگیێن هه‌لپه‌ڕست، سه‌ره‌ڕای ئه‌ڤێ هه‌میێ ده‌رئه‌نجام یا قه‌بوولكرى بوو، نا بێژم نایاب بوو داكو ب لایه‌نگریێ تۆمه‌تبار نه‌بم، و ل ناڤ ئه‌وى ده‌رئه‌نجامێ قه‌بوولكرى، مه‌ بژاره‌یا خوه‌ كر و مه‌ ژ بۆ سیسته‌مه‌كێ فیدرال بۆ ئیراقێ كار كر.

ل ده‌مێ كو هنده‌ك جه ل هه‌ولێرێ دهێنه‌ بۆردومانكرن و دهێته‌ گۆتن كو جهێن ده‌زگه‌هێن هه‌والگریێن بیانیاییه‌، ده‌مێ كو بۆردومان ب فڕۆكه‌ێن بێ فڕۆكه‌ڤان ژ ئاراسته‌یه‌كا ناڤخوه‌یی ڤه‌ دهێته‌ ئه‌نجامدان، ده‌مێ كو ژ لێكۆلینێن بێلایه‌ن ڤه‌ دهێته‌ دیاركرن كو ئارمانج مه‌ده‌نینه‌ یان سه‌ربازینه‌ و ب ئاگه‌هداریا حوكمه‌تێ، كو مه‌ره‌م ژ لێدانێ ئه‌و بیت كو جهبه‌جهكرنا ئۆمێدێن ده‌وله‌ته‌كێنه‌ و ته‌حه‌دایه‌ بۆ ده‌سهه‌لاتا قانوونێ: د گه‌ل دا فاكته‌رێ هاندانێ ل دژی پێكهاته‌یه‌كێ مللى، ئه‌رێ من مافێ هندێ نینه‌ پسیارا سه‌رچاوه‌یێ كڕینا فڕۆكه‌یا بێ فڕۆكه‌ڤان بكه‌م و نه‌بوونا ئه‌و هه‌ولێن ئه‌منی كو ژ پاره‌یێ خه‌لكى دهێته‌ خه‌رج كرن، كو تێچوویێ فراندنا وان و ئه‌وێن كو دفڕینن ژ نانه‌كێ كوردی، یان عه‌ره‌بى یان توركمانى دهێته‌ بڕین؟ پاشى ئه‌رێ من ئه‌و ماف نینه‌ تێبگه‌هم كو ئه‌وێ ئه‌و كالا و به‌ڵێن و سۆز و ده‌ستكه‌فتێن وه‌همی ب ساخته‌كاری دایین، هه‌ر ئه‌و كه‌سه‌ یێ كو ژ ده‌سه‌لاتا شه‌رعی ب هێزتر كه‌فتى كو مه‌ پشتگیری لێ كرى و پشتگیریێ لێ دكه‌ین؟
په‌یڤین ژى هێشتا دێ به‌رده‌وام بیت…
و/ ئه‌ڤرۆ

10

فازل میرانى
هه‌كه‌ خوه‌ ژ قانوونێ دووربێخم و باس ل سیاسه‌تا كاڕا بكه‌م و ژ ئه‌گه‌رێ وان بڕیارێن سیاسى یێن كو قانوونێ ل سه‌ر ئیداره‌كرنێ دانایین و سه‌پاندین، ئه‌و قانوونێن بۆ هه‌مى هه‌ڤوه‌لاتیان دهێنه‌ ئاراسته‌كرن، ئه‌و قانوونا كو ده‌ستوورى پێشێل نه‌كه‌ت.

ده‌ستوور د فۆڕما خوه‌ دا یا ڕاسته‌قینه‌ دا كو چو گرێیه‌كا زێده‌تر نه‌بیت و هه‌كه‌ ده‌نگدان ب پڕانیێ بۆ به‌رژه‌وه‌ندیا وى بیت؛ دێ په‌یوه‌ندیه‌كا قانوونى په‌یدا كه‌ت ب پاندبوونا هه‌ردو لایه‌نێن ژى (قه‌زدار) و (قه‌رزده‌ر)، و قه‌رزده‌ر ژى ل ده‌وله‌تێ ده‌سه‌لاتداره‌، و ل زۆر حاله‌تان دا هێزێن سیاسی (قه‌رزدارێن) مله‌تینه‌ ب پابه‌ندبوون ب خه‌باتێ؛ هه‌گه‌ر هات و ڕژێمێن ده‌سهه‌لاتێ ژ خوه‌ گرێبه‌ستێن ده‌ستوورى لاده‌ن، ل ڤێره‌ ژى دا مه‌به‌ستا من ده‌ستوورێن مرۆڤینه‌ نه‌ك ده‌ستوورێن كو بۆ به‌رژه‌وه‌ندییا حاكمدارى ل سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندییا مه‌حوكدارى هاتبنه‌ دیزایینكرن.
د بارودۆخێ ئێراقى دا ل وان بیست سالێن ده‌ربازبووین، و د گه‌ل لبه‌رچاڤگرتنا پاشمایێن سیاسه‌تا پێشین یا ڕژێما ژناڤچووى ل سالا ٢٠٠٣، و ئه‌و نه‌سه‌قامگیریا كو ل گه‌ل خوه‌ ئینایه‌ سه‌ر بارودۆخێ وه‌لاتى ژ نه‌بوونا ئارامیێ ب سه‌ده‌مێن ناڤچه‌یی و ب سه‌ده‌ما ئه‌دایا ناڤخوه‌ كو نه‌رازیبوون و پاشڤه‌رۆیى تێدا هه‌بوویه‌؛ نه‌رازیبوون ژ به‌ر پێگوهارتنا ئه‌وێ ژیبوونا كو حوكمڕانیێ دكه‌ت، و پاشڤه‌رۆییا پێكهاته‌ى ژ چاندنا هزره‌كێ ئه‌و شیان هه‌نه‌ ئیراقییان كۆمڤه‌ بكه‌ت و نه‌مه‌زاختن بۆ ڤێ خڕڤه‌كرنێ، هه‌روه‌سا دروستكرنا چینێن نویى ل ناڤ جڤاكى، دبێژم: سه‌ره‌راى ئه‌ڤێ هه‌میێ پابه‌ندبوونێ زۆر شكستن د ئه‌نجامان دا بده‌سه‌ڤه‌ئینایه‌، هه‌روه‌سا خه‌مخۆرى و چاڤدێریێ ژى د گه‌له‌ك باده‌كان دا داكه‌فتن ئینایه‌؛ جاران ب شاشیێن ب ئه‌نقه‌ست یان ب خه‌مساریێ سه‌ره‌ده‌رى ل گه‌ل هاتیه‌كرن.
ئه‌وێن د وارێ قانوونێ دا كاردكه‌ن رامانا ئارمانجێ و گرنگیدان د ئه‌ركان دا دزانن و تاك ژى ب راستی هه‌ست ب ئارمانجێ و ب خه‌مخۆریێ دكه‌ن كو گرێداى ژیانا ده‌وله‌تێ ڤه‌یه‌.
بۆ نموونه‌ دروستكرنا نه‌خۆشخانه‌كا حكومی پێگیرییه‌ كو بگه‌هنه‌ ئه‌نجامه‌كى، كو هه‌ڤوه‌لاتی تێدا قه‌رزده‌ره‌ و حكومه‌ت قه‌رزداره‌، ب ئه‌وێ چه‌ندێ كو ئه‌و پاره‌یێ نه‌ختینه‌ كو بۆ بیناسازیێ دهێته‌ خه‌رج كرن ژ مالیه‌تا گشتی یه‌، ئه‌ڤێ ئێكێ ژێ هۆكارێن گرنگ یێن دیتر ژى ل دویڤ خوه‌ دا دئینیت، ژ وان ژى (وه‌خت) بۆ ته‌مامكرنێ یه‌، شیانن، ته‌رخانكرنه‌، ده‌رمانن، تێچووییا ژیانێ یه‌ و هۆشیاركرنا تاكانه‌. هه‌مان پێگیریگرن بۆ پێكهاتێن دیتر یێن ژیانێ ژى دگونجیت كو د ده‌ستوورى دا هاتیه‌ و مه‌به‌ستا من ده‌ستوورێ نها یه‌.
ڕه‌نگه‌ خه‌مخۆرى د زنجیره‌یێن ئیداره‌كرنێ و حزبێ دا ل پله‌یا دویێ دا بیت، چونكو ئه‌ڤه‌ ب گۆره‌ى ئه‌قلیه‌تا گشتگیر بابه‌تى لێكدده‌ت ب پێچه‌وانى پێگیریا خوه‌ یا قانوونى، كو واتایا وێ ژى ئه‌وه‌ كو قه‌رزدار هه‌رچو ده‌زگه‌هێن ده‌وله‌تێ یێن پێویست بن بۆ به‌ده‌ستڤه‌ئێنانا ئه‌نجامان تێبكۆشن، نێزیكترین نموونه‌ی ژى بۆ ئه‌ڤێ چه‌ندێ و ژ نموونه‌یا پێشده‌م ژی ب هه‌مان شێوه‌ ئه‌ون چاره‌سه‌ركرنا نه‌خۆشى، كو ئه‌و نه‌خۆش ژى هه‌ڤوه‌لاتى یه‌، واته‌ قه‌رزده‌ر، بێى هندێ وێ به‌رپرسیاریێ وه‌ربگریت كو هه‌كه‌ ساخ نه‌بیت، هه‌رگه‌ر هات و ئه‌ڤ ساخ نه‌بوونه‌ ژ سه‌ده‌مه‌كێ بیانى بیت، یانكو نۆشدار ئه‌وه‌ یێ قه‌رزدار نه‌كو یێ ب خه‌مسار.
پێشێلكرن یان پابه‌ندنه‌بوون ب قانوونێ دێ بێته‌ هۆكارێ ـ ئه‌گه‌ر بڕیارده‌ر پێداچوونه‌كێ د ئه‌دایا خوه‌دا بكه‌ن ـ تشته‌كى كو ده‌سه‌لاتا دادوه‌رى پالڤه‌بده‌ت بۆ هندێ پێنگاڤان بۆ ڕاستڤه‌كرنا ره‌وشێ بهاڤێت، ئه‌ڤه‌ ژى ژبه‌ر هندێ یه‌ كو ئارمانجێ و خه‌مخۆریێ ل ڤێره‌ دا په‌یوه‌ندى ب سیسته‌مێ گشتى ڤه‌ هه‌یه‌ نه‌كو ژ كه‌یسێن داواكاریێن قانوونى یێن كه‌سایه‌تى.
به‌رییا ماوه‌یه‌كى من ل سه‌ر دابونه‌ریتێن گه‌نده‌لیێ نڤیسابوو، ل ڤێره‌ ژى دا بابه‌تێ ئه‌ڤێ گوتارێ په‌یوه‌ندى ب ئه‌وێ ڤه‌ هه‌یه‌، وه‌ك چاوا دابونه‌ریتێن گه‌نده‌لیێ ژ ڕوویێ قانوونی ڤه‌ جهێ باوه‌ریێ نینن كو تشه‌ك ل سه‌ر بهێته‌ ئاڤاكرن، چونكو هه‌كه‌ خه‌مسارى د پێگیریێ دا ژ دابونه‌ریتان بیت كو ب ئه‌نجامدانێ مووچه‌ و ئیمتیازاتیان پێ بهێنه‌دان كو ل گه‌ل ده‌وله‌تێ قه‌رزده‌ر ببن كو كرێیا خوه‌ ب هوورى وه‌ردگرن، ب گۆره‌ى جێبه‌جێكرنا پێگیریكرنا خوه‌، ئه‌و كه‌فتنه‌ ل ژێر سه‌ركه‌فتنا كارى بۆ خزمه‌تا قه‌رزده‌رێ ڕه‌سه‌ن و هه‌میشه‌یی دا، كو ئه‌و ژى وه‌لات و هه‌ڤوه‌لاتینه‌. ئه‌ڤه‌ ژى هۆكاره‌كه‌ بۆ لێپرسینێ كو نابیت دابونه‌ریتێن گه‌نده‌ل ل سه‌ر بگریت.
ئه‌ڤێ مژاره‌ دێ به‌رده‌وام بیت و ب ئانه‌هیا خودێ دێ هووركاتیێن خوه‌ هه‌بن.
و/ ئه‌ڤرۆ

9

فازل میرانی

ئه‌ز باس ل بابه‌ته‌كێ دیاركرى دكه‌م ـ ئه‌و ژى ژ ڕویێ ژیوارى و بۆیه‌ران ڤه‌ بابه‌ته‌كێ به‌رفره‌هه‌ ـ ئه‌و ژی ئه‌و مژاره‌ لسه‌ر مه‌یدانا جێبه‌جێكرنێ بگه‌هنه‌ ئاستێ تاقیكرنا درووشمان، له‌ورا ده‌ستهه‌لات و ئۆپۆزسیۆن ژ ڕوویێ پابه‌ندبوونێ و ئه‌ركان ڤه‌ رۆلێن خه‌باتا ئه‌رێنی دگێرن و ل به‌رییا وان ژى پابه‌ندبوون ب ده‌ستهه‌لاتێ ڤه‌ و به‌رییا پابه‌ندبوونێ ژى ئه‌خلاق و ڕه‌فتار و ئه‌و ئارمانجا تایبه‌ت هه‌یه‌ كو بده‌ستڤه‌ئینانا وێ یا گرێداى به‌رژه‌وه‌ندیه‌كا ڕه‌وا بیت.

بزاڤا ڕزگاریخوازا كوردى و ب تایبه‌تی ژى پارتی دیموكراتی كوردستان؛ وه‌كو (بزاڤ) و وه‌كو (حزب) هه‌ول ددا و د ناڤ ڕێبازا هه‌بوونا كریاره‌كا ده‌سهه‌لاته‌كا هه‌ڤسه‌نگ دا بمینیت كو ئه‌ڤ ده‌سهه‌لاته‌ ژ لایێ ئۆپۆزسیۆنێ ڤه‌ ڕوی ب ڕوی كارڤه‌دانه‌كا شێتانه‌ نه‌بیت، ئۆپۆزسیۆنه‌ك بیت كو پارچه‌ك بیركرنێ نه‌بیت و كاره‌كی تێكدانێ بیت، هه‌ر جۆره‌ تێكدانه‌ك بیت و هه‌ر كى ئارمانج بیت، تاك بیت، گرۆپ بیت یان به‌رژه‌وه‌ندی بیت.

ئه‌ڤ كارێ مه‌، هه‌ر ژ وه‌ختێ كو ئه‌م ئوپۆزسیۆن بووین ل هه‌نبه‌رى ده‌سهه‌لاتا پێشیێ یا ئیراقێ و یا به‌رییا هینگى ژی، ته‌نانه‌ت ل ده‌مێ پشكداریكرنا مه‌ د لایه‌نێن یاسادانانێ و جێبه‌جێكرنێ ژى دا پشتی ده‌مه‌كى. پێنگاڤه‌كا هه‌ڤدژ مه‌ دگرته‌به‌ر ئه‌گه‌ر مه‌ دیتبا كو ڕێككاره‌كا دیاركرى، یان بڕیاره‌ك، یان هه‌ر مه‌به‌سته‌كا دیاركرى پشتی پێكئینانێ هاتبایه‌ لڤاندن، بۆ هندێ كو ببیته‌ كۆپیه‌ك ژ وان كریارێن پێچه‌وانی داخوازیا دیموكراسی بن.

ئه‌ز دبێژم پشكداریا مه‌ و نابێژم هه‌ڤپشكییا مه‌، هه‌روه‌سا جوداهی ژی یا ڕۆهنه‌ و ئه‌و ئه‌قلیه‌تا كو كار ل سه‌ر شه‌راكه‌تێ دكه‌ت هێشتا ژ ئه‌زمۆنا نها یا ئیراقێ دا ژدایك نه‌بوویه‌، ته‌نێ ل جهه‌كێ سه‌ر كاغه‌زه‌كێ و چه‌ندین زمانێن پڕۆپاگنده‌یان نه‌بیت.

د رامانه‌كا سه‌ره‌كی دا كو ئۆپۆزسیۆن قه‌واره‌یه‌كێ مه‌عنه‌وی بیت، ئه‌وه‌ كو كۆمه‌كا تاكان دژایه‌تیا ڕێسایه‌كێ یان حوكمه‌ك بكه‌ن سه‌باره‌ت ڕاستییه‌كا دیاركرى پابه‌ندن ب ئاشتیێ و ناچار نین یان ئاماده‌ نین ئامرازێن دیتر بكاربینن (پتر دئاماده‌نه‌ ژ هندێ كو دنه‌چاربن)، واته‌ ئه‌وا ب ئاگه‌هداری و ب ڕاستى و بێی خوه‌ڤه‌نیساندن دژایه‌تیێ دكه‌ن.

ئه‌و پێشهاته‌یێن ل چه‌ند ڕۆژێن بۆرین دا ل سه‌ر گۆڕه‌پانا ئیراقێ هاتینه‌ ڕوودان، واقعه‌كی ئاشكراكه‌ر پێكدئینن، نه‌ك واقیعه‌كێ بنیاتنه‌ر، ژ سروشته‌كی و ڕاستیه‌كێ و واقعێ وێ ره‌فتارا كو په‌سنینا وێ ڕاستیێ دكه‌ت كو هێشتا هه‌ڤپشكی ژدایك نه‌بوویه‌، ئه‌و پابه‌ندبوونا ب ده‌ستوورى، كاره‌كێ هه‌لبژێرده‌یه‌، و زۆره‌ك ژ ناڤه‌ندێن ده‌سهه‌لاتداران ئه‌وێ بیرۆكێ بۆ خه‌لكى ته‌رخان دكه‌ت، كو قانوون بۆ كه‌سێن لاوازه‌ و زۆرینه‌ ژی بۆ وى ئه‌و كه‌سێ ب هێز و یێ زال، ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر ژ مالیه‌تا گشتی ژی دابین بكه‌ت.

خوه‌نزمكرن ب بالێ زه‌لیلیێ ژ ره‌حمه‌تێ یه‌ (جناح الژل…  من الرحمه‌) نه‌كو ژ ترسێ یه‌، ئه‌گه‌ر نه‌ ئه‌و كه‌سێ داخوازا جێبه‌جێكرنا سیسته‌مێ گشتی دكه‌ت، ئه‌و هه‌ژیتره‌ بۆ چاڤدێریكرنێ یا كو ل سه‌ر هه‌میان دهێته‌ جێبه‌جێكرن.

 

ئه‌ڤه‌ ژی وێ رامانێ ناده‌ت كو لایه‌نه‌ك بهێته‌ تۆمه‌تباركرن و لایه‌نه‌كێ دیتر بێ تاوان ببیت، ئه‌ڤجا پرسگرێك د ڕێڤه‌برنا قه‌یرانێن ئیراقێ دایه‌، ڤێجا ژ قه‌یرانێن ده‌ستكرد یان یێن وه‌كو نۆرمال، میتۆده‌كێ لاوازه‌ كو ل گه‌ل واقیعى ناگونجیت. ئه‌ڤه‌ ب جۆره‌كی یه‌ هه‌كه‌ توخمان ب خوه‌ ب هه‌می چاڤدێرى هه‌ژی هاندانێ نه‌بن، به‌لێ هنده‌ك تاكان دروست دكه‌ت و هاندده‌ت كو ته‌قلیدا ئه‌وان هێزان بكه‌ن یێن كو نوكه‌ یێن هه‌یین. داكو وه‌كو ئه‌وان بن، مفای بۆ خوه‌ ده‌ربینیت و زیانان هنارده‌ بكه‌ت.

ئۆپۆزسیۆن هه‌لبژارتنه‌، هنده‌ك جاران ژی ب ناچاری دهێته‌كرن، به‌لێ ئه‌وێ ب گۆڕه‌ی شریعه‌تا دادپه‌روه‌ریێ مافی هه‌نه‌، له‌ورا پێگیرى و ئه‌ركێن ئه‌خلاقی ژی هه‌نه‌ و ئه‌م ژى ئه‌و كه‌سێن كو ب ده‌هان سالان مه‌ د ئۆپۆزسیۆنیێ دا خزمه‌ت كری و دژاتییا هنده‌ك ده‌سه‌لاتان دكر كو دڕنداتیا وان كێمتر نه‌بوو ژ خراپترین ڕژێمان كو د مێژووێ دا تێپه‌ڕینه‌، به‌لێ ئارمانجا مه‌ ئه‌و نه‌بوو كو لسه‌ر بنه‌مایێَن نازك و لاواز، یان ل سه‌ر دره‌وان، یان تۆلڤه‌كرنێ هاتبنه‌ ئاڤاكرن، به‌لكو ل سه‌ر لێك تێگه‌هشتنێ لسه‌ر شێوه‌یێن حوكمه‌كێ ب ئه‌قلانه‌ كو باوه‌ریێ ب زۆریێ نه‌ئینیت، یان بۆ ئاڤاكرنا حوكمه‌كێ دادپه‌روه‌رانه‌، و ئه‌ڤ ئامانج و ڕه‌فتارا مه‌ د دوورن ژ ئه‌وا كو ڕوودای و ئه‌ڤڕۆ ڕوودده‌ت ژ تێكهه‌لكرنه‌كا هه‌ڤپشك بۆ چه‌ند كاغه‌زه‌كان كو خوینا ئیراقییان و مالیه‌تا وان و واقیعێ وان نیشادده‌ت وه‌كو سفره‌ك ئه‌وان تێر دكه‌ت یێن سه‌ره‌ده‌ریا وان ل گه‌ل ئیراقێ وه‌ك به‌نزینخانه‌یه‌كا سۆته‌مه‌نی، نه‌ك وه‌كو وه‌لاته‌ك، ڤێجا بۆ خوه‌ ژێ دادگرن و پاره‌ى ژى ناده‌ن.

و/ ئه‌ڤرۆ

185

فازل میرانى
هه‌ر كه‌سێ د سیاسه‌تێ بگه‌هیت دزانیت كو مه‌رجێ دژاتیكرنێ نه‌یێ تشته‌كێ ب ساناهى یه‌ ل ناڤ گۆره‌پانا هه‌ڤركیێ دا، و هه‌ر كه‌سێ د سیاسه‌تێ نه‌گه‌هیت ژى وه‌سا دبینیت كو به‌رژه‌وه‌ندی دمسۆگه‌رن كو هه‌ر ئاریشه‌ك بهێته‌ ئازارندن، یان هاتنا سه‌رهێلێ وه‌كو لایه‌نه‌كێ هه‌ڤكار، یانژى دژبه‌ر هزردكه‌ت كو داخۆیانى و هه‌لوه‌ست تشته‌كێ ب ساناهیه‌، چه‌ندى ئه‌و ل گه‌ل یێ ب هێزتر بیت. ئه‌ز یێ دنڤیسم و ئه‌ز یێ هیڤیان ژ خوه‌ دكه‌م كو ل جه‌ماوه‌رى نه‌گریت ب داخۆیانیێن نه‌یێن به‌رپرس و د ڤالا ژ هه‌ردو مه‌رجێن دژاتیكرنێ.. یا قانوونێ و یا سیاسه‌تێ ئه‌و ژى هنده‌ك داخۆیانینه‌ ل ناڤ گۆره‌پانێن میدیایێ دا مشه‌ دبن، نه‌خاسمه‌ د گۆره‌پانا میدیایا حزبى ژى دا ل ئیراقێ، كو ئه‌وژى ژێ ڤالا بوویه‌ ل وێ هه‌یامێ و هه‌یامێن وه‌كو وێ، ژ وان هه‌یامێن به‌رى جڤینا نوونه‌راتیێ و ل گه‌ل جڤینێ ژى یێن چاڤه‌رێكرى بۆ ڤه‌بڕینا سه‌رۆك كۆمارى و راسپارده‌كرنا جڤاتا وه‌زیران، ل ڤێره‌ ژى هه‌ژى گۆتنێ یه‌ كو هوشداریێ بكه‌م ژ هنده‌ك نووچه‌یێن گرێدایى تاكى ژ ئه‌وله‌هى و ساخله‌مى و بێكاریێ و دزینا مالێ ده‌وله‌تێ و خوه‌كوشتنێ دهێنه‌ وه‌شاندن و هه‌روه‌سا وه‌شانا هنده‌ك نووچه‌یان ئاماژێ ب چاندنێ و بیابانبوونێ و هه‌ژاریێ دكه‌ن، تو دێ بێژى به‌حسێ وه‌لاته‌كێ دیتر دكه‌ن! د قانوونێ دا دژاتیكرن ئه‌و په‌یوه‌ندى یه‌ یا د ناڤبه‌را دادوه‌ریێ و داواكارى و داوالێكرى دا، دڤێت بهێنه‌ ژێكجودا كرن، ل گه‌ل زانینا هندێ دادوه‌ری نه‌یا گرێدایه‌ ب مه‌رجێ دانا حوكمى ڤه‌ ژبۆ به‌رژه‌وه‌ندیا داواكارى، ئه‌و ژى كو دادوه‌رى هنده‌ك مه‌رجان دادنیت بۆ قه‌بوولكرنا داواكاریێ ب شێوه‌ و ب بابه‌ت، و ژ گرنگترین مه‌رجێن د ناڤ داواكاریێ دا سیفه‌تا دژاتیكرنێ یه‌، ئه‌ڤه‌ ژى لێكۆلینه‌كه‌، یا فه‌ره‌ تاك و كه‌ساتیێن مه‌عنه‌وى لێ هوشدار ببن هه‌كه‌ بخوازن یان ژى پێدڤى بوو، دیسا ژى زانینا وێ یا مفاداره‌ بۆ تێگه‌هشتنا رامانا دلگرانیێ د سیاسه‌تێ دا كه‌نگى دژاتیكرن ب دروستى په‌یدابوو، ئه‌و دژایه‌تیكرنا هه‌یى ژى وه‌كو دهێته‌ ناسكرن و یا مه‌قبوول ئه‌و هه‌ڤركیه‌كه‌ ل سه‌ر جهێ (تشته‌كى هه‌ڤركى دكه‌ڤیته‌ سه‌ر یانژى ب ئه‌گه‌رێ وێ)، و هه‌روه‌كو هنده‌ك كێشه‌یێن قانوونێ ژى ئاشتبوونێ قه‌بوول دكه‌ن، سه‌ره‌راى دژاتیكرنێ، لێ سیاسه‌تێ ژى رووبه‌رێن مه‌زنتر هه‌نه‌ و رووبه‌رێن ئاشتبوونێ ب هه‌بوونا دژاتیكرنێ، ئه‌ڤه‌ هه‌كه‌ هاتو دژاتیكرنه‌كا راست هه‌بیت و رێیه‌ك و شاره‌زایه‌كا سیاسى هه‌بیت! ئه‌م ب شێوه‌كێ سیاسى و وه‌كو قانوون د دژاتیكرنێ دگه‌هین و وه‌كو عورف تێبگه‌هین، و هه‌ر كه‌سێ دووڤداچوونا رێباز پارتا مه‌ و په‌رله‌مانێ مه‌ و حوكمه‌تا مه‌ ل هه‌رێمێ بكه‌ت، و ل گه‌ل هندێ هه‌ڤركیا دیرۆكى ژى بینیته‌ دى، دێ بینیت كو ناكۆكیێن مه‌ یێن سیاسى ستوونێن خوه‌ یێن قانوونى هه‌نه‌ ل ناڤا چارچووڤه‌یێ قانوونا نشتیمانى، یا كو ژ گیانێ ده‌ستوورى ده‌ردكه‌ڤیت، ئه‌و ده‌ستوورێ كو مه‌ ده‌نگ دایێ و ژ گیانێ قانوونا مرۆڤاتیێ، ئه‌ڤجا ئه‌و هه‌مى ناكۆكی یێن كو ئه‌م تێدا، هه‌رده‌م ئه‌م لایه‌نێ داواكار بووینه‌، ئه‌ڤه‌ ده‌رباره‌ى خه‌باتا مه‌ بۆ باشتر بۆ گه‌لێ مه‌، چونكو نابیت كۆمه‌كا روودانان بهێنه‌ روومالكرن چه‌ندى د زیانبه‌خش بن و هنده‌ك ژ وان ب هۆیێ بكه‌ره‌كى كو ل ده‌سكه‌فتیان بگه‌رهێت ل سه‌ر كیستێ گه‌لێن ئیراقێ و ژ وان ژى گه‌لێ كوردستانێ، دبێژم: نه‌خێر نابیت ئه‌م بۆ هندێ بهێنه‌ پالدان بۆ ژبیركرنا سه‌رده‌مه‌كێ درێژ ژ رێبازا مله‌تێ مه‌، یانژى ئه‌و كریارێن كه‌ڤن دوپات ببن ب رویه‌كێ دى و ناڤونیشانێن نوو، ئه‌ڤجا چو ده‌زگه‌هه‌كێ میدیایا ئاراسته‌كرى مه‌ برێڤه‌نابه‌ت و چو داخۆیانیێن ڤالا ژى مه‌ ناخاپینن و ئه‌م نه‌دترسین و نه‌ دڤه‌جنقین ژ گۆتنان و نه‌ ژى ژ وان لڤینێن كو ئه‌وین درۆنان دفڕینن و كه‌سێن ئێمن ئاگرباران دكه‌ن. د شه‌رعا ئه‌سمانى دا و د قانوونا بالا دا و د سروشتێ مرۆڤاتیێ دا هنده‌ك نیشانێن رۆهنن ل سه‌ر تاوانێ و ل سه‌ر بێگونه‌هیێ، و ل سه‌ر حه‌قیى و نه‌حه‌قیێ، و یا خۆیایه‌ كو دادوه‌رى ناكه‌ڤیته‌ ژێر كارتێكرنا رایا گشتى و تایبه‌ت هه‌كه‌ ئاراسته‌ى ده‌ركرنا حوكمه‌كى بكه‌ت و حوكم ب خوه‌ ژى قابلى تانلێدانێ یه‌ ل ناڤا چارچووڤێ ئاستێن به‌رنیاس بۆ حوكمدانانێ. ئه‌ڤ مژاره‌ ژى چو زیانه‌ك تێدا نینه‌، به‌لكو یا مفاداره‌ بۆ ئه‌وێن د سیاسه‌تێ دا كاردكه‌ن، چونكو ئه‌ڤه‌ مژاره‌كه‌ وان دوور دئێخیت ژ وان ره‌فتارێن كو هه‌ستا خه‌لكه‌كى بریندار دكه‌ن، ژبۆ لادانێ ژ راستیا ژیوارێ و كو ئه‌و تێدا زیاندار بووین (ئه‌و خه‌لك) ب خوین و ب ئاڤه‌دانى و ب ناڤوده‌نگى، بووینه‌ ئه‌گه‌رێ خرابكرنا دیرۆكێ و ئایینى.
و/ ئه‌ڤرۆ

99

فازل میرانى
سه‌ره‌راى هه‌مى ڤیانا ڤه‌شارتى یا كه‌سێ وه‌غه‌ركرى عه‌بدولكه‌ریم قاسم، به‌لێ ئه‌و ڤیان و دلۆڤانى ب تنێ به‌س نینن بۆ برێڤه‌برنا وه‌لاته‌كى. ئه‌ڤجا ئه‌و عیراقا كو بریتانیا ژ ده‌ستێ ده‌وله‌تا ئوسمانى ئینایه‌ ده‌ر و قورتالكرى و خودێ ژێ رازى فه‌یسه‌لێ ئێكێ یێ هاشمى پێكێشكرى دا كو ببیته‌ شاهه‌كێ عه‌ره‌بى یێ بوسلمان، گه‌له‌ك رێگرى ل به‌ر سینگێ خوه‌ دیتینه‌ د ڤه‌گوهاستنا جڤاكى و جوگرافى دا، دا ل وێ رۆژێ ته‌ڤلى ئاراسته‌یا سیاسى ببیت، وه‌لاته‌ك ده‌سهه‌لاتێ ب روخسارێ سه‌رپێچیا ناڤه‌رۆكێ دكه‌ت، به‌لێ باشتر بێژین شێوازه‌كێ ئالۆزه‌ پێكهاتا عیراقى نه‌ته‌وى و مه‌زهه‌بى پۆخته‌ دكه‌ت، و هه‌ر كه‌سێ زێده‌كرنێ بخوازیت بلا بڤه‌گه‌ریێته‌ په‌رتووكێن دیرۆكێ یێن ناكۆكیا ل سه‌ر سامانێن (ئه‌ردێ سه‌واد و رافیده‌ین) دشدینیت، یێن كو دبنه‌ وێسته‌گه‌ها به‌رقه‌راریا په‌نابوونێ ژ نیمه‌چه‌یا گزیرتا عه‌ره‌بى و وه‌لاتێن رۆژهه‌لاتێ و باكۆرى. هه‌ردیسا ژ بۆ ئاڤاكرنا وه‌لاته‌كى فه‌ره‌ هنده‌ك فاكته‌ر هه‌بن ل گۆرێ پلان بهێنه‌ بجهئینان، كو ئه‌ڤ بجهكرنه‌ ناسنامه‌ و ئاراسته‌یا ده‌وله‌تێ تێدا دیار ببیت و ل پشترا ژى سه‌رانێن وێ دا كو جهێ خوه‌ وه‌ربگریت د ناڤ هه‌بوونا نیڤده‌ولى دا، كو چاڤدێریكرنا به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ یێن ره‌وا ل به‌رچاڤێن خوه‌ وه‌ربگریت، هه‌روه‌سا ژى به‌رژه‌وه‌ندیێن وه‌لاتێن دیترین جیهانێ، به‌لێ كێشه‌یا عیراقى بۆ چه‌ندین سالان مابوو ل جهێ خوه‌، د ناڤا گیرۆبوونێ دا لیسته‌یێن دوراندى بوونه‌ ره‌هه‌ندێن وێ، د ناڤه‌رۆكا خوه‌ دا جۆره‌ و جۆر بوویه‌، یا ژ هه‌میان مه‌ترسیدارتر نیمچه‌ رۆخیانا بوو د ناڤا ئاشتیا جڤاكى دا و تۆمه‌تێن به‌رپرسارێ دهاڤێژن، یێن ل سه‌ر تشته‌كێ بێ بنه‌ما د پرانیا پرسێن ئیعرابا سیاسى دا. ل وى سه‌رده‌مێ مه‌له‌كى یێن یێ كو دامه‌زراندنا پارتى دیمۆكراتى كوردستان ب خوه‌گرتى ب سه‌رۆكاتیا خودێ ژێ رازى مسته‌فا بارزانى، بزاڤا كوردى نه‌چارى راكرنا چه‌كێ بوو، وه‌كو ره‌نگڤه‌دانه‌ك بۆ نیگه‌رانیا رۆژئاڤایى بۆ سۆزێن سه‌ربه‌خوه‌یا ملله‌تێ كورد مینا ملله‌تێ عه‌ره‌بى، ژ ئه‌گه‌را ڤێ ئێكێ ژى حوكمه‌تا عیراقى یا هاشمى رێگرى نه‌كر ل همبه‌ر له‌شكرێ خوه‌ كو ئاراسته‌یا نه‌ته‌وه‌ى یا كوردى ب چه‌كێ نه‌هێته‌ لێدان، پاشى ئه‌وبوو كۆمارا كوردى ل ئیرانێ هاته‌ دامه‌زارندن، به‌لێ ده‌ملده‌ست هاته‌ رۆخاندن و په‌نایا سیاسى بوو بۆ چاره‌نڤیسه‌كێ ته‌حل بۆ شۆره‌شگێران. وانه‌یه‌ك مه‌ هه‌یه‌ د سه‌رده‌ریكرنا خوه‌ دا ل گه‌ل حوكمه‌تێن عیراقى، چه‌ندى سه‌روچاڤ بهێنه‌ گوهارتن و چه‌ندى ژیبوون هه‌بن، به‌لێ رێژه‌یا خۆجه ر ب ره‌نگه‌كێ مه‌جازى، ئه‌وه‌ كورد خۆشیێ ب وه‌لاتیبوونه‌كا ئێكجار نه‌به‌ن، هه‌روه‌سا مافێ خوه‌ یێ نه‌ته‌وى به‌ن، دیسا دیاره‌ ژى كو پشكه‌ك هه‌یه‌ چو ژ قه‌ستا و بێمه‌ره‌م یان ژ نه‌زانین هه‌رده‌م دڤه‌گرێن كو كوردان ئه‌و بۆ نینه‌ یا برایێن خوان یێن دیتر نه‌هه‌یى ل ده‌ڤه‌رێ، به‌لێ ئه‌وێن ڤێ گۆتنێ ڤه‌دگێرن، خوه‌ بۆ ده‌مێ سعه‌ته‌كێ ژى ماندى نه‌كرینه‌ بۆ لێگه‌ریانا دامه‌زراندنا عیراقێ كا چاوا بوو.
ئه‌زێ ڤان رێزكان دنڤیسم و دزانم كا چه‌ند هه‌ر وه‌لاتیه‌كێ عیراقى بێهیڤى بوویه‌ ژ هیڤى و خواسته‌كان كو ب ملیۆنان عیراقى تێدا دژین، ل ژێر هێلا هه‌ژاریێ ب تالان و برسی و هه‌ژارى و بێده‌رامه‌تیا و ده‌ربه‌رده‌رى و به‌رزه‌بوون، وه‌كو دى ژى ریكلامێن سیاسى یێن حه‌فحه‌فێ دكه‌ن ل دووڤ ده‌سكه‌فتێن كو چو شه‌رع یان قانوون یان وژدان ره‌وا نه‌كه‌ن.
سالا 1961، و پشتى سێ سالان ژ وه‌رگرتنا قاسم پۆستێ سه‌رۆكاتیا حوكمه‌تێ، ئه‌و ژى وه‌كو مسرا ناسریێ، حوكمه‌تا عه‌سه‌كه‌رى یه‌ ژ به‌ره‌بابێ گه‌نجان، وه‌سا هاتینه‌ تێگه‌هاندن كو وه‌لات سه‌ربازگه‌هه‌ك و هه‌ڤوه‌لاتى ژى سه‌ربازن فه‌رمانان دێ ب جه ئینن، ئه‌ڤجا چو ره‌نگڤه‌دان نه‌بوون ل سه‌ر ڤێ ئێكێ ژ بلى شۆره‌شێ، فه‌ره‌ ل سه‌ر خێزانا نێڤده‌ولى كو هوشدارى شاشیا خوه‌ ببیت د ناڤ وان هه‌ژمارێن ملله‌ته‌ك رۆخیاندى ژ ژیانێ، دا كو بێخیته‌ د ناڤا ته‌ڤنه‌كێ ئالۆز دا بۆ پێشخستنا نه‌خشه‌كێ نوو بۆ جیهانا به‌رژه‌وه‌ندیان و بازارى.
شیانێن شۆره‌شێ گه‌لێ مه‌ یێ كورد بوو و هنده‌ك عیراقیێن دیتر ژى، ئه‌وێن بزاڤ هه‌لبژارتى ل جاتى چوونا ل دووڤ ئاراسته‌یا ل پشت درووشمێن هێشتا حبرێ وان هشك نه‌بووى ب تنێ حه‌تا عه‌بدولسه‌لام عارف ل دۆر هه‌ڤچه‌كێ خوه‌ زڤری، پاشى عارف دهێته‌ كوشتن ب روودانه‌كا نه‌شوێ پشتى سێ سالان برایێ وى عه‌بدولره‌حمان عارف دهێته‌ جهێ وى، كو پشتى دو سالان ئه‌و ژى دفرۆكێ دا دهێته‌ ده‌ركرن ل سه‌ر ده‌ستێ به‌عسیان ب هاریكاریا سه‌عدۆرن غێدان.
زنجیره‌كا سه‌یر هه‌یه‌ ب هووربیێن تراژیدیك و دووماهیێن ب ژان، هنده‌ك كه‌س بوونه‌ ئه‌گه‌ر وه‌سا شێواندینه‌ كو سه‌ركرده‌یا عیراقێ دێ ب حیلا بیت یان ل توندیێ!.
فه‌ره‌ ژى وه‌كو مرۆڤ ب وژدان بێژیت سه‌ربۆرا حوكمرانیێ پشتى شه‌رێ 2003 ئه‌وا هاتیه‌ برێڤه‌برن بۆ پێشڤه‌برنا شێوازه‌كى وى تێگه‌هى سه‌پاندیه‌ یێ كو ڤه‌مایه‌ڤه‌ وه‌كو دیلكریێ شه‌ڕێن په‌ناگه‌هێن سیاسى بێى شیانا گه‌هشتنا وى مێشكى یێ وێ ئێكى ددانیته‌ پێش حوكمى و مه‌حكۆمى تشتێ نه‌هێلیت به‌راوردى بهێته‌ كرن یا كو بۆ به‌رژه‌وه‌ندیا لایه‌نێ حوكمێ پێشین دچیت، یێن كو هنده‌كا دابرین لێ كرى ژ ئه‌و كه‌سێن هند ده‌رده‌سه‌رى ئیناینه‌ سه‌رێ خه‌لكێ عیراقێ و ژ وان ژى گه‌لێ مه‌ یێ كورد، كو هند بارێ وه‌لاتى گران كرى و سه‌روسه‌ر كریه‌ د ناڤ ته‌قنێ دا، ئه‌و ته‌قنا نه‌زانینێ و نه‌خوینده‌واریێ دا و هه‌روه‌سا ڤه‌گرتنێ چپكێن وێ ل نیڤا جه‌ختیه‌كێ مفایى ژ ساده‌ترین بنیاتێن لخوه‌زڤرینێ وه‌رناگریت، دبیت ژى ئه‌و رۆژ بهێت كو نێرین اخوه‌ د دیرۆكێ دا بنڤیسین بۆ ئێك ژ مه‌ترسیدارترین گه‌هێن دیرۆكا عیراقا هه‌ڤچه‌رح.
شۆره‌شا ئه‌یلۆلێ ل سالا خوه‌ یا 57، راستیه‌كا ژیوارى بوو د داخوازیێن خوه‌ دا، هه‌روه‌كو كه‌سێن پیلانگیر ل سه‌ر چه‌ند د توند و تاوانبار بوون، ب هه‌مى خرابى كه‌ربت خوه‌ دارێتنه‌ سه‌ر، ئه‌وان دیالۆگا راست و دلسۆز نه‌دانا سه‌ر رێچكا كارێ، به‌لكو رێككه‌فتنا 11 ئادارێ
باشترین به‌رهه‌مێ سه‌ركه‌فتنا نه‌ته‌وى و نشتیمانى یا كوردى بوو یا كو گه‌لێ مه‌ یێ عیراقى كه‌یف پێ هاتى، پشتى هینگى هه‌ولا تیرۆركرنا بارزانیێ باب هات و هه‌روه‌سا ژى یا شه‌هید ئدریس بارزانى و سه‌رۆك مسعود بارزانى، ئه‌و ژى هه‌روه‌كو پێشمه‌رگه‌ى یێن كه‌فتینه‌ به‌ر كه‌واندنتا ئاگرێ حوكمرانیى ده‌سهه‌لاتێ ل به‌غدا، هه‌ر وه‌كو هزاران خێزانێن ب چه‌كێ وه‌لاتى هاتینه‌ ژناڤبرن!
ئه‌یلۆلا شۆره‌شێ . رۆژێن وێ هه‌لات بوون پشتى شه‌ڤا تارى و درێژ، ده‌ستێن قه‌ده‌رێ شه‌قاندین و چاڤێنت كورێن گه‌لێ مه‌ چاڤه‌رێبوونێ، مامۆستا، جۆتیار، نۆشدتار، نڤیسه‌رى، ژن، گه‌نج، شه‌رڤان، سڤێل ل عیراقێ و ده‌رڤه‌.
ئیلۆلا شۆره‌ش بۆ هه‌مى عیراقیان بوو، داخوازا دیمۆكراتیێ و حوكمێ نشتیمتانى و خویه‌تى، به‌لێ گۆتبوونه‌ هوون (عصاه‌) ن، دێ مینین عوسات و هه‌روه‌كو ئه‌م بووین ل سه‌ر هه‌ر سته‌مكاره‌كى، گۆتبوون مخربین، به‌لێ ئه‌م پیلانگێریێن كوشتنێ و توقاندنێ خراب دكه‌ین، داخوازكارێن بكارنه‌ئینانا غازا سارین.
ئه‌یلۆل وه‌رزێن فێركرنێ بوون بۆ رامانێن ژیانێ، ده‌نگێن ئازادیێ ئیناینه‌ گه‌هاندینه‌ گوهێن یێن خه‌وته‌ دا هشیاربن و یێن پیلانگیر دا بترسن، ئه‌وێن ب دلۆڤان دا بگه‌هنه‌ ناڤا رێزێن شۆره‌شگێران.گۆره‌پانێن خوینێ یێن خوینێ رێژتین، یێن ژ رۆندكان شادكرین و ژ چاڤان و خوهێ باراندین و ل سه‌ر جلوبه‌رگێن مه‌ هشك ببووین ل گه‌ل تۆزا رێك و رێباران. هه‌مى نیشانێن سه‌ربه‌رزێنه‌ كه‌فتینه‌ به‌ر سینگێ لڤینا دزان گرتین یێن ل به‌رامبه‌ر رێبازا گه‌لێن عیراقێ ب پاراستنا شه‌رعیه‌تا كۆده‌تایێ جاره‌كێ و جاره‌كا دى ژى ب دیمۆكراسیه‌كا شیلى مانشێتێن نووژه‌یێن وادی رافیده‌ین كرینه‌ پوخته‌یا توندیێ و نه‌زانینێ و قه‌رزان و خه‌ندقاندنێ كو ل په‌ناگه‌هه‌مى بگه‌رێت. پشتراستیه‌ك د وژدانا مه‌ دا هه‌یه‌ كو مه‌ ئه‌ركێ خوه‌ ب جهئینایه‌ هه‌كه‌ ته‌خسیره‌ك تێدا هاتبیت، ئه‌ڤجا گۆتنا كه‌مالیه‌تێ ئه‌و خوكێمكرنه‌، به‌لێ و سه‌ره‌راى هه‌مى ئاسته‌نگان، دلێ مه‌ هه‌ یێ ب بزاڤه‌، ل گه‌ل مه‌ و لدۆرێن مه‌ گه‌له‌ك هه‌نه‌ پاشه‌رۆژا باشتر دبینن بۆگه‌لێ مه‌ و بزاڤێ بۆ دكه‌ن كو بگه‌هیتێ، ” وقل اعملوا فسیرى الله عملكم ورسوله والمۆمنون”
نه‌مرى ۆره‌شگێرێ مه‌زن مسته‌فا بارزانى
بۆ هه‌ر خه‌باتكاره‌كێ كورد و یێ عیراقى
هیڤى ژى ب سه‌ربه‌رزێا كوردستانێ یه‌ و خێر بۆ عیراقى َ
شه‌رشۆرى بۆ هه‌ر نیمچه‌ وان كه‌سێن خرابى بۆ مه‌ خواستى.

website security
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com