ئحسان ئامێدی
ژ سه‌رده‌مێن كه‌ڤن تا نوكه كورد ل ڤی وه‌لاتی ژیاینه و ئه‌ڤ وه‌لاته بناڤێ وان هاتیه نیاسكرن و پاشی ناڤێ كوردستان ل سه‌ر هاتیه دانان.
كوردستان وه‌لاتێ كوردان و كومه‌كا پێكهاتێن دی یێن جوداهیێن ئه‌تنی و ئاینی یه، وه‌لاتێ پێكڤه‌ژیانێ یه.
د ڤی وه‌لاتیدا پتریا سه‌رده‌مان قه‌وارێن خومالیێن كوردستانی هه‌بووینه، بناڤێ ده‌وله‌ت و میرنشین و ئیاله‌ت و هه‌میشه سیاسه‌ته‌كا ئاشتیانه هاژۆتیه و چو جاران ژی دژمناتی و زێده‌گاڤی ل سه‌ر سنوورێن چ هه‌ڤسۆیان نه‌كریه، لێ مخابن نیازپاكی و ئاشتیخوازیا خه‌لكێ كوردستانێ رێز لێ نه‌هاتیه‌گرتن و ب لاوازی دیتیه!، له‌وان ملله‌تێن هه‌ڤسنوورێن كوردستانێ سیاسه‌تا فراوانخوازیێ ب ئاگر و ئاسنی دژی گه‌لێ مه بكارئینایه و كوردستان داگیركریه و كریه مه‌یدانا شه‌ڕی و هه‌ڤركیێ و به‌رفره‌هكرنێ و سه‌پاندنا ده‌ستهه‌لاتا خوه و تالانكرن و وێرانكرنا كوردستانێ.
دژمن و داگیركه‌رێن كوردستانێ چ جاران رێز ل مرۆڤ و بها و پیرۆزیێن كوردستانێ نه‌گرتیه،كوژتن و ژناڤبرنا مرۆڤێ كوردستانی و وێرانكرن و ژناڤبرنا كلتوور و شینوار و پیرۆزیێن وێ ب ئاسایی و سروشتی دزانی، به‌لكی شانازی ب كوشتن و وێرانكرنا كوردستانێ دبر!.
ئه‌گه‌ر ئه‌م بێژین ئه‌ڤه ل سه‌رده‌مێن كه‌ڤن و شه‌ڕێن ئمبراتوریه‌تان و ئاینان و ئمپریالزمێ و دكتاتۆریه‌تان رووداینه، راسته به‌لێ ل ڤی سه‌رده‌مێ جیهانگیریێ و به‌لاڤبوونا ره‌وشه‌نبیریا دیمۆكراسیه‌تێ و مافێ مرۆڤی و هه‌لوه‌شیانا ده‌وله‌تێن سته‌مكار ژی ئه‌ڤ سیاسه‌ته دژی گه‌لێ كوردستانێ هه‌ر یا به‌رده‌وامه.
هه‌رێما كوردستانێ به‌رهه‌مێ خه‌بات و قوربانیدانا خه‌لكێ كوردستانێ یه، هه‌ر ب ئیرادا ڤی ملله‌تی و بهێزا پێشمه‌رگه‌ی دهێته پاراستن، مه هه‌میا دیت ده‌وله‌تا ئیراقێ كو هه‌رێماكوردستان هه‌رێمه‌كا فیدرالیا ده‌ستووریا دانپێدایه و پشكداره تێدا، چاوا هه‌ڤپشكێن وێ ژ ئه‌تنێ دیتر ب دژمناتی سه‌ره‌ده‌ری ل گه‌ل كر و هێرشه‌كا سه‌ربازی ب هه‌می چه‌كێ گران كره سه‌ر و باژێر و ده‌ڤه‌رێن ب خوینێ هاتین رزگاركرن ژ رێكخراوا ده‌وله‌تا خیلافا ئیسلامی داگیركرن و هه‌می پیرۆزیێن ملله‌تی بن پێ كرن!، هه‌ر ئه‌ڤ هنگافتنه ژلایێ حوكمه‌تا توركیا ڤه، دژی گه‌لێ كوردستانێ ل رۆژئاڤایێ كوردستانێ هاته بجهئینان، ب مه‌ره‌ما بچویككرن و لاوازكرنا كوردستانا رزگاركری.
كوردستان تاكه وه‌لاته ل ده‌ڤه‌رێ پێكڤه‌ژیانا ئاشتیانه یا كۆما پێكهاتێن ژێكجودا ژلایێ ئه‌تنی و ئاینی و ئۆلی تێدا هه‌ی و شیای وێ پێكڤه ژیانێ بپارێزیت و پێشڤه ببه‌ت، لێ ده‌وله‌تێن داگیركه‌رێن كوردستانێ ئه‌تن و ئاین و ئۆلێن نه‌یێن كوما ده‌ستهه‌لاتێ هه‌می ژناڤبرن یان سنوورداركرن.
سه‌یره ل ڤی سه‌رده‌می، ده‌وله‌تا ئیراقا دیمۆكراتیا فیدرالیا ده‌ستووری!، هه‌می بنه‌مایێن ده‌وله‌تا سه‌رده‌م و بهایێن مرۆڤی و مافێن پێكهاتێن جڤاكێ لێبده‌ت و تێكبده‌ت، و ب ئاشكرا و پێشچاڤێن جیهانێ كۆمێن یاخی و شوشتی ژ هه‌می بهایێن مرۆڤی و ده‌رچووین ژ قانوونێ هێرشێ بكه‌نه سه‌ر پیرۆزیه‌كا گه‌لێ كوردستانێ و دامه‌زراوه‌كا هێزه‌كا سیاسیا ئاشتیخواز و پشكدار د پرۆسا سیاسی دا و باره‌گایێ لقێ پێنجێ پارتی دیمۆكراتی كوردستان ل به‌غدا بكه‌نه ئارمانج و ئاگری به‌رده‌نێ و ئالایێ كوردستانێ و پارتی و هێمایێن ملله‌تی بینه خارێ و بسۆژن!، لێ د هه‌مان ده‌م دا ئه‌ڤ هه‌لسوكه‌وته نه كاره‌كێ ژێ دووره!، به‌لكی ئه‌ڤه كلتوورێ ڤان ملله‌تێن داگیركه‌ر شه‌ڕخوازه، یێ كو ژكه‌ڤندا ژیارا وان ل سه‌ر داگیركرنێ و كوژتنێ و تالانكرنێ و وێرانكرنێ، ئه‌ڤه ئه‌نفالچینه دوژمنێن مرۆڤایه‌تیێ نه!، ژ به‌ر هندێ ژی ژیان و پێكڤه‌ژیان ل گه‌ل ڤان توخمه مرۆڤان یا بزه‌حمه‌ته و برێڤه‌ناچیت! و چاره ئه‌وه یا ٩٣٪ ژ خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ گۆتی به‌لێ بۆ سه‌به‌خویێ، هه‌روه‌كو سه‌رۆك بارزانی فه‌رمۆی، ئه‌گه‌ر ئه‌م نه‌شێین هه‌ڤپشكێن هه‌ڤسه‌نگ بین باشتره ببینه هه‌ڤسۆیێن باش و رێزێ ل هه‌ڤدو بگرین.
ده‌ستهه‌لات ل ڤان ده‌وله‌تان هه‌رده‌م د ده‌ستێن كۆمه‌كێ دابوویه كو ده‌ربرین ژ ژیر و كلتوورێ شۆفینیه‌ت و توخمپه‌رستی و شه‌ڕخوازى و تاكره‌وی و توندره‌ویێ كریه، چ جاران نه هێلایه ده‌وله‌ت و وه‌لاتێن وان ویێن ده‌وروبه‌ر د ئارامیێ و سه‌قامگیریێ دابن!.
گه‌لێ كوردستانێ ملله‌ته‌كێ ئاشتیخوازه، هه‌روه‌كو پارتی ژی ده‌ربرینه‌كا دروست ژ ڤی هه‌لسۆكه‌وتی دكه‌ت و هه‌رده‌م درووشمه‌كێ وێ ئاشتی بوویه، وباره‌گایێ وێ ل به‌غدا باره‌گایه‌كێ رێكخستن و هشیاركرنا خه‌لكی و چێكرن و خۆشكرنا په‌یوه‌ندیان دگه‌ل هه‌می لایه‌نان بوویه، ب رێیێن ئاشتیانه و چ جاران ژێده‌رێ گه‌فێ و هه‌ره‌شێ و شه‌ڕی نه‌بوویه و مه‌ترسی ل سه‌ر چ لایه‌نان نه چێكریه، باشه ب چ ژیر و ب چ ره‌وشت و ب چ سیاسه‌ت و ب ده‌ستپێشخه‌ری و هاندانا، كێ ڤان كۆمه لاده‌ر و سه‌رداچوویان ئه‌و هێرشا دوژمنكارانه كره سه‌ر وی باره‌گایێ ئارام، ل پایته‌ختێ دبێژنێ باژێرێ ئاشتیێ یێ كو چ جاران ئاشتی بخوه‌ڤه نه‌دیتی!؟..
شه‌ڕم و فهێتیه بۆ حوكمه‌تا فیدرال و دامه‌زراوێن ده‌ستهه‌لاتێ و ئاسایشێ و هه‌می هێزێن سیاسی ل ئیراقێ ده‌لیڤه‌دای روودانا هێرشكرنێ ل سه‌ر باره‌گایێ لقێ پێنچ كو ل ل ناڤه‌ندا به‌خدایێ پاته‌ختا ده‌وله‌تا ئیراقا فیدرالی بهێته ئه‌نجامدان، باره‌گایێ پارتی، پارتیا ئاشتیێ، پارتیا قوربانی دانێ، پارتیا دیمۆكراتیێ بۆ ئیراقێ، پارتی یا ده‌ستێ ئاشتینیێ و دۆستینیێ بۆ هه‌می هێزێن سیاسیێن ئیراقی درێژكری، پارتیا دوژمناتی و شه‌ڕ ل گه‌ل چ جهان نه راگه‌هاندی ببیته ئارمانج و ئاگری به‌رده‌نێ و پیرۆزیێن وێ بسۆژن.
ل ڤێره پسیاره‌ك دهێته پێش، بۆچی باره‌گایێ پارتی بوویه ئارمانجا وان به‌دره‌وشت و لاده‌ران؟ پانێ باره‌گایێن گه‌له‌ك پارتیێن كوردستانی ل به‌خدا هه‌نه!؟ به‌رسڤ یا دیاره ل به‌راهیێ دڤێت بزانێن ئه‌وێن پێ رابووین هه‌مێ ئه‌و توخمێن توخمپه‌رێس و تایفه‌گێر و لاده‌ر ژ قانوونێ و بهایێن مرۆڤینر، یا دی ئه‌ڤه دوژمنێن هه‌ر هه‌بوونه‌كا دیترا ئه‌تنی نه ژبلی ئه‌تنێ خوه، یا دیتر چونكی پارتی ئه‌و هێزا سیاسیا ب سه‌نگه یا كو نوونه‌راتیا راسته‌قینه‌یا گه‌لێ كوردستانێ و مافێن وێ یێن ره‌وا دكه‌ت و به‌ره‌ڤانیێ ژێ دكه‌ت. ئه‌ڤ روودانه و روودانا16 ئۆكتوبه‌را 2017راستیا سیاسه‌ت و دید و بۆچوونا پارتی و بارزانی نیشادده‌ت كو ژیان ل گه‌ل ڤان ره‌گه‌زان ب رێڤه‌ناچیت و چاره ژێكڤه‌بوون و سه‌رخوه‌بوونه.
زێده‌باری كو یا فه‌ره ل سه‌ر حوكمه‌تا ئیراقێ و لایه‌نێن په‌یوه‌ندیداره ڤێ زێده‌گاڤیێ تاوانبار و مه‌حكوم بكه‌ن و سزایێن توند دانه سه‌ر ئه‌نجامده‌رێن ڤێ تاوانێ و داخوازا لێبۆرینێ و قه‌ره‌بۆیا پارتی بكه‌ن، و رێبگرن ل دوباره‌بوونا ڤان جۆره كریاران و هه‌وه‌كا نشتیمانی بكه‌ن بۆ ناساندنا ئیراقێ كو ده‌وله‌ته‌كا لێكدایا دیمۆكراتی و فیدرالی و په‌رله‌مانی و ده‌ستووری و فره‌لایه‌نێ یه و بنه‌مایێن ڤان زاراڤا بۆ خه‌لكی و پێكهاتێن وانێن سیاسی رۆن بكه‌ن و ده‌وله‌تا دامه‌زراوێن دیمۆكراتی و فیدرالی ئاڤاكه‌ن و رێ ل هێزێن میلیشیاتا بگرن و ده‌ستهه‌لات بۆ حكومه‌تێ و ده‌زگه‌هێن وێ یێن ره‌وا ڤه‌گه‌رینن.
مخابن ل ڤی سه‌رده‌مێ پێشكه‌فتنا هزری و زانستی و ته‌كنولۆجی و ڤی بارودۆخێ سه‌ختێ ئابووری و به‌لاڤبوونا په‌تایا كۆرۆنایێ رژیمێن حوكمدارێن ڤان ده‌وله‌تێن داگیركه‌رێن كوردستانێ هشتا ل سه‌ر ده‌وودوا خۆیا كه‌ڤنن و سیاسه‌تا فراوانخوازیا ب شه‌ڕی برڤه‌دبه‌ن، كوردستانیێن ئاشتیخواز ل گه‌ره‌باخێ بۆ مهابادو سنه و بۆ كه‌ركووك و شنگارێ و بۆ گرێ سپی و ئفرینێ تا دیاربه‌كر و دێرسیمێ هه‌ر یێ دكه‌ڤنه به‌ر لێمشتا سیاسه‌تا قركرنێ و ژناڤبرنێ!، لێ بلا دژمن و نه‌یار باش بزانن، گه‌لێ كوردستانێ یێ ب درێژاهیا مێژویێ خوه پاراستی و به‌رگری ژخوه كری دێ یێ رژدبیت ل سه‌ر به‌رڤانیكرنێ ژ مافێن خوه و ئه‌و ئیرادا ب هێزا خوه‌نه‌چه‌ماندنێ ل ده‌ف گه‌لێ كوردستانێ هه‌یه كو رژد دبیت ل سه‌ر خه‌باتا خوه تا بجهئینانا ماف و ئارمانجێن خوه و سه‌ركه‌فتن و سه‌رفرازی هه‌ر دێ بۆ گه‌لێ كوردستانێ یێ ئاشتیخوازبیت و فهێتی و شه‌همزاری و ژناڤچوون دێ بۆ دژمن و داگیركه‌ران بیت.
گه‌له‌ك كوردستانێ یێ ئاشتیخواز خودان ئه‌رد و مافداربیت و ئیرادا سه‌رخوه‌بوونێ هه‌بیت و یێ رژدبیت ل سه‌ر خه‌باتا خوه هه‌ر دێ سه‌ركه‌ڤیت.
نووترين نووچه
- سەرۆك بارزانی: دانوستاندنێن ئالییان بۆ پێكئینانا حوكمەتێ دێ ب سەركەفتییانە هێنە ئەنجامدان
- نێچیرڤان بارزانی: كریارا تیرۆرستییا خورماتوو سەلماند كو تیرۆر هێشتا مەترسییەكا راستەقینەیە
- دوپاتیێ ل پێشڤەبرنا هەماهەنگیێ د ناڤبەرا پێشمەرگەی و لەشكرێ ئیراقێ دا بۆ چەسپاندنا ئارامیێ ل دەڤەرێن كوردستانی دكەین
- سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ: پێدڤییە ب زووترین دەم، پرۆسەیا هنارتنا پەترۆلێ دەست پێ بكەت
- فازل میرانی: مام جەلالی شێوازێ (دێ گوهۆڕین و شكێنین و دەركەین) ل گەل پارتی ب كارنەدئینا
- هیڤیدارین ئەنجامێن هەلبژارتنان د خزمەتا ڤەژاندنا هەرێمێ دا بن
- پێدڤییە وەلاتی ژ ململانێیا هەرێمی دووربێخین
- كۆمبوونا مەسرور بارزانی و سۆدانی دێ ئەنجامێن باش هەبن
- سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ و قونسلێ ئەلمانیا پێكئینانا حوكمەتا هەرێمێ گەنگەشەكر
- نێچیرڤان بارزانی پێشوازی ل قونسلێ مسرێ كر
ئيحسان ئامێدي
به‌ر ب ئاساییكرنه‌كا ژیرانه
ئحسان ئامێدى
مێژوویا مرۆڤایه‌تیێ یا پره ژ كاره‌سات و مه‌رگه‌سات و ده‌رده‌سه‌ریان، كو هنگافتنن دكه‌ڤنه درێكا مرۆڤى دا، هنده‌ك ته‌ڤایى نه و هنده‌ك كه‌سوكى نه، یێن ته‌ڤایى هه‌مى به‌ردكه‌ڤن و یێن كه‌سوكى سنۆرداركرینه ب كه‌سه‌كى ڤه، خۆ ژیان بخۆ ژى هه‌مى خۆشى و نه‌خۆشى نه، هونه‌ر ئه‌وه مرۆڤ چه‌ند دشێت ل سه‌ر ئاسته‌نگ و ئارێشا و نه‌خۆشیا زالبیت و پێتڤیێن خۆ دابینكه‌ت و ژیانا خۆ خۆشتر لێبكه‌ت و به‌رده‌وامیێ پێبده‌ت، كو ئه‌ڤه‌یه جه‌وهه‌رێ ململانا ژیانێ یه.
هنگافتنێن ته‌ڤایى گه‌له‌ك جورن هه‌نه سروشتى و هه‌نه ده‌ستكردێن مرۆڤى، و هه‌نه هه‌ڤپشك.
ڤولكان، لافاو، بیبه‌له‌رز، باروڤه، گه‌رم، سه‌رما، به‌فر، باران، هشكاتى، گورانكاریێن سه‌قاى، هریانا عه‌ردى، سوتنا دارستانا و ده‌رامه‌تى، ژ نافچوونا ته‌رشوته‌والى، لیكدانا گه‌ردیله‌یان، ره‌ڤین كولیا و مێشوموران، نه‌خۆشى و په‌تا، هنگافتنێن سروشتى نه و كاره‌سات لێدكه‌ڤن، و شه‌ر و لێكدان، كوچپێكرن و ده‌ربه‌ده‌ریا بخورتى و نه‌چارى و سوتن و هنده‌كێن دى ژ هنگافتنێن ده‌ستكردن و هه‌ر كاره‌سات لێدكه‌ڤن…هه‌روه‌كو دبیت د كارڤه‌دانه‌كا مرۆڤى یان ب ده‌ستڤه‌دانه‌كا ب مه‌ره‌م هنگافتنه‌ك چێبیت و كاره‌سات لێبكه‌ڤن وه‌كو ده‌ستپێكرنا شه‌ره‌كى یان سۆتنا ئاقاره‌كى یان هژیانا عه‌رده‌كى یان به‌لاڤبوونا گازه‌كا كۆژه‌ك یان په‌یدابوونا نه‌خۆشیه‌كا ڤه‌گر ل ئێكى و … هتد. ئه‌ڤه هه‌مى هۆیێن كاره‌ساتانه و ب سه‌رێ مرۆڤان هاتینه و قوربانیێن مه‌زن لێكه‌فتینه، و سه‌ره‌راى قه‌بارێ زیانێن هنگافتنێ لێ ژیان نه‌راوه‌ستایه ومرۆڤى رێیا خوه شه‌قاندیه و ژیانا خوه برێڤه‌بریه. و وه‌كو سروشتێ هه‌بوونێ، ئه‌ڤ هنگافتنه هه‌ر دێ هه‌بن و كاره‌سات ژى دێ لێكه‌ڤن، لێ ژیان هه‌ر دێ مینیت و خوه گونجینیت.
ئه‌ڤ هنگافتنێن نه چاڤه‌رێلێكری، روودانێن وێرانكه‌رێن جه‌ركبرن، خه‌لك ژ باندۆرا وان دنالن، و زیانێن مه‌زنێن گیانى و ده‌راڤى ل پاش خوه دهێلن و كارتێكرنه‌كا مه‌زن ل ئابوورێ وه‌لاتى و داهاتیێ تاكى و ژیانا جڤاكى دكه‌ن و پێدڤى ب خۆ ژێ پاراستنێ یان خۆپاراستنێ ژ كارڤه‌دانێن وێ دبن، هه‌روه‌كو پێدڤى هه‌مى هۆیێن ژیانێ دبن، كو گه‌له‌ك جاران ژبلى زیانیێن كاره‌ساتێ زیانیێن كارڤه‌دانێن وێ یێ ل دووڤ كاره‌ساتێ پترترن و بۆ ده‌مه‌ك درێژ دمینن، و دابینكرنا پێدڤیێن بنه‌كیێن ژیانێ بزه‌حمه‌تكه‌ڤن.
ل ڤى سه‌رده‌مێ جیهانیبوونێ و پێشكه‌فتنا زانستى و ته‌كنۆلۆجى و دۆستینی و هه‌ڤكاریا ده‌وله‌تان و ملله‌تان و كارایا رێكخراویێن نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتى و یێن نێڤده‌وله‌تى و خێرخوازیێن جیهانى، زووتر زانیارى دهێن وه‌رگرتن و بله‌زتر به‌رهه‌ڤى دهێنه‌كرن و ب ساناهیتر هاریكارى دگه‌هن، و قه‌بارێ قوربانیان و زیانان كێمتر لێدهێت. لێ ئه‌ڤه هه‌مى ژى نه‌شێن رێ ل قه‌ومینا كاره‌ساتان بگرن، هه‌روه‌كو ل ڤان چه‌ند سالێن بۆرین چه‌ندین روودانێن بیبه‌له‌رز و بارۆڤه و لافاو و شه‌ران و ده‌ربه‌ده‌ریا و نه‌خۆشیا رووداین و زیانێن مه‌زن لێكه‌فتین.
ئه‌ڤا نوكه ژى په‌تایا كۆرۆنا یا نه‌خۆشیا كۆڤید 19 یه، كو په‌تایه‌كا جیهانیه و سه‌تاسه‌رى جیهانێ ڤه‌كرتیه و هه‌مى جیهان پێڤه گریده‌بوویه، و حه‌تا نوكه ئه‌گه‌ر مرۆڤ شیابن زیانێن وێ ژى كێم كه‌ن،لێ نه شیاینه كونترۆل بكه‌ن و توخیبه‌كى بۆ دابنن و چاره‌سه‌ربكه‌ن.
د مێژوویا مرۆڤان دا گه‌له‌ك نه‌خۆشى و په‌تایێن كوژه‌ك ب سه‌ر كۆمێن مرۆڤان دا هاتینه و زیانێن مه‌زن ل پاشخۆ هێلاینه و گه‌له‌ك ژ وان په‌تا و نه‌خۆشیان بۆ ماوه‌یێن درێژ ل گه‌ل مرۆڤى ماینه حه‌تا مرۆڤ ل سه‌ر هۆكارێن په‌یدابوونا وێ و ریێن چاره‌سه‌ریێ هه‌لبووین و كونترۆلكرین، لێ هه‌ر دوان بارودۆخ و ده‌مان دا هه‌ر مرۆڤى ململانا خوه یا ژیانێ كریه و نه راوه‌ستایه، له‌وان یا سروشتیه د ڤێ ره‌وشێ دا، تاكو زانا و زانست ل سه‌ر هۆیێن ڤێ په‌تایێ هه‌لدبن و چاره‌سه‌ریێ بۆ دبینن، مرۆڤ ژیرانه سه‌ره‌ده‌رێێ ل گه‌ل ڤى بارودۆخى بكه‌ت و ب خۆ پاراستنا زانستیانه خوه بگونجینیت.
خۆشبه‌ختانه مرۆڤێن ڤى سه‌رده‌مى هه‌تا راده‌كى هشیار و روشه‌نبیره و ئامیرێن وه‌رگرتنا زانیاریا و رێنمایێن خۆپاراستنێ ل به‌ر ده‌ست هه‌نه و دشێن خوه بپارێزن و ژیانا خۆ یا ئاسایى ژى برێڤه‌ببه‌ن.
هه‌كه ئه‌ڤ جیهانیبوونه و ریكخراوێن نه‌ته‌ویێن ئێكگرتى و پرانسیبێن مافێن مرۆڤى و رێكخراوا ساخله‌میا جیهانى و رێنمایێن وان و هه‌وا جیهانیا ریبریبوونا په‌تایا كورۆنا و هشیاریا ته‌ڤایى نه‌با، دا نوكه جیهان د ره‌وشه‌كا گه‌له‌ك خراپتردا بیت و دا ژمارا تووشبووی و مریان چه‌ند قات بیت،
هه‌ر وان زانیارى و هوشداریێن رێكخراوا ساخله‌میا جیهانى و لایه‌نین په‌یوه‌ندیدار وه‌كر كو حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ هه‌ر زوى هه‌ست ب به‌رپسیاریا خوه بكه‌ت و ساخله‌مى و پاراستنا خه‌لكى بكه‌ته ژ كارێن خوه یێن به‌راهى و پێرابوونێن پێدڤى بجهبینیت و رێنمایێن گرنگ و ساخله‌م ده‌ربینیت بۆ ریبریبوونا ڤێ په‌تایێ و خۆپاراستنێ و ژبوونا رێگرتن ل په‌یدابوون و به‌لاڤبوونا وێ و بۆ ڤێ مه‌ره‌مێ ژى و ژ بۆ پاراستنا ساخله‌میا خه‌لكێ كوردستانێ، ئه‌ڤه پتر ژ سێ هه‌یڤانه هه‌رێما كوردستانێ ل گه‌ل جیهانا هشیار یێن د ره‌وشه‌كا خۆپاراستنێ دا و چه‌مكێن ژیانێ په‌كخستى نه و زیانێن مه‌زنێن ئابوورى ب هه‌مى جیهانێ و هه‌رێما كوردستانێ كه‌فتینه ده‌رئه‌نجام ژى به‌ركه‌فتیێن ڤێ په‌تایێ كێمكرینه.
دیاره ئه‌ڤ په‌تایه دێ مینیت ب زێده‌یى و كێم و ژیان ژى دێ هه‌ر برێڤه‌چیت، له‌وان پێدڤیه ب ژیرانه سه‌ره‌ده‌ریێ دگه‌ل ڤێ په‌تایێ بكه‌ین و خوه بگونجینین داكو بشیێن ساخله‌میا خوه بپارێزین و ژیانا خۆ ژى ئاسیى كه‌ین و ببه‌ینه سه‌رى.
ژیان بێ كار برێڤه ناچیت، و ژیان ب ساخله‌مى و ته‌ندروستى خۆشه، هیڤینه ئه‌ڤ ماوێ بۆرى تێرا هندێ هه‌بیت ئه‌م فێر ببین دێ چاوا شیێن كاركه‌ین و ساخله‌میا خۆ پارێزین.
د ده‌مه‌كى دا كو مه‌ترسیا په‌تایا كورۆنا هه‌ر مایه، ره‌وش به‌ر ب ئاساییكرنێ ڤه‌یه و ده‌رگه‌هێن سازیێن كارى و بزاڤا جڤاكى و ئابوورى دهێنه ڤه‌كرن، یا گرنگ و پێدڤیه ره‌وشه‌نبیریا ته‌ندروستى هه‌ڤجێمكا مه بیت و ل هه‌ر جهێ مرۆڤ لێبیت رێنمایێن ته‌ندروستى بجهبینیت ژ بۆ پاراستنا ساخله‌میا خوه و نه بیته هۆیێ هنگافتنا یێ دیتر.
ئه‌ڤ په‌تایه هنگافتنه‌كا دیتره د رێیا مرۆڤان دا، ل وێ باوه‌رێینه كا مرۆڤ چاوا ژ هنگافتنێن دى ده‌رباز بووینه، دێ وه‌سا ژ ڤێ ژى ده‌ربازبن و دێ ژیان ئاسایى بیته‌ڤه ل گه‌ل پێگیریێن رێنمایێن ساخله‌میێ و خۆپاراستنا هه‌رده‌م.
بلا ئه‌ڤ هنگافتنه ببیته په‌ند وانه بۆ مرۆڤایه‌تیێ پێناڤى جێگیركرنا بهایێن مرۆڤى و دادیێ و وه‌كهه‌ڤیێ. و ئاساییكرن ژى ژیرانه و هشیارانه بیت و هه‌ر ئێك هه‌ست ب به‌رپسیاریا خوه بكه‌ت ژ بۆ خۆپاراستن و یێ دى پاراستن و ملله‌ت پاراستن.
كۆنفرانسێ مونشن و گوپیتكه‌كا دی یا گرنگ
ئحسان ئامێدی
ل22ـ24/1/2020 به‌رێز نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ پشكداربوو ل كۆربه‌ندێ ئابووریێ جیهانی ل داڤۆس ل سوێسرا كو كۆربه‌ندێ ده‌سته‌یا ده‌ستهه‌لاتداریا جیهانی یه و ل وێرێ په‌یاما خوه راگه‌هاند و چه‌ندین دیدارێن گرنك ئه‌نجامدان د خزمه‌تا پێشڤه‌برنا دۆزا كوردستانێ دا، نهۆ ژی ل 14/16/2/2020 به‌رێز مه‌سرۆر بارزانی سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ یێ پشكداره ل خولا 56 یێ كۆنفرانسێ مونشن یێ ئاسایشا جیهانی. كو دهێته خه‌ملاندن پتر ژ 500 بریاربده‌ست و گه‌وره به‌رپرس و كه‌سانێن ئاست بلندێن جیهانی دبه‌رهه‌ڤن، ئه‌ڤ كۆنفرانسه زۆرێ گرنگه چونكی سه‌رۆك و كاربه‌ده‌ستێن بالاده‌ستێن وه‌لاتێن جیهانی تێدا پشكدار دبن و په‌یامێن خوه پێشكێش دكه‌ن و ل په‌راوێزا كۆنفرانسێ دیتن و دیدارێن گرنگێن تایبه‌ت و نهێنی د ناڤبه‌را ئاماده‌بۆیان چێدبن و رێكه‌فتن و هه‌ڤكاری و هه‌ماهه‌نگی دروست دبیت پێناڤی ئاسایش و به‌رژه‌وه‌ندیێن گشتی دا.
كۆنفرانسێ مونشن یێ ئاسایشێ ئێك ژ گرنگترین كۆنگرێن نێڤده‌وله‌تیه سالانه ل باژێرێ مونشنێ ئه‌لمانی بۆ ماوێ سێ رۆژان دهێت به‌ستن تێدا سه‌رۆك و سه‌ركردێن مه‌زن و بریاربده‌ست و بسپۆر و ئه‌كادیمی د هه‌می بیاڤێن ئاسایشێ و سیاسی و له‌شكری دا به‌حسێ ئاسایشێ و سیاسه‌ت و به‌رهنگاریێن وێ ل ئاستێ جیهانێ دكه‌ن و بریارێن گرنگ دده‌ن.
كۆنگرێ ئاسایشێ ل مونشن، ژبلی كارێن كارناما كۆنگره‌ی كو دێ ل سه‌ر گشت پرسێن ئاسایشێ و قه‌یرانێن ئابووری و كێشێن مرۆڤی و گه‌ف و مه‌ترسیێن تیرۆرێ و گیروگرفتێن رۆژهه‌لاتا ناڤێن و جیهانێ و ئارێشێن ئاواره و په‌نابه‌ران ئاخڤن لایه‌نێن هه‌ڤكار و هه‌ڤدژ ژی ئاماده‌دبن و ده‌رفه‌ته‌كا دی یا دبلۆماسیه‌تا پشت ده‌رگه‌هێن گرتی و پشت كه‌والیسانه كو هه‌مان گرنگی هه‌یه كو ب ڤێ رێ ده‌رفه‌تێن نوی بۆ دیالۆك و دانوستاندن و لێكتێگه‌هشتنێ و هه‌ماهه‌نگیێ و هه‌ڤكاریێ ڤه‌دبن.
هه‌ژیه بێژین ل سالا 2015 سه‌رۆك بارزانی پشكداری د ڤێ كۆنگرێ داكر و ده‌رفه‌ته‌كا گرنگ بوو سه‌رۆك بارزانی په‌یاما خوه ب جیهانێ را بگه‌هینیت و ره‌وشا ئاسایشا هه‌رێما كوردستانێ و ئیراقێ و مه‌ترسیا رێكخراوا تیرۆرستیا ده‌وله‌تا ئیسلامی دائش پێشچاڤ بكه‌ت و چه‌ندین دیدارێن تایبه‌ت ل ئاستێن بلند ئه‌نجامبدت و هه‌ڤكاریێ و هه‌ماهه‌نگیێ بۆ شه‌ڕێ دژی دائش بده‌ستڤه‌بینیت، هه‌روه‌سا ل سالا 2018 به‌رێز نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ل وی سه‌رده‌می پشكداربوو ل كارێن ڤی كۆنگره‌ی و درێژی دا رێبازا سه‌رۆك بارزانی د وی بیاڤی دا، ل سالا 2019 به‌رێز مه‌سرۆر بارزانی وه‌كو سه‌ركرده‌یه‌كێ ب هێز یێ دابینكرنا ئاسایشێ ل هه‌رێمێ و ده‌ڤه‌رێ پشكداری كارێن وی كۆنگره‌ی بوو.
پشكداریا سه‌رۆكی حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ل كارێن كۆنگره‌یێ مونشن به‌لگه‌یێ هێزا كه‌ساتی و گرنگیا به‌رپسیاریا ڤی سه‌ركردێ كوردستانیه و پێشداچوونا دۆزا كوردستانێ و رۆلێ هه‌رێما كوردستانێ د شه‌ڕێن دژی تیرۆرێ و جێگیركرنا ئاسایشێ و دابینكرنا ووزێ بۆ بازارێن جیهانێ.
بڕیاره ل ڤی كۆنگره‌ی ئه‌وێ ل رۆژێن 14 ـ 16 ڤێ هه‌یڤێ برێڤه‌دچیت، سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ به‌حسێ قوربانیێن پێشمه‌رگه‌ی و گه‌لێ كوردستانێ ل شه‌ڕێ دژی تیرۆرێ و دائشێ بكه‌ت و پێدڤیا هه‌ماهه‌نگی و هه‌ڤكاریێ د ناڤبه‌را هه‌رێما كوردستانێ و جڤاكێ نێڤده‌وله‌تی بۆ به‌رهنگاربوونا تیرۆری نیشابده‌ت و چاڤ ب مه‌زنه به‌رپرسان و بڕیاربه‌ده‌ستێن جیهانی یێن پشكدار د كۆنگرێ دا بكه‌ڤێت و بارودۆخێ نوكه یێ عێراقێ و ناڤچێ و په‌ره‌پێدانا په‌یوه‌ندیێن هه‌رێما كوردستانێ ل گه‌ڵ جڤاكێ نێڤده‌وڵه‌تی گفتوگو بكه‌ت.
ئه‌ڤه بۆ چه‌ندین جاران به‌رێز مه‌سرۆر بارزانی دبیته ئێك ژ پشكدارێن سه‌ره‌كی یێن ڤی كۆنگره‌ی، ئه‌ڤه خوه‌ب خوه ژی فاكته‌ره‌كێ بهێزكرنا پێگه‌یێ هه‌رێما كوردستانێ یه ل ناڤه‌ندێن نێڤده‌وله‌تی.
پشكداریا به‌رێز سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ل كۆنفرانسێ ئاسایشا جیهانی و دیدار و كۆمبوونێن جه‌نابێ وی ل گه‌ل مه‌زنه‌به‌رپرسێن جیهانێ دلخۆشكه‌رن و گه‌شبینیێ چێدكه‌ن ماده‌م مه‌زنێن مه كوردستانێ گه‌هشتینا ئاستێن بلندێن جیهانێ و پشكداریێ ل گوپیتكێن نه‌خشا سیاسه‌تا ئاسایشێ و ئابووری ل جیهانێ دا دكه‌ن دێ رێخۆشكه‌ن كو دۆزا كوردستانێ ژی به‌ر ب پێشڤه‌ڤه بچیت و بگه‌هیته كنارێن ئارام.
دۆزا كوردستانێ ب رێیا نوونه‌ر و هێمایێن گه‌لێ كوردستانێ گه‌هشتیه ناڤه‌ندێن نیڤده‌وله‌تی و ل بۆرینا ده‌می دێ دۆزا كوردستانێ كه‌ڤیته د ئه‌جنیدایێن ناڤه‌ندێن نێڤده‌وله‌تی و به‌ر ب چاره‌سه‌ریێن گونجای رێیا خوه ڤه‌كه‌ت.
د ده‌مه‌كی دا ئه‌م دلخۆش دبۆین هه‌كه رۆژنامه‌ڤانیه‌كێ بیانی دیداره‌ك دگه‌ل به‌رپرسه‌كێ مه كربا ل ئێزگه‌كی یان ل رۆژنامه‌كێ دا به‌لاڤ كربا، لێ ئه‌ڤرۆ ل پێشچاڤێن هه‌می جیهانێ سه‌رۆك و به‌رپرسێن ده‌وله‌تێن زلهێز یێ پێشوازیێ ل سه‌رۆك و به‌رپرسێن كوردستانێ دكه‌ن و رۆلێ وان د پرسێن دابینكرنا ئاسایشێ و شه‌رێ دژی تیرۆرێ و به‌رهه‌مئینانا ووزێ و د رێڤه‌برنا هه‌رێمێ دا بباشی د هه‌لسه‌نگینن و داخوازێن فه‌رمی بۆ دكه‌ن كو ل ناڤه‌ندێن بلند و گرنگێن جیهانی به‌رهه‌ڤبن.
دڤێت ئه‌م پر كه‌یفخۆش و گه‌شبین ده‌مێ دبینین جه‌نابێ مه‌سرۆر بارزانی سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ئه‌ڤ جه و رێزه ل ئاستێ جیهانێ هه‌یه و ل ڤان كۆنگره و كۆنفرانس و كۆربه‌ندان دا ئاماده‌دبیت و دیدار و كۆمبوونان ل گه‌ل سه‌رۆك و مه‌زنه به‌رپرسێن جیهانی ئه‌نجام بده‌ت، ئه‌ڤه ده‌ستكه‌فتیه‌كێ نه‌ته‌وه‌یێ گه‌لێ كوردستانێ یه وێ باوه‌ریێ چێدكه‌ت ماده‌م به‌رپرسێن كوردستانێ گه‌هشتینه وی ئاستی ئه‌ڤه دۆزا كوردستانێ ژی گه‌هشتیه وی ئاستی، چونكی سه‌رۆكێن كوردستانی هه‌لگرێن په‌یاما كوردستانێ نه ل هه‌ر جهێ لێ بن.
چینا تێپه‌ر و كوربه‌ندا داڤوس
ئحسان ئامێدى
ل هه‌ر جڤاكه‌كى و ل جیهانێ ژى چینه‌كا تێپه‌ر یا هه‌ى یا زاله ل سه‌ر كاروبارێن جڤاكى و جیهانێ وه‌كو ده‌ستهه‌لات و وه‌كو ئابوور راسته‌و خوه رێره‌وا سیاسى و ئابوورى دهاژوون، ملله‌تان و ده‌وله‌تان، د ناڤ ملله‌تى بخوه‌دا چینه‌كا تێپه‌ر هه‌یه ل سه‌ر ملله‌تى باندۆرا وێ ل سه‌ر هه‌مى چومكێن ژیانێ هه‌یه و هه‌ر ئه‌ڤ چینه جهێ خوه ل گه‌ل ده‌سته‌یا ده‌ستهه‌لاتداریا جیهانى دبینیت، ئه‌ڤ چینه ئه‌و ده‌سته‌یا كاربده‌ستانه كو سه‌رمایه و ده‌ستهه‌لات هه‌ى ل ئاستى جیهانێ رۆلێ خوه دگیرن، و ئه‌ڤه ئه‌ون یێن دهێنه خواستن كو ل كۆنگرێن جیهانى وه‌كو دافۆس ئاماده‌دبن و ده‌ربرینێ ژ دیدوبۆچوونێن خوه دكه‌ن بۆ ئاینده‌كێ گه‌شترێ ئابوورى ل جیهانێ، كۆمه‌كا فاكته‌ر و هۆكاران ڤان كاربده‌ستان خڕڤه‌دكه‌ن، ئه‌وێن دشێن بگه‌هنه ڤى ئاستى ئه‌و بژارده‌نه یێن كو شیاین جهه‌كێ گرنگ یێ ده‌ستهه‌لاتداریێ و سه‌رمایه‌داریێ ل ئاستێ جیهانێ ب ده‌ستخوه‌ڤه بینن، چ سه‌رۆكێن ده‌وله‌تان بن چ خودان كۆمپانیێن زه‌به‌لاح بن، یان سه‌رمایه‌دارێن مه‌زن بن یان خودانێن میدیایێن جیهانى بن یان جه‌مسه‌رێن ته‌كنولۆجیا بن یان رێبه‌رێن ده‌وله‌تێن نه‌فتى بن یان رێڤه‌به‌رێن به‌نكێن دارایى بن یان وه‌به‌رهێنه‌رێن تایبه‌ت بن یان بژارده‌یێن سه‌ركرده‌یێن له‌شكرى بن یان هنده‌ك نڤیسه‌ر و هونه‌رمه‌ندێن ناڤداربن ئه‌و بن یێن بزاڤا وان یا سیاسى و ئابوورى و سه‌رمایه‌دارى دشێت باندۆرا خوه ل سه‌ر رێره‌وا گه‌شه‌كرنا ئابوورى ل جیهانێ ل سه‌ر رێیا لیبرالزمێ بكه‌ن. هه‌مى سه‌رۆكێن ده‌وله‌تان پشكدار نابن، چونكى هنده‌ك ده‌وله‌تان ئه‌و بها و سه‌نگێ خوه یێ ئابوورى نینه و سه‌رۆكێن وان ژى ئه‌و باندۆر نینه، واته ئه‌وێن ئاماده‌دببن گۆره‌ى كۆمه‌كا پیڤه‌رێن تایبه‌تن كو ل ئاستێ كارناما كوربه‌ندێ بن.
د ماوه‌یێن بوورى دا ده‌سته‌یه‌كا جیهانى سه‌رهه‌لدایه بیاڤه‌كێ مه‌زنێ ده‌ستهه‌لاتێ هه‌یه ل سه‌ر جیهانێ پتر ژ كۆمێن دیتر، هه‌ر تاكه‌كى ژ ڤێ ده‌سته‌یێ شیانێن كارتێكرنێ هه‌نه ل سه‌ر ژیانا ملیۆنان مرۆڤان ل پتریا وه‌لاتێن جیهانێ و هه‌ر ئێك ژ ڤانان ده‌ستهه‌لاتا خوه یا كارا بكاردئینن و په‌یوه‌ندیێن خوه ل گه‌ل ئه‌ندامێن ڤێ ده‌سته‌یێ و ڤێ چینێ خورت دكه‌ت پێناڤى به‌رژه‌وه‌ندیێن ڤێ ده‌سته‌یێ و ڤێ چینێ و گه‌شه‌كرنا بیاڤێن ئابوورى و سه‌رمایه‌دارى ل جیهانێ. پرتووكا (الگبقه‌الخارقه) یا دیڤید ج روسكۆبف چاپا دوێ 2012.
كۆربه‌ندا ئابوورى یا جیهانى رێكخراوه‌كا نێڤده‌وله‌تیه یا سه‌ربخوه‌یه ل سالا 1971 ل سۆیسرا هاتیه دامه‌زراندن و سالانه كۆمبوونا خوه ل كۆمه‌لگه‌ها گه‌شتیارى یا داڤۆس ل چیایێ ئه‌لب ل سۆیسرا د ناڤ د سه‌قایه‌كێ به‌فرین و سار دا دكه‌ن، ئه‌ركێ وێ گه‌شه‌كرنا جیهانێ یه ب رێیا هاندانا كاران و سیاسه‌تان و بیاڤێن زانستى و ته‌كنۆلۆجى و پیشه‌سازى ژبوونا جیهانیبوونێ، ئه‌ندامێن وێ هزارن ژ خودانێن سه‌رمایێن پتر ژ پێنچ ملیاران دۆلارن.
خۆشبه‌ختانه ئه‌ڤه چه‌ندین ساله سه‌رۆكێن كوردستانێ گه‌هشتینه وى ئاستى كو ل ڤان كوربه‌ندان ئاما ده‌ببن، سه‌رۆك مسعود بارزانى ل سالا 2014 ب فه‌رمى هاته داخوازكرن كو ل گوپیتكا داڤۆس ئاماده‌ببیت و گۆتارا خوه پێشكێش بكه‌ت، ئاماده‌بوونا سه‌رۆك بارزانێ هێما و نوونه‌رێ گه‌لێ كوردستانێ و پێشكێشكرنا گۆتاره‌كێ و ئه‌نجامدانا دیدارێن گرنك ل ئاستێن بلند، باندۆرا خوه‌یا ئه‌رینى هه‌بو و شیا په‌یاما گه‌لێ كوردستانێ بجیهانێ رابگه‌هینیت. و ئه‌ڤ ساله ژى سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ به‌رێز نێچیرڤان بارزانى ب فه‌رمى یێ ل كوربه‌ندێ ئاماده‌یه، كو ب سه‌دان سه‌رۆك ده‌وله‌ت و خودان كۆمپانیێن زه‌به‌لاح و سه‌رمایه‌دار دئاماده‌نه.
ئاماده‌بوونا سه‌رۆك بارزانى ل كۆربه‌ندا داڤۆس گه‌له‌ك رامانان ل گه‌ل خوه هه‌لدگریت، ل به‌راهیا هه‌میان، ئه‌ڤه دانپێدانا جڤاكێ نێڤده‌وله‌تى یه ب هێز و شیانێن سیاسى و ئابوورى یێن سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ كو توخمێ هێز و ده‌ستهه‌لات و سه‌رمایه هه‌یه و سه‌ركه‌فتى بوویه د پرۆژێن خوه یێن ده‌رهێنانا نه‌فتێ و هنارتنا وێ بۆ بازارێن جیهانێ هه‌روه‌سا ب هه‌رێما كوردستانێ و دامه‌زراوێن وێ ڤه و یا دی دیاره هه‌رێم بخوه ژى، ژبه‌ر به‌رنامێن خوه یێن سیاسى و ئابوورى ل ئاسته‌ك باش دایه هه‌ژى هندێ یه سه‌ره‌ده‌ریه‌كا جیهانى دگه‌لدا بهێته‌كرن و یا دیتر یا خۆیایه هه‌رێما كوردستانێ بوویه وه‌لاته‌كێ به‌رهه‌مهێنه‌رێ ووزێ و ب تایبه‌تى نه‌فتێ و باندۆرا خوه ل بازارێ نه‌فتیا جیهانى هه‌یه و كه‌فتیه سه‌ر نه‌خشێ ووزا جیهانى.
پشكداریا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ ل گۆپیتكا داڤۆس ل ده‌مه‌كى دایه كو رۆژهه‌لاتا ناڤین و عیراق د بارودۆخه‌كێ ئالۆز و نه‌سه‌قامگیردانه و بێهنا شه‌ره‌كێ جیهانى ژێ دهێت هه‌روه‌كو گه‌له‌ك پرسێن هه‌رێما كوردستانێ ل گه‌ل عیراقێ ژى ماینه هه‌لاویستى، زێده‌بارى پرسێن دۆزا كوردى ل پارچێن دیترێن كوردستانێ كو پارچه‌یێن گرنگێن پاكیچا كارناما هێمایێ كوردستانێ یه كو د ڤێ كوربه‌ندێ دا و ل په‌راوێزا وێ دا دێ بیته بابه‌تێ گفتوگۆیان ل گه‌ل سه‌رۆك كاربده‌ستێن جیهانى.
و یا گرنكتر دیدارا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ به‌رێز نێچیرڤان بارزانى ل گه‌ل سه‌روكێ ئه‌مریكى دونالد تره‌مپ كو ژبلى كارناما كوربه‌ندێ كارناما كوردستانێ ژى دێ ل به‌ر چاڤ دانیت هیڤینه بگه‌هنه لێكتێگه‌هشتنه‌كى ژبوونا پێشڤه‌برنا دۆزا كوردى و هه‌رێما كوردستانێ.
زۆر باشه جاره‌كا دیتر و ل گۆپیتكا داڤۆس و ل ڤێ كوربه‌ندا جیهانى سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ ئاخفتنا خوه بكه‌ت و هه‌مى جیهان گوهداریێ لێ بكه‌ت و ببنه پشته‌ڤان و هاریكار بۆ كوردستانێ.
كوردستان ده‌وله‌سه‌رى سه‌رۆكێ خه‌مخۆر و ئه‌ندازیارێ ئاڤه‌دانكرنێ و دابینكه‌رێ ئاسایشێ د پێشڤه‌چوونه‌كا به‌رده‌وام دایه و ئه‌ڤه جاره‌كا دى جهێ خوه قایمكره‌ڤه ل كۆربه‌ندا جیهانى و یێ بشێت خوه بگه‌هینیته ڤان گۆپیتكان بۆ جیهانه‌كا پێشكه‌فتى تر ملله‌تى وى هه‌ژى ژیانه‌ك خۆشتر و سه‌رفرازترن، و ئه‌ڤه ده‌ستكه‌فتیه‌كێ دیتره بۆ گه‌لێ كوردستانێ كو سه‌رۆكێن وان پشكداربن ل كوربه‌ندێن ره‌سما پاشه‌رۆژا سیاسى و ئابوورى یا جیهانێ.
یێ پشكداربیت د دانانا سیاسه‌تا جیهانى دا دێ پشته‌ڤان هه‌بن د ئاڤاكرنا وه‌لاتێ وى دا.
پێنگاڤه‌ك گرنك به‌ر ب چاكسازیێ و راستڤه‌كرنێ
ئحسان ئامێدی
هه‌ر كاره‌كی ده‌ستپێكه‌ك هه‌یه و رێ چه‌ندا درێژ بیت ژ پێنگاڤا ئێكێ ده‌ستپێدكه‌ت، و ده‌مێ نیازا دروست بیت، هزر و گۆتنێن دێ دروست ژێ ده‌ركه‌ڤن و بنه كارنامه و كار بۆ بجهئینانا وێ هێته‌كرن، ده‌مێ پێنگاڤا ئێكێ یا دروست بیت و ل سه‌ر بنیاته‌ك باش بیت، دێ رێڤه‌چوون یا باش و رێكوپێك و ئارمانجبه‌ربیت، و دێ ئه‌نجام د خزمه‌تا وه‌رار و پێشڤه‌چوون و گه‌شه‌دان و خوشگوزه‌رانی و سه‌قامگیرێ دا بیت.
ده‌مێ هزر ببنه گۆتن و گۆتن ببنه كارنامه و كارنامه ببنه قانوون و بریار و قانوون و بریار بهێنه بكارئینان و بجهئینان، وی ده‌می باوه‌ری موكوم دبیت و راستگۆیی جێگیر دبیت، و سه‌ركه‌فتن مسۆگه‌ر دبیت.
حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ب سه‌رۆكاتیا به‌رێز مسرور بارزانی كو هه‌لگرێ په‌یاما رێبازا پارتی و بارزانی یه، خودانێ كارناما كوردستانه‌كا بهێزه، خۆیاكر كو یا رژده ل سه‌ر كارناما خوه و كاردكه‌ت داكو كارناما خوه ڤه‌گوهێزیته وارێ كریارێ، و كوردستانا بهێز پێكبینیت.
دوهی رێبازا پارتی و بارزانی هزرا نه‌ته‌وه‌یی كره هشیاری و ره‌وشه‌نبیریا نه‌ته‌وه‌یی و ژ وێ رێخستنا سیاسی چێكر و كره شۆره‌ش و سه‌رهه‌لدان، د ئه‌نجام دا هه‌رێم و حوكمه‌ت دامه‌زراندن، و ئاسایش و ئازادی و خوشگوزه‌رانی دابینكرن، ئه‌ڤرۆ ژی هه‌لگرێن ڤێ په‌یامێ و ڤێ كارنامێ ب سه‌رۆكاتیا سه‌رۆك بارزانی و سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ و سه‌رۆكێ ئه‌نجوومه‌نێ وه‌زیران یێ كوردستانێ ب هێزدئێخن و كارناما بهێزكرنا كوردستانێ بجهدئینن.
كوردستانه‌كا بهێز بجه دهێت، ده‌مێ سه‌ركردێن بهێز و دلسۆز و دادپه‌روه‌ر و راستگۆ هه‌بن و كارناما هه‌لبژارتنێن گشتی یا پارتی دیموكراتی كوردستان و كارناما به‌رێز سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ و سۆز و په‌یمانێن داین بجهبئینن، و خۆشبه‌ختانه ئه‌ڤ خه‌سله‌ته ل ده‌ف سه‌رۆكاتیا كوردستانێ هه‌نه و ب باوه‌رین د رۆژێن بێندا دێ كه‌ڤنه د وارێن كریارێ دا.
ده‌وله‌ت هه‌مبه‌ری ده‌ستهه‌لاتا قانوونێ یه و هونه‌ر د قانوونێ دا بجهئینانا وێ یه و ده‌مێ قانوون سه‌روه‌ر بیت، پرانسیبێن یه‌كسانیێ و دادیێ بجهدهێن و ئاسایش و سه‌قامگیریا جڤاكی دابین دبن و ئه‌ڤه ژی خواسته‌كا ته‌ڤایه و به‌ر ب ب دابینكرنێ نه.
نها ده‌مێ هندێ یه گۆتن ببنه كریار و سۆز بهێنه بجهئینان و داكو ئه‌ڤ كریاره بكه‌ڤنه سه‌ر رێره‌وا خوه یا دروست دخوازته بریار و قانوونێن كارپێكه‌ر ژلایێ ده‌ستهه‌لاتا قانووندانانێ كو په‌رله‌مانێ كوردستانێ یه.
ئێك ژ وان قانوونێن گرنگ یێن وێ مه‌به‌ستێ بجهدئینیت پرۆژێ قانوونا چاكسازیێ یه، یاكو ئه‌نجومه‌نێ وه‌زیران بلندكریه په‌رله‌مانێ كوردستانێ، و ل رۆژا16/1/2020 په‌رله‌مانێ كوردستانێ پشتی گه‌نگه‌شه‌كا به‌رفره‌ه په‌سه‌ندكری.
چاكسازی و ریبریبوونا گه‌نده‌لیێ و دابینكرنا پێدڤیێن بنه‌كی یێن خه‌لكی و دادی و وه‌كه‌ڤی و زه‌لالی خواسته‌كا به‌رده‌واما خه‌لكی یه و پرۆسه‌كا هه‌روهه‌را ده‌ستهه‌لاتێ یه، وه‌كو ده‌ستهه‌لات ده‌ربرین بیت ژ ئیرادا ته‌ڤایی، دێ خوه بخودانێ خه‌لكی زانیت و ئه‌وا پێدڤی و د به‌رژه‌وه‌ندیا ته‌ڤایی دا بیت دێ كه‌ت. و ئه‌وا د قانوونا چاكسازیێ دا هاتی ده‌ربرینه ژ خواستا ته‌ڤایی و یا كابینا نه‌هێ یا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ل هیڤینه ب زویترین ده‌م بهێته بجهئینان و پرۆژه قانوونێن دیتر كو بیاڤێن ژیانێ یێن گرنگ ب خوه‌ڤه‌دگرن بهێنه په‌سه‌ندكرن و بجهئینان.
به‌رێز مه‌سرور بارزانی سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ د ناما خوه یا ده‌ستخۆشیێ دا ل په‌رله‌مانێ كوردستانێ بۆ په‌سه‌ندكرنا پرۆژێ قانوونا چاكسازیێ دبێژیت:
ده‌ستخۆشیێ ل په‌رله‌مانی كوردستان ده‌كه‌م بۆ په‌سه‌ندكرنا پڕۆژێ قانوونا چاكسازیێ، ئه‌ڤه پێنگاڤه‌كا مێژووییه به‌ر ب كوردستانه‌كا بهێزتر. ئه‌ڤ پرۆژه‌یه پشكه‌كا گرنگا كارناما كابینه‌یا نه‌هێ یا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانى َ بوو بۆ به‌رسڤدانا خواست و داخوازێن هه‌ڤوه‌لاتیێن هه‌رێما كوردستان بۆ ئه‌نجامدانا چاكسازیێ. ئامانج ژێ رێخستنه‌ڤه‌یا خه‌رجیێن گشتی و هێنانه‌دی یا دادپه‌روه‌ریێ بۆ فه‌رمانبه‌ران و كه‌سوكارێن سه‌ربه‌رزێن شه‌هیدان و پێشمه‌رگه‌یێن قاره‌مان.
هه‌روه‌سا دبێژیت..
چاكسازی پرۆسه‌یه‌كا به‌رده‌وامه و گشت كه‌رتان بخوه‌ڤه‌دگرێت. ئه‌ڤ قانوونه ژی به‌ڵگه‌یه‌كێ دی یێ رۆهنه ل سه‌ر پابه‌ندبوونا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستان بۆ سنووركرنا گه‌نده‌ڵیێ و هه‌وڵدانه بۆ بنبڕكرنا وێ. هه‌روه‌سا پێنگاڤه‌كا گرنگه ژی به‌ر ب حوكمه‌ته‌كا مۆدێرن و زه‌لال و باشتركرنا خزمه‌تگوزاریان و خزمه‌تكرنا هه‌ڤوه‌لاتیێن هه‌رێما كوردستانێ بێ جوداهی، كو ئامانجا سه‌ره‌كی یا ڤێ حوكمه‌تێ یه.
په‌سه‌ندكرنا پرۆژێ قانوونێ ژ لایێ په‌رله‌مانێ كوردستانێ ڤه، مزگینیه‌كا خۆشه بۆ پتریا خه‌لكێ كوردستانێ كو، به‌لێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ یا رژده ل سه‌ربجهئینانا كارناما خوه و به‌رنامێ چاكسازیێ و به‌رسینكگرتنا گه‌نده‌لیێ و ب وێره‌كانه به‌رهنگاری هه‌می وان ئاسته‌نگ و گرێ یێن د رێدا دبیت و دشێت پرۆژێن قانوونێن خوه كو د به‌رژه‌وه‌ندیا هه‌ڤوه‌لاتیان دایه، ب پتریا هه‌ره زۆرا ده‌نگێن په‌رله‌مانی په‌سه‌ند بكه‌ت و بكه‌ته قانوونێن كارپێكری، و خوه و خه‌لكێ خوه پێ سه‌رفراز كه‌ت.
ئه‌ڤه پێنگاڤه‌كا گرنگ و مێژوویی و سه‌ركه‌فتیانه‌یه ل سه‌ر رێیا چاكسازیێ و دادپه‌روه‌ریێ و زه‌لالیێ، ل وێ باوه‌رێینه دێ ئه‌نجامێن باش هه‌بن و دێ كارێن باشتر ژی ب به‌رهه‌م هێن. هۆسا دێ كوردستان بهێزتر كه‌ڤیت و خواست و پێدڤیێن خه‌لكێ هێنه بجهئینان و سه‌قامگیری و گه‌شه‌دان بجههێن.
حه‌تا كه‌نگى شه‌ڕ!؟
ئحسان ئامێدى
شه‌ڕ وێرانكرنه، چ باشى بوو چ لایه‌نان تێدا نینه، تنێ بۆ وى لایه‌نى یێ مرۆڤان ل ده‌ف وان چ بها نه‌بیت.
ده‌وله‌ت و ئاسایش و ئازادى و سه‌رفرازى بۆ مرۆڤى یه، لێ ده‌مێ مرۆڤ بۆ گۆرى و قوربانى، وان پێدڤیان چ بهایێ خوه نامینیت.
گه‌له‌ك ملله‌ت شانازیێ ب مێژوویا خوه دبه‌ن، وه‌سا نیشا دده‌ن كو ده‌وله‌ت و ئمبراتۆریه‌ت و شارستانیه‌ت ئاڤاكرینه، ئه‌و بخوه د ناڤه‌ره‌وكدا وان ملله‌تان خوه بریه نه‌یێ و یێن دى ژناڤبرینه پێناڤى به‌رفره‌هكرنا بیاڤێ ده‌ستهه‌لاتا خوه.
وان ملله‌تان مێژوویه‌كا پڕ خویناوى ژ كوشتن وێرانكرنێ تۆماركریه پێناڤى خۆسه‌پاندنێ و به‌رفره‌هكرنێ.
هه‌كه ئه‌و مرۆڤ بهێنه هژمارتن یێن بۆ سه‌پاندن و به‌رفره‌هكرنا بیاڤێ ده‌ستهه‌لاتێ بووینه گۆرى و قوربانى، ژمارێن سه‌رسۆرمانن، پترن ژ وان یێن بۆ مرۆڤایه‌تیێ و پێشكه‌فتنێ كاركرى و تێرا هندێ هه‌نه وه‌لاتان پێ ئاڤاكه‌ن و گه‌شه‌یێ پێ بكه‌ن بێى كو چپكه‌كا خوینێ برێژن!. به‌لێ كا ئه‌و ژیر و كا ئه‌و هشیارى و كا ئه‌و وژدان و كا ئه‌و سیاسه‌ت؟.
ئه‌رێ چێدبیت مرۆڤ هزر ل جیهانه‌كا ب ئاشتى و ئارامى و ته‌نایى یا بێ شه‌ڕ بكه‌ت، كو هه‌ر مرۆڤه‌ك هه‌ست به‌رپرسیاریا خوه یا ژیانێ بكه‌ت و كارێ خوه ب رێكوپێكى بكه‌ت و مافێن خوه ب دروستى وه‌رگریت؟!.
مێژوویا مرۆڤێ وێ په‌سه‌ند ناكه‌ت، لێ شیانێن مرۆڤى یێن هزرى و جڤاكى و سیاسى و ئابوورى دشێن جیهانه‌كا سه‌قامگیر و ب ئاسایش بجهبینن گه‌ر هاتو مرۆڤ ژ خۆزه‌كیێن خوه یێن شه‌رانگیرى و بالا ده‌ستى و به‌رفره‌هبوونێ و خۆسه‌پاندنێ و قورخكاریێ و گه‌نده‌لیێ رزگار بوو و باوه‌رى ب ماف و ئازادیێن مرۆڤى ب جوداهیێن خوه یێن ره‌گه‌زى و ئه‌تنى و ئاینى و چینایه‌تى و ره‌نگى بینیت!.
جڤاكێن مرۆڤى مه‌زنێن وان ژ شاه و سه‌رۆك و رێبه‌ران برێڤه دبه‌ن، ئه‌وێن سه‌رۆكاتیێ و رێڤه‌به‌ریێ دكه‌ن هه‌ر مرۆڤن و مرۆڤان بكاردئینن بۆ سه‌پاندنا بالاده‌ستیا خوه و به‌رفره‌هكرنا بیاڤێ ده‌ستهه‌لاتا خوه، مرۆڤێن ده‌ستهه‌لاتدار مرۆڤێن بێ ده‌ستهه‌لات بكاردئینن داكو راببیت مرۆڤێن دى یێن نه‌رازى یان یێن یاخى نه‌چاركه‌ت سه‌رێ خوه بۆ بچه‌مینیت و تاگیریێ بۆ بكه‌ت، و هه‌كه نه‌هات سه‌ر وێ رێ بگرن یان بكوژن!.
مێژوویا مرۆڤان سه‌یر و ئنتیكه‌یه، لایه‌نه‌كێ وێ ژناڤبرنا مرۆڤان ب ده‌ستێ هنده‌ك مرۆڤێن دى پێناڤى هنده‌ك مرۆڤێن دیتر، براندنا هه‌ڤدو بوویه، و لایه‌نێ دیترێ وێ، ژیر و زانست و سنج و پێشكه‌فتن بوویه، مرۆڤ ژ تاریێ بره رۆناهیێ، ژ شكه‌فتێ بره كۆچك و ته‌لاران، ژ برسێ بره تێریێ، ژ ترسێ بره ئاسایشێ، ژ نه‌ساخیا بره ساخله‌میێ، ژ دواكه‌فتنێ بره پێشكه‌فتنێ.
د به‌رێ دا بریاربده‌ستان ل دیدێ خوه ل جڤاكى دنێرا، ملله‌ت وه‌كو په‌ز و خوه ب شڤان دنیاسى و ل دووڤ حه‌زێن خوه دهاژۆت و دچه‌راند و ڤه‌دكوشت!، بریار ب ده‌ست گیان و خوینا مرۆڤان بۆ وى خه‌م نه‌بوویه، ژبه‌ر هندێ مانا وى گرنگتر و پیرۆزتر بوویه ژ ملله‌تى، حه‌تا وى راده‌ى گۆتیه خوداوه‌ندى ژ به‌ر خاترا ده‌ستهه‌لاتدارى جیهان ئافراندیه و ئه‌و میراتگرێ وى یه ل سه‌ر عه‌ردى!. ژیان هه‌مى كربوو شه‌ڕ و كوشتن و تالانبرن و ناكۆكى و ركه‌به‌رى و به‌رهنگارى و ده‌ست سه‌رداگرتن!.
تنێ مرۆڤ هزر بكه‌ت چه‌ند مرۆڤ هاتینه ژناڤبرن پێناڤى به‌رژه‌وه‌ندیێن نه‌ره‌وا و سته‌م و زۆریێ و پێناڤى ئارمانج و مه‌ره‌مێن نه د جهێ خوه دا، و مرۆڤ هزربكه‌ت هه‌كه ئه‌ڤ مرۆڤه هه‌مى مابانه د ژیانه‌كا ئاسایى دا و لایێ كوژه‌ك ژى ئه‌و گۆرى و قوربانى نه‌دابان پێناڤى سه‌پاندنا دیدوبۆچوونێن خوه، و هه‌میان پێكڤه كاركربا پێناڤى خۆشى و سه‌رفرازیا مرۆڤى، دا نوكه جیهان د چ پێشكه‌فتن و خوشگوزه‌رانى دابیت. و مرۆڤ هزربكه‌ت هه‌كه ده‌ستهه‌لاتدار ل جهێ گۆرى كه‌رى بیت دا وێ كه‌ت!.
سه‌یره هه‌تا نوكه ئه‌ڤ جڤاكانه شانازیێ ب مێژوویا خوه یا خویناوى و وێرانكه‌ر دبه‌ن!.
مێژوویا مرۆڤان مێژوویا شه‌ران و كوشتنێ و تالانبرنێ بوویه، و هشتا ئه‌ڤ كلتووره یێ زاله د ناڤ پتریا وان ملله‌تان دا و ب ساناهى ده‌ستبه‌ردارى وان هزر و سیاسه‌تان نابن.
فارس، عه‌ره‌ب، تورك ژ ملله‌تێن كه‌ڤنارن و قه‌واره و ده‌وله‌ت و ئمبراتوریه‌تێن خوه ل سه‌ر گیان و خوین و كلۆخ و هه‌ستیێن ملله‌تێن خوه و ملله‌تێن دى ئاڤاكرینه، نهوو ژى ل سه‌ر هه‌مان كلتوور و سیاسه‌ت دچن، هه‌كه خوه رۆژه‌كێ هزر د هندێ دا بكه‌ن كا چه‌ند مرۆڤێن خوه بكوژتن دده‌ن پێناڤى سه‌پاندنا ده‌ستهه‌لاتا خوه و تنێ وژدانه‌ك د سه‌رێ وان دا هه‌بیت و بهایێن مرۆڤى بزانن ل وى ده‌مى دێ ل خوه زڤرن و ده‌ستبه‌ردارى وى كلتوورى و سیاسه‌تان بن یێن بووینه هۆیێن ژناڤبرنا ملیۆنان مرۆڤان.
حه‌تا كه‌نگى شه‌ڕ؟، هه‌كه ل شوینا هند بیر ل شه‌ڕى و پێدڤیێن وێ بهێته‌كرن و ده‌رئه‌نجامێن وێ بهێن هه‌لسه‌نگاندن، بیر ل ئاشتیێ و ده‌ستكه‌فتیێن وێ بهێته‌كرن، و ئه‌و شیان و هێزێن ل شه‌ڕان دا دهێنه مه‌زاختن ل ئاشتیێ و ئاڤه‌دانیێ و گه‌شه‌دانێ بهێنه مه‌زاختن دێ چه‌ند باشتر بیت.
هه‌ر ب هیڤینه رۆژه‌ك بهێت ژیرێ ئاشتیێ سه‌ربكه‌ڤیت و یێ شه‌ڕى و كوشتنێ و ژناڤبرنێ و وێرانكرنێ نه‌مینیت، و بهایێن مرۆڤى ب رێزتر بكه‌ڤن و پرانسیبێن ئاشتیێ و دادپه‌روه‌ریێ و وه‌كهه‌ڤیێ و پێشكه‌فتنا جڤاكى جێگیرببن، و هه‌ر تاكه‌ك و هه‌ر جڤاكه‌ك و هه‌ر ملله‌ته‌ك ب ماف و ئازادى و سه‌رفرازى و ئاسایش و سه‌قامگیریا خوه شاد ببیت. گه‌لۆ هوون دبێژن رۆژه‌ك بهێت ئاشتى جێگیر بیت و سه‌قامگیریێ بجهبهێت و دادگه‌ها وان كه‌سان بهێته‌كرن یێن بووینه هۆیێن گوریكرن و كوشتنا ملیۆنان بێگونه‌هان!؟.
سالا نوى، رۆژا نوى
ئحسان ئامێدى
سالا نوى پیرۆزبیت، رۆژا نوى پیرۆزبیت، هه‌رده‌م پیرۆزبیت، ژیان پیرۆزه و پیرۆزبیت، نویاتى پیرۆزبیت. گه‌شه‌دان و پێشڤه‌چوون پیرۆزبیت، جوانه مرۆڤ هه‌لكه‌فتنان پیرۆزكه‌ت، جوانتر ژ پیرۆزكرنا هه‌لكه‌فتنان، گرنگیا هه‌لكه‌فتنێ یه، ژیان هه‌لكه‌فتنه د ده‌میدا دبیت، ده‌م رێڤه‌چوونه‌كا هه‌روهه‌ره، راوه‌ستان بۆ نینه، ژیان ژى وه‌كو ده‌مى د رێڤه‌چوونه‌كا به‌رده‌وامدایه و هه‌روهه‌ره، ژیان نویاتیه‌كا هه‌روهه‌ره.
ئه‌م یێن د ده‌مى دا و ده‌مێ دبۆریت و خوه نوى ده‌كه‌ته‌ڤه، ژیان ژى ده‌مه یا دبۆریت و خوه نوى كه‌ته‌ڤه، هزرو كار و به‌رهه‌مێ ئه‌ڤرۆ مێژوویه بۆ سوباهى.
هه‌ر زینده‌وه‌ره‌كى خاله‌كا به‌راهیێ هه‌یه لێ ده‌ستپێدكه‌ت و خاله‌كا دووماهیێ هه‌یه دووماهیێ ب هه‌بوونا خوه دئینیت، د ناڤبه‌را هه‌ردو خالان دا ده‌مه‌ك هه‌یه كا چ تێدا هاتیه كرن ئه‌وه پیڤه‌ره بۆ وێ هه‌بوونى.
مرۆڤ یێ ژیر و هشیار و زانا و روشه‌نبیره، بهایێ ژیانێ و ده‌مى و نویاتیێ دزانیت، و هه‌ر گاڤا مرۆڤ تێدا نوویاتیه‌كه پێش گاڤا به‌رى وێ، مێژوویه‌ك پێش هه‌بوونێ نینه، ئه‌ڤ هه‌بوونه مێژوویێ چێدكه‌ت، هه‌ر ئه‌وه مرۆڤ چه‌ند دشێت نویاتیێ په‌یداكه‌ت د ده‌مه‌كى دا كو ببیته داهێنانه‌ك ژبۆ ژیانه‌ك باشتر، و بیت هه‌لكه‌فتن.
كه‌س نزانیت ته‌مه‌نى وى چه‌نده، لێ یا گرنگه ئه‌و ده‌مێ مرۆڤ تێدا شیانێن خوه یێن هزرى و زانستى و ماسۆلكى بكاربینیت بۆ نویاتیه‌ك باشتر و داهینانه‌ك پێشكه‌فتیتر و ژیانه‌ك خۆشتر و ب هه‌لكه‌فتن بهێته ناسكرن.
ساله‌كا دى ژى بۆرى، 365 رۆژ بۆرین، چه‌ندین 365 رۆژ بۆرین، ته‌مه‌نى مرۆڤى هه‌مى ده‌مه دبۆریت، ژیان بۆراندنه د بزاڤا ده‌مى دا، هه‌بوون خوه نیشاده‌ت، بۆراندن بزاڤا ژیانێ یه مرۆڤ خوه تێدا دبینیت، یا گرنگ ئه‌وه ل ڤێ بۆراندنێ دا مرۆڤ چ به‌رهه‌م دئینیت ژ كه‌رستێن مادى و مۆرالى و ده‌روونى و گیانى ب خۆشى و نه‌خۆشى ڤه، كو مرۆڤ هه‌ست بكه‌ت مرۆڤ توخمه‌كێ به‌رهه‌مداره و دلشاده ب كار و به‌رهه‌م و ژیانا خوه.
د بزاڤ و ململانا ژیانێ دا مرۆڤ گه‌له‌ك هه‌لكه‌فتنان دئافرینیت، و هنده‌ك ژ وان گرنگیا وان پتره و باندۆرا خوه ل سه‌ر پتریا خه‌لكى هه‌یه، و دبنه هه‌لكه‌فتنێن زیندى، و ل سالڤه‌گه‌رێن وان هه‌لكه‌فتنان ئاهه‌نگ و شاهى دهێن گێران و چالاكیێن جۆراوجۆر كو گرێداى سروشتێ هه‌لكه‌فتنێ بن دهێن ئه‌نجامدان.
ساخكرنا هه‌لكه‌فتنان بیرئینانه، لێ ئافراندنا هه‌لكه‌فتنان داهێنانه و مرۆڤێ خواستیه هه‌لكه‌فتنا بئافرینیت.
هه‌مى هه‌لكه‌فتن د ده‌مه‌كى دا هاتینه ئافراندن و به‌رهه‌مێ بزاڤا مرۆڤینه، یا باشتره ئه‌و هه‌لكه‌فتن د خزمه‌تا مرۆڤایه‌تیى دا بن و ل سالڤه‌گه‌را وێ هه‌لكه‌فتنێ دا پتریا خه‌لكى ب دلخۆشى زیندى بكه‌ن و بكه‌ن هانده‌ر بۆ ئافراندنا هه‌لكه‌فتنێن دیتر یێن باشتر.
هه‌لكه‌فتنێن مرۆڤى گه‌له‌كن و هه‌مه‌جۆرن، هنده‌ك دگشتینه و هنده‌ك تایبه‌تى، هنده‌ك جیهانینه و هنده‌ك هه‌رێمى، هنده‌ك نشتیمانینه و هنده‌ك ناڤچه‌یى، هنده‌ك جڤاكینه و هنده‌ك تویژى، هنده‌ك زانستینه و هنده‌ك وێژه‌یى، هنده‌ك ئاینینه و هنده‌ك سیاسى، هنده‌ك رێكخراوه‌یینه و هنده‌ك مللى، و..هتد، هنده‌ك ل ئاستێ رێكخراوێن جیهانى و نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتى دانپێداینه و هنده‌ك ل ئاستێ ده‌وله‌تێ و هنده‌ك ل ئاستێ ملله‌تان و هنده‌ك ل ئاستێ تویژان و هنده‌ك ل ئاستێ كه‌سان، هه‌نه پتریا خه‌لكێ جیهانێ زیندى دكه‌ن وه‌كو جه‌ژنا سه‌رێ سالێ و رۆژێن نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتى بریار پێداى، و هه‌نه ئاینه‌ك زیندى دكه‌ن وه‌كو رۆژێن بوونا پێغه‌مبه‌ران و جه‌ژنێن وان، و هه‌نه ل ئاستێ ده‌وله‌تان دهێن ساخكرن وه‌كو جه‌ژنێن نشتیمانى، و هه‌نه ل ئاستێ ملله‌تان دهێن زیندیكرن وه‌كو جه‌ژنێن جڤاكى و یێن وه‌رزێن سالێ و بیره‌وه‌ریێن گرنگێن ملله‌تى، و هه‌نه ل ئاستێ رێكخراوان دهێن ساخكرن وه‌كو رۆژا كرێكاران و ئافره‌تان و رۆژا دامه‌زراندنا رێكخراوان، و هه‌نه ل ئاستێ دامه‌زراوان و زانینگه‌هان و كۆمپانیان دهێن ساخكرن، ب هه‌لكه‌فتا دامه‌زراندنێ یان ئافراندنه‌كێ یان سه‌ركه‌فتنه‌كێ. و هه‌نه ل ئاستێ كه‌سى دهێته زیندیكرن وه‌كو رۆژا ژدایكبوونێ یان وه‌رگرتنا باوه‌رنامه‌كێ یان وه‌رگرتنا پله و پایه و فه‌رمانبه‌ریه‌كا گشتى یان پێكئینانا هه‌ڤژینیێ یان سه‌ركه‌فتنه‌كا كه‌سوكى. و ل هه‌مى ڤان هه‌لكه‌فتناندا خرڤه‌بوونێن جه‌ماوه‌رى چێدبن و پیرۆزبایى لێك دهێن گوهۆرین و چالاكیێن جۆراوجۆر دهێنه‌كرن وكارلێكیه‌كا جڤاكى چێدبیت و دبیته هانده‌رێ لێكنێزیكبوونا خه‌لكى و پێشڤه‌چوونا په‌یوه‌ندیێن مرۆڤایه‌تى.
هه‌ر ملله‌ته‌كى و هه‌ر ده‌وله‌ته‌كێ گه‌له‌ك بیره‌وه‌رى و هه‌لكه‌فتن هه‌نه، و هه‌ر ئێكێ ژى تایبه‌تمه‌ندى و گرنگیا خوه هه‌یه و ب بریارێن فه‌رمى یێن حوكمه‌تێن ده‌وله‌تان بووینه رۆژێن هه‌لكه‌فتنان و دهێنه زیندیكرن.
نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتى گه‌له‌گ رۆژێن دیاركری بۆ هه‌لكه‌فتنان ده‌ستنیشانكرینه و ب چالاكیێن جۆراوجۆر زیندى دكه‌ت، ب مه‌ره‌ما خزمه‌تا مرۆڤایه‌تیێ و تۆێژێن جڤاكى و داهێنانێن زانستى و ژبۆ هاندانا خه‌لكى كو دووڤچوونا به‌رنامه و چالاكیێن ریكخراوا جیهانى بكه‌ن و حه‌زژێ بكه‌ن و هشیاریا نێڤده‌وله‌تى خورت بكه‌ت و هاندانا كارێ جیهانى بكه‌ن، و پتریا هه‌لكه‌فتنێن جیهانى جڤاتا گشتى یا نه‌ته‌وه‌یێن ئێگرتى یان جڤاتا ته‌ناهیا نێڤده‌وله‌تى بریار پێداینه. هه‌روه‌كو ب ده‌هان رۆژێن سالێ ب رۆژێن تایبه‌ت ب هه‌لكه‌فتنه‌كێ یان ب روودانه‌كێ یان ب تۆیژه‌كێ یان ب كاره‌كى یان ب چالاكیه‌كێ ناڤكرینه و چالاكیێن جۆراوجۆر و سه‌رتاسه‌رى بۆ دكه‌ن، وه‌كو رۆژا ئافره‌تان و رۆژا زمانى و رۆژا فێربوونێ و رۆژا دژى توندوتیژیێ و رۆژا به‌خته‌وه‌ریێ و رۆژا ساخله‌میێ و رۆژا ژینگه‌هێ و…هتد.
ئه‌ڤ هه‌مى هه‌لكه‌فتنه ئافراندنێن مرۆڤینه د ده‌مه‌كى دا هاتینه ئه‌نجامدان و ژبه‌ر گرنگیا وێ ئافراندنێ بوویه هه‌لكه‌فتن و دهێته زیندیكرن.
هه‌لكه‌فتن د پیرۆزن، لێ هه‌مى ده‌م یێ پیرۆزه و هه‌ژى ساخكرنێ و ئه‌نجامدانا چالاكیێن گرنگن و هه‌ر چالاكیه‌كا باندۆرا خوه یا ته‌ڤایى هه‌بیت دبیته هه‌لكه‌فتن و دهێته زیندیكرن.
ژیان بخوه هه‌لكه‌فتنه، هه‌مى ده‌م هه‌لكه‌فتنن، ده‌م و ژیان هه‌لكه‌فتنن و هه‌لكه‌فتنان دئافرینن، یا پێدڤیه خودان ژیر داهێنانێن باشتر بئافرینن پێناڤى ژیانه‌ك باشتر.
ب هه‌لكه‌فتنا سه‌رسالێ یا گرنگه مرۆڤ بزاڤ و چالاكى و ژیانا خوه بكه‌ته ترازیا پیڤانێ دا و ب هه‌له‌سه‌نگینیت، كا چه‌ندا به‌رهه‌مداره، ل ڤان 365 رۆژێن بۆرى مه چكر و مه ل به‌ره چ بكه‌ین ل ڤان 365 رۆژێن بهێن.
ده‌مى خول و وه‌رزێن خوه هه‌نه، گاڤ و ئه‌لند و سپێده و نیڤرۆ ئیڤار و ئاڤابوون، شه‌ڤ و رۆژ و هه‌یڤ و سال، ئه‌ڤجا ژى مرۆڤى دابه‌شكرنا وێ كریه دا باشتر لێ بزانیت، چڕكه و خۆله‌ك و ده‌مژمێر و رۆژ و حه‌فته و هه‌یڤ و سال، و رێڤه‌چوونا ده‌مى ناهێته كونترۆلكرن لێ دهێته رێخستن گۆره‌ى كار و به‌رنامان.
سه‌رێ سالێ، سالا نوى، رۆژه‌ك نوى، خولا سالێ زڤریڤه، لێ هه‌رۆژ رۆژا نوویه، ئه‌گه‌ر سه‌رێ سالێ پیرۆزه، هه‌مى رۆژ د پیرۆزن، ئه‌گه‌ر سه‌رێ سالێ هه‌ژى ئاهه‌نگ و شاهیانه هه‌مى رۆژ هه‌ژى ئاهه‌نگ و شاهیانه، هه‌مى ده‌م و هه‌مى ژیان هه‌ژى ئاهه‌نگ و شاهیانه، مه ژیانه‌ك هه‌یه، ده‌مه‌ك هه‌یه دڤێت ئه‌ڤ ده‌مه بهێته رێخستن و بكارئینان كو ژیان پتر به‌رهه‌مدار و خۆش بیت.
سه‌رێ سالا زاینى، رۆژه‌ك پیرۆزه و ئاهه‌نگا ته‌ڤایه، دامه‌زراوێن نیڤده‌وله‌تى و حكومى و رێكخراوه‌ى هه‌لسه‌نگاندنا خوه یا سالانه دكه‌ن، و ئه‌ڤه كاره‌ك گرنگ و پێدڤیه، و هه‌ر تاكه‌كى ژى رۆژا زاینا خوه هه‌یه، وه‌كو خولا سالێ زڤرى وێ رۆژى ئه‌و سه‌رسالا وى یه، و دڤێت مرۆڤ هه‌له‌سه‌نگاندنا سالا خوه بكه‌ت هه‌روه‌كو یا پێدڤیه مرۆڤ هه‌لسه‌نگاندنا خوه یا هه‌یڤانه و رۆژانه و هه‌مى ده‌مانه بكه‌ت، و ئه‌و كۆما هه‌لكه‌فتن و بیره‌وه‌ریێن جیهانى و مرۆڤایه‌تى و هه‌رێمایه‌تى و ده‌وله‌تى و مللى و تویژى و رێكخراوه‌ى و كه‌سۆكى ببنه ماده‌یێ خۆهشیاركرن و ره‌وشه‌نبیركرنێ پێناڤى گه‌شه‌كرن و پێشڤه‌برنا هه‌مى بیاڤێن ژیانێ.
ده‌م پێدڤى رێخستنێ یه، و ژ بۆ رێخستنا ده‌مى پێدڤیه مرۆڤ چه‌ند خاله‌كێن گرنگ ل به‌رچاڤ بگریت، ژ وان ده‌ستنیشانكرنا دید و په‌یاما كه‌سۆكى د ژیانێ دا، كو پێدڤیه هه‌ر كه‌سه‌ك هه‌ست ب به‌رپسیاریا خوه بكه‌ت د ژیانێ دا و بزانیت كو په‌یامه‌ك هه‌یه و خوه د په‌یاما خوه بگه‌هیت و پیته‌ى پێ بده‌ت و ژ هزركرنێ بكه‌ته پلان و كار بۆ بجهئینانا وێ بكه‌ت، و به‌رنامێ خوه یێ ده‌مى دانیت بۆ گه‌هاندنا په‌یاما خوه. هه‌روه‌سا پێدڤیه ئارمانجێن خوه ب زه‌لالى دیاركه‌ت و ده‌مه‌كێ ده‌ستنیشانكرى بۆ بجهئینانا وان دانیت. زێده‌بارى رێخستنا به‌راهیێن كارى، كو پێدڤیه هه‌ر تاكه‌ك بهایێن وان ئه‌ركان بزانیت یێن كو پێدڤیه ل گاڤان یان ل ده‌مژمێران یان ل رۆژان یان ل حه‌فتیان یان ل هه‌یڤان یان ل وه‌رزان یان ل سالێ دا بكه‌ت و بجهبینیت، و پاشى ژى هه‌لسه‌نگاندنا كارێ بجهئینانێ بكه‌ت ئه‌و ژى ڤه‌گه‌ریان ل وان پلانێن داناى بۆ بجهئینان ئارمانجان ل هه‌مى قووناغان و هه‌ڤبه‌ركرن ل گه‌ل ده‌مێ بۆ داناى بۆ هندێ چ ده‌م ب هه‌روه نه‌چیت.
گه‌ر رێخستنا ده‌مى بۆ تاكى هنده گرنگ بیت، چ پێنه‌ڤێت بۆ ده‌وله‌ت و حوكمه‌تان و دامه‌زراوان و كۆمپانیان كو خودان ئارمانج و په‌یام و به‌رژه‌وه‌ندن، گرنگتره، دڤێت ب هه‌مان شیوه و هوورتر رێخستنێ د ده‌مێ خوه دا بكه‌ت.
ده‌م گرنگه و ژ ده‌ستدانا ده‌مى ژده‌ستدانا بیاڤێن ژیانێ و ده‌لیڤێن پێشكه‌فتن و وه‌رار و گه‌شه‌بوونێ یه، راسته گه‌له‌ك ده‌م ژمه چوویه و دێ گه‌له‌ك ده‌مێ دى ژى ب هه‌روه چیت، لێ دره‌نگى د ده‌مى دا نینه، ئه‌وا چووى لێبگه‌ره ناڤه‌گه‌ریته‌ڤه، ئه‌وێ ماى كو تو تێداى گرنگه، بگره بلا یا به‌رهه‌مداربیت، یا گرنگ د ڤێ هه‌بوونێ دا مرۆڤ چه‌ند دشێت د ده‌مى تێدا كاربكه‌ت و داهێنانێ بكه‌ت و ژیانێ خۆشتر و باشتر لێكه‌ت.
ره‌وایا قانوونى و ئیرادا ملله‌تى
ئحسان ئامێدى
ره‌وایى رێككه‌فتنه ل گه‌ل بنه‌مایێن قانوونى، پێناڤى بجهئینانا به‌ندێن وێ ل سه‌ر ده‌وله‌تێ و هه‌ڤوه‌لاتیان، ئانگو پێگیریا ده‌وله‌تێ و تاكێن جڤاكى ب بنه‌مایێن قانوونى و سه‌پاندنا پرانسیبا سه‌روه‌ریا قانوونى ل سه‌ر ده‌وله‌تێ و سازیێن ده‌وله‌تێ و تاكێن جڤاكى. و ئه‌ڤه دابینكه‌را ماف و ئازادیێن جڤاكى و ئابوورى و سیاسى یێن هه‌ڤوه‌لاتیانه
قانوونێ ژى وى ده‌مى ره‌وایا خوه هه‌یه ده‌مێ دستوور ده‌ربرینێ ژ ئیرادا ملله‌تى بكه‌ت و ب راپرسینه‌كا گشتى هاتبیته په‌سه‌ندكرن، و ژلایێ جڤاتا قانووندانانێ یا هه‌لبژارتى ژ لایێ ملله‌تى ڤه بهێنه ده‌رئینان.
د سیسته‌مێ حوكمرانیا مه‌ده‌نى دا، یاكو بنه‌مایێن دیمۆكراسى پێره‌و دكه‌ت، دستوورێ په‌سه‌ندكرى ژلایێ ملله‌تى ڤه هه‌یه و قانوون سه‌روه‌ره، و دامه‌زراویێن ده‌ستهه‌لاتێ گۆره‌ى قانوونێ ره‌وایا خوه ژ ملله‌تى وه‌ردگرن و ده‌ربرینێ ژ ئیرادا ملله‌تى دكه‌ن و ب رێیا هه‌لبژارتنێن گشتى و ب ده‌نگێن خه‌لكى ب رێیێن ئاشتیانه ده‌ستهه‌لاتێ وه‌ردگرن و راده‌ستى یێ سه‌ركه‌فتى د هه‌لبژارتنان دا دكه‌ن.
عیراق نموونه‌كێ سه‌یره د حوكمرانیا ده‌وله‌تێ دا ل جیهانێ، چونكى عیراق ده‌وله‌ته‌كا ب خورتى چێكریه ژ پێكهاتێن ژێكجودا و هه‌ڤناكۆك و ب درێژاهیا ته‌مه‌نێ خوه نه‌شیایه حوكمرانیه‌كا ده‌ربر ژ ئیرادا پتریا خه‌لكى پێكبینیت، ل به‌راهیا چێكرنا ده‌وله‌تا عیراقێ ژلایێ ئنگلیزى ڤه، ئنگلیزى عیراق (ولایه‌تا به‌سرا و ولایه‌تا به‌غدا) داگیركربوو و كره شاهینشاهى و شاهه‌ك بۆ عیراقێ ژ سعوودیه ئینان و ل سالا 1921 زاینى مه‌مله‌كا عیراقێ دامه‌زراند و سیسته‌مه‌كێ حوكمرانیێ ل دووڤ سیاسه‌تا خوه دانا، پاشى ل سالا 1925 ولایه‌تا مووسل یا پتریا كوردى ل سه‌ر زێده‌كر.
عیراق یا فره‌ئه‌تنى، عه‌ره‌ب كورد، توركمان، ئاشوورى و كلدان، و فره‌ئاینى، مسلمان، كریستیان، ئێزدى، جوهى، سابیئه و چه‌ندین مه‌زهه‌ب، مێژوویه‌كا خویناویا حوكمداریێ هه‌یه، یا ب ساناهى نینه، ئه‌ڤ پێكهاته هه‌مى پێكڤه د ده‌وله‌ته‌كا سه‌قامگیر دا بژین بێى رێكه‌فتنه‌كا سیاسى و قانوونا هه‌مى پێكهاتان ل سه‌ر بنه‌مایێ هه‌ڤوه‌لاتیبوونێ و وه‌كهه‌ڤیێ.
له‌وان ژى عیراق د به‌رده‌وامیا گێژه‌ڤانكا شه‌رێ ناڤخوه‌یى دابوویه، ده‌ستهه‌لاتداران ل گه‌ل خوه بخوه و پاشى ژى ل گه‌ل پێكهاتێن جڤاكى و ئاینى و سیاسى د ده‌وله‌تێ دا، پێناڤى سه‌پاندنا ده‌ستهه‌لاتا خوه توندوتیژى دژى هه‌مى پێكهاتان بكارئینایه و سه‌ركوتكرینه.
ژ دانانا مه‌لكى بۆ عیراقێ هه‌تا روخاندنا رژێما سه‌دامى، هه‌مى ده‌ستهه‌لاتداران ب خورتى خوه سه‌پاندیه و ب كۆده‌تایێن له‌شكرى و ب پشته‌ڤانیا ده‌ره‌كى هاتینه، و چیان ژ وان نه‌شیاینه ده‌ربرینێ ژ ئیردا ملله‌تى بكه‌ن و دستووره‌كێ مه‌ده‌نى یێ جێگیر دانن و كێشه و گرفتێن خه‌لكێ عیراقێ ب پێكهاتێن وێ ڤه چاره‌سه‌ركه‌ن، له‌وا عیراق هه‌رده‌م د قه‌یرانێن ده‌ستهه‌لاتێ و سیاسى دا بوویه و كاره‌سات و مه‌رگه‌سات ژێ چێبووینه.
ئه‌وا دبێژنێ شۆره‌ش ب تێگه‌هێ زانستى ل عیراقێ چێنه‌بووینه، ئه‌وا بووى كۆده‌تا بوونه ل سه‌ر ده‌ستهه‌لاتى، چونكى ئه‌و رژێمێن د ئه‌نجامێن وان بزاڤێن سیاسی دا هاتین ب كۆده‌تایێن له‌شكرى و ب توندوتیژیێ هاتبوونه و نه‌شیان گوهۆرینێن رهوریشالى یێن ئابوورى و سیاسى و جڤاكى بكه‌ن و و ئاسایشێ و ئازادیێ دابینكه‌ن و سه‌قامگیریێ بجهبینن، هه‌مى خه‌م و گرینگیدانا كۆده‌تاچیا سه‌پاندن و پاراستنا ده‌ستهه‌لاتا خوه بۆ ل سه‌ر حسێبا خوین و گیان و ره‌نجا خه‌لكێ.
دۆزا كوردى ل كوردستانا عیراقێ ئێك ژ پرسێن سه‌ره‌كى بوو كو دخواست ب گۆره‌ى رێكه‌فتنێن دامه‌زراندنا ده‌وله‌تا عیراقێ هه‌ر ل به‌راهیا دامه‌زراندنا وێ هاتبا چاره‌سه‌ركرن، لێ عه‌قلیه‌تا شۆفینى و سیاسه‌تا توخمپه‌رستیا عه‌ربى نه به‌س ئه‌ڤ پرسه چاره‌سه‌رنه‌كر، به‌لكى سیاسه‌تا به‌هژاندنا نه‌ته‌وه‌یا كوردى د ناڤ نه‌ته‌وا عه‌ربى په‌یره‌وكر و شه‌ڕێ پاكسازیا نه‌ژادى و جینۆسایدكرنا كوردستانێ ئه‌نجامدا و پتریا كوردستانا عیراقێ وێرانكر.
ل نیسانا 2003 رژێما دكتاتۆرى روخاند و راگه‌هاند كو دووماهى ب سه‌رده‌مێ خویناویێ ده‌ستهه‌لاتداریێ ب عیراقێ ئینا، و عیراقا دیمۆكراتیا فیدرالیا دستوورى دامه‌زراند!، و ده‌لیڤه بۆ ته‌عه‌دودیا سیاسى و هه‌لبژارتنێن گشتى ڤه‌بوو و هه‌ڤڕكى ل سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ ب شیوازێن دیمۆكراتى كارپێكرن، لێ ژبه‌ركو كلتوورێ سیاسى و جڤاكیێ عیراقێ كلتووره‌كێ تاكره‌و و سه‌پێنه‌ره، له‌وا لایه‌نێن سیاسى و جڤاكى و ئاینى نه‌شیان سه‌رده‌میانه سه‌ره‌ده‌ریێ ل گه‌ل ده‌ستودارێ هاتیه پێش بكه‌ن و جاره‌كا دى ل بن ناڤێن ژێكجودا سه‌رژنوى خه‌له‌كه‌كا دى یا عیراقا خویناوى ده‌ستپێكرن. شه‌ڕێ لایه‌نێن سیاسى و شه‌ڕێ ئاینى و شه‌ڕێ مه‌زهه‌بى ب دژوارى سه‌رهلدا، و گه‌نده‌لیێ هه‌مى چۆمكێن ژیانێ و سازیێن سیاسى و كارگیرى ڤه‌گرتن و بیكارى به‌ربه‌لاڤبوو و خزمه‌تێن گشتى كێمبوون و پێدڤیێن بنه‌كى یێن ژیانێ نه‌هاتن بجهئینان، و برسێ كه‌رته‌كێ مه‌زنێ جڤاكى گرت، خوه شه‌ڕێ دژى كوردستانێ ژى هه‌رێ به‌رده‌وام ماڤه، و كۆما پرسێن هه‌لاویستى نه‌هاتن چاره‌سه‌ركرن!. ئێدى ل عیراقا نوى ژبلى ته‌عه‌دودیا سیاسى هه‌ر تشته‌ك به‌ر ب خراپتریێ و ویرانیێ ڤه چوو.
شازده سالێن ب ناڤێ حوكمرانیا دیمۆكراتى ل عیراقێ، ئه‌و ده‌ستهه‌لاتێن ل ئه‌نجامێن هه‌لبژارتنان هاتیه پێكئینان ده‌وله‌ت به‌ر ب خراپتریێ ڤه بر، و دستوور ب جهنه‌ئینا و سه‌ربۆره‌كا خرابكارئینانا ده‌ستهه‌لاتێ حوكمرانیا فاشل نیشادا و ب تالانبرنا سه‌روه‌ت و سامانێ ملله‌تى تاوانبار بوون و ب گه‌نده‌ل هاتن نیاسین، و نه‌شیان پێدڤیێن خه‌لكى دابینكه‌ن و گیروگرفتێن وان چاره‌سه‌ركه‌ن، بارودۆخ گه‌هشته راده‌كێ مه‌ترسیدار زێده‌تر نه‌هێته قه‌بوولكرن، له‌وان پتریا خه‌لكێ عیراقێ نه‌رازیبوون و رژیاینه سه‌ر جادێ دژى حوكمه‌تێ.
رژیانا خه‌لكى ل سه‌رجادێ و خوپیشاندانێن به‌رده‌وام دژى دامه‌زراوێن حكمرانیێ ل عیراقێ، به‌رى هه‌ر ده‌ستێوه‌ردانه‌كێ ده‌ربرینه ژ ئیرادا خه‌لكێ بێكار و برسى و نه‌رازى ژ ئیدارا حوكمرانیێ و هه‌ژمۆنا ده‌ره‌كى، ئه‌ڤه كۆده‌تایه‌كا جه‌ماوه‌ریه ب رێیا ئاشتیانه.
د ڤى ده‌ستودارى دا، ده‌ستهه‌لات ل عیراقێ د بارودۆخه‌ك مه‌ترسیدار دایه و راستگۆیى ژ ده‌ستدایه، و یا د تاقیكرنه‌كێدا كا دێ چاوا باوه‌ریێ ڤه‌گه‌رینیت ب رێیا یان چاكسازیێن بنره‌تى یان بسه‌پاندنا ئیرادا خوه بكارئینانا توندوتیژیێ كو یا ره‌دكریه، یان دێ راده‌ستى ئیرادا خۆنیشاده‌ران بیت، ئه‌ڤه ژى یا ره‌وا نینه، و قه‌بوولكرنا ژیوارێ كۆده‌تایێ یه، و هێزێن ده‌ستهه‌لاتدار ب چ ره‌نگا قه‌بوول ناكه‌ن!؟.. ل ناڤبه‌را ڤان بژاران دا پێكهاتنه‌كا مه‌رجداره و مه‌ترسیداره.
خۆنیشانده‌ر و ره‌وتێ نه‌رازى ژ حوكمرانیا عیراقێ ژماره‌ك زۆره هه‌ژى هندێ یه داخوازێن وان ل به‌رچاڤبگرن و سه‌رده‌میانه سه‌ره‌ده‌ریێ دگه‌لدا بهێته‌كرن، هه‌رچه‌نده داخوازێن وان د ره‌وانه لێ گومانه‌ك ژى هه‌یه هنده‌ك مه‌به‌ستێن نه‌دیاركرى هه‌بن، و بێهنا كوده‌تایێ ژێ دهێت و رێكخستنێن نه‌ته‌وه‌یى و نشتیمانیێن عه‌ره‌بى ب پشته‌ڤانیا ده‌ره‌كى پێرادبن!.
ل عیراقێ حوكمه‌ته‌ك ره‌وا هه‌یه، ده‌ربرینێ ژ ئیرادا ملله‌تى دكه‌ت، و ب هه‌لبژارتنێن گشتى هاتیه، هه‌روه‌سا خۆنیشاده‌ر ژى هه‌نه ئه‌و ژى ده‌ربرینێ ژ ئیرادا ملله‌تى دكه‌ن، چونكى ژمارا وان زۆره و شیاینه ده‌وله‌تێ بهه‌ژینن، نها دو ئیراده هه‌نه، كێشوڤه‌كێشێ دكه‌ن، و ره‌وشا سیاسى و كارگیرى و ئابووریا عیراقێ ئیفلیچ كریه، ئه‌ڤ ره‌وشه یا پێدڤى چاره‌سه‌رك ب له‌زه، دخوازیته هه‌لوه‌شاندنا په‌رله‌مانى و سه‌رژنوى هه‌لبژارتنا وى داكو هه‌ر ئیراده‌ك قه‌بارێ خوه وه‌رگریت و بكه‌ڤیته بن بارێ به‌رپسیاریا خوه.
حه‌تا نها بنه‌مایێن دیمۆكراتیێ وه‌كو فره‌پارتایه‌تى و هه‌لبژارتنێن گشتى و ئازادیا سیاسى و راده‌ربرین و خۆنیشادانا هه‌تا راده‌كى ل عیراقێ هه‌نه، له‌وان خۆنیشاده‌ر دشێن ڤێ گڤاشتنێ بكه‌ن و حوكمه‌تێ نه‌چاركه‌ن دانوستاندنان دگه‌لدا بكه‌ت و هنده‌ك داخوازێن وان بجهبینیت!، لێ نه‌دووره داخوازێن زێده و گڤاشتنێن زێده په‌قینه‌كا نه‌چاڤه‌رێكرى لێ بكه‌ڤیت و بارودۆخ ئالۆزتر لێبهێت.
عیراق ل دۆریانه‌كێ یه، تاقیكرنا هێزا ئیرادایه، ئیرادا پرۆسا سیاسى یا ده‌ستهه‌لاتدار یا فه‌شه‌لا خوه د رێڤه‌برنا ده‌وله‌تێ دا خۆیاكرى، و ئیرادا هێزێن نه‌رازى و خۆنیشاده‌ر یا ده‌رئه‌نجامێ فه‌شه‌لا لایه‌نێ ده‌ستهه‌لاتدار گه‌شه‌كرى و به‌رفره‌ه بووى، و د ناڤ هه‌ر ئیراده‌كێ كۆمه‌كا ژێكجودا یا پێكهاتێن جڤاكى و بیر و بۆچوونان هه‌یه، د ده‌وله‌تێن وه‌كو عیراقێ یێن جڤاكێ وێ نه‌یێ هه‌ڤگونجاى، یا ب زه‌حمه‌ته هه‌مى پێكهاتێن وێ پێكبهێن ل سه‌ر شێوازه‌كێ گونجاى یێ حوكمرانیێ، له‌وان دێ یا باشتر بیت بۆ عیراقێ ببیته ده‌وله‌ته‌كا دیمۆكراتیا كۆنفیدرالى ل سه‌ر بنه‌مایێ جوداهیا ئه‌تنى و ئوولى، كو ده‌ربرینێ ژ خواست و پێدڤیێن هه‌مى تاك و پێكهاتێن جڤاكێ عیراقێ بكه‌ت.
بۆ هه‌رێما كوردستانێ بارودۆخه‌ك ئالۆزه، چونكى د عیراقا نوى دا هنده‌ك مافێن هه‌رَیمێ د دستوورى دا دجێگیركرینه و هنده‌ك ماف دهێنه بجهئینان، و هه‌رێم پشكداره‌كا كارایه د دامه‌زراوێن ده‌ستهه‌لاتداریێ دا ل عیراقێ، و به‌هرا خوه ژ بۆدجا گشتى هه‌یه هه‌وه‌كو كۆمه‌كا پایه و پله و فه‌رمانبه‌ریێن گشتى و ده‌ستكه‌فتیێن دیتر هه‌نه، د هه‌مان ده‌مدا هشتا هنده‌ك پرسێن چاره‌نڤیسى یێن هه‌رێما كوردستانێ ماینه هه‌لاویستى و یا ژ هه‌میان گرنگتر پرسا ده‌ستنیشانكرنا سنوورێ هه‌رێما كوردستانێ، كو وه‌سا دهێته هزركرن هه‌كه عیراقه‌كا لاواز و هه‌لوه‌شیاى و هه‌ڤپشك ل گه‌ل هه‌رێما كوردستانێ یا ب هێز یا ئاماده‌نه‌بیت ڤێ پرسێ چاره‌سه‌ركه‌ت و هه‌مى به‌ندێن دستوورى، ژ وانا مادێ 140 دستوورى یێ په‌یوه‌ندیدار ب سنۆرێ هه‌رێما كوردستانێ بجهبینیت، و ناهێته چاڤه‌رێكرن عیراقا خۆنیشاده‌ران ژى وان مافان بجهبینیت و نه دووره گوهۆرینه‌ك بكه‌ڤیته د دستوورى ژى دا و هه‌ول بده‌ن عیراقه‌كا ناڤه‌ندى چێكه‌ن و ئێدى ئه‌وا هه‌یى ژى بێخنه د مه‌ترسیێ دا.
له‌وا زۆرا پێدڤیه هه‌رێما كوردستانێ خوه بهێزتر بێخیت و هه‌مى به‌رهه‌ڤیان بكه‌ت بۆ هه‌ر نویاتیه‌كێ و كاربكه‌ت بۆ ڤه‌گه‌راندنا ده‌ڤه‌رێن كوردستانیێن ده‌رڤه‌ى ئیدارا هه‌رێمێ و به‌ر ب كۆنفیدرالیكرنا عیراقێ ڤه بچیت.
ل 2020 كابینا نه‌هێ سه‌ركه‌فتنا مسۆگه‌ره
ئحسان ئامێدى
ئه‌م یێ به‌ر ب سالا 202 زاینى ڤه دچین ب هیڤى و ئۆمێد ڤه. به‌رێز مه‌سرۆر بارزانى سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ د سه‌د رۆژیا ده‌ستبكاربوونا كابینا نه‌هێ د گۆتاره‌كا گرنگ دا سه‌ركه‌فتنا كابینا نه‌هێ بجهئینانا به‌رنامێ حوكمه‌تێ دا نیشادا و داكۆكى و رژدیا خوه نیشادا بۆ چاره‌سه‌ركرنا هه‌مى پرس و گرفتێن هه‌ین.
د ڤان سه‌د رۆژان دا خه‌لكێ كوردستانێ هه‌ست پیشڤه‌چوونێ كریه، سالا 2020، سێ سه‌د و شیسَت و پێنچ رۆژن، دێ سێ جار و نیڤا هند كار هێته‌كرن و ده‌مێ به‌رنامه كه‌فته سه‌ر راسته‌رێیێ دێ پێشڤه‌چوون و گه‌شه‌بوون بله‌زتر چیت. و چار سالێن ژیێ یاسایێ كابینێ 1460 رۆژن، پشتراستین دێ كوردستانا ب هێزتر بجههێت.
ئه‌م هه‌مى دزانین ژیان یا ب زه‌حمه‌ته و یا پرى ئالۆزى و ئاسته‌نگه لێ مرۆڤ یێ گه‌شبینه دێ ب كار و بزاڤا خوه ل سه‌ر وان هه‌مى ئاسته‌نگان دا زالبیت و سه‌ركه‌ڤیت.
مرۆڤى وه‌كو تاك پێدڤیێن خوه هه‌نه دێ ب بزاڤ و كارێ خوه هه‌ولده‌ت بده‌ستڤه بینیت، و وه‌كو ملله‌ت ژى پێدڤیێن خوه هه‌نه دێ هه‌ولده‌ت ب هه‌ڤرا خه‌بات و ململانێ بۆ كه‌ن دا وان ئارمانجان بده‌ستڤه‌بینن یێن كو ده‌ربرینى ژ ئیرادا ته‌ڤایى دكه‌ن و هاتینه ده‌ستنیشانكرن.
یا باشه مرۆڤ ب گه‌شبینى به‌رێ خوه بده‌ت ژیانێ و ئارمانجێن خوه ده‌ستنیشانكه‌ت و پلانان بۆ بجهئینانا وان دانیت.
هه‌رێما كوردستانێ ئه‌و قه‌وارێ سیاسى و نه‌ته‌وه‌یێ كوردستانێ یه یێ هه‌مى بنه‌مایێن ئاسایشا نه‌ته‌وه‌یى تێدا هه‌ین و د شیانان دایه بهێنه پێشڤه‌برن و گه‌شه‌یى پێ بهێته‌كرن.
د ڤى قه‌واره‌ى دا مرۆڤ وه‌كو تاك و وه‌كو كۆم و وه‌كو ملله‌ت ده‌ربرینێ ژ هه‌بوونا خوه باش دكه‌ت و ناسناما كه‌ساتیا خوه دبینیت.
هه‌رێم، هه‌رێما كوردستانێ یه، یا خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ یه، ره‌هه‌ندێ خوه یێ نه‌ته‌وه‌یى یێ هه‌یى، هیڤیا هه‌مى گه‌لێ كوردستانێ یه، ب بزاڤ و خه‌باتێ و ب ره‌نج و زه‌حمه‌تێ و ب گۆرى و قوربانیدانێ هاتیه دامه‌زراندن و پێشڤه‌برن.
هه‌رێما كوردستانێ تاكه قه‌وارێ سیاسیێ كوردستانیێ دانپێدایێ دستوورى و قانوونى و نێڤده‌وله‌تى یه، گه‌له‌ك قووناغێن پیشكه‌فتنێ ده‌ربازكرینه و هێشتا گه‌له‌ك قووناغ د رێیا وێ دانه داكو بگه‌هیته ئاستێ هیڤى و حه‌ز و ڤیانان.
هه‌رێما كوردستانێ هه‌مى بنه‌مایێن ئاسایشا نه‌ته‌وه‌یى، ده‌وله‌تێ تێدا هه‌نه، ل به‌راهیا هه‌میان ملله‌ت و وه‌لات، ئه‌ڤجا ژى ڤى ملله‌تى ئیرادا سه‌رخوه‌بوونێ هه‌یه و یێ توخمێن ئاڤاكرنێ په‌یدادكه‌ت و خه‌باتێ بۆ دكه‌ت و قوربانیێ بۆ دده‌ت.
هه‌رێم وه‌كو نشتیمان و گه‌ل وه‌كو خه‌لك و ئیراده و پێكهاتێن پێشمه‌رگه‌ى وه‌كو هێزا رزگاركه‌ر و پارێزڤان و حوكمه‌ت وه‌كو دامه‌زراوێن ده‌ستهه‌لاتداریێ و خزمه‌تكرنێ، و ئابوور وه‌كو شاده‌مارێ ژیانێ، و جڤاك وه‌كو ژێده‌رێ دابینكرنا توخمێن بزاڤ پێكه‌رێن هه‌مى بنه‌ما، و هه‌ڤگونجاندن و پێكڤه‌ژیان وه‌كو سه‌قامگیریا ناڤخوه‌یى، و دیمۆكراسیه‌ت وه‌كو سیسته‌م و هزرا هه‌ڤقه‌بوولكرنێ و فره‌یێ و رێزگرتنێ، و كه‌ساتیا سه‌ركردێن دلسۆز و خه‌مخۆر و ب شیان وه‌كو هێزێن كارتێكه‌ر ل سه‌ر هه‌مى چومكێن كارپێكه‌ر ل ئاستێ ناڤخوه و ده‌رڤه، زیده‌بارى دامه‌زراوێن ئاسایشا ناڤخوه‌یى و به‌رنامێن په‌روه‌رده‌كرن و فێركرن و ساخله‌مى و خزمه‌تگوزارى یێن جۆراوجۆر، كو ئه‌ڤه هه‌مى خوه د قه‌وارێ ده‌وله‌تاندا دبینه‌ڤه.
ئه‌ڤه هه‌مى ل هه‌رێما كوردستانێ هه‌نه و هێشتا ناهێلن ببیت ده‌وله‌ته‌ك سه‌ربخوه!، هۆیێن نه‌هێلانا هه‌رێمێ كو ببیت ده‌وله‌ت گه‌له‌كن، هنده‌ك ناڤخوه‌یى نه، و هنده‌كێن دى عیراقی نه، و هنده‌كێن دیتر هه‌رێمایه‌تى و نێڤده‌وله‌تى نه، ل ئاستێ ناڤخوه هه‌ر چه‌نده ل ریفراندۆما 25 ئیلۆنا 2017 پتر ژ 93% گۆتى به‌لێ بۆ سه‌ربه‌خوه‌یا كوردستانێ، لێ د هه‌مان بارودۆخدا لایه‌نه‌كێ سیاسى درێژى دا ناكۆكیێن ناڤخوه‌یێن مێژوویى و چوو د سه‌نگه‌رێ دوژمنى دا و ده‌ڤه‌ره‌كا مه‌زنا كوردستانێ ده‌ست ب دوژمنى ڤه به‌ردا، و نافمالیا كوردستانى ژێكڤه‌كر!، و ل ئاستێ عیراقێ كو هه‌رێما كوردستانێ قه‌واره‌كێ فیدرالیێ وێ یه، عه‌قلیه‌تا شۆفینى و ئاینى و تایفه‌گه‌رى و تاكره‌وى یا زاله د سیسته‌مێ حوكمرانیا عیراقێ دا، و هێشتا عیراقا فیدرالیا دیمۆكراتیا پێگیر ب ده‌ستوورى ئاڤا نه‌بوویه، و ل ئاستێ هه‌رێمایه‌تى كو هه‌رێما كوردستانێ پارچه‌كه ژ كوردستانێ و هه‌ڤسنووره دگه‌ل وان ده‌وله‌تان، رێگریا ده‌وله‌تێن هه‌رێمایه‌تى ژ به‌ر كو ئه‌وژى هه‌لگرێن هه‌مان عه‌قلیه‌تا حوكمداریا عیراقێ نه، زێده‌بارى ئه‌و وه‌سا خوه تێدگه‌هینن هه‌ر قه‌واره‌كێ كوردستانى ل هه‌ر پارچه‌كێ گه‌فه ل سه‌ر ئاسایشا نه‌ته‌وه‌یا وان ده‌وله‌تان، و ره‌نگڤه‌دانا خوه دكه‌ته سه‌ر پارچێن دى یێن كوردستانێ كو ل ژێر ده‌ستهه‌لاتا وان دانه، و ل سه‌ر ئاستێ نیڤده‌وله‌تى ژ به‌ركو ده‌وله‌تێن زلهێز گرێداى به‌رژه‌وه‌ندیێن ده‌وله‌تێن خوه‌نه ل گه‌ل داگیركه‌ران زێده‌بارى رێكه‌فتن و په‌یمانێن دابه‌شكرنێ، كو هشتا ده‌ست ژێ نه به‌رداینه.
د ڤى ده‌ستودارێ ئالۆز دا هه‌رێما كوردستانێ هه‌بوونا خوه سه‌پاند و به‌ر ب پێشڤه‌یه، ئه‌ڤ به‌ر ب پیشڤه ل هه‌مى ئاستان و ل هه‌مى بیاڤان بخوه‌ڤه دگریت، و هه‌مبه‌رى ركه‌به‌ریان دبیت!..
ل ئاستێ ناڤخوه ئاسایش و سه‌قامگیریا سیاسى و جڤاكى هه‌یه، لێ ململانا سیاسى سنۆرێ به‌رژه‌وه‌ندیێن هه‌رێمێ ده‌رباز دكه‌ت و مه‌ترسیێ چێدكه‌ت، و ئه‌و چارچووڤێ نشتیمانى و نه‌ته‌وه‌یێ پێگیر جێگیر نه‌بوویه. ژێرخانا ئابوورى به‌ر ب باشیێ یه لێ هشتا ئه‌و پشتراستى دروستنه‌كریه كو هه‌رێم دشێت پشتبه‌ست بیت ب داهاتیێ ناڤخوه‌یى، و خه‌لك چاڤه‌رێ یه هه‌مى داهاتى بهێته رێخستن و كۆمڤه‌كرن و رێكوپێككرن و ب زه‌لالى سه‌ره‌ده‌رى ل گه‌ل بهێته‌كرن. له‌شكرێ كوردستانێ ژماره‌ك زۆره و چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نیا وى باشه و گیانێ خۆگوریكرنێ ل ده‌ف خورته، لێ هشتا ئه‌و هه‌ڤگرتنا پیدڤى دروست نه‌بوویه، و پێدڤى ب زێده‌تر ب رێكوپیكى و مه‌شق و راهینانێن له‌شكرى و چه‌ك و ته‌كنولۆجیا له‌شكرى یا سه‌رده‌میانه‌نه. هه‌روه‌سا هنده‌ك پێدڤیێن بنه‌كى یێن ژیانێ دخوازنه چاره‌سه‌ریێن رهوریشالى، وه‌كو كێشا كاره‌بێ و سۆته‌مه‌نیێ و پشته‌ڤانیكرنا به‌ره‌هه‌مێن خومالى و كونترۆلكرنا بازارى د خزمه‌تا ته‌ڤایى دا و رێگرتن ل گه‌نده‌لیێ و قورخكاریێ.
مه باوه‌ره ئه‌م یێ به‌ر ب كوردستانه‌كا ب هێز ڤه دچین، كوردستانه‌كا ب هێز ب ده‌ستهه‌لاته‌كا ب هێز، ب به‌رنامه‌كێ تێروته‌سه‌ل، و ب ئیراده‌كا خورت، و ب دلسۆزیێ و خه‌مخۆریێ چێدبیت، ئه‌ڤرۆكه كابینا نه‌هێ یا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ب سه‌رۆكاتیا مه‌سرۆر بارزانى هه‌مى ئه‌و توخمێن كوردستانا ب هێز تێدا هه‌نه، ژ كه‌ساتیا وى یا ب هێز و ب سه‌ربۆر و شاره‌زا و دلسۆز و خه‌مخۆر و خودان به‌رنامه‌كێ به‌رفره‌ه و هه‌می بیاڤى، و یێ رژد و به‌رده‌وام ل سه‌ر بجهئینانا به‌رنامێ راگه‌هاندى و دووڤچوونا بجهئینانێ.
به‌رى چه‌ند رۆژان سه‌رۆكێ ئه‌نجوومه‌نى وه‌زیران به‌رێز مه‌سرۆر بارزانى ب هه‌لكه‌فتنا سه‌د رۆژیا ده‌ستبكاربوونا كابینا نه‌هێ گۆتاره‌كا گرنگ پێشكێشكر تێدا سه‌د رۆژێن كاركرنێ ئێخسته د ترازیا هه‌لسه‌نگاندنێ دا، و گۆت ب باوه‌ریا مه، مه قووناغێن باش برینه و ره‌وتێ كارێ خوه مه دانیه سه‌ر رێیا راست و ده‌ستكه‌فتیێن پێشچاڤ ب ده‌ستڤه هاتینه، هه‌روه‌سا گۆت، مه حوكمه‌ته‌ك دڤێت خزمه‌تا خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ بكه‌ت، و ئه‌م دوپات دكه‌ینه‌ڤه بۆ ئاڤاكرنا كوردستانه‌كا ب هێزتر و حوكمه‌ته‌كێ كو د خزمه‌تا خه‌لكى دا بیت، و هه‌ر چیا د شیانێن مه دا بیت دێ كه‌ین بۆ خزمه‌تكرنا خه‌لكێ كوردستانێ، ئۆمێدا مه زۆره حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ دێ ل ئاستێ چاڤه‌رێكرنا خه‌لكى دا بیت.
تنێ د سه‌د رۆژان دا كابینا نه‌هێ یا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ب سه‌روكاتیا رێزدار مه‌سرۆر بارزانى شیایه نافمالیا هه‌رێمێ رێكبێخیت و سه‌قامگیریا ناڤخوه‌یى دابینكه‌ت و و ریبرى گه‌نده‌لیێ ببیت و چاكسازیێ ده‌ستپێبكه‌ت و زه‌لالیێ د داهاتى دا ڤه‌گه‌رینیت و داهاتیێ هه‌رێمێ زێده‌تر لێكه‌ت و بیرۆكراتیه‌تێ و رۆتینێ كێمبكه‌ت و دامه‌زراوێن حوكمه‌تێ كاراتر بكه‌ت و ل سه‌ر پێدڤى و داخوازێن بنه‌كى یێن خه‌لكى راوه‌ستیت و چاره‌سه‌ربكه‌ت، و په‌یوه‌ندیان دگه‌ل حوكمه‌تا فیدرالى باشتر لێكه‌ت، و د كارێ به‌رده‌وام دایه بۆ چاره‌سه‌ركرنا هه‌مى كێشێن هه‌لاویستى ل گه‌ل حوكمه‌تا فیدرالى وه‌كو كێشا ده‌ڤه‌رێن كوردستانیێن ده‌رڤه‌ى ده‌ستهه‌لاتا هه‌رێمێ و پرسا بۆدجا گشتى و به‌هرا هه‌رێمێ ژ بۆدجێ و ژ به‌هره‌یێن حوكمرانیێ و سه‌روه‌ریێ و پێشمه‌رگه‌ى و قه‌رێن خه‌لكێ زیانڤێكه‌فتى و چاره‌سه‌ركرنا ناكۆكیێن پرۆسه‌یێن نه‌فتێ و داهاتیێ گشتى.
حوكمه‌ته‌ك هۆسا جدى و خه‌مخۆر بیت ل سه‌ر هه‌مى پرس و گرفتێن خه‌لكى و هه‌رێمێ ل سه‌ر هه‌مى ئاستان و ئه‌و بخوه پێداچوونێ د كارێ خوه‌یێن سه‌د رۆژى دا بكه‌ت و ب گرۆڤه و به‌لگه بهه‌لسه‌نگینیت ب گرۆڤه، و ئه‌نجامێن پێشچاڤێن پێشڤه‌چوون و گه‌شه‌بوونێ نیشا بده‌ت، مسۆگه‌ر دێ یا سه‌ركه‌فتى بیت، چونكى ئه‌ڤه به‌راهیا ده‌ستپێكرنا كارى یه، و گه‌له‌ك سه‌د رۆژێن دى ل پێشیا وێ نه كو هه‌مى به‌رنامێ خوه‌یێ راگه‌هاندى و بریار پێداى بجهبینیت.
نیشانێن پێشڤه‌چوون و گه‌شه‌دانێ دیارن، ده‌ستپێك یا باش و ساخله‌مه، ژ بیركرنه‌كا باش بۆ گۆتنێن باش بو كریارێن باش یا دچیت، ئه‌م باوه‌رین سالا 2020 دێ بیته سالا پێشڤه‌چوون و گه‌شه‌بوونا هه‌مى چومكێن ژیانێ ل هه‌رێما كوردستانێ و دێ خه‌لكێ كوردستانێ ل ژێر ریبازا پارتى و بارزانى ئاسایشێ و ئازادیێ و سه‌رفرازیێن باشتر ب ده‌ست خوه‌ڤه ئینیت، و كوردستانه‌كا ب هێزتر دێ بجههێت.
ئه‌ڤ چ ره‌وشه!؟..
ئحسان ئامێدى
ره‌وشه‌ك ئالۆزه، ده‌وروبه‌ر هه‌مى ئاگرن، ئه‌و بخوه ئاگرن و د ئاگرێ خوه‌دا سۆژن، چه‌قێن وان ب مه دكه‌ڤن، هه‌ر لایه‌كێ بچیێ خراپتره، دگه‌ل خوه د خرابن، ل گه‌ل یێن ده‌وروبه‌رێن خوه خرابترن، ل گه‌ل یێن خوه د باش نینن دێ چاوا ل گه‌ل یێن دى دباش بن، زانا دبێژن هه‌كه ته بڤێت یێ ته‌نا بى ته‌نایێ بده جیرانى ژى دا د ته‌نایێ دا بمینى، و یێ بۆ ئێكى نه‌خۆشكه‌ت دێ بۆ وى ژى نه‌خۆش بیت، سته‌مكار د ئاگرێ سته‌مكرنێ دا دكه‌لیت، هه‌كه هه‌ڤكارێن وى ژى د سۆدمه‌ندبن د سته‌مكاریێ دا ل دووماهیێ دێ سته‌مكار و هه‌ڤكارێن وى د ئاگرێ سته‌ما وى و كه‌ربوكینا سته‌ملێكریان دا سۆژن.
مێژوویا سته‌مكاران بخوینن بزانن چ ب سه‌رێ خه‌لكێ خوه ئینایه به‌رى خه‌لكێ دیتر، پاش بزانن كا دووماهیا وان چاوا بوویه و ب چ ب سه‌رێ وان هاتیه، و میژوویێ جهێ وان ل كیش به‌رپه‌ران نڤیسه و په‌ند و وانان لێببینن.
دووهى ده‌ستهه‌لاتدارێن ڤان ده‌وروبه‌ران سته‌مكارێن درندانه‌بوونه، حه‌تا بۆسته‌كا عه‌ردێ ئێكێ دیتر داگیردكر شه‌ر و كوشتن و تالانكرن دكر، حه‌تا بیروباوه‌رێن خوه دسه‌پاندن بیروباوه‌ر و كلتۆرێ یێن دى ژناڤدبرن، حه‌تا مزگه‌فته‌ك ئاڤادكر ب ده‌هان دێر و كنیشت و په‌رستگه‌ه خراب دكرن، حه‌تا هه‌ڤركه‌كێ خوه دكوشت ب ده‌هان ژ خه‌لكێ خوه ژى دكرنه گورى و قوربان، یا ب ناڤێ شارستانیه‌ت و پێشكه‌فتنا وان سه‌رده‌مان دا ناسین ل سه‌ر كلوخێن مرۆڤان و گیانێ جانان و خوینا گه‌نجان و وێرانكرنا وه‌لاتان دهاته نژینین، ئاڤاكرنه‌كا بێ بنیات بوو و ئاڤاهیه‌كێ هژهژین بوو، له‌وا هندى ئاڤادكر هه‌ر ب سه‌رێ واندا د هه‌رفت، میّژوویه‌كا شه‌رانگیرى و خویناوى و یرانكه‌ر، ب ملیۆنان گۆرى و قوربان پێناڤى ناڤێ سته‌مكاره‌كى!. ده‌ستهه‌لاتدارێن ئه‌ڤرۆ ژى میراتگرێن وان به‌ره‌بابانه و هه‌لگرێن وى كلتوورى نه، وه‌كو وانه و خراپترن و وه‌سا دهێت پێشبینیكرن یێن بهێن ژى دێ د وه‌سا بن و خراپتر بن، كوشتنه، سوتنه، دزیه، تالانه، ژناڤبرنه، و وێرانكرنه، ئه‌ڤه‌یه كلتۆرێ ملله‌تێن ده‌وروبه‌رێن كوردستانێ و شانازیێ پێ دبه‌ن و ل سه‌ر دچن، هه‌ر رژێمه‌كا چووى ئێكا خراپتر هاتیه شینێ، ب كوشتنێ و ژناڤبرنێ هاتینه و هه‌ر ب وێ رێ چووینه، ئه‌ڤه گورگن، هه‌ڤدو درینن، یێن دى هه‌كو پێچێبیت دبرینن، چ خزمه‌تا شارستانیه‌تێ و مرۆڤایه‌تیێ نه‌كریه و ژێ ناهێت بكه‌ن، مرۆڤ چاڤه‌رێ چ باشیێ لێناكه‌ت، تنێ ب هێزێ به‌رسڤا وان دهێته‌دان، (قوه‌ت عله‌تى دبریت)، كوردستان یا خواستیه خوه بهێز بێخیت، ئه‌و هێزا دشێت به‌رسینگا وان ركه‌به‌ریا بگریت، كو خوه دهه‌ڤگرتنێ و میساقێ نه‌ته‌وه‌یى و نشتیمانى دا دبینیته ڤه.
كوردستان وه‌لاته‌كێ ئارامبۆیه، چونكى خه‌لكێ وێ مرۆڤێن ئاشتیخواز جامێربوونه، لێ هه‌ر ئه‌ڤ وه‌لاته مه‌یدانا شه‌ر و ململانا هێزێن ده‌وروبه‌ران بوویه، و ژلایێ وانڤه هاتیه داگیركرن و پارچه‌پارچه‌كرن و لێكڤه‌كرن و بێ به‌هركرینه ژ ئاساییترین مافێن وانێن ره‌وا، و هه‌ر پارچه‌ك بوویه پشكه‌ك ژ هه‌ڤكێشێن وێ ده‌وله‌تا داگیركه‌ر به‌رامبه‌ر ده‌وله‌تا دیترا داگیركه‌ر، و گه‌له‌ك جاران ژ ئه‌نجامێن شه‌رێن ڤان داگیركه‌ران دگه‌ل هه‌ڤدو كورستانیێن وان پارچان بووینه پشكه‌ك ژ سۆته‌مه‌نیا وان ململانان بێى كو مافه‌ك تێدا هه‌بیت یان به‌هره‌ك.
شه‌ر و ململانێ ل به‌رى سه‌رهه‌لدانا ئیسلامى ل ناڤبه‌را ده‌وله‌تێن وى سه‌رده‌مى ل سه‌ر وه‌لاتێ كوردان هه‌بوون، و پشتى ئیسلامبوونێ ژى ده‌وله‌تێن بسلمانان ژى هه‌ر ب شه‌ران ڤه بوون و كوردستان هه‌ر جهێ شه‌رێن وانبوویه، و پشتى چێكرنا ده‌وله‌تێن نوو ژى ل سه‌رده‌مێ هه‌رفینا ده‌وله‌تێن ئیسلامى ڤێ سیاسه‌تا شه‌رى درێژى كێشا و هشتا ب شێوازێن جۆراوجۆر به‌رده‌وامن.
ل ئه‌نجامێ وان سیاسه‌تێن شكه‌ستیێن ده‌ستهه‌لاتدارێن ده‌وله‌تێن ده‌ڤه‌رێ، ده‌ڤه‌ر هه‌مى كه‌فتیه د شه‌ران دا، ئه‌ڤه شه‌ره‌كێ جیهانیه ب ره‌نگه‌كێ دیتر، ئه‌ڤه لێكدانا شارستانیه‌تانه ب شێوازه‌ك دیتر، ئه‌ڤه ئاگره‌كه ب هه‌ڤشى كه‌فتیه و هه‌مى تێدا دسۆژن، رۆژهه‌لاتا ناڤین هه‌موو د ڤى ئاگرى دایه.
سه‌ر هندێ را هه‌رێما كوردستانێ ژ هه‌میان باشتره!، باشتریا چ!؟.. به‌لێ ئه‌گه‌ر ئاسایش بیت ل هه‌رێما كوردستانێ هه‌یه و هه‌كه ئازادى بیت ته‌عه‌دودیا سیاسى و ئازادیا ده‌ربرینێ هه‌یه، و هه‌كه تێرخوارن بیت ره‌وشا ئابوورى یا هه‌رێمێ ژ یا ده‌وروبه‌را باشتره و هه‌كه خزمه‌تێن دیترێن شارستانى بن ل هه‌رێمێ ژ هه‌میان پترن!، ئه‌رێ ئه‌ڤه تێرا مه‌هه‌یه، و دێ بۆ مه هۆسا چیته سه‌رى، و دێ شێین باشتر كه‌ین؟، ئه‌رێ ئه‌ڤ هه‌ڤكێشه‌نه به‌ر ب كیڤه‌نه؟.
دبیت یا ب زه‌حمه‌ت بیت مرۆڤ ب دروستاهى بزانیت ئه‌ڤه چ فه‌زایه ل ڤان ده‌وله‌تان ژ جه‌زائیرێ بۆ توونسێ و لیبیایێ و مسرێ و سووریێ و و ئیراقێ و یه‌مه‌نێ و ده‌وله‌تێن كه‌نداڤى و توركیایێ ئیرانێ و ئه‌فغانستانێ و كوردستان ژى د نیڤێ دا رووده‌ت، ئه‌ڤ جوگرافیه دلێ دنیایێ ڤه‌دگریت و ژێده‌رێ سه‌ره‌كیێ ووزا جیهانێ لێ هه‌یه، چراتیه‌كا مه‌زنا مرۆڤان پێكدئینیت و سه‌رۆكانیا بیروهزرێن توندره‌وه، ره‌وشه‌ك ئالۆزه و نه یا دیاره سه‌متا وێ به‌ر ب كیڤه‌یه، چونكى ئه‌ڤه هه‌ڤكێشه‌كا ب زه‌حمه‌ته و گه‌له‌ك هۆكار و فاكته‌رێن ناڤخوه‌یى و ده‌وله‌تى و هه‌رێمایه‌تى و نیڤده‌وله‌تى تێكه‌لبوونه و كێشوڤه‌كێشه‌كا ئالۆز پێكئینایه، د ناڤ ئێك ده‌وله‌تدا، گه‌له‌ك دیدو بۆچوون و گرۆپ و هێزا سه‌رهلدانه و كه‌سێ ب كه‌سێ نینه، هۆكارێن پێدڤیێن تاكى و یێن كۆمێ و یێن هزروبیرى و یێن تایفه‌گه‌رى و یێن ئه‌تنى و یێن جوگرافى باندۆرا خوه هه‌یه ئه‌ڤه فه‌وزایه‌كا چێكریه ژبوونا لاوازكرنا ڤان قه‌وارێن هه‌ین و سه‌ر ژنو دانانا جۆره‌كێ دى یێ قه‌واران.
چاوا ئه‌ڤ فه‌زایه هاته چێكرن، و پیرۆزیا ڤان ده‌وله‌تێن سته‌مكار هاته شكاندن؟، چ پێنه‌ڤێت هۆكارێ به‌راهیێ سیاسه‌تا شكه‌ستخواریا ده‌ستهه‌لاتدارابوویه، كو نه‌شیاینه ده‌ربرینێ ژ ئیراده و خاست و پێدڤیێن ملله‌تان بكه‌ن، مژوولبوونا وان ب حه‌ز و به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه و پیشتگوهخستنا خه‌لكى، بێكارى و بێداهاتى و برسیكرنا خه‌لكى و بێدادیێ بوویه، ل دووڤ دا یاریا هه‌والگیرى و سیخۆریه، زلهێزێزێن جیهانى بۆ مه‌به‌ستێن تایبه‌ت چێكرینه و ئازراندینه، و بهانه‌یێن مایتێكرنێ د كاروبارێن ده‌وله‌تاندا په‌یداكرینه.
ئه‌ڤه ره‌وشه‌ك خرابه و یاریكه‌ر گه‌له‌كن و كێشوڤه‌كێشه‌ك ب هێزه و هه‌ر ئێكى بۆ خوه‌یه، خرابكرنه ژبوونا نوو ئاڤاكرنێ، ژبه‌ر هندێ دڤێت هه‌رێما كوردستانێ ره‌وشا ناڤخوه باشتر لێكه‌ت و خوه بهێزبێخیت و به‌رهه‌ڤبیت داكو د قووناغا ئاڤاكرنێ دا بشێت قه‌وارێ خوه‌یێ نشتیمانى ل سه‌ر بنیاته‌ك باش ئاڤابكه‌ت و گه‌شه‌یێ پێبكه‌ت.
نيشاندان
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com