خالد ئه‌حمه‌د بادى
ئه‌گه‌ر پێداچوونه‌كێ د ناڤه‌رۆكا فه‌رهه‌نگا هونه‌ر و سینه‌مایا جیهانى دا بكه‌ین و هێدى هێدى لاپه‌رێن فه‌رهه‌نگێ ڤه‌ده‌ین بێگومان، دێ دیار بیت كو چ دیمه‌نێن به‌رچاڤ، هه‌روه‌سا نڤێسینێن شایسته‌ لسه‌ر كوردان نینن و ئه‌گه‌ر هه‌بن ژى دكێمن، دوژمنان د به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌ دا تۆماركرینه‌ و هه‌رده‌م دوژمنان شانازیێن (امجادێن) ملله‌تێ كورد بۆ خوه‌ بكارئیناینه‌ و دزینه‌ و كورد جه‌رد كرینه‌ ژ هه‌ر تشته‌كى. ل ناڤ شۆرشێ دا و ب تایبه‌ت شۆرشێن ئه‌یلولا مه‌زن و گولانا پێشكه‌فتنخواز كارێن هونه‌رى و كارێن ئه‌كته‌ریێ دهاتنه‌ ئه‌نجامدان، لێ ژبه‌ر نه‌بوونا ده‌زگه‌ و ئامیرێن تایبه‌ت و یێن كارێ سینه‌ما و هونه‌رى چ كار و چالاكى نه‌هاتیه‌ تۆماركرن و دیكیۆمێنتكرن, پشتى كو حوكمه‌تا ئیراقێ ئه‌نفالێن ره‌شتارى ب سه‌رێ ملله‌تێ كورد دا ئیناین لسالا (1988) و یاكو ب سه‌دان هزاران دیمه‌نێن ره‌شتارى ب سه‌ر ملله‌تێ كورد دا ئیناین ژ ئه‌نفال و جینۆساید و ئاواره‌بوون و چه‌كێ كێمیاوى و بومبه‌بارانكرن ب بومبێن ناپالم و عنقودى و چه‌كێ كیمیاوى ژ خه‌رده‌ل و سیانید و بومبێن ژه‌هراوى وكورد نه‌چاربوون به‌ر ب وه‌لاتێن سنوورى ڤه‌ چوون ول كه‌مپێن دیاربه‌كر و مۆش و چادرگه‌ها مێردینێ ڤه‌ چوون و ل وه‌لاتێ توركیا و بۆ ده‌میێ چه‌ندین سالێن ره‌به‌ق و پڕ ئازار و ئێش ئاكنجی بوون. ل ناڤا كه‌مپان بنه‌جه بوون و دا و ئه‌گه‌ر باسێ ملله‌تى كورد بكه‌ین بێگومان دێ بینین كو ملله‌تێ كورد د هه‌مى واران دا پێشه‌نگ و شاره‌زابوینه‌ و ل ناڤا كه‌مپان دا ئیداره‌كا راست و دروستكر و قوتابخانه‌ ڤه‌كرن و كاروبارێن هونه‌رى و مللى و ئه‌كته‌رى و شانۆگه‌رى دكرن، هه‌روه‌سا سیتێچ و شانۆ دروستكرن ب ته‌لیسان و ب داروئاخێ وكارێ هونه‌رى لسه‌ر دكر و نه‌هامه‌ت و ده‌رده‌سه‌ى و زولم و سته‌ما ب سه‌رێ كوردان هاتى ژ لایێ دوژمنان ڤه‌ بۆ خه‌لكه‌كى و جڤاك و ملله‌تێن دى ددا نیاسین و ته‌رجومه‌كرن، چونكى سینه‌ما و شانۆ و ئه‌كته‌رى زمانێ هه‌مى ملله‌ت و گه‌لانه‌ و زمانێ ب تنێ یه‌ كو جیهان هه‌مى پێ دهه‌ڤدو دگه‌هن, زۆر تیپێن هونه‌رى یێن ستران و مۆزیكێ، هه‌روه‌سا یێن هونه‌رى هاتنه‌ دروستكرن و شانۆگه‌رى و كارێ هونه‌رى و سینه‌ما و شانۆیێ دكر و سه‌ركه‌فتنێن مه‌زن ب ده‌ستڤه‌دئینان. ل باژێرێ پاتان كو چادرگه‌ها مێردینێ بوو و ل ده‌مێ ئاواره‌یێ كارێن هونه‌رى یێن نموونه‌ دهاتنه‌ ئه‌نجامدان. ئه‌گه‌ر ئه‌و داستان و دیرۆك و چیرۆكێن راسته‌قینه‌ و سه‌ركه‌فتن و داهێنان و پێشكه‌فتنێن ملله‌تێ كورد ب ده‌ستڤه‌ئینایین د هه‌مى قۆناغێن دیرۆكێ دا، ناهێته‌ هژمارتن و ئه‌گه‌ر ده‌رفه‌ت دابا كوردان دا هه‌مى كار و كریار و بۆیه‌ر و دیرۆك هێنه‌ دكیۆمێنتكرن و تۆماركرن و ب هزاران فلم و سیناریۆ و خه‌له‌ك و زنجیره‌ و شانۆگه‌رى ژێ دروست بن و دا ملله‌تێ كورد ب زه‌نگینترین ملله‌ت ژ ئالیێ سینه‌ما و هونه‌رى ڤه‌ هێنه‌ هژمارتن. نوكه‌ ئێك ژ رۆژێن حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ كو ب سوپاسى ڤه‌ باس لێ دكه‌ین كو ئه‌وژى فلمه‌ فه‌سته‌ڤالا ل دهۆكێ یه‌ كو باشترین كاره‌ و نوكه‌ فلمه‌ فه‌ستیڤالا دهۆك گه‌ڕا (10) یا ل دهۆك دهێته‌ گێران كو بۆ ماوه‌یێ ده‌ه سالایه‌ فه‌سته‌ڤالا فلمان یا دهێته‌ گێران و سه‌ركه‌فتنێن باش بده‌ستڤه‌ ئیناینه‌ و ئۆمێده‌وارین د به‌رده‌وامبوونێ دا بیت دا كو پتر وێنه‌یێ راسته‌قینه‌ یێ هه‌رێما كوردستانێ و دیرۆك و كه‌لتۆر و هونه‌رێ كورد بۆ ته‌ڤایا جیهانێ ڤه‌گوهێزن و بده‌نه‌ نیاسین.

خالد ئه‌حمد بادى
گه‌ر ئه‌م ل مانشێتێ گوتارا خوه‌ بزڤرین و هزركرنه‌كا كویر د دادگه‌ها ناڤبرى دا بكه‌ین و ئه‌و مانشێتێ مه‌ نڤێسى؛ دێ هزركه‌ى كو مه‌ ب شاشى مانشێت یێ نڤێسایى، چونكو د سیسته‌م و قانوون و نڤێسارێن فه‌رمى و هه‌مى ناڤه‌ند و رێنمایى و كاروبارێن ده‌وله‌تا ئیراقى دا ناڤێ دادگه‌هێ دادگه‌ها فیدرالى یه‌ كو دادگه‌هه‌كا ده‌وله‌ت و كۆمارا ئیراقا فیدرالى یه‌, لێ ئه‌گه‌ر مه‌ كێمه‌كێ ژى ل ده‌نگوباسان نێریبیت یان ژى گوه ل ده‌نگوباسان كربیت، بێگومان ئیك خال یان په‌یڤ یان دادگه‌ه یان هه‌ر پێنگاڤه‌ك دژى چ عه‌ره‌بێن شیعه‌ نه‌هاڤێتى یه‌ یان چ حوكم دژى عه‌ره‌بێن شیعه‌ نه‌هاڤێتى یه‌ ب تنێ دژى كوردان كار دكه‌ت وحوكمان دده‌ت. زۆر بریارێن ل دژى كوردان و هه‌رێما كوردستانێ دادگه‌ها فیدرالى یێن ده‌ركرین، ژ وان بریاران دادگه‌ها فیدرالى ل دژى باده‌كا نه‌فتا هه‌رێما كوردستانێ, هه‌روه‌سا بریار دژى كۆمسیۆنا هه‌لبژارتنێن كوردستانێ, هه‌روه‌سا بریارا دادگه‌ها فیدرالى دژى بودجا هه‌ریما كوردستانێ وهه‌ر دیسان دژى مووچه‌یێن فه‌رمانبه‌رێن سڤیل و بێ گونه‌هێن هه‌رێما كوردستانێ, دیسا بریارێن دادگه‌ها فیدرالى یا ئیراقى دژى كه‌ركووكێ و كوردایه‌تى یا كه‌ركووكێ، هه‌روه‌سا دژى هه‌مى به‌رژه‌وه‌ندیێن هه‌رێما كوردستانێ و حوكمه‌تا وێ كو هه‌ر تشته‌ك یان پرسه‌ك یان به‌ژه‌وه‌ندیه‌ك بۆ گه‌ل و وه‌لاتى و ملله‌تێن هه‌رێما كوردستانێ دادگه‌ها فیدرالى بریاره‌كێ دژى وان دده‌ت. دوماهیك بریارا ددادگه‌ها شیعى كو بناڤێ دادگه‌ها فیدراله‌ ئه‌و ژى بریارا لادانا سه‌روكێ په‌رله‌مانێ ئیراقێ بوو كو ئه‌و ژى لادانا محه‌مه‌د حه‌لبۆسى بوو ژ پۆستێ سه‌رۆكاتیا په‌رله‌مانێ ئیراقا فیدرال, ل ڤێره‌ ئه‌م باسێ چ قانوون و خال و سیسته‌مان ناكه‌ین، لێ زۆر یا ئاشكه‌را یه‌ كو ب تنێ دادگه‌ها فیدرالى ل دژى هه‌رێما كوردستانێ و ملله‌تێ كورد یێ جوامێر بریاران دده‌ت ئه‌گه‌ر نه‌ بلا ب تنێ بریاره‌كێ ل دژى شیعه‌یان بده‌ت یان دژى لایه‌نه‌كێ شیعى بده‌ت, پرسیارا مه‌ ئه‌وه‌ ئه‌رێ گه‌لۆ ما چ جاران چ كه‌س و پارت و لایه‌نێن شیعى چ شاشیان ناكه‌ن چ كێماسییان ناكه‌ن ما بتنێ كورد وهه‌رێما كوردستانێ شاشییان دكه‌ن. وێنه‌یێ سیاسى یێ ئیراقێ وێ چه‌ندێ دیاردكه‌ت كو چ كۆنترۆل لسه‌ر چ داموده‌زگه‌هان نینه‌ وب تنێ هنده‌ك وه‌لاتێن هه‌رێمى و ده‌ره‌كى بریارێ دده‌ت و دادگه‌ها فیدرالى جێبه‌جێ دكه‌ت و مخابن ده‌ستكارى د هه‌مى كاران دا هاتیه‌كرن، لێ زۆرا خرابه‌ كو ده‌ستكارى و مایتێكرن د دادگه‌هان ژى دا بهێته‌كرن و هه‌ر ده‌مێ مایتێكرن د دادگه‌هان دا هاته‌كرن، بێگومان ئه‌و وه‌لات دێ به‌ر ب نه‌هاله‌كا كویر و چاره‌نڤێسه‌كێ خراب و شاش ڤه‌ چیت, چونكى لسه‌ر سه‌رێ هۆلێن هه‌مى دادگه‌هان ل جیهانێ ب خه‌ته‌كێ مه‌زن و دیار نڤیسى یه‌ ( واژا حكمتكم بین الناس ان تحكموا بالعدل) .

خالد ئه‌حمه‌د بادى

رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست زورترین باهۆزێن چه‌په‌لێن فێلباز یێن به‌ر ب رۆژهه‌لاتا ناڤین ڤه‌ دهێن، بێهنا فێلبازیێن نه‌مرۆڤانه‌ ژێ دهیێن و دیمه‌نێن كه‌شه‌فرێتێن خیانه‌ت و به‌رژه‌وه‌ندخوازیێ د دیار و به‌رچاڤن د ناڤا وان بابه‌لیسكان دا, كۆم و كه‌سانێن چاڤبرسى یێن كێبركێ دكه‌ن لسه‌ر بده‌ستڤه‌ئینانا ده‌ستكه‌فت و سه‌ركه‌فتنان لسه‌ر گه‌لێن هه‌ژار وبه‌له‌نگاز وسڤیل و هه‌ر دیسا دوژمنكاریكرنا وان گه‌لێن ناڤبرى دكه‌ن, د ڤان قۆناغێن هه‌ستیار دا ل ته‌ڤایا جیهانێ و ب تایبه‌ت ل وه‌لاتێن ئیراق، سووریا، لبنان، یه‌مه‌ن، فه‌له‌ستین، ئیسرائیل، توركیا، ئیران، پاكستان و ئه‌ڤغانستان..هتد. ب تایبه‌ت ل هه‌رێما كوردستانێ ژى ره‌وش ئالۆزه‌ و كریارا سیاسى ب باشى برێڤه‌ناچیت وكریارێن بازرگانى و ئابۆرى له‌نگى كه‌ڤتیه‌ تێدا و كریار و ره‌وشێن نه‌باوه‌رى فالنجێ گرتیه‌ و ئه‌گه‌رێن سه‌ره‌كى كو ئه‌قلیه‌ته‌كا شۆفینى و ئه‌قلیه‌تا هنده‌ك سه‌ركرده‌ و كاربده‌ست و خودان بریار بده‌ست و هنده‌ك به‌رژه‌وه‌ندیخواز و بازرگانێن جه‌نگان ل ده‌ڤه‌را رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست په‌یره‌وه‌ و جێ به‌جێ دكه‌ن و وان دڤێت كۆنترۆلا گشتى و بریڤه‌برنا كاران بكه‌نه‌ د ده‌ستێن خوه‌ دا و هه‌ر ده‌مێ پرسه‌ك و پرسگرێكه‌ك بدوماهیك دهێت و دچیت هه‌ر زوى پرسگرێكه‌كا دى ئاماده‌ دكه‌ن ل دویڤ به‌رنامه‌كێ دارێتى و پلانه‌كا پێشوه‌خت. ئێك ژ وان پرسێن مه‌ ل سه‌رى باس كرین شه‌ڕێ حه‌ماس و ئیسرائیل ل غه‌ززه‌ ل فه‌له‌ستینێ یه‌, نێزیكه‌ ئه‌ڤ شه‌ڕه‌ چوو د هه‌یڤا دووێ دا كو لایه‌نێن ژ سه‌ر رێ دا چووین ل فه‌له‌ستینێ كو پلاك وكۆنترۆلا وان د ده‌ستێن هنده‌ك وه‌لاتێن نێزیك دایه‌ وكه‌فتینه‌ ل بن هنده‌ك ئه‌جیندایێن هه‌رێمى و ناڤده‌وله‌تى دا و حه‌ماسێ چریسكا ئاگرێ جه‌نگى هه‌لكر و تا نوكه‌ یێ به‌رده‌وامه‌ وب هزاران كوشتى و بریندار ژ هه‌ردو لایان هه‌نه‌ و ب ملیۆنان و سه‌دان هزاران ئاواره‌بووینه‌ و خه‌لكێ غه‌ززه‌ مایه‌ تێهنى و برسى و بێ ده‌رمان وبێ پێدڤیێن ژیانێ یێن رۆژانه‌یه‌. ترس د وێ چه‌ندێ دایه‌ كو سیناریۆیا مینا یا ل ئیراقێ و ئه‌مریكا په‌یدا ببیت و بزڤریته‌ڤه‌ و هه‌ڤكێشیا ل ناڤبه‌را وه‌لاتێن زلهێز بهیته‌كرن و ئه‌وا ل ئیراقێ رویدایی بزڤریته‌ ڤه‌ و ل دوماهیكێ هه‌ردو گه‌لێن (جوهى) یێن فه‌له‌ستینى ببنه‌ قوربانى حه‌ماس و ئه‌مریكا و ئیران و رۆسیا و ئیسرائیلێ و وان وه‌لات و ملله‌تێن به‌رژه‌وه‌ندیێن وانان ل ده‌ڤه‌را رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست و ل دوماهیا هه‌مى شه‌ران ژى هه‌ر پێكهاتنه‌.

خالد ئه‌حمه‌د بادى

ناڤه‌روكا هه‌مى فه‌رهه‌نگێن جیهانێ یێن دیرۆكى بۆ مه‌ دایه‌ خۆیاكرن كو ملله‌تێ كورد و كورستانى ل سه‌ر ده‌ستێن زلهێز و بریار بده‌ست و ره‌گه‌زپه‌رست و شۆفینى یا هاتینه‌ سته‌ملێكرن و مافێن وان یێن ره‌وا هاتینه‌ خوارن و بێبه‌هر كرینه‌ ژ هه‌ر مافه‌كى. زۆر پرسگرێك ل ناڤبه‌را كوردان و تركیا دا هه‌نه‌ و دابه‌شكرنا كوردان ل سه‌ر چار وه‌لاتان سته‌مه‌كا مه‌زن بۆ هاتیه‌كرن ل سه‌ر ده‌ستێن وه‌لاتێن زلهێز و به‌رژه‌وه‌ندیخواز. زۆر فه‌ره‌ راستى یا بێژین و ره‌خنێن ئاڤاكه‌ر ل خوه‌ بخوه‌ ژى بكه‌ین كو هه‌ر چه‌نده‌ كورد بخوه‌ ژى دبێبه‌هر نینن ژ ڤان ئارێشا یێن كو ب درێژاهییا دیرۆكێ ب سه‌رى هاتین و كارتێكرنێن مه‌زن ل دۆزا كوردى ل هه‌مى پارچێن كوردستانى ل كوردان هاتینه‌كرن و كورد بۆ چه‌ندین سالان پاشڤه‌چووینه‌ و بێگومان ب پیلان و هێرشێن ئاشكه‌را و ڤه‌شارتى یێن دوژمنان بوو و هه‌رده‌م ل ناڤبه‌را كوردان و كوردان دا یا نه‌خۆشكرى و برا كرینه‌ دوژمنێن هه‌ڤ و ب هه‌مى رێیان دوبه‌ره‌كى ل ناڤبه‌را كوردان دروستكریه‌. مه‌ره‌ما مه‌ كو په‌كه‌كه‌ بوویه‌ ئامرازه‌ك و بهانه‌یه‌ك كو توركیا ڤان هێرشێن دوژمنكارانه‌ یێن ئه‌رد و ئاسمانى بكه‌ته‌ سه‌ر هه‌رێما كوردستانێ و كوردان بكوژیت هه‌ر چ لایه‌ن و پارت و كوردێن چ پارچه‌ بن یان چ ئاراسته‌ بن یان چ ئایین و هزربن, ب تنێ پیلان و پلانا دوژمنان ب تنێ نه‌هێلان و بنبڕكرنا كوردایه‌. تاوانه‌كا دى یا جه‌رگبر دژى هه‌رێما كوردستانێ و ملله‌تێ كورد هاته‌ ئه‌نجامدان ل رۆژا چارشه‌مبى ل ریككه‌فتى (20\7\2022) گوندێ په‌ره‌خێ و ب تایبه‌ت ل جهێن گه‌شتیارى و تایبه‌ت گه‌شتیارێن عه‌ره‌ب یێن خه‌لكێ ئیراقا فیدرال كرنه‌ ئارمانج و د ڤێ بۆیه‌را جه‌رگ هه‌ژین دا (9) نه‌ه گه‌شتیار بوونه‌ قوربان و حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ و ل سه‌ر ئاستێن بلند و ب رێوره‌سمێن شایسته‌ جه‌نازێن وان هاتنه‌ ره‌وانه‌كرن بۆ جهێن وان و (24) گه‌شتیارێن دى برینداربوون و ئه‌و ژى حوكمه‌تا هه‌رێمێ ل سه‌ر هه‌مى ئاستان خوه‌ ل وان كرنه‌ خودان و ل نه‌خۆشخانێن دهۆك و زاخۆ چاره‌سه‌رى بۆ هاته‌كرن, د ناڤ وان قوربانیان دا زارۆ و ژن و بویك و زاڤایێن ئێك حه‌فتى هه‌بوون و ب راستى كاره‌ساته‌كا دى یا مه‌زن بوو كو ل دژى مرۆڤاتیێ دهێنه‌ ئه‌نجامدان. ب بۆچوونا من یا كه‌سۆكى ئه‌ڤ تاوانا بومبه‌بارانكرنا ده‌ڤه‌را په‌ره‌خێ و گه‌شتیارێن عه‌ره‌ب كرینه‌ ئارمانج زۆر رامان و راڤه‌یێن گشتى بۆ دهێنه‌ كرن. بۆچى ئه‌ڤ ده‌ڤه‌ره‌ یان ژى بۆچى گه‌شتیارێن عه‌ره‌ب, بۆیه‌ر و روه‌ش پێكڤه‌ دگرێداینه‌ و هه‌رده‌م هژمارێن سیاسى بۆ دهێنه‌كرن و ب پلان و پیلان كار ل سه‌ر هه‌ر ره‌وشه‌كێ یان كریاره‌كێ دهێته‌كرن و ژێكڤاڤارتنێن خوه‌ یێن ئابۆرى و سیاسى و دارایى و جیۆگرافى و جیۆپولۆتیكى دهین كرن, ب بۆچوونا من تاوانا مه‌زن یا په‌ره‌خێ پلانه‌كا نوویه‌ ل ناڤبه‌را (pkk) و توركیا و ئیراق و وه‌لاتێن هه‌رێمى بۆ لێدانا ئابۆرێ هه‌رێمێ و به‌رسینگرتنا به‌رژه‌وه‌ندیێن حوكمه‌تا هه‌رێمێ و هه‌لۆیستێن حوكمه‌ت و ملله‌تێ كورد ل هه‌رێما كوردستانێ, هه‌ردیسا ب بۆچوونا من پرسێن ناڤده‌وله‌تى و رۆژهه‌لاتا ناڤین و هاتنا سه‌رۆكێ ئه‌مریكا بۆ فه‌له‌ستین و ئیسرائیل و سعوودى و لۆتكه‌یا جه‌دده‌ و هه‌ر دیسان كۆمبوون و لۆتكه‌یا رۆسیا و توركیا و ئیرانێ گرێدانه‌كا كویر تێدا هه‌یه‌. پاراستى بیت كوردستان .

پشكا (1)
خالد ئه‌حمه‌د بادى

ل دووڤ سیسته‌مێن جیهانى كار دهێته‌كرن و ئیراق نهۆ یا د قووناغا پێكئینانا حوكمه‌تێ دا و هه‌ردیسا ده‌ستنیشانكرنا سه‌رۆككۆمارى دا و ره‌وش و ئاینده‌ دیار ناكه‌ت ئه‌رێ دێ ملله‌تێن ئیراقى شیێن سه‌ركه‌فتنێ بده‌ستڤه‌ئینن بۆ ڤێ قووناغا نوكه‌ یا هه‌ستیار, ملله‌تێن مه‌زن و باش و چاك نه‌ مه‌رجه‌ و فه‌ره‌ كو د جه‌نگ و شه‌ڕان دا سه‌ربكه‌ڤن، به‌لكو چه‌ندین گه‌ل و وه‌لات و ملله‌ت د جه‌نگان دا شكه‌ستینه‌ و هه‌مى تشت ژ ده‌ستداینه‌، لێ زڤرینه‌ڤه‌ و خوه‌ ل سه‌ر پێن خوه‌ گرتیه‌ و پێشكه‌فتینه‌ و ره‌وشا وان ژ به‌راهیێ باشتر لێ هاتیه‌، چونكو چه‌كێ زانستى بكارئینایه‌ و عه‌قلیه‌تا چه‌ك و ته‌قه‌منى و په‌قینا هێلایه‌ و پرسێن تائیفى و مه‌زهه‌بى و ئایینیا توندره‌و ل پشت خوه‌ هێلاینه‌ وكار پێ نه‌كریه‌، بتنێ زانست بۆ خوه‌ كریه‌ مه‌رجه‌ع و رێنیشاده‌ر. په‌یڤا (عراق) یا ژ عرق هاتى ئانكو كۆما رهان یان كو كۆما نه‌ته‌وه‌ و ئایین و مه‌زهه‌بان, وه‌لاتێ ئیراقێ وه‌لاتێ قه‌یرانایه‌ و هه‌ر ل سه‌ر ده‌ستپێكا دامه‌زراندنا ئیراقا گه‌نى ل سه‌ر بنچینه‌كێ شاش ئیراق هاتیه‌ دامه‌زراندن و ژبه‌ر به‌رژه‌وه‌ندیێن تایبه‌ت یێن عه‌ره‌بان و وه‌لاتێن زلهێز وكۆنترۆل ل سه‌ر بریاردانێ كرن و ئیراق دروستكریه‌ وكورد ژى كرینه‌ د ناڤ ئاگرێ خوه‌ دا و وانان دزانین كورد و عه‌ره‌ب و شیعه‌ و سونه‌ و توركمان و كریستیان و سابئه‌ و.هتد. كوئه‌ڤ هه‌مى ئۆل و نه‌ته‌وه‌ كرینه‌ د ناڤ هه‌ڤدا و تێكهه‌ل كرین باش دزانین كو ب هه‌ڤدو ناقه‌تینن و دێ پرسگرێك و ئارێشه‌ ژێ په‌یدا بن، لێ ژبۆ پاراستنا به‌رژه‌وه‌ندیان ئه‌ڤ كریاره‌ هات ئه‌نجامدا و ژبۆ په‌یداكرنا قه‌یرانان و كۆمێن قه‌یرانان كو هه‌تا نوكه‌ ژى ل وێ باوه‌رێ مه‌ كو چ لایه‌ن وكه‌س نه‌شێن ڤان قه‌یرانان چاره‌ بكه‌ن. هه‌تا نوكه‌ (26) كه‌سان خوه‌ به‌ربژار كریه‌ بۆ سه‌رۆكاتیا ئیراقێ و ژ وان (11) كورد نوویێن به‌رچاڤ هشیار زێبارى ژ پارتى كو خودانا ده‌نگ و كورسیێن زێده‌ و ژ یه‌كێتى به‌رهه‌م سالح و رێبوار ژ نه‌وه‌یى و حاكم رزگار و له‌تیف و هنده‌كێن دى بێلایه‌ن خوه‌ به‌ربژاركریه‌. زۆر مه‌رج ل ده‌ف هه‌ر به‌ربژاره‌كى هه‌بن ئه‌و ژى دیارترین مه‌رج ئه‌ڤه‌نه‌ (ژدایك و باب ئیراقى بیت ـ خودان شیان بیت ـ ژیێ وى ژ چل سالان كێمتر نه‌بیت ـ باوه‌رنامه‌ ژ بكالوریۆس كێمتر نه‌بیت ـ وه‌لائا وى ب تنێ بۆ ئیراقێ بیت ـ پرسێن گه‌نده‌لیێ ل ده‌ف نه‌بن ـ ره‌وشت پاقژ و باش بیت ـ نه‌هاتبیته‌ گازیكرن بۆ ده‌زگه‌هێن ده‌ستپاكیێ) و زۆر خال و مه‌رج دڤێت ل ده‌ف هه‌ر به‌ربژاره‌كى هه‌بن و ل دووڤ ده‌ستوورێ ئیراقێ دێ په‌رله‌مانێ ئیراقێ ده‌نگى ل سه‌ر به‌ربژاران كه‌ت كو ئه‌و ژى دێ په‌رله‌مانتار ده‌نگى ل سه‌ر ده‌ن كو سه‌رجه‌مێ په‌رله‌مانتارێن په‌رله‌مانێ ئیراقێ دبنه‌ (329) په‌رله‌مانتار ودێ ده‌نگدان هێته‌ ئه‌نجام دان و هه‌ر به‌ربژاره‌كێ شیان ده‌نگێن دو ل سه‌ر سێ بده‌ستڤه‌بینیت ئه‌و دێ ب فه‌رمى بیته‌ سه‌رۆككۆمارێ ئیراقا فیدرال. بۆ نموونه‌ ئه‌گه‌ر ژ كۆیێ (329) په‌رله‌مانتاران هه‌ر به‌ربژاره‌كى شیان (200) ده‌نگان بده‌ستڤه‌بینیت، دێ ئێكسه‌ر بیته‌ سه‌رۆككۆمار، و پاشى دێ سه‌رۆككۆمار ماوه‌كى دانیت بۆ ده‌ستنیشانكرنا سه‌رۆكێ حوكمه‌تێ و دامه‌زراندنا كابینا خوه‌ یا نوى. ل ڤێره‌ مه‌ ڤیا رۆنكرنه‌كێ ل سه‌ر ده‌نگدان و هه‌لبژارتن و ده‌ستنیشانكرنا هه‌ر سێ سه‌رۆكاتیا ل ئیراقێ…

پرسا به‌ربژارێ سه‌رۆككۆمارێ ئیراقا فیدرال
پشكا (2)
خالد ئه‌حمه‌د بادى

مه‌ره‌ما مه‌ ئه‌وه‌ پرسا كوردان و رۆلێ كوردان د ناڤا حوكمه‌ت و ده‌زگه‌هێن ئیراقى دا كو بوویه‌ مینا عورفه‌كى سه‌رۆكاتیا حوكمه‌تێ بۆ شیعه‌یان بیت و سه‌رۆكاتیا په‌رله‌مانى بۆ سونیان بیت و سه‌رۆككۆمار بۆ كوردان بیت، لێ ده‌ستوورێ ئیراقێ نه‌گۆتیه‌ بلا سه‌رۆكاتیا حوكمه‌تێ بۆ فلان لایه‌نێ شیعى بیت یان سه‌رۆكاتیا په‌رله‌مانى بۆ فلان لایه‌نێ سونى بیت، لێ ل ڤێره‌ (یه‌نك) كه‌فتیه‌ بن كۆنترۆلا لایه‌نێن هه‌رێمێ و ئیرانى كو بۆ خوه‌ه‌ كریه‌ عورفه‌ك و سه‌رۆكاتیا كۆمارێ ب مولكێ خوه‌ دزانن، لێ ئه‌ڤه‌ شاشیه‌كا سیاسى و یا ئه‌خلاقى و یا كوردایه‌تى یه‌ كو ب تنێ بلا ئه‌م بۆ به‌رژه‌وه‌ندیا كوردان كار بكه‌ین بلا ئه‌م هه‌مى كورد ب هه‌موو پارت و لایه‌ن ب تنێ بوو به‌رژه‌وه‌ندیا هه‌رێمێ و كوردستانێ كار بكه‌ین نه‌مینین ب پله‌ و پۆست و به‌رژه‌وه‌ندیا تایبه‌ت یا خوه‌ڤه‌ و بلا ئه‌م ب تنێ بۆ وێ چه‌ندێ كار بكه‌ین كو پتر بده‌ستڤه‌ئینانا ده‌ستكه‌فتان بۆ ملله‌تێ كورد و حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ. ل هه‌مى پرۆسێن ده‌نگدان و هه‌لبژارتنا ل سه‌رتاسه‌رێ جیهانێ و ل ناڤ ته‌ڤایا ده‌ستوور و قانوونێن جیهانى دا ب تنێ ل سه‌ر پرسا ده‌نگێن زێده‌ و كورسیكێن زێده‌ كاردكه‌ن و حوكمه‌ت و هه‌مى ده‌سته‌ ب رێژا ده‌نگێن زێده‌ دهێنه‌ ده‌ستنیشانكرن، نه‌كو پشته‌ڤانیه‌ك بۆ پارتى لێ ب تنێ یا راستى یه‌ ئه‌م دبێژین و ل سه‌ر هه‌ر كاره‌كى د ا ژى په‌یاما مه‌ بۆ هه‌مى كوردان و هه‌مى ده‌ستهه‌لاتداران كو ئێك بگرن و هه‌ڤپه‌یمانی یا دروست بكه‌ن و ب ئێك لیسته‌ و ئێك به‌ربژاره‌ به‌ر ب به‌غدا ڤه‌ بچن.
ئه‌ز وه‌كو كورده‌ك دێ هزركه‌م كو چ جوداهى نینه‌، كى بیت ببیته‌ سه‌رۆكێ كۆمارا ئیراقا فیدرال به‌رهه‌م یان هشیار یان رزگار یان له‌تیف یان كى بیت ب تنێ بلا ئه‌م هه‌مى هزر بكه‌ین كو كورده‌ك بچیته‌ سه‌ر كورسیكا سه‌رۆكاتیێ و بلا ئه‌م هزر بكه‌ین كو ئه‌و كورد دێ ببیته‌ سه‌رۆككۆمار كو خزمه‌تا كوردان بكه‌ت و خزمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ و خزمه‌تا ملله‌تێ كورد بكه‌ت. زۆر ملله‌ت و گه‌ل و وه‌لاتان ب كوردان كریه‌ كه‌نى و كوردان ژى زۆر ده‌رده‌سه‌رى و مه‌ینه‌ت و زولم و سته‌م دیتینه‌ ل سه‌ر ده‌ستێن دوژمنان و وه‌لاتێن هه‌رێمى و زلهێزان و بلا ئه‌م فه‌رهه‌نگا دیرۆكا خوه‌ڤه‌ بكه‌ین و پێداچوونه‌كێ ل ناڤه‌رۆكا لاپه‌رێن فه‌رهه‌نگا كوردا ن دا بكه‌ین و بلا ئه‌م كورد سه‌ربۆران بۆ خوه‌ه‌ ژ وان بۆیه‌ر و پرسێن بۆرى وه‌رگرین و بلا ئه‌م هه‌ڤ بگرین و حه‌ز ل هه‌ڤدو بكه‌ین و گوه ل دوژمنان نه‌كه‌ین و كوردستانێ بپارێزین و بیژین ره‌شى ره‌ش و بێژینه‌ سپى سپى و بلا ئه‌م نه‌بینه‌ دار ده‌ستێن هێزێن ده‌ره‌كى و یاری و گێمێن سیاسى ل گه‌ل كوردان دا بكه‌ن و بلا ب تنێ ئه‌م هه‌مى ب و كورد و كوردستانێ كار بكه‌ین و ببینه‌ ئێك بریار و ئێك هه‌لویست و ئێك ده‌ست دا كو هێزا مه‌ هه‌یى پتر لێ بهێت و به‌لانسێ خوه‌ ب هێز بێخین و ده‌ستێ هه‌ڤدو بگرین و ببینه‌ ئێك هێز دا كو بۆ دۆست و دوژمنان دیار بكه‌ین كو ئه‌م كوردین و خودان دۆز و مافین و هوون چ منه‌ت و خێران ل گه‌ل مه‌ ناكه‌ن. ئێكگرتى بیت ملله‌تێ كورد ئاڤه‌دان و ئارام بیت كوردستان به‌رز و بالا بیت ئالایێ قازى محه‌مه‌د و مه‌لا مسته‌فا بارزانى, بژیت كورد بمریت دوژمن.

پشكا (1)
خالد ئه‌حمه‌د بادى
یێ په‌رتووكا ژیانێ بخوینیت، چ پێ نه‌ڤێت دێ نهێنیێن ژیانێ زانیت، گه‌ردۆن مینا په‌رتووكا هۆزانێ یه‌، خۆشى و نه‌خۆشى و ئه‌رێنى و نه‌رێنى و ئارامى و نه‌ئارامى د ناڤ ناڤه‌رۆك و رێزێن وێ دا هه‌یه‌، جیهان ژى مینا قافیا هۆزانێ یه‌. بێگومان ده‌مێ سه‌حدكه‌ینه‌ ناڤه‌رۆكا فه‌رهه‌نگا ژیانێ دێ ب هزاران په‌ند و چیرۆك و سه‌رهاتى و هه‌لویست و بزاڤ و شه‌ر و هێرش و سته‌مان بینین، لێ وه‌سا خۆیایه‌ كو ئێك سیاسه‌ت هه‌یه‌، ئه‌و ژى سیاسه‌تا قانوونا هێزێ یه‌. شه‌ڕێ جیهانى یێ ئێكێ و دوویێ دروستبوون لناڤبه‌را وه‌لاتێن زلهێزێن جیهانێ، ژبه‌ر به‌رژه‌وه‌ندیێن تایبه‌ت و هه‌رده‌م رێژه‌یا پرسا به‌رژه‌وه‌ند و به‌رژه‌وه‌ندیخوازان گه‌هشتیه‌ كۆمتێ بلندێ ل جیهانێ و پرسا به‌رژه‌وه‌ند و به‌رژه‌وه‌ندیخوازان، هه‌مى ئاست و رێژه‌ به‌زاندینه‌ و ل وه‌لاتێن جیهانێ به‌ربه‌لاڤ بوویه‌ و پرسا ترسناكا به‌رژه‌وه‌ندخوازیێ یا تایبه‌ت گه‌هشتیه‌ وه‌لاتێن رۆژهه‌لاتا ناڤین و وه‌لاتێن هه‌رێمى ژى ڤه‌گرتینه‌، ئانكو ئه‌ڤ دیارده‌ و پرسه‌ گه‌هشتیه‌ وه‌لاتێن هه‌ڤسۆیێن هه‌رێما كوردستانا ئیراقا فیدرال. ژبه‌ر په‌یدابوونا گوهۆرینێن سه‌قایى و په‌یدابوونا هشكاتیێ و نه‌پویته‌دان ب ژینگه‌ه و دارستان و پشتگوه هاڤێتنا پرسێن سه‌قایى و گه‌ش و هه‌وایى و په‌یدابوونا خواستا جڤاك و ملله‌تێن جیهانێ ب ئاڤا پاقژ و ب كێر ڤه‌خوارن و چاندنێ بهێت، ئاها ل ڤى ده‌مى ئه‌و گوتنا مه‌ لسه‌رێ بابه‌تێ خوه‌ دیاركرى كو سیاسه‌تا هێزێ دێ لسه‌ر جڤاكى و گه‌ل و وه‌لاتان زال بیت ودێ یێن مه‌ بناڤ كرین به‌رژه‌وه‌ندخواز سه‌رێ خوه‌ هه‌لده‌ن و دێ ژ هه‌مى پرس و بارودۆخان مفادار بن و دێ بزاڤێن مه‌زن و به‌رفره‌ه كه‌ن كو هه‌ر تشته‌كى بده‌ستخوه‌ڤه‌ بینن و ل وه‌لاتێ مه‌ كوردستانێ ئه‌ڤ پرس و په‌ژیه‌ ب سه‌ر دا هاتیه‌ و وه‌لاتێن هه‌رێمى ئیران و توركیا زۆر لسه‌ر پرسا ژینگه‌ه و سه‌قایى كاركریه‌ و یێ زۆر كار دكه‌ن كو كونترۆلێ لسه‌ر هه‌مى ژێده‌رێن ئاڤێ بكه‌ن و به‌رده‌وام ئیران رویبارێ سیروان و رویبارێن دى و هه‌ر ژێده‌ره‌كێ ئاڤێ بیت لسه‌ر هه‌رێما كوردستانێ و ئیراقێ دگرن و به‌رده‌وام یێ به‌نداڤ و گۆل و بركا لسه‌ر ئاڤا كوردان بخو چێدكه‌ن و ژبلى توركیا كو هه‌ر ل سالا (1988) توركیا ده‌ست ب پرۆژێ خوه‌ یێ مه‌زن كریه‌ كو ناڤێ پرۆژێ (gap) كو پرۆژه‌كێ مه‌زنه‌ و ژ (23) به‌نداڤان پێكدهێت و لدویڤ پلانا توركیا كو ده‌مێ ئه‌ڤ پرۆژه‌ بدوماهیك بهیت توركیا ناهێلیت و رێكێ ناده‌ت كو ئاڤ بهێته‌ ناڤ خاكا ئیراق و سووریا و ب تایبه‌ت ئیراقا فیدرال كو دێ لیترا ئاڤێ ب لیترا گازێ بیت. ل رێكه‌فتى (6\11\2021) سه‌رۆك كۆمارێ توركیا (ره‌جب ته‌یب ئه‌ردوغان) سه‌ره‌دانا باكۆرێ كوردستانێ كر و ب تایبه‌ت باژێرێن باتمان و ئه‌لهێ و پرۆژێ هایدروئه‌لكتریك یێ كاره‌بێ یێ لسه‌ر به‌نداڤا ئه‌لیسۆ ل ده‌ڤه‌را حسن كێف ئانكو (هه‌سكیف) كو ب هزاران شینوارێن كوردان بنئاڤكرن و خه‌لكێ ده‌ڤه‌رێن كورد لێك كۆم كرن و پتریا وانان ژى به‌ر ب ئیسته‌نبۆل ڤه‌ چوون و حوكمه‌تا توركیا ب پلان ئه‌ڤ كاره‌ ئه‌نجامدایه‌ ودێ زۆر مفایێن جودا كه‌ت كو مفایێن سیاسى و ئابۆرى و له‌شكه‌رى.

سه‌قایێ جیهانى و پیلانێن توركیا و به‌رهنگاریێن نوى.
پشكا (2)
خالد ئه‌حمه‌د بادى

ژ ئه‌نجامێ دانانا پرۆژێ گاپ دێ ئابۆرێ توركیا ب هێز و گه‌شه‌ كه‌ڤیت و دێ توركیا شێت ب ملیۆنان شه‌شپالۆیێن ئاڤێ ئومبار كه‌ت و دێ شێت ب ملیۆنان میگاواتێن كاره‌بێ به‌رهه‌م ئینیت و ژبلى پرسێن چاندنێ و به‌رهه‌مێ سامانێ ده‌ریایى كو ببهاترین جۆرێ گوشتى یه‌ لسه‌ر ئاستێ جیهانێ و چه‌ندین مه‌ره‌مێن توركیا دێ ب جههێن و دێ ره‌وشا توركیا به‌ر ب ئاستێن به‌رز چیت ژ هه‌مى ئالیان ڤه‌ و ب تایبه‌ت كو لڤى سه‌رده‌مى جیهان به‌ر ب هشكاتیێ ڤه‌ دچیت و هه‌مى ئاماژه‌یێن خرابن سه‌باره‌ت گوهۆرینێن مه‌زن ب سه‌ر سه‌قایێ جیهانێ دێ هێته‌كرن. گرنگى یا ئاساییشا ئاڤێ د ڤى چه‌رخێ نوكه‌ ئه‌م تێدا یا پێشچاڤه‌ و ڤه‌دیتنا ئاساییشا ئاڤێ ب ئاساییشا خوارنێ ڤه‌ گرێدایه‌ وبتایبه‌ت ئه‌گه‌ر بزانین كو سوباهى دێ خوارن و ئاڤ بنه‌ چه‌كه‌كێ كاریگه‌ر و كاتێكه‌ر ژبۆ بكارئینانا د په‌یوه‌ندیێن نێڤده‌وله‌تى دا. هه‌روه‌سا دێ شینوارێن خوه‌ هێلیت د ناڤ سیاسه‌تا ناڤخوه‌یى و ده‌رڤه‌ و بتایبه‌ت بۆ وان وه‌لاتێن زه‌نگین ب ژێده‌رێن ئاڤێ و ژبۆ پاراستنا ئاساییشا خوارده‌مه‌نیێ و ئاساییشا ئاڤێ و نه‌به‌رپاكرنا ده‌رفه‌تێ بۆ سه‌روبه‌رێن مایتێكرنێ فه‌ره‌ پاراستنا به‌رژه‌وه‌ندیێن ئاڤێ ل هه‌ر وه‌لاته‌كى بهێنه‌ پاراستن و پاراستن و پشتراستكرنه‌ك بۆ هه‌بیت بۆ داهاتیێن ئاڤێ ژبۆ به‌رپاكرن و په‌یداكرنا ئاساییشا خوارنێ ئه‌وا كو دبیته‌ تیانه‌كێ خورستى و بهێز بۆ ئاساییشا ئابۆرى یا نشتیمانى و نه‌ته‌وه‌یى. لڤێره‌ ده‌مێ سه‌حدكه‌ینه‌ كه‌ش و هه‌وایێ جیهانێ و بتایبه‌ت ده‌ڤه‌را رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست دكه‌ین دێ بۆ مه‌ هه‌میان دیار و ئاشكه‌را بیت كو گوهۆرینێن سه‌قایى په‌یدا بووینه‌ و رێژا بارینا بارینێ، ئانكو بارینا بارانێ زور كێم بووینه‌ و ئه‌گه‌ر باران بهێن ژى ل ده‌مێن پێدڤى باران نا باریت و مفا ژێ ناهێته‌ وه‌رگرتن. هه‌روه‌سا پێدڤیا مرۆڤ و وه‌لاتان ژى بۆ ئاڤێ زۆر د زێده‌بوونێ دایه‌ و ب تایبه‌ت پشتى دوماهی ئامارا جیهانێ سه‌باره‌ت زێده‌بوونا مرۆڤان كو تێدا دیاركریه‌ هژمارا مرۆڤان ل جیهانێ گه‌هشتیه‌ نێزیكى (8) ملیار مرۆڤان، هه‌روه‌سا دویركه‌فتنا ملله‌ت و جڤاك و خه‌لكى ل سه‌رتاسه‌رێ جیهانێ ژ كارێ چاندن و جۆتیاریێ و به‌ر ب ژیانا مه‌ده‌نیه‌ت و باژێران و كارێن بازرگانى و پێشه‌سازیێ و پشتگوه هاڤێتنا كارێ چاندنێ، هه‌لبه‌ت ئه‌ڤه‌ ژى دێ بیته‌ پالده‌ره‌كێ بهێز كو پتر داخوازى و پێدڤیا خه‌لكى لسه‌ر ئاڤێ زێده‌ ببیت و ئه‌گه‌ر ژێده‌رێن ئاڤێ لسه‌ر ڤى خه‌لكى ب زه‌حمه‌ت كه‌ت، یان كێم بوون هه‌لبه‌ت دێ هه‌مى هه‌ولدان هێنه‌كرن كو ئه‌و وه‌لات یان جڤاك ئاڤێ بده‌ستخوه‌ بێخیت ب هه‌ر رێیه‌كا هه‌بیت چ ب رێیێن بازرگانى یان ب پرۆتوكۆل و په‌یماناما و رێیێن ئاشتیانه‌ و ئه‌گه‌ر نه‌ دێ رێیێن شه‌ڕى هێنه‌ بكارئینان ژبۆ په‌یداكرنا ئاڤێ چونكو ئاڤ ژیانه‌ و ئه‌گه‌ر ئاڤ نه‌بیت، هه‌لبه‌ت دێ ژیان زۆر یا ب زه‌حمه‌ت و نه‌خۆش بیت، به‌لكو ژیان نابیت و برێڤه‌ ناچیت. وێنه‌ و دیمه‌ن و پێشبینێین خراب و شاش ددیارن و جیهان به‌ر ب وان پێشبینى و هزر و گوتنان ڤه‌ یا دچیت و رۆژ بۆ رۆژێ ئه‌و په‌یڤ و داخۆیانى و گوتنێن لسه‌ر شه‌ڕێ ئاڤێ و یێ جیهانى، ئانكو جه‌نگا جیهانى یا سیێ یێ دیار دبن و جیهان به‌ر ب زێده‌بوونا مرۆڤان و كێمبوونا چاندن و كارى و ئه‌ڤه‌ هه‌مى دبنه‌ ئه‌گه‌ر كو كارتێكرن ل سه‌ر كه‌ش و هه‌وایى و گوهۆرینا سه‌قایێ گشتى بهێته‌كرن و مه‌ ل ڤێره‌ توركیا كریه‌ نموونه‌ ئه‌گه‌ر گوهۆرینا سه‌قایى دروست بیت دێ ل سه‌رتاسه‌رێ جیهانێ كاره‌سات دروست بن .ئۆمێده‌وارین وه‌لاتێن زلهێز و یێن بریار بده‌ست ژدل كار لسه‌ر پرسا گوهۆرینا كه‌ش و هه‌وایى بكه‌ن و ریگه‌ چاره‌كێ ببینن و مرۆڤاتیێ ژ پرسا هه‌ستیار و ئارێشا هشكاتى و ژ گوهۆرینا سه‌قایى و دابه‌شكرنا ئاڤێ ب دادپوره‌رانه‌ قورتال بكه‌ن و مرۆڤاتیێ بدانن به‌رامبه‌ر به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ یێن تایبه‌ت و مرۆڤاتیێ قورتال بكه‌ن.

پشكا (3)
خالد ئه‌حمه‌د بادى

سیسته‌مكرنا داموده‌زگه‌هێن خوه‌ و به‌رپاكرنا دادپه‌روه‌ریا جڤاكى و سیاسى و ره‌وشه‌نبیرى و ئابۆرى و دارایى و دروستكرنا باوه‌ریێ و چێكرنا پرێن ب هێز ل ناڤبه‌را وه‌لاتیان و ده‌ستهه‌لاتداران دا دروست دبن و هه‌مى خوه‌ ب خودانێن وه‌لاتى دزانن و خوه‌ ب مال و گیان خۆگورى وه‌لاتێ خوه‌ دكه‌ن و ب زانست و زانینێ باوه‌ریه‌كا موكوم بۆ وه‌لاتیان دروست دبیت و ئه‌ڤ باوه‌ریه‌ دبیته‌ ئه‌گه‌رێ په‌یداكرنا پتر ده‌لیڤه‌یان بۆ گێرانا ده‌ستهه‌لاته‌كێ ب هێزتر كو بتنێ مێشكان ئاڤا بكه‌ن و وێ باوه‌ریێ بكه‌نه‌ د مێشكێن وانان دا كو بتنێ ڤیانا هه‌وه‌ بۆ وه‌لاتى و ئالایێ پیرۆزه‌ و ئه‌ڤه‌ هه‌مى دێ ب ئاڤا كرنه‌كا زانستى یا ره‌وشه‌نبیرى هێته‌كرن و هه‌كه‌ هه‌ر گه‌له‌كى یان ده‌ستهه‌لاته‌كى یان حوكمه‌ته‌كێ خه‌لكێ خوه‌ چه‌كداركرن ب زانتسى بێ گومان دێ سیسته‌مه‌كێ دروست ژى هێته‌ به‌رپاكرن و ئه‌گه‌ر سیسته‌مه‌كێ دروست ژى هاته‌ دانان و په‌یره‌وكرن بێ گومان دێ دادپه‌روه‌ریه‌كا باش هێته‌ گێران و ئه‌نجامدان. هه‌مى ئایین و قانوونان یێن ئاسمانى و یێن جیهانى به‌رێ خه‌لك و ملله‌ت و گه‌لان دایه‌ زانست و زانین و په‌روه‌ردێ و دیار كریه‌ كو زانست و زانین رۆناهى یه‌ و نه‌ زانین تاریاتى یه‌. ب فه‌ر دبینم بێژم كو میناكا سه‌نگافۆرا و ژاپۆن و بریتانیا و چین و ئیسرائیل و پتریا وه‌لاتێن جیهانى و ئه‌ورۆپى و ئه‌مریكى ب تنێ نهێنى یا وان وه‌لاتان ئه‌وبوو كو زمانێ چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نى و شه‌ر و جه‌نگ و كه‌ربوكین و نه‌ ڤیانێ هێلایه‌ و ده‌ست ژێ به‌ردایه‌ و به‌رێ خوه‌ دایه‌ زانست و زانین و په‌روه‌رده‌ و فێركرنێ و ئه‌نجام ژى ئه‌و وه‌لات و ملله‌ت سه‌ركه‌فتینه‌ و به‌ر ب قۆناغێن هه‌ره‌ بلندڤه‌ چووینه‌ و كه‌فتینه‌ د كێبركا پێشكه‌فتن و پێشڤه‌چوونێ دا د هه‌مى وارێن جودا جودا یێن جیهانى و ل ناڤه‌ندێن بلندێن جیهانێ بووینه‌ خودان بریار و ده‌ستهه‌لات و كونترۆل لسه‌ر پتریا ناڤه‌ند و ژێده‌رێن جودا یێن جیهانى كرینه‌ و بووینه‌ ژماره‌ و ئه‌ڤ پێشكه‌فتن و هێزه‌ هه‌مى د به‌رژه‌وه‌ندیا وه‌لاتى دا دهێته‌ مه‌زاختن. ئۆمێده‌وارم حوكمه‌ت و ده‌ستهه‌لاتدارێن مه‌ ژى ژدل لسه‌ر وه‌رگرتنا ڤێ هێزێ كار بكه‌ن و به‌رێ مه‌ بده‌نه‌ رێكا دروست و ب مفا یا زانستى و بتنێ بلا ئه‌م زانستى بگرین ب شێوه‌ و به‌رچاڤ مه‌ زانست گرتیه‌ لێ ب سیسته‌م و دروستى زانست و په‌روه‌ده‌ ژى بووینه‌ ئالاڤ بۆ گه‌نده‌لیێ و بۆ وان كه‌سێن به‌رژه‌وه‌ندخواز و بلا ئه‌م ژدل لسه‌ر ڤێ پرسا ترسناك و هه‌ستیار كار بكه‌ین دا كو چاڤ ل بارزانیێ نه‌مر بكه‌ین ده‌مێ ب هزاران ئیمتایازات و ده‌ستكه‌فت حوكمه‌تێن وى سه‌ر ده‌مى یێن ئیراقێ دانه‌ بارزانیێ باب لێ مه‌لا مسته‌فا بارزانیێ نه‌مر به‌رسڤا وان دا و گوتێ: من چ ژ هه‌وه‌ نه‌ڤێت ب تنێ به‌رامبه‌رى ڤێ بۆ مه‌ قوتابخانه‌كێ ل گونده‌كێ دویر دروست بكه‌ن دا كو لاو و گه‌نج و زارۆیێن كوردان فێرى زانست و زانینێ ببن و دا كو خه‌ونا مه‌ ژى بهێت و ئه‌م كورد ژى ببینه‌ خودان زانا و خودان بریار و خودان ده‌وله‌ت. ل دوماهیێ دبێژم كو ب تنێ هێز دازنست و زانین و په‌روه‌ردێ دا یه‌.

خالد ئه‌حمه‌د بادى
ژیان مینا فارگۆنێن شه‌مه‌نده‌فرێ یه‌ هه‌ر فارگۆنه‌ك ب فارگۆنا دى ڤه‌ گرێدایه‌ و هه‌ر فارگۆنه‌ك فارگۆنا دى لدویڤ خوه‌ دكێشێت و لسه‌ر ئێك رێك ئانكو سكه‌یی دچیت هه‌تا كو دگه‌هیته‌ وێ ئاراسته‌یێ یا كو بۆ دچیت، قۆناغێن ژیانێ ژى مینا فارگۆنێن شه‌مه‌نده‌فرێنه‌ هه‌ر قۆناغه‌ك قۆناغا دى لدویف خوه‌ دكێشیت و هنده‌ك قۆناغ د ئارام و خۆش و مفادارن و هنده‌ك قۆناغ ژى دسه‌خت و دژوار و خرابن و سیسته‌م و سروشتێ ژیانێ وه‌سا خۆیا دكه‌ت كو هه‌ر تاكه‌ك كا چاوا تام دكه‌ته‌ مرنێ وه‌سا دڤێت مرۆڤ یان تاك د هه‌مى قۆناغێن ژیانێ دا ده‌رباز ببن، قۆناغێن ژیانێ ژبۆ برێڤه‌برنا كاروبارێن رۆژانه‌ یێن كارگێرى و جڤاكى و ژیارینه‌ كو هه‌ر مینا باسێ لسه‌رى مه‌ كرى هه‌ر قۆناغه‌ك قۆناغا دى لدویڤ خوه‌ ڤه‌دكێشیت و ئێك قۆناغ تمامكه‌را قۆناغا دى یه‌، له‌وما دبێژم قۆناغا هه‌لبژارتنێن په‌رله‌مانێ ئیراقا فیدرال یێن كو ل (10\10\2021) هاتینه‌ ئه‌نجامدان بداوى هات و ئه‌و قۆناغ بۆرى و قۆناغا هه‌ستیار و گرنگ ئه‌و قۆناغه‌یه‌ یا كو ددویڤ ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنان دا دهێت و پڕانیا پارت و لایه‌نێن پشكداربووى ب سه‌ركه‌فتن كو پرۆسه‌كا ساخله‌م بوو ل دویڤ چاڤدێرێن بیانى و ناڤخوه‌یى و خوه‌ بخوه‌یى كو ب سه‌دان چاڤدێران پرۆسا هه‌لبژارتنان ددیت و چاڤدێرى لێ دكر چونكى هه‌لبژارتنێن ئه‌ڤ جاره‌ هه‌لبژارتنێن پێشوه‌خت بوون و ب سیسته‌مه‌كێ جودا بوو ژ جارێن دى كو سیسته‌مى بازنه‌یى بوو و لدویڤ ئه‌نجامێن هاتینه‌ راگه‌هاندن ژلایێ كۆمسیۆنا بلندا هه‌لبژارتنان ل ئیراقا فیدرال كو ده‌نگێن كوردان زێده‌ بووینه‌ و یا گرنگ ئه‌ڤه‌یه‌ و چ ئارێشه‌ نینه‌ یێن چ لایه‌ن سه‌ركه‌فت بیت. كاكلا بابه‌تێ مه‌ ئه‌ڤه‌یه‌ كا چ بهێته‌ كرن بو كارێ داهاتى ل په‌رله‌مانێ ئیراقا فیدرال یێ نوى، بلا هه‌مى كورد خوه‌ بكه‌نه‌ ئێك لیست و ئێك هه‌لویست و هه‌مى ژێكنه‌گرتنێن خوه‌ بده‌نه‌ پشت خوه‌ و به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ یێن به‌رته‌نگ یێن حزبى و تایبه‌ت بداننه‌ پشت به‌رژه‌وه‌ندیێن بلندێن كوردستانێ و ملله‌تێ كورد چونكى دوباره‌ خه‌لكێ مه‌ یێ مه‌غدۆر و بێبه‌هر باوه‌رى دایه‌ ڤان لایه‌ن و كاندید و به‌ربژاران دا كو به‌رگریێ ژ ماف و مستحقات و هه‌بونا گه‌لێ كورد بكه‌ن و مافێن ره‌وایێن كوردان ل هه‌رێما كوردستانێ بده‌ستڤه‌بینن و نه‌بنه‌ دیلێن حه‌ز و ڤیانێن ركابه‌رێن كوردان ل ئیراقێ و ببنه‌ دیلێن به‌رژه‌وه‌ندیێن به‌رژه‌وه‌ندخوازان ژ شیعه‌ و سوننه‌یێن عه‌ره‌ب كو هه‌رده‌م و ب درێژاهیا دیرۆكێ مافێن كوردان خارینه‌ و كورد بێبه‌هر كرینه‌ ژ كێمترین مافێن وان یێن ره‌وا. ل دوماهیێ په‌یاما مه‌ بۆ هه‌مى لایه‌ن و به‌ربژار و كاندیدێن كوردان ل هه‌رێما كوردستانێ یێن سه‌ركه‌فتن بده‌ستڤه‌ئیناین ب تنێ بۆ كورد و كوردستانێ كاربكه‌ن و خزمه‌ته‌كا به‌رچاڤ بكه‌ن بۆ هه‌رێما كوردستانێ و وان باده‌كێن مرى و پشتگوه هاڤێتى بئازرینن و مافێن كوردان و هه‌رێمێ ب رێیا قانوونى بده‌ستڤه‌بینن دا كو دیرۆك شاهده‌یێ بۆ هه‌وه‌ بده‌ت و به‌ره‌بابێن داهاتى سه‌ربلند بن ب به‌رهه‌م و خه‌باتا هه‌وه‌ و دێ شوین تبلێن هه‌وه‌ مینن هه‌تا دوماهیك و دا كو هه‌ر ئالایێ پیرۆزێ كوردستانێ یێ به‌رز و بالا بیت و قه‌وارێ هه‌رێما كوردستانێ ب هێزتر لێ بهێت.

خالد ئه‌حمه‌د بادى
به‌حسكرن و گرێدانا باده‌كێن جوداجودا ره‌نگینیه‌كا به‌رچاڤ و كارتێكرنه‌كا مه‌زن تێدا هه‌یه‌ و دێ مفا گه‌هیته‌ هه‌ر لایه‌كى، گرێدانا باده‌ك و مژارێن گه‌رم د ڤان قۆناغان دا و هه‌ر دیسا دێ گه‌رم و گوریه‌كێ بخوه‌ڤه‌ گریت و دێ مفایه‌ك مه‌زن بۆ هه‌ر لایه‌كى تێدا بیت. بابه‌تێ مه‌ ل دۆر مژارا جیهانى یا گه‌رموگۆر كو ئه‌و ژى گوهۆرینا كه‌ش و هه‌وا و هشكه‌سالى یه‌ كو به‌رى چه‌ند رۆژان چه‌ندین راپۆرتێن گرنگ و كاریگه‌ر ل دۆر گوهۆرینا كه‌ش و هه‌وایى من ل كه‌نالێن ناڤخوه‌یى و بیانى دیتن و ب تایبه‌ت ل كه‌نالێ روداو ل (30\9\2021) و دیار دكر كو ل ئه‌مریكا ژبه‌ر كێمیا بارانا به‌لگێن دارا زه‌ر بووینه‌ و زۆر دار هشك بووینه‌ و ل ئسپانیا خوه‌نیشادان و نه‌رازیبوونێن جه‌ماوه‌رى هاتینه‌ ئه‌نجامدان، ژبه‌ر هشكه‌سالیێ و ل زۆر وه‌لاتان خه‌لك و رێكخراوێن ژینگه‌هێ و یێن په‌یوه‌ندیدار لسه‌ر پرسگرێكا ناڤبرى كاردكه‌ن، ب شێوه‌كێ گشتى ره‌وش به‌ر ب خراببوونێ ڤه‌ دچیت و هشكه‌سالى یا به‌ر ب هه‌مى جیهانێ ڤه‌ یا دهێت و زۆر راپۆرت و نڤێسار مه‌ دیتینه‌ و وه‌سا دیار دكه‌ن كو ل سالا (2030) دێ رێژا ئاڤێ و بتایبه‌ت ئاڤا بكێر ڤه‌خوارنێ دهێت دێ ب رێژا (40%) كێم بیت ل جیهانێ و نوكه‌ و ل ڤى سه‌رده‌مى ل هنده‌ك وه‌لاتێن جیهانێ ئاڤا ڤه‌خوارنێ نینه‌ و یا كێمه‌. ل ڤێره‌ فه‌ره‌ گرێدانه‌كێ بكه‌ینه‌ د ناڤبه‌را هه‌وێن هه‌لبژارتنان و هشكه‌سالیێ دا، كو هه‌ر لایه‌ك ژدل كار لسه‌ر باده‌كا ناڤبرى بكه‌ن. زۆر دێ بێژن هه‌مى ب حه‌زكرنا خودایێ مه‌زنه‌ راسته‌ هه‌ر كاره‌كێ بیت خودایێ مه‌زن و ئیكانه‌یه‌ لێ خودایێ مه‌زن و ئیكانه‌ ب رێكا په‌رتووكێن ئاسمانى یێن پیرۆز گوتیه‌ جڤاكێن مرۆڤان كار بكه‌ن و ژ سنووران ده‌رنه‌كه‌ڤن و دادپه‌روه‌ریێ بكه‌ن دێ ره‌وشا وه‌ به‌ر ب باشیێ ڤه‌ چیت، لێ ئه‌و كارێن دهێنه‌ ئه‌نجامدان ژلایێ جڤاك و ده‌وله‌تێن زلهێز و باله‌ده‌ست و خودان بریار بووینه‌ ئه‌گه‌رێن پیسبوونا ژینگه‌ها جیهانى و ئه‌ڤ پیسبوونا ژینگه‌ها جیهانى بوویه‌ ئه‌گه‌رێ گوهۆرینا كه‌ش و هه‌وایێ جیهانێ و بوویه‌ ئه‌گه‌رێ هشكه‌سالیێ ل پتریا وه‌لاتێن جیهانى. ل ڤێره‌ په‌یاما مه‌ بۆ به‌ربژار و كاندیدێن مه‌ بۆ په‌رله‌مانێ ئیراقا فیدرال و هه‌مى لایه‌نێن سیاسى و حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ و حوكمه‌تا ئیراقا فیدرال كو ژدل كار لسه‌ر باده‌كا گرنگ و هه‌ستیاریا گوهۆرینا كه‌ش و هه‌وایى و هشكه‌سالیێ بكه‌ن و كار بكه‌ن لسه‌ر باده‌كا ناڤبرى و پرسا هشكه‌سالیێ بكه‌ن سه‌رێ رێزێ چونكى زۆر ژێده‌ر ل ده‌ڤه‌را مه‌ هه‌نه‌ ودێ مفا ژێ هێته‌ دیتن و ئه‌و ژێده‌رێن ل كوردستانێ هه‌ین ئه‌گه‌ر كار لسه‌ر بهێته‌كرن باوه‌رم دێ ب رێژه‌كا به‌رچاڤ و باش ژ ڤێ مه‌ترسیا جیهانى قورتال بین و بلا هه‌مى كاندید لسه‌ر باده‌كێن سیاسى و ئابۆرى و ره‌وشه‌نبیرى و جوگرافى كار بكه‌ن لێ بتایبه‌ت بلا لسه‌ر باده‌كا ناڤبرى كار بكه‌ن و مفایى بگه‌هینن وه‌لاتێ خوه‌ كوردستانا خوشتڤى و ملله‌تێ كوردێ قه‌هره‌مان ودلسۆز.

خالد ئه‌حمه‌د بادى
بێگومان هه‌لبژارتن و ده‌نگدان ئامرازه‌كێ ب هێز و به‌رچاڤه‌ ژبۆ بده‌ستڤه‌ئینانا ده‌ستكه‌فتێن مه‌زن بۆ ملله‌ت و وه‌لاتێ خوه‌ و كریاره‌كا ساخله‌مه‌ ژبۆ بده‌ستڤه‌ئینان و په‌یره‌وكرنا سیاسه‌تا حه‌كیمانه‌ بۆ به‌رجه‌سته‌كرنا مافێن ره‌وایێن گه‌ل و وه‌لاتى, به‌رامبه‌ر ملله‌تێ كورد و كوردستانێ زۆر یا رۆهن و ئاشكه‌رایه‌ كو ماف یێن هاتینه‌خوارن و زولم و سته‌م ل ملله‌تێ كورد و هه‌رێما كوردستانێ هاتیه‌كرن ب درێژاهیا دیروكێ و ب تنێ چاره‌رێك ئه‌ڤه‌یه‌ كو هێز و مافێ خوه‌ ب رێیا ده‌نگدانێ بزڤرینین و به‌ر ب گوپیتكێن ده‌ستهه‌لات و حوكمرانى و جهێ بریارێ ڤه‌ بچن دا كو مافێن به‌رزه‌ و هاتین خوارن بزڤرینین. وه‌كو دزانن كو بریار هاتیه‌دان ل (10\10\2021) دێ هه‌لبژاتنێن جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ دهێنه‌ ئه‌نجامدان و د پرۆسا ئه‌ڤ جاره‌ یا هه‌لبژارتنان دا، شێوه‌ و سیسته‌م دجودانه‌ ژ یێن جارێن دى، چونكى ئه‌ڤ جاره‌ سیسته‌م بازنه‌یى یه‌ كو ل هه‌ر بازنه‌كى دشێن ده‌نگ ب چار كاندیدان بده‌ن، بۆ نموونه‌ ل ئامێدى و دهۆكێ ب تنێ دشێن ده‌نگبده‌نه‌ چار به‌ربژێران و ل هنده‌ك قه‌زایێن دى ب تنێ ده‌نگ بۆ چار به‌ربژێرێن دینه‌, پرۆسه‌ ب ساناهى یه‌، لێ گه‌ر ب سیسته‌م و ئیداره‌كرنه‌كا باش هه‌بیت. ل ڤێره‌ به‌حسێ مه‌ لسه‌ر وێ چه‌ندێ یه‌، كو ئه‌و به‌ربژێرێن دسه‌ركه‌ڤن زۆر ئه‌ركێن قورس و گران دكه‌ڤنه‌ سه‌ر مللێن وان و دڤێت پتر كار بكه‌ن ژبۆ بده‌ستڤه‌ئینان و چه‌سپاندنا مافێن وه‌لاتیێن كورد و خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ و زۆر باده‌كێن هه‌لاویستى و گرێكدار كوردان و هه‌رێما كوردستانێ ل گه‌ل به‌غدا و ئیراقا فیدرال هه‌نه‌، ژبلى نوكه‌ كو باده‌كێن مووچه‌ و بۆدجه‌ و دارایى و كارگێرى كوردان گه‌له‌ك باده‌كێن دى هه‌نه‌، مینا قه‌ربۆیێن ئه‌نفالییان و هه‌ر هه‌شت هه‌وێن ئه‌نفالێن ره‌ش یێن ب سه‌ر كوردان دا ئینایین و چه‌كێ كیمیاوى و جینۆساید و باده‌كێن جوگرافى و ئه‌رد و ناسنامه‌ و ره‌گه‌زنامه‌ و زیندانیێن سیاسى و ماددێ (140) و هتد.. و زۆر ماددێن دى كو هه‌رێما كوردستانێ ل گه‌ل حوكمه‌تا ئیراقێ هه‌نه‌ و هه‌تا نوكه‌ چ كارێ پێدڤى ل سه‌ر نه‌هاتیه‌كرن و زۆر فه‌ره‌ به‌ربژارێن مه‌ و ب پشته‌ڤانیا حوكمه‌تا هه‌رێمێ ژدل كار لسه‌ر ڤان هه‌مى باده‌كان بكه‌ن و بكه‌ن دۆرهێله‌كێ دروست لسه‌ر ئیراقێ و ب شێوه‌كێ فه‌رمى ئه‌ڤ هه‌مى مافه‌ بكه‌ڤنه‌ سه‌ر ئیراقێ و و ب رێیێن فه‌رمى و دادگه‌هێ سه‌ره‌ده‌رى لسه‌ر باده‌كێن ناڤبرى بهێته‌كرن. ئه‌ڤ خالێن مه‌ لسه‌رى دیار كرین گه‌له‌ك فه‌ره‌ كاندید و به‌ربژارێن مه‌ ژدل لسه‌ر كار بكه‌ن، چونكى ئه‌و باده‌ك دگرنگ و هه‌ستیارن و بلا ئه‌و باوه‌ریا خه‌لكێ كورد ل هه‌رێمێ دایه‌ وان ب جهبینن و مافێن كوردان یێن ژێستاندى بزڤرینن و گه‌ر كار لسه‌ر بهێته‌كرن و به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ بداننه‌ پشت به‌رژه‌وه‌ندیێن ملله‌تێ، بێگومان دێ سه‌ركه‌فتنێ ئینن و دێ كورد ب مافێن خوه‌ شادبن و دێ ئه‌و كاندید و به‌ربار ژى وژدانا خوه‌ ئارام كه‌ن به‌ر ب سه‌ركه‌فتنێ.