خالد ئه‌حمه‌د بادى
سه‌روبه‌رێ رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست ژ ئالیێ سیاسى و ئابوورى و جوگرافى زۆر یێ ئالۆزه‌ و ناكۆكیێن زۆر هه‌نه‌ ل ناڤبه‌را لایه‌نێن رۆژهه‌لات و هه‌رێمى و ده‌ره‌كى و هه‌رده‌م ئه‌ڤ ناكۆكیه‌ به‌ر ب زێده‌تر ڤه‌ دچن و چ ئارامیێ بخوه‌ڤه‌ نابینن و هه‌رده‌م شه‌ر و ئالۆزى و گرفت و پرسگرێك ل گه‌ل هه‌ڤدو هه‌نه‌ و ل سه‌ر بنه‌مایێن مه‌زهه‌بى و ئایینى و جیۆپۆلتیكى و دیرۆكى و تائیفى و زمان و كه‌لتوورى و..هتد. ئه‌ڤ مایتێكرنه‌ بووینه‌ ئه‌گه‌را په‌یدابوونا دوبه‌ره‌كیێ ل ناڤبه‌را وان دا و ئه‌ڤ وه‌لاتێن ل رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست بووینه‌ جهێ هه‌ڤكێشێن سیاسى و مه‌زهه‌بى و ئایینى و نه‌ته‌وه‌یى و زمانى و جوگرافى, ئه‌ڤ ناكۆكیه‌ بووینه‌ ئه‌گه‌رێ پاشڤه‌مانا وان وه‌لات و ملله‌تان و بووینه‌ دارده‌ستێن هێز و وه‌لاتێن زلهێز و بریارا وانان كه‌فتیه‌ دبن كونترۆلا وه‌لاتێن ناڤبرى دا و تا وى راده‌یى كو یارێكرنێن خوه‌ د بریاردانان دا دكه‌ن و خستینه‌ د ره‌وشه‌كا زۆر خراب دا, و بووینه‌ ئه‌گه‌رێ پاشڤه‌مانا ملله‌ت و وه‌لاتێن رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست و ئه‌و ده‌ستهه‌لاتداره‌ ژى بووینه‌ دكتاتۆر و ده‌ستهه‌لات كریه‌ و یراسه‌ت و هه‌مى خێر و بێرێن وه‌لاتێن خوه‌ كرینه‌ د خزمه‌ت هنده‌ك كه‌سانێن ده‌ست نیشانكرى و هه‌تا كو گه‌هشتیه‌ كۆمتا گه‌نده‌لى و نه‌دیاربوونا سیسته‌م و یاسایان و دوور كه‌فتینه‌ ژ زانست و زانین و پێشه‌سازیێ و شۆره‌شا پێشه‌سازى ژى ژده‌ست دایه‌ و نوكه‌ یێ شۆره‌شا پێزانین و ته‌كنولۆجیایێ ژى ژده‌ستدده‌ن. زنجیرا بۆیه‌رێن رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست ئێك ل دووڤ ئێك دهێن و وه‌لاتێن رۆژهه‌لاتى هه‌مى ڤه‌گرتینه‌ و ل لبنا ن و سووریا و ئیسرائیل و یه‌مه‌ن و ئیران و سعودیه‌ و به‌حرین و ئیران و عیراق و كوێت و تركیا و پتریا وه‌لاتێن به‌رهه‌مدار ڤه‌گرتینه‌ و عیراق ژى ب رێژه‌كا هه‌ره‌باش و زێده‌ كه‌فتیه‌ د ناڤ ڤان هه‌ڤكێشان دا و حه‌تاكو عیراق ژ دكتاتۆر و شۆفینیان رزگاربوویه‌ كه‌فتیه‌ د ده‌ستێن توندره‌وان دا و رێكخراوێن تیرۆرستى په‌یدابوون و بووینه‌ گه‌ف ل سه‌ر هه‌مى عیراقێ و ئه‌وێن ده‌ستهه‌لاتى ژى ل عیراقێ دگێرن ده‌ستكردن و بریار د ده‌ستى دا نینه‌، ب تنێ كۆمڤه‌كرنا خویك و خه‌راجایه‌. بۆیه‌رێن دووماهیێ ل عیراقێ سه‌رهلدایه‌ ڤه‌ خوه‌نیشاندانێن جه‌ماوه‌رى نه‌ كو پێ هاتینه‌ كرن ئه‌وژى سیناریویه‌كا دوو چه‌قه‌ كو مه‌سجه‌كا دوو چه‌قه‌ ژلایێ وه‌لاتێن زلهێز و بریارده‌ره‌ بۆ عادل عه‌بدولمه‌هدى كو ئه‌گه‌ر تو گوهدار نه‌بى ئه‌م دشیێن د چه‌ند ده‌مژمێره‌كا دا ره‌وشا ته‌ خراب بكه‌ین و هه‌ر دیسا ئه‌ڤ نامه‌ وێ چه‌ندێ ژى دیار دكه‌ت كو سه‌ره‌دانا عادل عه‌بدولمه‌هدى بۆ چینێ و په‌یوه‌ندى دگه‌ل ئیران و رۆسیا ژى بخوه‌ڤه‌ دگریت. مسجا دووێ بۆ ئیرانێ یه‌ سنۆرێن خوه‌ نه‌به‌زینه‌ ول وى سنۆرى راوه‌سته‌ یا كو بۆ ته‌ هاتیه‌ ده‌ستنیشانكرن و هه‌كه‌ نه‌ ئه‌م دشیێن ره‌وشا ته‌ ژى تێكبده‌ین و ئه‌ڤه‌ هه‌ردو وێ چه‌ندێ نیشا مه‌ دده‌ن كو پێشده‌م ئه‌و مه‌سج بۆ كوردان ژى هاتیه‌ و ده‌مێ (16) ئوكتوبه‌رێ ب چه‌ند ده‌مژمێره‌كان نیشا مه‌ داى و پاشان راوستاندیه‌ ڤه‌. په‌یاما من ئه‌وه‌ كو ئه‌م زانستى بگرین دا سیسته‌مى پێ دروست بكه‌ین و هه‌كه‌ مه‌ زانست گرت بێ گومان دێ سیسته‌م و قانوون پێ دروست بن و ئه‌گه‌ر ئه‌و دروست بوون بێ گومان دێ داداپه‌روه‌رى ژى هێته‌ په‌یره‌وكرن.

خالد ئه‌حمه‌د بادى

پشكا (1)
هه‌بوو نه‌بوو كه‌سه‌ك هه‌بوو ل باژێرێ مووسل موغازه‌ك هه‌بوو كو نوكه‌ دبێژنێ مۆل، ئانكو مینا مۆلا بوون ل وى سه‌رده‌مى به‌حس ل ناڤبرى دكر و دگۆت د ده‌مێ كه‌سه‌ك دهات و دگۆتنێ خێره‌كێ داخودانێ موغازێ بێژیتێ ئه‌ڤه‌ چه‌ند ساله‌ تو ڤى كارى دكه‌ى دا بێژیتێ چار ساله‌ دا تشته‌كى ده‌تێ ئه‌گه‌ر گۆتبایێ (5) ساله‌ دا بێژیتێ هه‌ره‌ خودێ بده‌ته‌ ته‌ جیرانێن وى مانه‌ د هزرا دا بۆچى هۆسا مامه‌لێ دكه‌ت و پشتى ئه‌ڤ دیارده‌ ل ده‌ڤ وانان و ل پێشچاڤێن وانان بوو چه‌ندین جاران چه‌ند باره‌ بووى هه‌ڤالێن ناڤبرى نه‌چاربوون و پرسیار ژێ كر و گۆتنێ: بۆچى تو ب ڤى شێوه‌ى ره‌فتارێ دكه‌ى؟ گۆتنێ باوه‌ر بكه‌ن من ئه‌ڤ كاره‌ دكر و ب (5) سالان من ئه‌ڤ ماله‌ هه‌مى كۆمڤه‌كر، له‌وما هه‌كه‌ پێنچ سالان بیت، بێگومان وى ژ من پتر یێ هه‌یى، ئانكو كۆمڤه‌كرى. هه‌كه‌ ئه‌م راڤه‌كرن و شلۆڤه‌كێ ل سه‌ر دیاردا خازخازۆكییێ بكه‌ین، دێ بۆ مه‌ ب ڤى شێوه‌ى دیاربیت كو دیاردا خازخازوكییێ ئه‌وه‌ كو كه‌سه‌ك بچیت و پارا و مالى و كه‌لوپه‌لان ژ كه‌سه‌كێ دى بخوازیت و ئه‌ڤ دیارده‌ دهێته‌ نیاسین د هه‌مى فه‌رهه‌نگێن جیهانێ دا، كو شاشترین و خرابترین و زه‌غه‌لترین دیارده‌یه‌ د ناڤ جڤاكان دا كو ئه‌و جڤاك و ملله‌تێن ئه‌ڤ دیارده‌ د ناڤ دا هه‌بیت و به‌ربه‌لاڤ بیت، بێگومان ئه‌و ملله‌ت یان وه‌لات دهێنه‌ هژمارتن وه‌لاتێن پاشكه‌فتى و كسلانى و بێكارى و بێ شه‌رمى به‌ربه‌لاڤ دبیت، هه‌ر چه‌نده‌ ل پتریا وه‌لاتێن جیهانێ ئه‌ڤ دیارده‌ هه‌یه‌ و هه‌تا نوكه‌ ژى لێ پتریا وه‌لاتان شیاینه‌ كونترۆلێ ل سه‌ر ڤێ دیاردا خراب و كه‌شه‌فرێت بكه‌ن ب رێیێن به‌رپاكرن و په‌یداكرنا ده‌لیڤێن كارى و هه‌روه‌سا دانانا سیسته‌مێ خانه‌نشین كرنێ و سیسته‌مى سۆشیالى ل وه‌لاتێن ئه‌ورۆپى و ڤه‌كرنا بنگه‌ه و ده‌زگه‌هێن جودا جودا بۆ وه‌لاتیان، دا كو ژ ڤان دیاردێن نه‌شایسته‌ و شاش و زه‌ره‌مه‌ند دوور بكه‌ڤن و هه‌تا راده‌كى شیاینه‌ كونترۆلێ ل سه‌ر بكه‌ن, زۆر نموونێن دى ل سه‌ر دیاردا كرێت و شاش هه‌نه‌ و د ته‌ڤایا ئایین و پرتووكێن ئاسمانى دا ئه‌ڤ كاره‌، ئانكو دیارده‌ قه‌بوول نینه‌ و یا (مكروه‌) كرى و ل درێژاهیا دیرۆكا جیهانێ دا، ئه‌ڤ كاره‌ ئانكو دیارده‌ ب كه‌شه‌فرێت دهێته‌ ل قه‌له‌مدان و ئه‌و كه‌سێن ئه‌ڤ كاره‌ كرى و یێن دكه‌ن ب مرۆڤێن خراب و نه‌باش دهێنه‌ لقه‌له‌مدان و ب تایبه‌ت ئایینێ پیرۆزێ ئیسلامێ كارێ خازخازوكیێ و وه‌رگرتنا پاره‌ و كه‌لوپه‌لان ژ خه‌لكى ب هه‌ر بهانه‌كێ مه‌كروه‌ كرى یه‌ و چه‌ندین مه‌رج و خال داناینه‌ دا كو رێك بهێته‌دان كارێ خازخازوكیێ بكه‌ت و ئه‌و مه‌رج ژى ئه‌ڤه‌ نه‌ كو دڤێت یێ په‌ككه‌فتى بیت و رێژا په‌ككه‌فتیا وى یا زێده‌ بیت كو نه‌ شێت چ كاران بكه‌ت بۆ نموونه‌ هنده‌ك ژ ئه‌ندامێن له‌شێ وى پێڤه‌ نه‌ بن مینا ده‌ست و پییان یان یێ وه‌سان بیت كو نه‌شێت كار بكه‌ت وهه‌ر دیسا چ داهاتێن خوه‌ بخودانكرنێ نه‌ بن، هه‌ر دیسا چ كه‌سێن دى نه‌بن كو وى بخودان بكه‌ت، ئانكو ب تنێ رێك بۆ وى كه‌سى هاتیه‌دان كو كارێ خازخازۆكیێ بكه‌ت كو چ شیانێن ماددى و له‌شى و خێزانى نه‌بن ئه‌ڤجا ژنوى ڤى كارى بكه‌ت, و ژ به‌ر وێ چه‌ندێ ئایینێ پیرۆز رێك دایه‌ ڤان جۆره‌ كه‌سان ب تنێ دا كو خوه‌ بخودان بكه‌ت نه‌ كۆژمێن مه‌زن و ئاشۆپى یێن پاره‌ى كۆمڤه‌ بكه‌ت.

ئه‌ڤ بابه‌ته‌ زۆر یێ به‌رفره‌هه‌ و زۆر تا و چه‌ق ژێ دچن و ئێك چه‌قێن ژڤێ دیاردێ دچن ئه‌وه‌ كو زۆر وه‌لاتان بۆ خوه‌ خوازۆكى بكارئیناینه‌ بۆ كارێن تایبه‌ت و زۆر گرۆپ و جڤاك و رێكخراوان ئه‌ڤ كاره‌ كریه‌ و هنده‌ك كه‌سانێن شاره‌زایى دڤى وارى دا هه‌یى كرینه‌ د ستێركا خوه‌ یا ده‌ستنیشانكرى دا و كارێن خوه‌ یێن تایبه‌ت یان به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌ پێ كرینه‌ و بۆ خوه‌ خوازۆكى كرینه‌ ئارمانج و پرسێن ئه‌منى و وه‌لاتپارێزى و هه‌والگێرى ب ڤان كارێن مه‌ به‌حس لێ كرین هاتینه‌كرن و ئه‌ڤ دیارده‌ زۆر یا به‌ربه‌لاڤبووى ل سه‌رتاسه‌رى جیهانێ و ناڤده‌نگ لێ چووینه‌ و ناڤێن هنده‌ك كه‌سانێن جودا جودا ل وه‌لاتێن بیانى ژى به‌ر به‌لاڤ بووینه‌ و ب رێیا كارێ خوازۆكیێ بووینه‌ زه‌نگینترین كه‌س ل وى وه‌لاتى و هه‌ر دیسا بووینه‌ خودانێن كۆمپانى و ڤله‌ و ئاپارتمانان و هه‌ر دیسا ب ڤێ دیاردێ شیان خوه‌ بكه‌نه‌ زه‌نگینترین كه‌س ل سه‌ر ئاستێ وه‌لاتى و ئانكو بووینه‌ زه‌نگینترین كه‌سانێن خوازۆكیێ دكه‌ن, هه‌ر دیسا زۆر وه‌لات شیاینه‌ پرسێن سیاسى و ئابوورى و له‌شكرى و هه‌الگێرى و ئاساییشا نشتیمانى و ئاساییشا خوراكى و ئاساییشا جڤاكى و ئاینى.. هتد، تێكهه‌لى ڤى كارى و دیاردێ بكه‌ن و مفایێن مه‌زن ژێ دیتینه‌ و شیاینه‌ ب رێیا ڤان كاران كه‌سانێن شاره‌زا و تایبه‌تمه‌ند بكاربینن و بكه‌نه‌ سیخۆر ل ناڤ وه‌لات و ده‌زگه‌ه و ملله‌تێن دى دا ژبۆ بده‌ستڤه‌ئینانا مه‌ره‌مێن سیاسى و له‌شكرى و ئابوورى و جڤاكى و هه‌والگێرى و هه‌ر دیسا بده‌ستڤه‌ئینانا كۆژمێن مه‌زنێن پاره‌ى ژى چ بۆ كه‌سان چ ژى ل سه‌ر ئاستێ حوكمه‌تان. هه‌ر دیسا ژئالیێ ئایینى ڤه‌ ژى بێ بهایه‌كێ دده‌ته‌ ئایینان، ئه‌ڤجا چ ئایینێ مه‌سیحى یان كریستیانى یان ئیزدى یان موسلمان. هه‌ر دیسا ژ ئالیێ جڤاكى و كاركرن و داهینان و به‌رهه‌مئینانێ ژى زۆر كارتێكرنێ ل تاكان دكه‌ن و ل ده‌مێ ل تاكێن جڤاكان كارتێكرن دهێته‌كرن، بێگومان دێ كارتێكرن ل سه‌ر ملله‌ت و وه‌لاتان ژى هێته‌كرن و دێ بێكارى و كسلانى و نه‌زانین و نه‌خوینده‌وارى دێ به‌ربه‌لاڤ بن و دێ ژ ملله‌ته‌كێ به‌رهه‌مهێنه‌ر و خورستى بیته‌ ملله‌ته‌كێ كسلان و نه‌زان وبێ به‌رهه‌م. زۆر فه‌ره‌ بزانین كو هنده‌ك ژڤان كه‌سانێن خوازۆكى دكرن ل هنده‌ك وه‌لاتێن جیهانێ بووینه‌ زه‌نگینترین كه‌س بۆ نموونه‌.
یێ ئێكێ :.ل وه‌لاتێ بریتانیا كه‌سه‌ك بناڤێ سێمون (سیمۆن رایت) یێ بریتانى كو كه‌سه‌كێ شاره‌زا و خوازۆكه‌كێ به‌رنیاس و كارزانێ جیهانى كو جلكێن پیس و دریایى دكرنه‌ به‌رخوه‌ و چه‌ندین سالان ئه‌ڤ كاره‌ دكر و هه‌ر رۆژ بۆ ماوێ (8) ده‌مژمێرا دراوه‌ستا و ل جاددێن له‌نده‌ن دگه‌رییا دگه‌ل سه‌یێ خوه‌ و پتریا جاران ل جهێن زۆر قه‌ره‌بالغ مینا ستێشنێن ترێن و میترۆ وتراما و رۆژانه‌ كارێ خوازۆكیێ دكر و خه‌لكه‌كى ژى پاره‌ ددانێ و به‌رنیاس ببوو و پشتى هاتیه‌ زانین كو ناڤبرى كۆژمێ (500) پێنچ سه‌د هزار جونه‌یهێن ئسترلینى و د گه‌ل (50) پێنجى هزار دۆلار ئه‌مریكى و شوقه‌ك ل ده‌ڤه‌ركا زۆر گران و بهادار یانكو (راقى) زۆنا (فولام) ل له‌ندن ب كۆژمێ (300) سێ سه‌د هزار دۆلاران كو بهایێ ڤێ شوقێ كه‌سانێن به‌رپرس و بازرگان و مه‌زن وزه‌نگێن نه‌ دشیان بكرن و ژبلى یێ ڤه‌شارتى بتنێ ئه‌ڤه‌ ئه‌وبوو یێ هاتیه‌ زانین.

خالد ئه‌حمه‌د بادى
بێگومان ده‌مێ بزاڤ بهێنه‌كرن كو جودابوون هه‌بیت یان حوكمرانیه‌ت بهێته‌كرن و داخوازیێن سه‌رخوه‌بوون و دروستكرنا قه‌واره‌كى هه‌بیت دێ هه‌ڤركیێن مه‌زن كه‌ڤنه‌ د رێیا دروستبوونا قه‌واره‌ى (كیان) و ده‌وله‌تبوونێ دا هه‌بیت دێ دوژمن هه‌مى رێیان بكارئینیت و پرسگرێك و ئارێشان دروست كه‌ت، دا كو ئه‌و كیان و حوكمرانیه‌ت نه‌هێته‌ دروستكرن و هه‌كه‌ هاته‌ دروستكرن بێ گومان دێ پتر بزاڤا كه‌ن كو وى كیان و قه‌واره‌ى ژبن ببه‌ت و نه‌ هێلیته‌ دهه‌بوونێ دا, ب هه‌ر حال ل كوردستانا باشۆر كیانه‌ك و حوكمه‌ته‌ك دروست بوویه‌، ئه‌و ژى پشتى چه‌ندین شۆره‌شان و ئاواره‌بوون و ئه‌نفال و سه‌رهلدانا پیرۆز و شه‌رێن دوژمنان و.. هتد. و قوربانیدانا ملله‌تێ كورد و پێشمه‌رگێ قه‌هره‌مان هه‌تا كو گه‌هشتینه‌ ڤێ قووناغا ئه‌م هه‌مى ب په‌رله‌مان و حوكمه‌ت و داموده‌زگه‌هێن خوه‌ سه‌ربلندین. لێ دوژمنان ستراتیجیه‌تا خوه‌ نه‌ گوهۆرى یه‌ و به‌ردوام كار دكه‌ن و پیلانان ددانن دا كو ئه‌زمۆنا باشۆرێ كوردستانێ تێكبده‌ن هه‌ر زوى شه‌رێ ناڤخوه‌یى دروستبوو و پاشى شه‌رێ په‌كه‌كێ و پاشى شه‌رێ تیرۆرستێن داعش و هه‌مى رێكخراوێن دى یێن تیرۆرستى و هه‌ر دیسا شه‌رێ حه‌شدا وه‌حشى كو هه‌تا نوكه‌ ژى ئه‌و ده‌ڤه‌ر و عه‌ردێن كو هزاران پێشمه‌رگێن قه‌هره‌مان خوینا خوه‌ ل سه‌ر رێتى ل بن ده‌ستێن حه‌شدا وه‌حشى و تیرۆرستان دایه‌ و یا ژ هه‌میان نه‌خۆشتر كو ئه‌ڤ قووناغا هه‌رێم كه‌فتیه‌ تێدا هه‌بوونا پارتا كاركه‌رێن كوردستانێ (pkk) یه‌ ل هه‌رێما كوردستانێ كو ژ هه‌مى ئالیان ڤه‌ زیان و زه‌ره‌ێ دگه‌هینته‌ پرۆسا سیاسى ل هه‌رێما كوردستانێ و هه‌ر دیسا زیانێ ل هه‌مى وارێن ژیانا وه‌لاتیێن هه‌رێمێ دكه‌ت ژئالیێ سیاسى و ئابوورى و له‌شكرى و جڤاكى و وره‌یى و دارایى ڤه‌ و كورد ل هه‌مى پارچێن كوردستانێ پاشڤه‌برن. هه‌كه‌ بهێن و لاپه‌رێن دیرۆكا پارتێن كوردستانێ ڤه‌ده‌ین دێ بۆ مه‌ رۆهن بیت كو سیاسه‌ت و ستراتیجیه‌تا وان ب چ شێوازه‌ و هه‌ر پارته‌كێ ژ وان ب هزاران ده‌ستكه‌فتێن مه‌زن بۆ ملله‌تێ كورد بده‌ستڤه‌ ئیناینه‌، لێ سیاسه‌ت و ستراتیجیه‌تا (pkk) چ رۆنكرن و شێوازێن جوان و راست بخوه‌ڤه‌ نه‌ دیتییه‌، به‌لكو تاریاتیه‌ك و شاشیه‌كا دیرۆكى بخوه‌ڤه‌ دیتینه‌, له‌وما ئه‌م دبینین كو (pkk) گۆه‌پان و قادا سیاسى بۆ تركیا بجه هێلایه‌ و دوژمنێن كوردان چاوا و ب چ شێواز و ئارام یێ كوردستانا باكۆر ته‌تریك دكه‌ت و كونترۆل دكه‌ت وپارتا كاركه‌ران گۆره‌پان بۆ توركان هێلایه‌ و هاتینه‌ كوردستانا رۆژئاڤا و رۆژهه‌لات و باشۆر و ب بهانه‌یا هه‌بوونا وانان ئه‌ڤه‌ ماوێ پتر ژ ده‌هان سالانه‌ توركیا و ئیران و سووریا هێرش و ئۆپه‌راسیۆن تۆپارانكرنا مه‌ دكه‌ت و رۆژانه‌ كورێن كوردان دهێنه‌ شه‌هیدكرن و هه‌رێم به‌ر ب ره‌وشه‌كا ئالۆزتر لێ دهێت و بێ ئۆمێدیه‌ك دروست دبیت و ئه‌ڤه‌ وێ چه‌ندێ دیار دكه‌ت كو پارتا كاركه‌ران یا خزمه‌تا توركان دكه‌ت. په‌یاما من ئه‌وه‌ كو بلا هه‌مى پارتێن كوردستانى یێن هه‌ر چار پارچان رێكێ نه‌ ده‌ن كو بهانه‌ بۆ دوژمنان دروست ببیت كو هێرشان بكه‌نه‌ سه‌ر هه‌رێمێ و بلا ئێكگرتى و ئێك رێزبیت ل بن ئالایێ پیرۆزێ كوردستانێ و بلا دوژمن ژ بۆ ئێكبوونا مه‌ بمرن و ب تنێ ب ئێكبوونێ دێ ب مافێن خوه‌ شاد بین بژیت كورد و كوردستان.

خالد ئه‌حمه‌د بادى

ب فه‌ر دبینم به‌رده‌وام ل سه‌ر بۆیه‌رێن ب ترس و ره‌شتارى یێن ئه‌نفالێن (1988) بنڤێسم و بخوینم و به‌لاڤ بكه‌م، چونكو دبیت ئه‌ڤ نفشێ نوكه‌ و یێ به‌رێ ژى ب دروستاهى بۆیه‌رێن ئه‌نفالان نه‌ بهیستبن و به‌لكو گوهلێ نه‌بیت، به‌لێ زۆر یا گرنگه‌ خودانێن قه‌له‌مان و ب تایبه‌ت یێن د ناڤ بۆیه‌رێن ئه‌نفالان دا به‌رده‌وام وان چیرۆك و چیڤانۆك و سه‌رهاتیێن ئه‌نفالان بنڤیسن و به‌لاڤبكه‌ن و هه‌ر دیسا دیكیۆمێنت بكه‌ن دا كو ئه‌ڤ دیرۆكه‌ و ئه‌ڤ شۆره‌شا ل هه‌وێن ئه‌نفالێن سالا (1988) نه‌هێنه‌ ژبیركرن و بهێته‌ تۆماركرن دا كو به‌ره‌بابێن داهاتى و نفشێن كوردان مفاى ژڤان تۆمار و دیكیۆمێنت و بۆیه‌ران ببینن و مافێ شۆره‌شڤان و قه‌هره‌مان و ئاواره‌ و پێشمه‌رگان نه‌ هێته‌ به‌رزه‌كرن و هه‌ر ده‌م ئه‌ڤ داستانا مه‌زن و خۆراگریا خه‌باتكه‌ر و پێشمه‌رگێن قه‌رهره‌مان و ئاوارێن بێ به‌هر ل به‌رچاڤ بیت و دا كو بنه‌مال و زارۆیێن وان ژى ب ڤێ په‌روه‌ردا جوان و نازك و دلسۆزانه‌ بهێنه‌ هێڤێنكرن و په‌روه‌رده‌كرن. دانانا پلانا ئه‌نفال و جینۆساید و نه‌هێلانا كوردان و ب تایبه‌ت ل كوردستانا باشۆر یا بێ بنه‌ما و پشته‌ڤان نه‌بوون، به‌لكو پلانا ئه‌نفالان ب سالان هاتیه‌ دانان و هه‌ر ژ حوكمه‌تێن به‌رێ یێن عیراقێ حه‌تا كو به‌عسا فاشست و سه‌دامێ دكتاتۆر جهبجهكرى و دیمه‌نێن ئه‌نفالان زۆر د جه‌رگبر و ب سه‌هم بوون و پشتى پلانا وانان بداوى هاتى و ب تایبه‌ت پشتى راوه‌ستاندنا جه‌نگ و شه‌ران، عیراق و ئیرانێ ئێكسه‌ر رژێما عیراقا گه‌نى له‌شكرێ خوه‌ و ب چه‌كێ گران ژ به‌رۆكێن شه‌رى ڤه‌كێشان و ئینانه‌ كوردستانێ و كه‌سێن بێگونه‌ه و شڤێ ل پێ كوشتن و ده‌سپێك ژى ل ده‌ڤه‌را سه‌رگه‌لۆ و به‌ر گه‌لۆ ده‌سپێكرن و حه‌تا كو گه‌هشتیه‌ ده‌ڤه‌رێن دى ژى و ده‌ڤه‌را به‌هدینان. بۆچى دبێژنێ هه‌وا هه‌شتێ (8) یا ئه‌نفالانش، چونكو هه‌وا هه‌شتێ ل ده‌ڤه‌را به‌هدینان پارێزگه‌ها دهۆكێ هه‌وا (8) بوو ل به‌هدینان و به‌رى وێ ئانكو (7) حه‌فت هه‌وێن دى یێن هاتینه‌ ئه‌نجامدان و هه‌وا هه‌شتێ ئانكو (خاتیمه‌یا) هه‌وێن ئه‌نفالان ل به‌هدینان بوو ب كو هاتبوو بناڤكرن بۆ ئه‌نفالا هه‌شتێ كو حوكمه‌تا عیراقا گه‌نى ل سه‌ر خوه‌ كریه‌ مال كو هه‌شت ئه‌نفال كرینه‌ و ب هزاران به‌لگه‌ و دیكێۆمینت و گرۆڤه‌ هه‌نه‌. ئه‌گه‌ر سه‌یرى هه‌مى پرتووكێن ئاسمانى و ئایینێن خودایى كو رێك ل كوشتن و خوینرێشتنا مرۆڤان گرتیه‌ و ب نه‌ دروست كوشتنا مرۆڤان و خوینرێشتنا مرۆڤان و ب تایبه‌ت مرۆڤێن سڤێل و بێگونه‌ه و وه‌لاتیێن ئاسایى كو هه‌مى ئاینان حه‌رام كریه‌, وه‌كى ئایینێ پیرۆزێ ئیسلامێ گۆتى هه‌ر كه‌سه‌كێ كه‌سه‌كێ بێ گونه‌ه بكوژیت وه‌كى وێ چه‌ندێ یه‌ هه‌ر وه‌كى وى هه‌مى مرۆڤ كوشتین و هه‌ر كه‌سه‌كێ هاریكاریا كه‌سه‌كى بكه‌ت كو ژ مرنێ قورتال كه‌ت، ئه‌ڤجا چ ب رێیا چاره‌سه‌ریێ بیت یان ئارێشه‌كا وان چاره‌ كه‌ت یان هه‌ر رێكه‌كا بیت كو خوین نه‌هێته‌ رێشتن هه‌ر وه‌كى وى مرۆڤ هه‌مى ژ مرن و كوشتنێ قورتال كرین و زۆر رێك و به‌حس هه‌نه‌ كو هه‌مى ئاینان ئایینێ كریستیان و ئێزدى و موسلمانان ژى رێك ل ڤێ چه‌ندێ گرتیه‌، لێ نه‌هنگ و هۆڤێن ده‌ڤبخوینێن به‌غدا زۆر ب ئاسانى و بێ هه‌ر كاره‌كێ مرۆڤاتى رۆژانه‌ مرۆڤێن كورد ژ مه‌سیحى و ئێزدى و موسلمان و سونى و شیعى و توركمان و عه‌ره‌ب و كریستیان و سابیئه‌ و شه‌به‌ك و كاكه‌یى و ..هتد.

ئه‌نفالا هه‌شتى
(2)
یێن بێگونه‌ه دكوشتن و به‌رزه‌دكرن و ب شێوازێن هۆڤانه‌ خه‌لكێ سڤیل و بێگونه‌ه دكوشتن و هه‌مى رێیێن نه‌مانێ بۆ كوردان و هه‌مى نه‌ته‌وه‌ و ئاینان ل عیراقێ دگرتنه‌ به‌ر، ب تایبه‌ت بۆ كوردان كو نه‌خشێ ده‌ڤه‌رێ و عیراقێ و كوردستانێ بگوهۆریت و دا كو هه‌مى ته‌رازیێن هێزێ و ئابوورى و دارایى بكه‌ته‌ د ده‌ستێ خوه‌ دا و خوه‌ بكه‌ته‌ ئیمپراتۆر و ب ڤان هه‌مى رێیان نه‌شیان كونترۆلێ ل سه‌ر ره‌وشێ بكه‌ن و دووماهیك پلێت و وه‌ره‌قا د ده‌ستێن دوژمنان دا ژى بكارئیناى، ئه‌وژى ده‌ركرنا بریارا ئه‌نفالان دژى ملله‌تێ كورد كو بریارا هه‌وێن ئه‌نفالان ژ حوكمه‌تا عیراقا خوینمێژو ئه‌ژده‌ها ده‌ركه‌فت دژى ملله‌تێ كورد كو ب هزاران خێزان و خه‌باتكه‌ر به‌ر ب ئوردیگه‌هێ ب خورتى چێكرى یێ به‌حركێ و پشكا هه‌ره‌ مه‌زن یا خه‌لكێ مه‌ یێن كوردپه‌روه‌ر و دلسۆز ومه‌زلۆم به‌ر ب سنۆرێن تركیا و ئیرانێ كه‌فتنه‌ رێ و كاروانێ خوه‌ قورتالكرنێ گرتنه‌ به‌ر ب چاره‌نڤێسه‌كێ به‌رزه‌ ڤه‌ چوون و پشكه‌كا زۆر بوونه‌ ئاواره‌ و ل تركیا و ل ناڤ كه‌مپ و چادرگه‌هان دا ئاكنجى بوون كو رۆژانه‌ ژیانه‌كا سه‌خت و دژوار دبره‌ سه‌ر د ده‌ستێن جه‌ندرمه‌ ومیت و تیم ئۆزال و كارگێرى یا چادرگه‌هێ دا و رۆژانه‌ دیمه‌نێن سه‌خت و نه‌خۆشێن ژین و ژیارا ئاوارێن چادرگه‌هێن تركیا كه‌مپا دیاربه‌ركر و كه‌مپا مۆشێ و چادرگه‌ها مێردینێ و ب تایبه‌ت چادرگه‌ها مێردینێ د پێشچاڤبوون و زۆر یا فه‌ره‌ ئه‌ڤ دیمه‌نه‌ هه‌مى ببنه‌ سیناریۆ و چیرۆك و فلم و ب شێوه‌كێ باشتر و به‌رچاڤتر ئه‌ڤ خه‌باتا پیرۆز بمینیت و بۆ به‌ره‌باب و نفشێن داهاتى ژی بهێنه‌ نیشادان دا كو دیرۆكا ملله‌تى خوه‌ ژبیر نه‌كه‌ن. گومان تێدا نینه‌ كو هه‌مى ده‌زگه‌هێن راگه‌هاندنا جیهانى و ناڤخوه‌یى و رایا گشتى هایدارى هه‌وێن به‌رفره‌هێن ئه‌نفالێن ره‌ش و نه‌خۆش بوون كو ل سالا (1988) دژى ملله‌تێ كورد ل كوردستانا عیراقێ هاتینه‌ ئه‌نجامدان ژلایێ دوژمنێن مرۆڤایه‌تێ و نه‌زانێن چه‌رخێ بیستێ و دكتاتۆرێن جیهانێ كو رژێم سه‌دام و به‌عسا گۆربگۆر و مرۆڤكوژ كو تیَِدا پتر ژ (4500) گوندێن كورد نشین هاتنه‌ وێرانكرن و (182,000) كه‌سێن بێگونه‌ه و سڤێل هاتنه‌ شه‌هیدكرن و به‌رزه‌كرن و ب هزاره‌ها كه‌س كورد هاتنه‌ برینداركرن ب چه‌كێ ژه‌هراوى یێ قه‌ده‌غه‌كرى ل جیهانێ و ب هزاره‌ها وه‌لاتیێن كورد ئاواره‌ و ده‌ربه‌ده‌ر بوون و ل وه‌لاتێن جیهانێ و غه‌ریبیێ په‌رت و به‌لاڤه‌بوون و كه‌فتنه‌ دبن ره‌حما جه‌ندرمه‌ و پازداران دا و بوونه‌ كۆله‌یێن وان و چه‌ندى بنڤێسین بداوى ناهێت ئه‌و زولم و سته‌ما رژێمێن ژناڤچوویێن ده‌ستهه‌لاتدارل ملله‌تێن عیراقێ كرى و ب تایبه‌ت ملله‌تێ كورد و یا سه‌یر ئه‌وه‌ كو هه‌ر لایه‌نێ ده‌ستهه‌لاتێ وه‌رگریت د خشتێ كارێن وان دا، ئانكو به‌رنامێ وانان ژناڤبرن و نه‌هیلانا ملله‌تێ كورده‌ و ب تایبه‌تى رژێما به‌عسا ژناڤچوویى كو ده‌مێ سه‌دامێ گۆربه‌گۆر ل سالا (1982) ل زانكۆیا (المستنصریه‌) و به‌رامبه‌ر توێژه‌كا ئه‌كادیمى و تێگه‌هه‌شتى ژ مامۆستایێن زانكۆیا ناڤبرى و قوتابیان گۆتى (یجب ان نصهر القومیه‌ الكردیه‌ فى قاروره‌ الامه‌ العربیه‌)، ئانكو پێدڤى یه‌ نه‌ته‌وا كورد د قازانكا نه‌ته‌وا عه‌ره‌بى دا بحه‌لینین و نه‌هێلین و ئه‌ڤه‌ سیاسه‌ت و به‌رنامه‌كێ دارێشتینه‌ دۆزه‌كا جیهانى یا به‌رفره‌ه كو بكه‌ینه‌ دۆزا ئه‌نفال و جینۆسایدا جیهانى.

ئه‌نفالا هه‌شتێ
(3)
ژبۆ ئه‌نجامدانا ئه‌نفالێن ره‌ش كو ژمارا بریارێ (160) بو كو وه‌زیرێ به‌رگریا عیراقێ ل وى سه‌رده‌مى (سولتان هاشم) بوو و ب سه‌رپه‌رشتیا خوینمێژ (عه‌لى حه‌سه‌نولمه‌جید ـ عه‌لی كیمیاوى) بوو و ژ (جڤاتا سه‌ركردایه‌تیا شۆره‌شێ) یا عیراقى ل سالا (1988) كو بلنترین ده‌ستهه‌لات بوو ل عیراقا گه‌نى كو هه‌وێن ئه‌نفالان ل سه‌رتاسه‌رى كوردستانێ بكه‌ن و ئه‌ڤه‌ ژى پشتى شه‌رێ گرانێ ل ناڤبه‌را عیراق و ئیرانێ راوه‌ستاى ل رێكه‌فتى (18\7\198) ئێكسه‌ر هێزێن خوه‌ یێن مه‌زن ژ به‌رۆكێن شه‌رى ڤه‌كێشان و به‌ر ب كوردستانێ ڤه‌ ئینان و ئه‌و هێزێن حوكمه‌تا عیراقێ یا وى سه‌رده‌مى به‌ر ب كوردستانێ ڤه‌ ئیناین (2) دو فیلق فه‌یله‌قا (1) و فیله‌قا (5) بوون یا كه‌ركووك و ئه‌ربیل و هێزه‌كا مه‌زن یا (حه‌ره‌س جمهۆرى) و هێزێن سۆپایێ مللى (الجیش الشعبى) و هێزێن مه‌زن یێن فه‌وجێن جاش و كرێگرتى وخۆفرۆشان بوون و ل هه‌مى ده‌مان كوردان ئه‌نفال دیتینه‌، ئانكو كومكوژیا ب كۆم دیتینه‌ لێ وه‌كو شێوه‌كێ فه‌رمى ل هه‌یڤا (2\1988) هه‌وێن ئه‌نفالان ده‌سپێكرینه‌ ول ده‌ڤه‌را سه‌رگه‌لو وبه‌رگه‌لۆ بوو و پاشى قووناغا دووێ (2) یا هه‌وێن ئه‌نفالان ل ده‌ڤه‌را قه‌ره‌داغ ل سلێمانیێ و پاشى قووناغا سیێ (3) ل ده‌ڤه‌را كه‌ركووك بوو و قووناغا (4) ل ده‌ڤه‌را زابێ بچووك بوو و قووناغا (5) ل پارێزگه‌ها هه‌ڤلێر بوو قووناغێن دى ل ده‌ڤه‌را دهۆكێ بوون و قه‌زایێن ب سه‌رڤه‌ و یا ژهه‌میان گرنگتر و ب ترستربوو و ئه‌نفالا (6) و (7) و (8) ل به‌هدینان و ئه‌نفالا (8) خاتیمه‌ بوو، ئانكو مه‌زنترین و به‌رفره‌هترین و ب هێزترین هه‌وا ئه‌نفالان بوو كو هه‌مى ده‌ڤه‌ر ڤه‌گرت و ژ هه‌مى ئالیان ڤه‌ زیان و زه‌ره‌رێن مه‌زن گه‌هشتنه‌ ملله‌تێ كورد و كوردستان كه‌فته‌ د مه‌زنترین و خرابترین دۆخ دا و ره‌وش ئالۆز بوو و پاشى خه‌لكێ مه‌ یێ بێگونه‌ه به‌ر ب سنۆران ڤه‌ كه‌فتنه‌ كاروانێ پیرۆزێ ئاواره‌یى و ئه‌ڤ زیانێن ب كوردستانێ كه‌فتین و ب تایبه‌ت ده‌ڤه‌ران پارێزگه‌ها دهۆك و ده‌ڤه‌را به‌هدینان ب هزاران ئاواره‌ بوون و ل كه‌مپ و چادرگه‌هان بنه‌جهبوون و ب هزاران كه‌فتنه‌ ده‌ستێن رژێمێ و ل ئوردیگایێن ب خورتى چێكرى ل به‌حركه‌ و جه‌ژنیكان بنه‌جهكرن ل ناڤ سترى و ئاخ و گه‌رم و سارمایێ دا و ل ده‌شته‌كا ره‌پ و رویت ئاكنجیكرن و بێ خوارن و ڤه‌خوارن و خزمه‌تگوزارى هێلان و هه‌ر دیسا ل سنۆرێ پارێزگه‌ها دهۆكێ پتر ژ (2300) كه‌سان دبه‌رزه‌ و بێ سه‌روشوونن و هه‌ر دیسان ل ده‌ڤه‌را دهۆك پتر ژ (176) گوند ب تمامى خراپ وراست كرن ل گه‌ل عه‌ردى و ل گوندێ كوردێن ب تنێ و ل پێش چاڤێن هه‌میان (27) بیست و حه‌فت كه‌س گوله‌باران كرن و ل گوندێ مێرگه‌تى (7) كه‌س گوله‌باران كرن و ل گوندێ وه‌رمێلێ (42) كه‌س هاتنه‌ به‌رزه‌كرن و ل گوندێ به‌رێ گاره‌یى پتر ژ (300) كه‌سان هاتنه‌ گرتن و هاتنه‌ به‌رز كرن و بێ سه‌روشوونن و ل رێكه‌فتى (25\8\1988) گوندێن ئێكمالا به‌روارى و برجینى و وه‌رمێلێ و ده‌ڤه‌را مزیریان گوندێن صۆریێ و بێنارینك و ئه‌و گوند و ده‌ڤه‌رێن ده‌ردۆر هه‌مى هاتنه‌ بومبه‌بارانكرن ب چه‌كێ كێمیاوى یێ قه‌ده‌غه‌كرى ل هه‌مى ناڤه‌ندێن نێڤده‌وله‌تى و بۆ جارا ئێكێ كو ده‌ستهه‌لات و حوكمه‌ته‌ك بشێت كو چه‌كێ گران و كۆمكوژ و یێ قه‌ده‌غه‌كرى دژى ملله‌تێ خوه‌ بكاربینیت و ئه‌ڤ ده‌ڤه‌ر و گوندێن مه‌ به‌حس ژێ كرین د ڤى بابه‌تى دا ب تنێ نینن، به‌لكو ڤێ لێهمشتێ هه‌مى ده‌ڤه‌ر و گوند و باژێرك و ژى ڤه‌گرتبوون.

ئه‌نفالا هه‌شتێ
(4)
نه‌هامه‌ت و مه‌ینه‌ت ب سه‌رێ كوردان ئیناینه‌ و چ وه‌لاتێن خوه‌ ب خودانێن قانوون و دیمۆكراسیه‌ت و مرۆڤاتیێ دزانن، ژبه‌ر به‌رژه‌وه‌ندیێن تایبه‌ت یێن خوه‌ وه‌لاتێن خوه‌ هه‌مى ئه‌ڤ كاره‌سات و زولم و سته‌مه‌ ڤه‌شارتن و خوه‌ لێ نه‌كره‌ خودان و بۆ جارا چه‌ندێ یه‌ وه‌لاتێن بیانى و یێن خوه‌ ب ناڤێ قانوون و مرۆڤاتیێ دده‌نه‌ نیاسین بێده‌نگ مان و كورد فرۆتن ب بهایه‌كێ ئه‌رزان، هه‌ر دیسا وه‌لاتێن عه‌ره‌بان و یێن خوه‌ ددانن موسلمان و ب ناڤێ په‌یامبه‌ر و قورئان و ئایینێ پیرۆزێ ئیسلامێ دپه‌یڤن هه‌ر به‌حسێ وان هه‌مى هه‌وێن ئه‌نفالێن مه‌زن نه‌كرن و فه‌توا دان دژى ملله‌تێ كورد، دگۆت كو كورد ملله‌ته‌كێ خرابن و ژبن قانوونان ده‌ركه‌فتینه‌ و بووینه‌ مورته‌د و فه‌توا دژى كوردان ددان و هاریكارى و پشته‌ڤانیا خوه‌ یا ماددى و مه‌عنه‌وى و راگه‌هاندنێ هه‌مى بۆ دیاركرن و بوونه‌ پشته‌ڤانێن سه‌دام و رژێما وى یا گۆر ب گۆر شیان ملله‌تێ كورد بۆ چه‌ندین سالێن دى ژى پاشڤه‌ببه‌ن و زیانێن مه‌زنێن زۆر مه‌زن ب ملله‌تێ كورد و سه‌ركردایه‌تیا شۆره‌شێ كه‌فتن و مه‌ره‌ما دوژمنان ژى هه‌ر ئه‌ڤه‌ بوو كو ملله‌تێ كورد بنبر بكه‌ن و ناڤێ كوردان ل سه‌ر نه‌خشه‌یى ژێ ببه‌ن و وێ پیلانا وانان داناى كو نه‌هێلان و نه‌مانا كوردان تمامكرن و ده‌ستهه‌لاتدارێن نوكه‌ یێن عیراقا فیدرال كو میراتگرێن ده‌ستهه‌لاتا عیراقا كه‌ڤنه‌ هه‌ر وێ دوژمناتیێ ل گه‌ل كوردان دكه‌ن یێن كو ده‌ستهه‌لاتدارێن به‌ریكێ ل گه‌ل مه‌ دكر عیراقا نوكه‌ كو عیراقا فیدراله‌ و ب په‌رله‌مان و حوكمه‌ت و سه‌رۆك و ملله‌ت ڤه‌ هه‌ر ژ ده‌سپێكا شه‌رێ ئازادیا عیراقێ كو ژ ده‌ستێن دوژمنه‌كى قورتال بوون و كه‌فتنه‌ د ده‌ستێن سه‌دان، به‌لكو هزاران دوژمنان كو ئه‌و ژى دوژمنان دۆزا كوردان كومكوژى و جینۆساید و ئه‌نفالێن ب سه‌رێ كوردان ئیناین تێكهه‌لكرن ل گه‌ل مه‌زهه‌ب و ناوچه‌گه‌رى و قه‌ومیه‌ت و زمان و كه‌لتۆران كرن و بۆ نموونه‌ نێزیكى سه‌د یان دو سه‌د كه‌سێن دجێل هاتنه‌ قه‌ره‌بۆكرن و هه‌مى (امتیازات) ژ مووچه‌ و ده‌رماله‌ و قه‌ره‌بۆ بۆ هاتنه‌كرن، چونكو عه‌ره‌بن و شیعه‌ نه‌ یان سنى نه‌ لێ (182,000) سه‌د و هه‌شتێ و دو هزار كوردێن شه‌هید و دبه‌رزه‌ نه‌هاتینه‌ قه‌ره‌بۆكرن، به‌لكو به‌حس و سوحبه‌تان ژى ل سه‌ر وانان ناكه‌ن و ئه‌گه‌ر ئه‌م بێژین عیراقا نوكه‌ یا فیدرال قه‌ره‌بۆیان ناده‌ت كوردان ل سه‌ر دۆزا ئه‌نفالان، به‌لكو هه‌ر ناهێلیت و رێگره‌ و هزرا و ئێك رێگریا ل قه‌ره‌بۆكرنا كوردان ناكه‌ت و دوزا كورد كو بۆ جینۆساید بهێت هژمارتن. به‌لكو ئه‌م بێژین یان هزر بكه‌ین كو حوكمه‌تا عیراقێ قه‌ره‌بۆیێ ناده‌ت، لێ رێگریا لێ دگریت و كوردان پشتگوه دهاڤێژیت و ناهێلیت چ جاران كورد بهێنه‌ د ناڤ هزماران دا و هه‌ر هه‌ول دده‌ن كو قه‌ره‌بۆیێ ژبیر بكه‌ین و ئه‌ڤ پرسه‌ ببیته‌ پرسه‌كا فه‌رمى و یا دانپێدان كرى، چونكو دێ حوكمه‌تا عیراقێ مولزه‌م بیت كو قه‌ره‌بۆیێ بده‌ت كو ئه‌وژى ب ملیار و ترلیۆنا دۆلاران دێ كه‌ڤن و یا دى ژى فه‌ره‌ حوكمه‌تا هه‌رێمێ و سه‌ركردایه‌تى یا كوردستانێ و هه‌مى لایه‌ن و پارتێن سیاسى ل به‌رى هه‌مى به‌رنامێن خوه‌ ب تنێ كار بكه‌ن بۆ ناساندنا دۆزا كوردى و ئه‌نفالان ب جینۆسایدكرنێ و ل هه‌مى ناڤه‌ندێن جیهانى و یێن هه‌رێمى و یێن ناڤخوه‌یى بده‌نه‌ نیاسین و ئه‌م هه‌مى كاربكه‌ین كو دروستكرنا مۆزه‌خانه‌ و پرتووكخانه‌ و پێشانگه‌ه و به‌رنامه‌ و چاڤپێكه‌فتن و دیدار و نامێن ماسته‌ر و دكتۆرایێ ل سه‌ر ئه‌نفال و جینۆسایدا كوردان دروست بكه‌ن و به‌لاڤ بكه‌ن دا كو ئه‌م وه‌ك ملله‌تێ كورد راستیا دوژمنان نیشا بده‌ین و بۆ هه‌مى جیهانێ دیاربكه‌ین ب به‌لگه‌ كو رژێما به‌عسیا و هه‌مى ده‌سهه‌لاتدارێن عیراقا گه‌نى ئه‌ڤ كاره‌ساته‌ ب سه‌رێ ملله‌تێ كورد ئیناینه‌ و هه‌ر وه‌سا دا كو عیراق بهێته‌ تۆمه‌تباركرن ب رێكێن راسته‌قینه‌ ل دادگه‌ها لاهاى یا جیهانى و دا كو دادوه‌رێن عیراقێ ژى بهێنه‌ تۆمه‌تبار كرن كو ل سه‌ر ڤێ دۆزا جیهانى یا مه‌زن نه‌ هاتینه‌ ده‌نگ. حوكمه‌تا هه‌رێمێ و خه‌لكێ مه‌ ژى زۆر كه‌متر خه‌مه‌ سه‌باره‌ت ڤێ دۆزا مه‌زن یا ئه‌نفال و جینۆسایدێ كو ب سه‌رێ كوردان ئیناین زۆر فه‌ربوو حوكمه‌ت ژدل كار ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ بكه‌ت و زۆر مفایێن مه‌زن یێن ماددى و مه‌عنه‌وى و قانوونى و كه‌لتۆرى و دارایى ئه‌م دا ژڤان دۆزان كه‌ین و دێ پتر خه‌لكێ جیهانێ به‌ر ب مه‌ ڤه‌ هێت و دێ پتر كورد هێنه‌ به‌رنیاس كرن، چونكو پێشمه‌رگه‌یى ناڤوده‌نگێن كوردان بلندكرن و كوردستان و كورد دانه‌ نیاسین ل هه‌مى ناڤه‌ندێن جیهانێ و بوونه‌ جهێ سه‌رفه‌رزایا هه‌مى كوردان ل جیهانێ و نوكه‌ زۆر فه‌ره‌ ئه‌م ل سه‌ر وێ چه‌ندێ كار بكه‌ین كو ل سه‌ر دۆزا ئه‌نفال و جینۆساید و كاره‌ساتێن كوردان كار بكه‌ین و بۆ جیهانێ بده‌ینه‌ نیاسین و بكه‌ینه‌ دۆزا ره‌وا و ژ دۆزه‌كا ناڤخوه‌یى یا سنۆردار بكه‌ینه‌ دۆزه‌كا جیهانى یا به‌رفره‌ه كو بكه‌ینه‌ دۆزا ئه‌نفال و جینۆسایدا جیهانى.

خالد ئه‌حمه‌د بادى

پشكا(1)
ره‌وشه‌نبیر و سیاسه‌تمه‌دارێ جیهانى (پۆل ڤالێرى)، دبێژیت (جه‌نگ و شه‌ڕ قه‌سابخانه‌یه‌ ل ناڤبه‌را هنده‌ك مرۆڤان كو هه‌ڤدو نانیاسن، لێ شه‌رێ هه‌ڤدو دكه‌ن دا كو مفایێن مه‌زن بگه‌هیننه‌ هنده‌ك كه‌سان، یێن كو هه‌ڤدو د نیاسن و چ شه‌ڕ و جه‌نگ ژى ل ناڤبه‌را وانان دا نینن). مرۆڤایه‌تیێ چ پێدڤى ب چ ئایین و سیاسه‌ت و نه‌ته‌وا نینه‌، به‌لكو ب تنێ مرۆڤایه‌تیێ پێدڤى ب مرۆڤان هه‌یه‌ و ئه‌و ب تنێ هاریكاریا هه‌ڤدو بكه‌ن و د گه‌ل هه‌ڤدو دراست و ب باوه‌ربن, په‌یڤا جه‌نگ زۆر یا دلگران و نه‌خۆشه‌ ل سه‌ر دلان, په‌یڤا جه‌نگ ئانكو بده‌ستڤه‌ئینان و كێشانا به‌رژه‌وه‌ندیێن تایبه‌ت. هه‌ر دیسا سه‌ركرده‌ و شۆره‌شگێرێ كۆبى یێ به‌رنیاس ل سه‌ر ئاستێ جیهانى گیڤاڕا دبێژیت (یێ وه‌لاتێ خوه‌ فرۆتبیت و خیانه‌تێ ل وه‌لاتێ خوه‌ بكه‌ت، مینا وى دزیكه‌رى یه‌ یێ كو دزیان ژ مالا بابێ خوه‌ دكه‌ت، دا كو دزیكه‌ران تێر بكه‌ت و ل ڤى ده‌مى نه‌بابێ وى لێدبۆریت و نه‌ دزیكه‌ر ژى وى خه‌لات دكه‌ن، ئانكو ده‌ستخۆشیێ، لێ دكه‌ن). وه‌لات بۆ هه‌ر كه‌سه‌كى ده‌یكه‌ و به‌رسینگێن گه‌رمن بۆ هه‌ر مرۆڤه‌كى و ئه‌گه‌ر ته‌ خۆشتڤیه‌ك هه‌بیت و ته‌ بهێلیت، ب تنێ ساله‌كه‌ و دێ ژبیر كه‌ى و ئه‌گه‌ر ته‌ زێره‌ك هه‌بیت و تو به‌رزه‌ بكه‌یى، بێگومان دێ ل بازارێ زێرنگران بینى، لێ ئه‌گه‌ر مه‌ وه‌لات به‌رزه‌كر و چوو دێ وه‌لاتێ خوه‌ لكیڤه‌ بینى و هه‌ر به‌ره‌ك ژى ل جهێ خوه‌ یێ ب بهایه‌ و ئه‌گه‌ر ژ جهێ وى رابوو بێگومان دێ بهایێ وى هێته‌ كێمكرن و زۆر په‌یڤ و گۆتن و هۆزان و ستران ل سه‌ر وه‌لاتى هه‌نه‌، لێ بابه‌تێ مه‌ ل ڤێره‌ ل دۆر وان كه‌سانه‌ یێن بازرگانیێ ب وه‌لاتى دكه‌ن یێن وه‌لاتێ خوه‌ دكه‌نه‌ پێره و پر و ل سه‌ر ده‌رباز دبن و دگه‌هنه‌ به‌رژه‌وه‌ندیێن بلندێن خوه‌ یێن تایبه‌ت. ل ڤێ جیهانێ دا ده‌مێ قه‌یران و جه‌نگ ل ناڤ وه‌لات و ملله‌تان دا په‌یدا دبن و پتریا وه‌لاتێن جیهانى به‌رهنگارى شه‌ڕ و جه‌نگان دبن، ل سه‌ر هه‌ر كه‌یسه‌ك و پرسگرێكه‌كێ ئه‌و جه‌نگ و شه‌ڕ په‌یدا دبن، ل وى ده‌مى قه‌یران و گرفتارى دروست دبن و ل ڤان ره‌وشان دا هنده‌ك كه‌سێن كێم و یێن بێ بها و یێن زه‌میرێ خوه‌ فرۆتى بۆ هنده‌ك پارێن كێم بۆ خوه‌ بارودۆخان ب ده‌رفه‌ت دبینن و خوه‌ دفرۆشن بۆ فلسه‌كى و تۆمه‌نه‌كى و لیره‌ك و قوریشه‌كى یان ده‌رهه‌مه‌كى و دێ ده‌رفه‌تێ دروست كه‌ن و دێ بنه‌ خۆفرۆش و دێ خوه‌ كێمكه‌ن ژبۆ بده‌ستڤه‌ئینانا بهایه‌كێ كێم یێ پاران ژبۆ بده‌ستڤه‌ئینانا ده‌ستكه‌فتێن دراڤى و یێن بازرگانى یێن ب تایبه‌ت بۆ وانان و نێزیكێن وانان كو گۆژمێن باش بده‌ستخوه‌ڤه‌ دئینن به‌رامبه‌ركرنا هنده‌ك كارێن بازرگانى یان كارێن سیاسى یان هنده‌ك كارێن بێره‌وشتى و نه‌شه‌رعى و نه‌مرۆڤایه‌تى و ئه‌ڤ جۆرێن مرۆڤان ل ده‌مێ جه‌نگ و شه‌ڕ و قه‌یرانان دا، دێ بۆیه‌ر و ره‌وشان ب كه‌یس بینن، ژبۆ بده‌ستڤه‌ئینانا هنده‌ك پاره‌یێن كێم ئانكو ژبۆ به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌ یا تایبه‌ت كار دكه‌ت و هه‌ول دده‌ت پتر ئاگرى ل بن وان شه‌ڕ و نه‌خۆشیان خۆش كه‌ت دا كو ره‌وش به‌ر ب ئالۆزیان ڤه‌ بچیت و ئاریشه‌ نینه‌ بۆ وانان كو وه‌لات بكه‌ڤیته‌ د گرفتاریان دا و خوین بهێته‌ رێتن و ئاواره‌یى دروست ببیت و مال بهێنه‌ خرابكرن و خه‌لكێ بێگونه‌ه بكه‌ڤنه‌ د ناڤ گێله‌شۆك و مه‌ینه‌تان دا ب تنێ دا كو بازرگانێن جه‌نگ و شه‌ڕان قه‌یرانان دروست بكه‌ت و داكو هنده‌ك پاران په‌یدا بكه‌ن و كۆم بكه‌ن ژ ڤان شه‌ران. ب ده‌هان جۆرێن بازرگانێن جه‌نگان هه‌نه‌ ژ وان. چه‌ندین جۆرێن بازرگانان هه‌نه‌ و هه‌ر ئێك ژ وان بازرگانان ب شێوازێن جودا جودا كار و بازرگانیا خوه‌ دكه‌ن و هنده‌ك ژ وان ب جه و ده‌زگه‌ه و كه‌سایه‌تیان ڤه‌ دگرێداینه‌ و مینا زنجیره‌كێ نه‌ و ئه‌و زنجیره‌ بێى هه‌ڤدو چ ناكه‌ن و مینا رێخستیه‌كا مه‌زن و بهێزن لێ یێن ژ هه‌میان گرنگتر ئه‌ڤ جۆرێن بازرگانێن جه‌نگانه‌ یێن ل خوارێ دیار..

بازرگانێن شه‌ڕان و چێكه‌رێن قه‌یرانان
پشكا (2)
ب رێیا راگه‌هاندنێ و ب رێیا نڤێسینێ و ب رێیا كرین و فرۆتنا كه‌لوپه‌لان و ب رێیا بازرگانى و ب رێیا ئابوورى و ب هه‌موو رێیان بازرگانێََََََن جه‌نگان رێیا خوه‌ خوه‌ش دكه‌ت و كارێ خوه‌ ئه‌نجام دده‌ت و ب تایبه‌ت ل ڤى سه‌رده‌مى، پێشچاڤترین و گرنگترین و ئاشكه‌راترین بازرگانێن شه‌ڕان و چێكه‌رێن قه‌یرانان ل سه‌ر ئاستێ جیهانێ رێیێن راگه‌هاندن و میدیایێ نه‌ ئه‌و ژى ل ده‌مێ راگه‌هاندكار و میدیاكار و ره‌وشه‌نبیر و سیاسه‌تمه‌دار ئێكسه‌ر ل ده‌زگه‌هێن راگه‌هاندنێ دا، مینا رۆژنامه‌ و كۆڤاران دا و ب تایبه‌ت د كه‌نالێن تێلفزیۆنى و فه‌یسبۆك وئه‌نترنیتێ و میدیا یا دا و خوه‌ دكه‌نه‌ شرۆڤه‌كارێن سیاسى و داخۆیانیان ب ناڤێ هنده‌ك ده‌زگه‌ه و كه‌س و لایه‌نان دده‌ن و ب به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌ دا یا تایبه‌ت به‌حسێ ره‌وشێ دكه‌ن، ئانكو وه‌كو مه‌زنێن كوردان گۆتى ژ مێشێ دكه‌نه‌ گامێش و داخۆیانیێن شاش و خراب دده‌ن دا كو ره‌وش به‌ر ب ئالۆزتر ڤه‌ بچیت، دا به‌رژه‌وه‌ندیێن وان جهبجه ببن و قازانجێن مه‌زنتر بكه‌ن. هه‌ر دیسا هنده‌ك كه‌نال و رادیۆ و تێلفزیۆن یێن هاتینه‌ دروستكرن، ب رێیا هنده‌ك بازرگانێن شه‌ڕان، لێ ل بن ناڤه‌كێ ڤه‌شارتى و ب تنێ ژبۆ كاركرن د به‌رژه‌وه‌ندیا وان بازرگانان دا و ژبۆ دروستكرنا پتر ئالۆزیا د هه‌موو بۆیه‌ر و قه‌یرانان دا و یا ژهه‌موو یان ترسناكتر ئه‌ڤێن داخۆیانیان دده‌ن و ئه‌و بازرگانێن شه‌ڕان ل وه‌لاتى ودناڤ ده‌نگ وقه‌یرانان دا نا ژین به‌لكو ل ده‌رڤه‌یى وه‌لاتى دژین ول ئوتێلێن پله‌ ئێك و (4ـ5) چار و پێنچ ستێر ڤه‌ دژین لسه‌ر كیستێ ملله‌تى و وه‌لاتیێن بێگونه‌ه و ژدوور ئاگرى خۆش دكه‌ن و ئالۆزیان ل ناڤ وه‌لاتى په‌یدا دكه‌ن و هنده‌ك خه‌لك ژى یێن هه‌ین گوه ل وان دكه‌ن و ئاراسته‌یا قه‌یرانان به‌ر ب خرابتر ڤه‌ دچیت و به‌رژه‌وه‌ندیێن وان جه ب جه دهێن و هنده‌كێن دى ب نڤێسینێن خوه‌ یێن كوژه‌ك كو ل رۆژنامه‌ و كۆڤار و سایتان دا به‌لاڤ دكه‌ن و ئه‌و ژى ئاگرێ فتنێ پتر خۆش دكه‌ن و دیسا دبیته‌ ئه‌گه‌رێ وێ چه‌ندێ كو شه‌ر و جه‌نگ و قه‌یران زێده‌ ببن. جۆره‌كێ دى یێ بازرگانێن جه‌نگان و چێكه‌رێن قه‌یرانان هه‌نه‌ ئه‌و ژى بازگان (رجال الاعمال) خودان كارێن بازرگانى و خودانێن جهێن بازرگانى و خودانێن بنگه‌هێن بازرگانى یێن جۆراو جۆر كو ده‌مێ كه‌ره‌سته‌كێ بازرگانى مینا ئاهێن خوارنێ و پێدڤیێن رۆژانه‌ یێن خه‌لكى و ل بازارى كێم بن یان ژى بها بچیته‌ سه‌ر یان ژى هه‌لكه‌فته‌ك دهێت مینا جه‌ژنا یان جه‌ژنێن ئاینى یان یێن نه‌ته‌وه‌یى كو ئه‌و كه‌ره‌سته‌ دێ هه‌ر سه‌ڕف بیت و خه‌لك ل سه‌ر وان كه‌ره‌ستان دبنه‌ رێز. چونكو پێدڤى پێ هه‌یه‌ ئێكسه‌ر ئه‌و جۆرێن بازرگانێن جه‌نگان وان كه‌ره‌ستان یا ده‌زگه‌ه ب گرانترین بها دفرۆشنه‌ خه‌لكى كو دزانن خه‌لك هه‌ر دێ كریت و هنده‌ك بازرگان ب ده‌ه جاركى بهایى دهاڤنه‌ سه‌ر وان كه‌ره‌ستان یان ژى دعومبارێن خوه‌ڤه‌ دڤه‌شێرن، حه‌تا گرانتر لێ دهێت و ژئالیێ مرۆڤایه‌تى ڤه‌ گونه‌هه‌كا مه‌زنه‌ و ژئالیێ ئایینى ڤه‌ ژى ب حه‌رامى و ریبا دهێته‌ هژمارتن. ئه‌ڤ جۆرێن بازرگانان ژ هه‌موو یان ترسناكترن و خرابترن، چونكو كارتێكرنه‌كا ئێكسه‌ر و مه‌زن هه‌یه‌ ل په‌یدا كرنا گێره‌شوین و به‌لبه‌له‌ و كۆمڤه‌بوون وخوه‌نیشاندانان ل ناڤ وه‌لاتان و ئه‌ڤ چه‌نده‌ ژى ژ زار ده‌ڤێ (كوندۆلیزا رایس) شالیارا ئانكو وه‌زیرا ده‌رڤه‌ یا ئه‌مریكا كو ئه‌ڤ جۆرێ بازرگانان ژ هه‌میان ترسناكترن، چونكو وه‌لاتێن ده‌ردور و جیهانى دزانن ئه‌گه‌ر ئه‌و كه‌ره‌سته‌ و مادده‌ و پێدڤیێن رۆژانه‌ نه‌بوون یان گرانبوون د بازارى دا نه‌مان، دێ ره‌وش به‌ر ب هنده‌ك ئاراسته‌یێن دى یێن خراب ڤه‌ چیت. ل وه‌لاتێن رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست و وه‌لاتێن عه‌ره‌بان ئه‌ڤ جۆره‌ بازرگانیكرن و بازرگان دمشه‌ و كاریگه‌رن و ب تایبه‌ت ل عیراق و لبنان و یه‌مه‌ن و تركیا و ئیران و پتریا وه‌لاتێن ئاسیه‌وى ژى هه‌نه‌ و بۆ نموونه‌ ئه‌گه‌ر ڤان جۆره‌ بازرگانان ده‌ستكارى د دۆزا فه‌له‌ستینێ دا نه‌ دابایه‌، بێگومان دا نوكه‌ ئاریشا فه‌له‌ستین و ئیسرائیلێ چاره‌سه‌ر بیت. ئه‌رێ پیاده‌ ل كیڤه‌ برێڤه‌بچن؟ شه‌وكه‌ت ئامێدى برێزان خوده‌ڤانێن ئه‌زیز: به‌ر ده‌مه‌كی ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیران كۆمبوونه‌كا به‌رفره‌هـ یا كری ل سه‌ر زێده‌گاڤیان (ته‌جاوز)، ل سه‌ر مولك و مالێن گشتی و تایبه‌ت، لێ مخابن كه‌سێ بوێر د ناڤدا نه‌بوو. بێژیتێ كا چه‌ند ژ مه‌ مال و مولك و مه‌زره‌عه‌ و بیرێن ئاڤێ شووسته‌ و ئه‌رد و ئاسمان داگیر كرینه‌. هه‌ر وه‌سا پێدڤی هیچ كۆمبوون و بریار و لێكۆلینان نینه‌، بلا ئه‌و هنده‌ك ژ ئه‌وان بێ قانوونێن هاتینه‌كرن، چ راسته‌خوه‌ یان نه‌ راسته‌خوه‌، جهـبه‌جهـ بكه‌ن، چنكی ئه‌گه‌ر مرۆڤ بخوازیت جیهانێ بگوهۆریت. پێدڤیه‌ مرۆڤ ژ خوه‌ ده‌سپێبكه‌ت!. خه‌لكێ هه‌ژار و بێ ده‌سهه‌لات ب خوه‌ وه‌ك ده‌مژمێری دێ كه‌ڤیته‌ سه‌ر كارێ خوه‌، خوه‌ ژ هه‌موو سه‌خته‌كاریان دوورئێخیت، چنكی دێ زانیت دووڤچوونه‌كا به‌رده‌وام و قانوونه‌ك ژ بۆ هه‌میان یێ هه‌ی، ئه‌گه‌ر به‌رێ خوه‌ بده‌ینه‌ ئه‌و هه‌ردو وێنێن سه‌ردا. باشه‌ ئافره‌ته‌ك، زارۆیه‌ك نه‌بینایه‌ك، یان هه‌ر كه‌سه‌كێ دێ، دێ د كیڤه‌را ده‌رباز بیت؟ ئه‌گه‌ر ژیانا خوه‌ نه‌ئێخیته‌ مه‌ترسی و د به‌ر سینگێ ئۆتومبێلان را ل سه‌ر رێ یا ئۆتومبێلان ده‌رباز نه‌بیت. هه‌كه‌ ئه‌م به‌رێ خوه‌ بده‌ینه‌ پارێزگه‌ها دهۆكێ. پتریا شوسته‌ و رێوبانێن وێ وه‌ك شوستێن (مه‌قه‌دیشۆ) نه‌. هه‌ر ژ ته‌نه‌كێن گلێشی یێن بێ ده‌ڤ و دوور هه‌تا ئۆتوومبێل و موه‌لیده‌ و كاپینێن پاسه‌وانێن وان و ل گه‌ل خه‌ده‌م و حه‌شه‌ما و ..هتد. بێ هیچ گومانه‌ك زه‌رتر ژ10% هه‌تا15% زه‌رتر نینن شیان هه‌بن ئه‌ڤان كارێن نه‌شرین و زه‌ق ل به‌رچاڤان دكه‌ن. ئه‌رێ ده‌سهه‌لات، باژێرڤانی، پۆلیس، خه‌لكێ ده‌ڤ گله‌یی و گازنده‌. هوون بۆچی ئه‌ڤان هه‌موو نه‌ قانوونێن نه‌شرینێن به‌رچاڤ قه‌بوول كرینه‌ و قه‌بوودكه‌ن. هه‌تا وه‌لێ هاتی هنده‌كا ده‌ستێن ب سه‌ر هنده‌ بیرێن نه‌فت و گازان ژی را كێشای و نانێ نه‌ڤیێن هه‌وه‌ژی یێ به‌رزه‌ و بێ ئۆمێدكری؟ زۆر جاران مرۆڤ نزانیت دێ به‌حسی چ كه‌ت و چ ناكه‌ت! رۆژه‌كێ مرۆڤه‌كێ نه‌بینا ده‌ستێ خوه‌ ل پشتا حوشتره‌كێ دا و گۆتێ. ئه‌رێ حوشتر بۆچی پشتا ته‌ یا خواره‌؟ حوشترێ كره‌ كه‌نی و گۆتێ ئه‌رێ ما ئه‌ندامه‌كێ له‌شێ من یێ راست هه‌یه‌، هه‌تا كو پشتا من یا راست بیت. ئه‌ز پارێزگه‌ها دهۆكێ ب پارێزگه‌یێن هه‌رێمێ یێن پاقژ و جان دبینم. ئه‌ز هیڤیدارم خه‌لكێ خوه‌ راگرێ دهۆكێ ل گه‌ل ئه‌نجوومه‌نێ شاره‌وانی و ده‌زگه‌هێن به‌رپرس. زێده‌تر و باشتر هاریكار بن. دا دهۆكا داسنیا روویه‌كێ جوانتر و پاقژتر نیشا خه‌لكێ خوه‌ و مێهڤانێن خوه‌ بده‌ت

بازرگانێن جه‌نگان وچێكه‌رێن قه‌یرانان
پشكا(3)
خالد ئه‌حمه‌د بادى
بێگومان ل هه‌موو وه‌لاتێن جیهانێ ئه‌ڤ جۆره‌ بازرگانه‌ هه‌نه‌ و كارتێكرنه‌كا مه‌زن و خراب دكه‌نه‌ سه‌ر ئارامكرنا ره‌وشا وه‌لاتى و هه‌ر دیسا ل وه‌لاتێ مه‌ كوردستانێ ژى هه‌نه‌ و گه‌له‌ك جه‌نگ و شه‌ڕ و قه‌یران ب سه‌ر ملله‌تێ كورد و هه‌رێما كوردستانێ دا هاتینه‌ و دشیان دابوو كو ئه‌و گرفت و قه‌یرانه‌ و ئاریشه‌ چاره‌سه‌ربانه‌، لێ بازرگانێن شه‌ر جه‌نگان دا پتر ئاریشه‌ و گرفتان بۆ حوكمه‌ت و ده‌ستهه‌لاتداران په‌یدا كه‌ن دا كو ئه‌وان به‌رژه‌وه‌ندیێن و انان هه‌ر مابانه‌ و ژناڤنه‌چووبانه‌. د هه‌موو قووناغان دا ل كوردستانێ ب تایبه‌ت ل شه‌ڕێن ناڤخوه‌یى و شه‌رێ دژى پاراستنا شه‌رعیه‌تێ و شه‌ڕێن تیرۆرستان و شه‌رێن حه‌شدا وه‌حشى دا، گه‌له‌ك بازرگانێن جه‌نگان هه‌بوون و ب ملیۆنان دۆلاران مفا و قازانج دكر و ل سه‌ر كیستێ هه‌ژار و به‌له‌نگازێن ملله‌تێ كورد و ئه‌گه‌ر ب وان بایه‌ دا هه‌ر شه‌ڕ و دژوارى و قه‌یران ل ناڤ كوردستانێ دا به‌رده‌وام بن دا كو وان بازرگانێن جه‌نگان مفایێن مه‌زنتر و(صه‌فقاتێن) مه‌زنتر گرێدابانه‌ و نه‌ ئارێشه‌ بۆ كو گه‌نج و لاو سڤیل ژ خه‌لكێ مه‌ ببانه‌ قوربان. ل جیهانێ دا ئه‌ڤ جۆره‌ بازرگانه‌ د هه‌موو وارێن ژیانێ دا كار دكه‌ن، ئانكو هه‌موو كه‌رتێن كارى ڤه‌گرتینه‌ كه‌رتێ ساخله‌میێ په‌روه‌ردێ و ئه‌ندازه‌یێ و چاندنێ و خواندنێ و سیاسه‌تێ و ئایینى و بازرگانى و ئابوورى و هتد. و ئه‌گه‌ر لێنێرینه‌ك ل ڤان كه‌رتان بهێته‌ كرن بێگومان دێ شوونوارێن ڤان جۆره‌ بازرگانیان دیار و پێشچاڤ بن و كارتێكرنه‌كا نه‌رێنى و شاش و خراب كه‌ته‌ سه‌ر ملله‌ت و وه‌لاتى و ب تنێ زه‌ره‌رمه‌ندێ ئێكێ و دووماهیێ هه‌ر وه‌لاتیێ بێگونه‌ه و سڤیله‌. پرسیار ژ هێتله‌رى دهێته‌ كرن، كیژ جۆره‌ مرۆڤان تو حه‌ز ژێ ناكه‌ى، گۆتێ ئه‌و مرۆڤێن ئه‌ز حه‌ز ژ وان نه‌كه‌م ئه‌ون یێن هاریكاریا من كرى كو وه‌لاتێن وانان داگیر بكه‌م. پرسیارا مه‌ ل ڤێره‌ وێ چه‌ندى پێشچاڤ دكه‌ت كو ئه‌وێن بازرگانیا جه‌نگان دكه‌ن و قه‌یرانان دروست دكه‌ن ئه‌و وه‌كى وان جۆره‌ مرۆڤانه‌ یێن هاریكاریا دوژمنان دكه‌ن ژبۆ وه‌لاتێن وان داگیر بكه‌ن. نوكه‌ و ل ڤى سه‌رده‌مى گه‌له‌ك ژ ڤان بازرگانان یێ هه‌ولێن مه‌زن دده‌ن كو شه‌ران دروست بكه‌ن و كاره‌كێ خراب و شاش دكه‌ن ژبۆ تێكدان و ئالۆزكرنا ره‌وشا وه‌لاتى دا كو شه‌ڕ و قه‌یرانان دروست بكه‌ن كو ب تنێ ئه‌و مفاداربن ژ ره‌وش و قه‌یرانان، لێ بلا ب هزار و ملیۆنان خێزان و مال خراب ببن و ئاواره‌ وده‌ربه‌ده‌ر ببن و بێ مال و ژیان بمینن، دا كو بازرگانیا وان باشتر كار بكه‌ت و قازانجێن پترتر بده‌ستخوه‌ ڤه‌ بینن, پشتى ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنان ل عیراقا فیدرال و هه‌رێما كوردستانێ ئێكسه‌ر بازرگانێن جه‌نگان و دروستكه‌رێن قه‌یرانان ب كارێ خوه‌ رابوون و ب نهێنى ڤه‌ هه‌ولدانا دكه‌ن ژبۆ دروستكرنا ئاریشان و دانانا پیلانان ژبۆ به‌رپاكرنا شه‌ره‌كێ ناڤخوه‌یى یێ پارت و لایه‌ن و كه‌سایه‌تیان ژبۆ كو به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ یێن تایبه‌ت بینن و پێشچاڤ بكه‌ن، دا كو بازرگانیا خوه‌ دروست بكه‌ن خه‌رج بكه‌ن و بهایێن مه‌زن ژ بازرگانیێ بده‌ستڤه‌بینن. وه‌كى مه‌ ل سه‌رى ئاماژه‌ پێكرى زۆر جۆرێن بازرگانێن جه‌نگان هه‌نه‌، بۆ نموونه‌ ژ ئالیێ ساخله‌میێ ڤه‌ دێ ئامیر و ده‌زگه‌هێن خراب و كارپێكرى كرن بۆ ڤى كه‌رتێ گرنگ و هه‌ستیار و هه‌ر وه‌سا ژبۆ كرین و دابینكرنا ده‌رمانێن سه‌خته‌ یان ده‌م ب سه‌رڤه‌ چووى یان ماددێن وان دكێم كو ل شوونا نه‌خۆش مفاى ژێ ببینیت به‌روڤاژى دێ زیان و نه‌خۆشیان پێ بینیت، هه‌روه‌سا كه‌رتێن دى یێن جودا جودا, كه‌رتێ ئه‌ندازه‌یى زه‌غه‌لیكرن د كه‌ره‌ستێن ئاڤاكرنێ دا و هه‌روه‌سا د تاقیكرنا كه‌رستێن دى یێن ئاڤاهیان كو ببنه‌ ئه‌گه‌رێ هه‌رفاندنا خانى یان پرۆژه‌ى . كه‌رتێ په‌روه‌ردێ زۆر یێ هه‌ستیاره‌ و ملله‌ت و وه‌لات ب زه‌غه‌لى و شاشیا كه‌رتێ ناڤبرى ژناڤدچن و پاشكه‌فتن و شكه‌ستن دبنه‌ به‌هرا وان ملله‌تان. هه‌ر وه‌سا هه‌موو كه‌رتێن دى یێن دادوه‌ریێ و ئاینى و یێن په‌روه‌رده‌یى و جڤاكى كو ئه‌گه‌ر ئه‌ڤ كه‌رته‌ ژى كارا نه‌ بن و زه‌غه‌لى و شاشى تێدا بهێنه‌كرن، بێگومان دێ كارتێكرنه‌ (سلبى) نه‌رێنى دێ ل سه‌ر هێته‌كرن و رۆلێ بازرگانێن جه‌نگان و چێكه‌رێن قه‌یران و ئاسته‌نگان دێ كارا بیت و دێ ئه‌ڤ نه‌رێنى یه‌ رێكێ ل بازرگانێن جه‌نگان گریت. ل داویێ په‌یاما من بۆ خودان بریار و ده‌ستهه‌لاتداران و خودان شۆله‌ژێ یا كو ب تنێ كاربكه‌ن ژبۆ په‌یره‌وكرنا قاوونێ و دروستكرنا سیسته‌مه‌كێ بهێز كو دادپه‌روه‌رى ل ناڤ وه‌لات و وه‌لاتیان به‌رپا ببیت و هه‌موو وه‌لاتى ب مافێن خوه‌ شادبن.

خالد ئه‌حمه‌د بادى
ل هه‌ر بهۆسته‌كا ئاخا كوردستانێ دێ بینى كو خوینا پێشمه‌رگه‌یه‌كێ قه‌هره‌مان ل بن وێ دارێ یه‌ وب بۆرینا سالان و ده‌هان شۆره‌شان كوردان ئه‌ڤ سامانێ مه‌زن كو دراستان و ژینگه‌هه‌كا خۆش و پاقژ پاراستى یه‌ و هه‌ر ده‌م دوژمنان هه‌ولدان كرینه‌ كو ژینگه‌ها مه‌ ره‌ش بكه‌ن و دارستانێن مه‌ سوتاندینه‌ و نوكه‌ ژى دوژمن یێ هه‌ولدانان دكه‌ن و پیلانان ددانن بۆ ژناڤبرنا ژینگه‌ها مه‌ یا جوان و پاك، چونكو دزانن ژینگه‌ها كوردستانێ ژیان دایه‌ كوردان, ژینگه‌ه ژیانه‌ و هه‌موو ئاینێن پیرۆز و پرتووكێن ئاسمانى پووته‌كێ مه‌زن دایه‌ پاراستنا ژینگه‌هێ و هه‌ر ده‌م خه‌لك و مرۆڤایه‌تى هانداینه‌ ژبۆ بلند راگرتنا پاراستن و پاقژكرنا ژینگه‌هێ, شۆره‌شێن كوردان هه‌ر ده‌م پشتبه‌ستیا خوه‌ دایه‌ ژینگه‌هێ و هه‌ر دیسا شۆره‌شگێر و خه‌باتكه‌ر هانداینه‌ كو ژینگه‌هێ بپارێزن، هه‌ر دیسا هه‌موو قانوون و رێنمایێن جیهانى ژى خه‌لك هانداینه‌ كو ژینگه‌هێ بپارێزن و هه‌ر دیسا رێنمایێن باش و سزایێن مه‌زن داناینه‌ كو ژینگه‌ه بهێته‌ پاراستن. مه‌لا مسته‌فا بارزانیێ نه‌مر ژى ل دۆر ژینگه‌هێ فه‌رمۆیه‌ (پێدڤى یه‌ ژینگه‌هێ و سروشتى ژ هه‌مى ره‌خه‌كیڤه‌ بپارێزین و هه‌ر جهه‌كێ ئاگرى گرت زوو د هه‌وارێ دا بچن و سروشتى بپارێزن، چونكى خه‌مسارى دێ ب خیانه‌ت هێته‌ هژمارتن)، هه‌ر دیسا سه‌رۆك مسعود بارزانى ژى ل دۆر ژینگه‌هێ و پاراستنا ژینگه‌هێ فه‌رموویه‌ و گۆتیه‌ (ده‌ما دبینم داره‌ك دهێته‌ بڕین هه‌ر وه‌كو ئه‌وێ یه‌ كو پێشمه‌رگه‌یه‌ك یان هه‌ڤاله‌كێ زۆر خۆشتڤى گیانێ خوه‌ ژده‌ست دده‌ت)، ئاها ب ڤى ئاوایى سه‌ردكرده‌ و سونبۆل و شۆره‌شڤان و خه‌باتكه‌رێن كوردان ژینگه‌ه پاراستى یه‌ و بهایه‌كێ مه‌زن دایه‌ ژینگه‌هى و گۆتیه‌ یێ ژینگه‌ها مه‌ تێكبده‌ت دوژمنێ مه‌یه‌. ژینگه‌ه زۆر چه‌ق و تایان بخوڤه‌ دگریت كو ژ برینا داران و كوشتنا گیانداران و سۆتنا دار و ده‌رختان و هێلانا چاندنێ و بنئاڤكرنا كانى و جۆكان و هاڤێتنا گلێشى ب تایبه‌ت نایلۆن و شیشه‌یان كو ل دووڤ ژێده‌رێن زانستى ئه‌و دۆخێن مینا نایلۆنان پتر ژ (150) سالان دمینن و نا حه‌لیێن، به‌لكو بۆ ڤى ماوێ درێژ دۆخێن خوه‌ یێن ژه‌هره‌دار دكه‌ته‌ ناڤ ژینگه‌هێ و بن داران و بن گل و گیایان و دێ بیته‌ ئه‌گه‌رێ په‌یدابوونا ژینگه‌هه‌كا پیس و دێ بیته‌ ئه‌گه‌رێ په‌یدابوونا ده‌هان، به‌لكو سه‌دان ئیش و نه‌ساخیان وه‌كو نوكه‌ هه‌یى كو ل ژیێ بچووك دمرن یان ئێشێن گران دهێنه‌ مرۆڤێن نوكه‌. بابه‌تێ مه‌ نوكه‌ ل سه‌ر ڤێ هه‌یڤا ئادارێ یه‌ كو خه‌لك ب ته‌مامى و گشتى ده‌ردكه‌ڤن و دچنه‌ سه‌یرانان و پتریا چیا و دۆل و نه‌هال و ده‌شت و گران ڤه‌دگریت و پتریا خه‌لكى ب وێ ئه‌كێ به‌رپرسیاره‌تیێ نارابن و ب ئێكجارى به‌رمایكێن خوه‌ ژ نایلۆن و بتلِ و شیشه‌ و گلێشێ خوه‌ دهاڤێنه‌ ناڤ وان گول و گیا و دیمه‌نێن سروشتى یێن جوانێن كوردستانا ره‌نگین و ب شه‌رمڤه‌ وى جهى دهێلن پیس و به‌ر ب مالێن خوه‌ دزڤرن و بلا هه‌ر ئێك ژ مه‌ بزانیت كو ئه‌و جه ملكێ مه‌ هه‌میانه‌ و ئه‌ڤرۆكه‌ ئه‌ز دێ چمێ سوباهى ئه‌و بخوه‌ دێ چیته‌ و یره‌ و بلا هزر د ئایندێ كوردان و ده‌ڤه‌ر و ژینگه‌ها خوه‌ دا بكه‌ن و فه‌ره‌ حوكمه‌ت ژى پتر خوه‌ بوه‌ستینن و ژینگه‌هێ بپارێزن و سزایان دانیته‌ سه‌ر وان كه‌سان یێ سه‌رپێچى یێ دكه‌ت و حه‌تا كو زیندان بكه‌ن ژى، ب راستى ده‌مى مرۆڤ به‌ر ب ڤان جهان دچیت، زۆر خه‌مگین دبین ب وان دیمه‌نان كو هه‌ر میتره‌كا ده‌ه پارچێن نایلۆن و بتل و پرتێن فلین و شیشه‌ى و قودیكێن ڤه‌خوارنان هه‌نه‌. ل دووماهیێ دێ بێژم بێگومان ئه‌م هه‌موو حه‌ز دكه‌ین مالێن مه‌ دپاقژ بن فه‌ره‌ ئه‌م ژینگه‌هێ ژى مینا مالا خوه‌ پاقژ بكه‌ین.

خالد ئه‌حمه‌د بادى
تێكه‌لبوون و هه‌ڤناسینیا ملله‌تان په‌یوه‌ندیێن جڤاكى و ملله‌تینى و لێكگوهارتنا هزر و بۆچوون و داهێنانان ب هێز و پێشدئێخیت و ئه‌نجامدده‌ت و ژ به‌رپه‌یدابوونا بنپێكرنا مافێن گه‌لان و كه‌سان و زولم و سته‌مان، بێگومان دێ ئاواره‌بوون و مشه‌ختى ده‌ستپێكه‌ت و تیتال و چاڤلێكرنێن ملله‌ت و وه‌لاتان تێكهه‌لى هه‌ڤ بن. بێگومان هه‌موو ده‌مان ملله‌تێ كوردێ قه‌هره‌مان و جوامێر تووشى ده‌هان جۆرێن زولم و سته‌مان بووینه‌ و ئاواره‌بوون و مشه‌ختى بووینه‌ به‌هرا كوردان و ل سه‌ر ڤان جۆره‌ ره‌وشان یێن مینا ئاواره‌بوونێ تێكه‌لى و چاڤلێكرن و ژێكگرتنا شێوازێن ژیانیبوون و وه‌كهه‌ڤیبوونێ دروست بووینه‌ چ ئه‌و وه‌كهه‌ڤیبوون یێن نه‌ته‌وه‌یى یان جڤاكى یان ئایینى بن. ل ڤێره‌ بابه‌تێ مه‌ ل دۆر نه‌ورۆز د ئاواره‌بوونێ دا، چونكو هه‌موو ده‌مان كوردان ب ده‌هان هه‌وێن ئه‌نفال و ئاواره‌بوون و كۆچبوونێ دیتینه‌ ل سه‌ر ده‌ستێن دوژمنێن ده‌ڤبخوین ل هه‌موو پارچێن كوردستانێ و كورد كرینه‌ د گرێكداره‌كا به‌رته‌نگ دا كو ب تنێ هاى ژ پاریێ رۆژێ و ژیارا رۆژانه‌ هه‌بیت و دووركرینه‌ ژ دۆزا ره‌وا یا كوردى یا بناڤوده‌نگ. ل شوونا كورد ل ئاواره‌بوونێ بن ناڤ و بنبر ببن به‌روڤاژى كورد بناڤوده‌نگ بوون و ل ناڤه‌ندێن جیهانێ ناڤێ وانان بلند بوو و هه‌موو جیهانێ ئه‌و ره‌وشا نه‌باشا كورد تێدا پێ هایداربوون. ئێك ژ وان قووناغێن لێك نیاسینیا تیتال و ره‌وشت و وه‌كهه‌ڤبوونا ملله‌تان ده‌مێ ئاواره‌بوون په‌یدابووى ل سالا (1988) و خه‌باتكه‌ر و شۆره‌شگێر ژبه‌ر ده‌ستێ دوژمنه‌كى ده‌ركه‌فتن و قورتال بوون، لێ چوونه‌ به‌ر ده‌ستێ دژمنه‌كێ هۆڤتر كو ئێك جار وانان نه‌ دهێلا بزانن كا نه‌ورۆز چیه‌ و بۆ سالا ئێكێ ل بن پاتێ چادرا مالوێران و سیمێ تێلبه‌ندكرى دا مشه‌ختێن كورد یێن قه‌هره‌مان ل دورماندۆرێ سیمه‌یێ تێلبه‌ند كرى تائێره‌ و تایلۆن و دار و پاته‌ و كا چ هه‌یه‌ ب سیمه‌یى ڤه‌كرن و ئاگرێن بۆش و مه‌زن هه‌لكرن و چادرگه‌ه رۆنكر و د دیكێلێ راما و رێوره‌سم و شانۆگه‌رى و ده‌هوات و خرڤه‌بوونێن مه‌زن ئه‌نجامدان و خه‌لكێ كه‌مپێ هه‌موو یان ب بچووك و مه‌زن ڤه‌ پشكدارى د رێوره‌سمێن جه‌ژنا نه‌ورۆزێ دا كرن و ئێكسه‌ر خه‌لكێ باژێرێن مێردین و قزلته‌په‌ و ده‌ڤه‌ر و گوند و باژێرۆكێن دورماندۆر هزركرن ئاگربه‌بوو چادرگه‌هێ و هه‌ر دیسا ده‌ستهه‌لاتدارێن كه‌مپێ و ده‌ڤه‌رێ ژى ب ترس و سه‌هم سه‌ح دكره‌ مه‌ و هه‌موو هه‌ولدان دكرن كو نه‌ورۆز نه‌هێته‌كرن، لێ ئاوارێن خه‌باتكه‌ر پتر ئاگر خۆشدكرن و ب هه‌ر تشته‌كێ د مالێ دا هه‌یى ئاگرێ سه‌ركه‌فتنا ملله‌تێ كورد هه‌لدكرن و پاشى بوو نه‌رێته‌ك و تیتاله‌كا سالانه‌ و حوكمه‌تا تركیا ژى نه‌چاردكرن كو هه‌ر سال رێوره‌سمێن مه‌زن بۆ نه‌وروزێ بهێنه‌ ئه‌نجامدان و هه‌موو خه‌لكێ چادرگه‌هێ پشكدار دبوون و ستیجێ شانۆیێ ب ئاخوگینیك و داران دروست دكرن و وینێ سه‌روه‌رێ كوردان مه‌لا مسته‌فا بارزانى دهه‌لاویست و خه‌لكێ كوردستانا باكۆر ژى چاڤ ل خه‌لكێ ئاواره‌یێن خه‌باتكه‌ر دكر و پتر رێك بۆ وانان ژى هاته‌ دان بۆ ساخكرنا جه‌ژنا نه‌ورۆزێ و ره‌وشه‌كا دى په‌یدابوو ل هه‌موو پارچێن كوردستانێ كو جه‌ژنا نه‌ورۆزێ جه‌ژنا كوردانه‌ و رۆژه‌كا نوویه‌ بۆ ملله‌تێ كورد و به‌رده‌وام ژى دێ ئه‌ڤ رۆژه‌ هێته‌ ساخكرن و حه‌تا گه‌هشتیه‌ قووناغا نوكه‌ ئه‌م تێدا دبۆرین كو ب شێوێ نوكه‌ نه‌ورۆزا كوردان دهێته‌ برێڤه‌برن, بژیت كورد ئاڤه‌دان و پێشكه‌فتى بیت كوردستان و بلندبیت ئالایێ پیرۆزێ كوردستانێ.

(1)
خالد ئه‌حمه‌د بادى
ل ده‌مێ بومبه‌بارانكرنا ئه‌لمانیا بۆ سه‌ر بریتانیا زێده‌بووى ل جه‌نگا جیهانى یا دووێ دبێژن هنده‌ك به‌رله‌مانتارێن په‌رله‌مانێ بریتانیا یێ وى سه‌رده‌مى ب فه‌رمى گۆته‌ چرچلی سه‌رۆك وه‌زیرێن وى سه‌رده‌مى یێ بریتانیا گۆتێ ئاسمانێ مه‌یێ دسۆژیت و هه‌موو یێ بوویه‌ ئاگر، ئه‌ڤجا چ بكه‌ین چێرچلى به‌رسڤ دا و گۆتێ ره‌وشا په‌روه‌ردێ و دادیێ چیه‌؟ گۆتێ په‌روه‌رده‌ و زانست دبه‌رده‌وامن و دادپه‌روه‌رى یا هه‌یى و راست و ب دادپه‌روه‌رى یا برێڤه‌ دچیت.. گۆتێ نه‌ ترسن و چ هزران نه‌كه‌ن، ره‌وشا مه‌ زۆر یا باشه‌ و دێ هه‌ر سه‌ركه‌ڤین. ل ڤێ جیهانا مه‌زن ئه‌گه‌ر زانست هه‌بیت بێگومان دێ سیسته‌م ژى هه‌بیت و ئه‌گه‌ر سیسته‌م هه‌بوو دێ دادپه‌روه‌رى ژى هه‌بیت. هه‌موو پرتووكێن ئاسمانى و ئایینێن خودایى یێن پیرۆز مرۆڤ و مرۆڤایه‌تى هاندداینه‌ كو زانستى بكه‌نه‌ رێنیشانده‌ر و ل شۆپا زانست و زانینێ بكه‌ڤنه‌ رێ و ب تایبه‌ت ئایینێ پیرۆزێ ئیسلامێ، جارا ئێكێ یا گۆتى بخوینه‌، چونكو گرنگى یا خویندنێ ل ڤێره‌ دیار دبیت و خویندن و پێنڤیس ده‌سپێكا هه‌ر كاره‌كێ ب فه‌رتر زانیه‌ و جارا ئیكێ ده‌مێ سروش بۆ په‌یامبه‌رێ خودێ هاتى گۆتیێ بخوینه‌. هه‌ر ملله‌ته‌كێ زانست كریه‌ رێك و په‌یره‌وكرى بێ گومان ئه‌و یێ بسه‌ركه‌فتین و بووینه‌ وه‌لاتێن پێشكه‌فتى و سه‌ركه‌فتن بده‌ستڤه‌ هاتینه‌ و بووینه‌ نموونێن گه‌لێن جوامێر و به‌ركه‌فتى و ناڤوده‌نگێن وه‌لاتێن خوه‌ گه‌هاندینه‌ ناڤه‌ندێن بلندێن بریارێ ل جیهانێ و بێى وان چ بریار و كار ناهێنه‌كرن ل سه‌ر ئاستێن بلند چونكو خوه‌سه‌پاندن كرینه‌ ب زانستێ خوه‌ و ده‌مێ وان وه‌لات و ملله‌تان ل شوونا چه‌كى پێنڤێس كریه‌ لۆگۆ و ئارمێ خوه‌ ئه‌وان ئه‌و چه‌كێ مرۆڤ دكوشتن و خوین پێ درێشت، چه‌كه‌كێ دی بكارئینان مرۆڤ و مرۆڤاتى ئاڤاكرن و جیهان به‌ر ب پیشڤه‌بر, ئه‌و وه‌لات ژى دبه‌رچاڤن و دبێژن هه‌ر ماله‌ك و خێزانه‌كا جیهانێ ئامیره‌ك یان ده‌زگه‌هه‌كێ مه‌ تێدا هه‌یه‌. بۆ نموونه‌ ل سه‌نڤافۆره‌ لى كوانێ دامه‌زرێنه‌رێ وى وه‌لاتى دبێژیت ((من چ تشتێ زێده‌ نه‌كریه‌، بتنێ ب ئه‌ركێ خوه‌ رابوویم ل به‌رامبه‌ر وه‌لاتێ خوه‌ و دبێژیت من داهاتێن دراڤى و داهاتێن دى یێن ده‌وله‌تێ تایبه‌ت كرن و به‌رده‌ستكرن بۆ خویندن و زانستى و من بها و پێگه‌هێ مامۆستایى ژ تۆێژه‌ك و چینه‌كا بێ هیڤى و بێ به‌هر كرنه‌ بلندترین چین و تۆیژ ل وه‌لاتى ئانكو مووچێ وه‌زیرێ مه‌ بۆ مامۆستایێ دروست كر و بهایێ ئیمپراتۆرى مه‌ دانه‌ فه‌رمانبه‌رى و من ئه‌ڤ سه‌ركه‌فتنه‌ بده‌ستڤه‌ نه‌ئینایه‌، به‌لكو مامۆستایى ئه‌ڤ سه‌ركه‌فتنه‌ یا بده‌ستڤه‌ ئینایى و ئه‌وان مامۆستایان نفشه‌ك و به‌ره‌بابه‌ك به‌رهه‌ڤ و دروستكر كو یێ هه‌ڤسه‌نگ و جوامێر و دفن بلند نه‌بیت و حه‌ز ژ سنج و زانست و زانین و په‌روه‌ردێ بكه‌ت و به‌ره‌بابه‌ك و نفشه‌ك ده‌ركه‌فت كو ب تنێ ب زانستى و په‌روه‌ردێ كار بكه‌ن و له‌وما ئه‌م بسه‌ركه‌فتین)).

زانست, سیسته‌م, دادپه‌روه‌رى
(2)

گه‌له‌ك نموونێن دى هه‌نه‌ ئه‌و ژى ل ژاپۆنێ قوتابى یێن قووناغێن سه‌ره‌تایى و باخچه‌ى ل شه‌ش سالیێ ب تنێ فێرى سنج و ره‌وشت و تۆرێ دبیت و ل وه‌لاتێن مه‌ ژى بارێ گوه درێژه‌كى پرتووكان دده‌نه‌ زارۆ و قوتابیێن مه‌ كو ئه‌و زارۆ و قوتابى نه‌شێت په‌لگریت، ئه‌ڤجا دێ چاوا شێت خوینیت. سه‌باره‌ت پووته‌دانا ده‌ستهه‌لاتێن ل هنده‌ك وه‌لاتان ب ئاستێ په‌روه‌ده‌یى و ل دووڤ په‌یڤا لێ كوانى و ل دووڤ ژێده‌ران كو پارێ هه‌ره‌ مه‌زن بۆ مامۆستایان ده‌ستنیشان دكه‌ن، بۆ نموونه‌ ل وه‌لاتێ یابان هه‌ر مامۆستایه‌كى (7780) دۆلاران ل قه‌ته‌ر (7030) دۆلاران و ل ئیتالیا (6000) دۆلاران و ل وه‌لاتێ هندێ (6000) دۆلاران و ل كوێت (2890) دۆلاران و ل وه‌لاتێ ئیمارات (2840) دۆلاران ول وه‌لاتێ سعوودیه‌ (2510) دۆلاران و ل وه‌لاتێ به‌حرین (2410) دۆلاران دده‌نه‌ مامۆستایێن خوه‌ و ب ڤان مووچێن زۆر باش ره‌وشا په‌روه‌رده‌ و زانستى پێشدكه‌ڤیت، لێ ئه‌و مامۆستا ژى ب مه‌رج و شاره‌زایى كاردكه‌ن و ب زۆرى دهێنه‌ وه‌رگرتن ل ناڤه‌ندێن خویندنێ ل وان وه‌لاتان و پتریا وان مامۆستایان ل قووناغێن سه‌ره‌تایى نه‌، لێ خودان باوه‌رنامێن بلندن مینا باوه‌رناما ماسته‌ر و دكتۆرایێ و ئه‌و خوه‌ ب باوه‌رناما خوه‌ مه‌زن ناكه‌ن، به‌لكو ب تنێ خزمه‌تا وه‌لات وه‌لاتیان دكه‌ن. زۆر خویندن و ڤه‌دیتن و نڤێسین هاتینه‌كرن ل سه‌ر وه‌رگرتنا زانست و زانینێ و زانینا بهایێ خویندن و نڤێسین و په‌روه‌رده‌كا راست و ب مفا و ل وان هه‌موو نڤێسین و ڤه‌دیتنا وه‌سا دیاربوویه‌ كو ل دووڤ ستانداردێن جیهانى كو دبیته‌ ئه‌رك ژى فه‌ره‌ هه‌ر كه‌سه‌ك ل سالێ (25) پرتووكان كێمتر نه‌ بخوینیت، ئانكو ژبلى خویندنا قوتابخانێ یان فیسبۆك و ئه‌نترنیتێ و چ ژى ل داموده‌زگه‌هان بن كو بیست و پێنچ پرتووكان بخوینیت، چونكو ئه‌و خویندنا ده‌ره‌كى پتر مفاى دێ بینن و خواندنا پرتووكا ب مفاتره‌ ژ هه‌ر خویندنه‌كێ، چونكو ب هه‌موو رێیان مفا ژێ دهێته‌ دیتن بۆ نموونه‌ ل كه‌وكه‌با یابان (ژاپۆن) مرۆڤێ یابانى، ئانكو وه‌لاتیێ ژاپۆنى دهه‌ر ساله‌كێَ دا و ب به‌رنامه‌كێ رێكوپێك پتر ژ (80) هه‌شتێ پرتووكان دخوینیت و ل ده‌ڤ مه‌ رۆژهه‌لاتى، ئانكو وه‌لاتێن ئاسیایى (1%) ژى پرتووكان ناخوینیت و شاعرێ عه‌ره‌ب نزار قبانى دبێژیت ب تنێ پرتووكێن ل وه‌لاتێن رۆژهه‌لاتى و وه‌لاتێن عه‌ره‌بان دهێته‌ كرین و فرۆتن، پرتووكێن راڤا خه‌ونان و چێكرنا خوارنان دهێنه‌كرین و فرۆتن و ئه‌ڤه‌ وێ چه‌ندێ دیار دكه‌ت كو مرۆڤێن رۆژهه‌لاتى ب تنێ دخۆن و دنڤن, له‌وما ئه‌و وه‌لات و ملله‌تێن ره‌وشه‌نبیر و خوینده‌ڤان دێ بنه‌ گه‌لێن پێشكه‌فتى و شاره‌زا و ب هێز و دێ بنه‌ وه‌لاته‌كێ ب هێز و ئه‌م ژى دێ ژین به‌له‌نگاز و هه‌ژار و نه‌زان و پاشكه‌فتى، چونكو حه‌تا نوكه‌ و جهێ داخێ یه‌ كو ل وه‌لاتێن رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست چ پێشكه‌فتنه‌كا پێشچاڤ نینه‌، به‌لكو به‌روڤاژى پاشكه‌فتن و نه‌ دادپه‌روه‌رى و نه‌زانین یا ل ناڤ وه‌لات و ملله‌تێن رۆژهه‌لاتى دا به‌ربه‌لاڤ دبیت و رێژا نه‌خوینده‌واریێ و نه‌زانینێ زێده‌تر لێ دهێت و ئه‌ڤ نه‌پیته‌دان ب زانست و زانین و ره‌وشه‌نبیریێ كارێكته‌رێن سه‌ره‌كى نه‌ بۆ پاشڤه‌مان و پاشكه‌فتنا ملله‌ت و وه‌لاتان و ئه‌و وه‌لاتێن چه‌كێ دوورهاڤێژ و ب هێز بۆ خوه‌ كریه‌ بنچینه‌ و ل سه‌ر چووین و بكارئیناى گه‌هشتنه‌ مرازێن خوه‌ یێن بلند.

بشكا 1
خالد ئه‌حمه‌د بادى
بێگومان مانشێتێ بابه‌تێ من زۆر یێ سه‌یر و ئالۆزه‌، چونكو ئه‌درێس زۆر بابه‌تى جودا دكه‌ت لێ گرێدانه‌ك ل ناڤبه‌را ناڤه‌رۆك و مانشێتى دا فه‌ره‌ هه‌بیت، چونكو هنده‌ك جاران حه‌تا ناڤه‌رۆك نه‌هێته‌ خواندن د بابه‌تى مانشێتى نا گه‌هى و هنده‌ك جاران ژى مانشێت ناڤه‌رۆكێ ئاشكه‌را دكه‌ت. ل ڤێره‌ بابه‌تێ مه‌ ل سه‌ر وان جه و درانه‌ یێن كو كێم ده‌ست و كه‌س گه‌هه‌شتبنێ و دبێژنه‌ ڤان جهان (مناگق العژرا‌و) ئانكو جهێن (پاكیزه‌) ئانكو جهێن (ب كچینى)، ئانكو هێش كه‌سێ ده‌ستێ خوه‌ نه‌كریێ. زۆر جهێن مینا ڤان جهان ل جیهانێ هه‌نه‌ كو جهێن سه‌یرن یان جهێن ب ترسن یان جهێن دوورن یان ژى جهێن به‌رزه‌ نه‌ یان گزیرته‌ و كۆمتێن چیایا یان ده‌ڤه‌رێن دوورن كو كێم خه‌لك قه‌ستا وێره‌ دكه‌ن یان نه‌شێن ژبه‌ر هنده‌ك ئه‌گه‌ران بچنێ یان نه‌شێن بگه‌هنێ و ئه‌ڤێن ل خوارێ دیار هنده‌ك ده‌ڤه‌ر و جهێن جیهانێ نه‌ كو دبێژنێ (مناگق العژرا‌و ) ئه‌و ژى گزیرتا (ارخبیل ل باشورێ زه‌ریا ئه‌تله‌سى) و (ده‌ڤه‌را مۆشۆ ل چینێ) و (گوندێ الیرت ل كه‌نه‌دا) و (گزریتا پێت كارین ل دووماهیا باشۆرێ زه‌ریا ئارام) و (كه‌نداڤێ نیمچه‌ گزیرتا یۆرك ل ئوسترالیا) و (گوندێ لارینكونادا ل ئه‌مریكا باشورى) و (گزیرتێ ئیسترایلاند ل باكۆرێ زه‌ریایا ئارام) و (گزیرتێ سوقوترا ل یه‌مه‌نێ) و زۆر جه و ده‌ڤه‌رێن دى هه‌نه‌ كو خه‌لكه‌ك نه‌ گه‌هه‌شتیێ یان خه‌لكه‌كێ كێم گه‌هه‌شتینێ و نه‌ شیاینه‌ چ وه‌به‌رهێنان و كاران ل وان جهان بكه‌ن و هنده‌ك ژ ڤان جهان بۆ دووراتیێ یه‌ و هنده‌ك جه ژبه‌ر ئه‌گه‌رێن جه‌نگان و هنده‌ك جه ژبه‌ر ئه‌گه‌رێن نزماتیا پلێن سارما و گه‌رمێ و هه‌ر جهه‌كى ئه‌گه‌ره‌ك هه‌یه‌ بۆ نموونه‌ ل نیڤا ده‌ریایێ دا جهه‌ك هه‌یه‌ دبێژنێ (سێگۆشا به‌رمۆدا)، ئانكو سێگوشا مرنێ هه‌ر تشتێ نێزیك ببیت دكێشیته‌ خوه‌ و به‌رزه‌ دكه‌ت و دمرن, له‌وما دبێژنێ جهێن پاكیزه‌ یان كو جهێن ب كچینیێ ئانكو(المناگق العژرا‌و) و ئه‌ڤ بابه‌ته‌ زۆر یێ ب مفایه‌ كو به‌حس بكه‌ین و ب تنێ ژ ئالیێ ئابوورى و كانزایان ڤه‌ كوردستان یا پاكیزه‌یه‌ و ئه‌گه‌ر ل دیرۆكێ بزڤرین و دێ بینین كو كوردستان ب سه‌دان جاران یا هاتیه‌ داگیركرن وێرانكرن ب ده‌ستێن خودانێن به‌رژه‌وه‌ندیێن بلند و زلهێزێن جیهانێ ڤه‌ و حه‌تا نوكه‌ ژى هه‌ر كوردستان یا دبن هێرشێن دوژمنان ڤه‌، لێ ب شێوازه‌كێ دى یێ سامان و به‌رهه‌مێن مه‌ بۆ خوه‌ڤه‌دكێشن و ئه‌گه‌رێ هه‌ره‌ سه‌ره‌كى یێ حه‌زێن وان بۆ كوردستانێ و ڤه‌كێشكێن وه‌لاتێن بیانى و هه‌رێمى هه‌ر ئه‌ڤه‌ بوویه‌ كو وانان دزانین كو سامانه‌كێ مه‌زن یێ دۆخێن (مادده‌) یێن مینا (گاز ـ كبریت ـ فۆسفات ـ فسفۆر ـ ئاسن ـ زێرـ ئه‌لماس ـ ره‌ژیا به‌رى و هتد) و هه‌موو جۆرێن دى یێن كانزایێن ب ناڤوده‌نگ و ب بها ل ده‌ڤه‌رێن كوردستانێ و ب تایبه‌ت پشتى په‌یدابوونا گازێ ب ره‌نگه‌كێ به‌رفره‌ه ل ڤێ ده‌ڤه‌رێ و هه‌موو لایان هه‌ول داینه‌ كو ده‌ستێ خوه‌ داننه‌ سه‌ر ڤێ ده‌ڤه‌رێ و ملله‌تێ كورد هه‌موو ده‌مان به‌رهه‌نگارى یا ڤان پێلانان كریه‌.

كوردستانا پاكیزه‌
پشكا 2
خالد ئه‌حمه‌د بادى
هه‌ر وه‌سا كارێكته‌ره‌كێ دى یێ گرنگ كه‌فتیه‌ د ناڤا قادا جیهانى یا ئابوورى و بازرگانى و سیاسى و ئاسایشا خوراكى دا ئه‌و كارێكته‌ر ژى پرسا ئاڤێ یان كو ماددێ ئاڤێ كو ل دووڤ ژێده‌رێن بیانى وشاره‌زایا كو جیهان به‌ر ب كێم ئاڤى و هشكبوونێ ڤه‌ دچیت و قه‌ده‌را كوردان و كوردستانێ ژى پتریا ژێده‌رێن گرنگێن ئاڤێ ل كوردستانێ نه‌ و به‌لكو سه‌روكانى یێن وان ژێده‌رێن ئاڤێ ژى هه‌ر ل خاكا كوردستانێ دا دزێن و هه‌ر ئه‌و ژێده‌رێن جیهانى دبێژن كو ئه‌ڤ ژێده‌ره‌ ژ هه‌موو ژێده‌رێن ئاڤا جیهانى پاقژتر و باشتر و خورستیترن و هه‌روه‌سا دبێژن كو هه‌موو ژێده‌ر و سه‌روكانیێن ئاڤێ كێم دبن وهشك دبن، لێ ئاڤێن كوردستانێ هه‌ر دمینن. ب راستى ئه‌م نزانین به‌لكو مه‌ نه‌ڤێت بزانین كو ئه‌ڤێن ته‌ماكارى و چاڤ ل كوردستانێ ب سه‌دان ڤه‌دیتن و نڤێسین و راپۆرت ل سه‌ر كوردستانێ دروستكرینه‌ و دزانن ئه‌ڤ كوردستانه‌ یا پره‌ ژ هه‌موو ماددێن مفادار كو هه‌ر مادده‌یه‌ك پێگوهۆرێ مادده‌كێ دى یه‌، بۆ نموونه‌ ل دێرین زه‌مان جیهانێ پشتبه‌ستن ل سه‌ر چاندنێ دكر و پاشى ب دۆرهێلێ ژیانێ و جیهانێ هاته‌ گوهۆرین بۆ پێشه‌سازى یێ و پاشى نوكه‌ هاتیه‌ گوهۆرین بۆ ماددێن دى مینا گاز و غاز و ماددێن دى و نه‌ دیاره‌ كو دێ ئه‌ڤه‌ ژى هێنه‌ گوهۆرین و دێ به‌ر ب دۆخه‌كێ دى یان كو مادده‌كێ دى چن كو پشتبه‌ستیێ بده‌نه‌ سه‌ر و كاروبارێن خوه‌ پێ برێڤه‌ ببه‌ن و ئه‌و هه‌موو مادده‌ ل كیڤه‌ دێ په‌یدا بن بێ گومان ل كوردستانێ هه‌نه‌ و حه‌تا نوكه‌ ماینه‌ و كه‌سێ ده‌ست نه‌ كریێ و ب تایبه‌ت بۆ خوه‌ هێلایه‌ كو ئه‌ڤ گه‌نجینه‌ هه‌ر ل به‌ر ده‌ستێن وان بیت و له‌وما دبێژنێ كوردستانا ب كچینیێ یان كوردستانا پاكیزه‌ (كوردستان العژرا‌و) چونكو ب سه‌دان مادده‌ هه‌نه‌ و ماینه‌ دبن ئه‌ردى ڤه‌ و كوردستان یا ل سه‌ر گه‌نجینه‌كا مه‌زن یا پره‌ ژ زێر و ئه‌لماس و گاز و غاز و ئاڤا كو ئه‌ڤ ئاڤا ل كوردستانێ ب ئاسانى بده‌ست مه‌ دكه‌ڤیت بێگومان ل وه‌لاتێن بیانى و رۆژئاڤایى و خه‌لیجى و عه‌ره‌بى ب ملیۆنان دۆلاران دمه‌زێخن حه‌تا كو ئاڤا پاقژ و شرین بده‌ستخوه‌ دئێخن. مه‌ره‌ما مه‌ یا سه‌ره‌كى ژ ڤان نڤێسینا كو هه‌ر ژ كه‌ڤن دا و حه‌تا نوكه‌ و هه‌ر ب درێژاهیا دیرۆكێ دوژمنان و وه‌لاتێن جیهانى یێن زلهێز و خودان به‌ژه‌وه‌ندیێن بلندێن مه‌زن و به‌رژه‌وه‌ندیخواز و كۆمپانى و كه‌سانێن بازرگانێن جیهانى و بازرگانێن جه‌نگا چاڤ ل كوردستانێ كریه‌ و ب شاره‌زایا خوه‌ وانان زانیه‌ كو كوردستان هه‌موو گه‌نجینه‌یه‌ و ل بن ئه‌ردى ژى ب ده‌هان، به‌لكو ب سه‌دان مادده‌ یێن جودا جودا هه‌نه‌ و تا نوكه‌ كه‌سێ ده‌ستێ خوه‌ نه‌كریێ و ل بن ئه‌رد ماینه‌ و مینا گه‌نجینه‌كێ نه‌ و ئه‌و بزانن كا جهێ ڤێ گه‌نجینێ ل كیڤه‌یه‌ و بۆ خوه‌ ده‌ستنیشان بكه‌ن. رۆژانه‌ زۆر ژ ڤان جهان ئه‌م ل كوردستانێ دبینین، ئه‌و ژى دێ ڤێرى ل هنده‌ك ده‌ڤه‌ران بینى یان ژى كبریتێ ل هنده‌ك ده‌ڤه‌رێن دى و ئاسن ل پتریا ده‌ڤه‌رێن كوردستانێ هه‌یه‌ و ژ هنده‌ك ژێده‌رێن ناڤخوه‌یى وه‌سا دیاركریه‌ كو ب قه‌بارێن مه‌زن قێر ل چیایێ گاره‌ دیتیه‌ و ژبلى گازێ كو هه‌موو كوردستان یا ل سه‌ر ده‌ریایه‌كا بنئه‌رد یا گازێ و ل سالێن (2000) دو هزاران و ژ سه‌ردا ژنوو هنده‌ك بیرێن بچووك یێن گازێ په‌یدا بووینه‌، لێ ئه‌وژى نه‌ ب وى قه‌باره‌ی نه‌ كو به‌س ژێ بهێته‌كرن، چونكو زۆر ژ ڤان ژماران مه‌زنتر هه‌نه‌ یێن به‌حس ژێ دهێته‌كرن. په‌یاما من ب هه‌موو كوردان و ب تایبه‌ت یێن باله‌ ده‌ست و خودان بریار و خودان هه‌لۆیست كو ئاڤریان ل داهات و سامانێ كوردستانێ بده‌ن چ یێ بن ئه‌رد چ یێ سه‌ر ئه‌رد و ڤان سامان و مادده‌یان بپارێزن و ئه‌ڤه‌ مولكێ كوردستانیانه‌ و بلا بۆ دوژمنان نه‌بیت و ئه‌ڤ سامانه‌ خودایێ مه‌زن بۆ مه‌ داینه‌ و كوردستان كریه‌ گه‌نجینه‌ بۆ مه‌ و بلا ئه‌م بزانین ڤان گه‌نجینا بپارێزین و پیچه‌ك ژ به‌رژه‌وندیێن خوه‌ یێن تایبه‌ت بده‌نه‌ لایه‌كى و ب تنێ به‌رژه‌وه‌ندیێن بلندێن كوردستانێ داننه‌ به‌ر سینگێ خوه‌ و ل سه‌ر كار بكه‌ن، چونكو كوردستان مولكێ مه‌ هه‌میانه‌ و ئه‌م هه‌موو به‌هر و پشكێن تێدا و ئه‌گه‌ر بده‌ستڤه‌ هات و مه‌ كار بۆ بده‌ستڤه‌ئینانا وێ كر، بێ گومان دێ مه‌ هه‌میان به‌هر تێدا هه‌بیت و دێ ره‌وشا مه‌ باش بیت و ئه‌گه‌ر چو بێ گومان دێ ئه‌م هه‌موو بێ مفا بین ژ ڤان گه‌نجینه‌ و سامانان و دێ زه‌ره‌مه‌ند هه‌ر ئه‌م بین, له‌وما ب ئێكگرتنێ دێ شیێن هه‌موو ده‌ستكه‌فتان بده‌ستڤه‌ ئینین و ئه‌گه‌ر ئه‌م بووینه‌ ئێك تیم و باوه‌رى بۆ ملله‌تێ خوه‌ مه‌ چێكر و ب تنێ كوردستان و ئالایێ پیرۆزێ كوردستانێ و به‌رژه‌وه‌ندیێن بلندێن كوردان مه‌ ل به‌رچاڤ گرتن، بێگومان دێ شیێن كوردستانا خوه‌ ئاڤا كه‌ین و پارێزین و ب تنێ یا گرنگ ئه‌م وێ باوه‌ریێ بۆ خه‌لكێ خوه‌ چێكه‌ین كو ب تنێ حه‌ز ژ كوردستانێ بكه‌ن و كوردستان نه‌ بیت ئه‌م ژى نا بین و كورد ژى نابن. ل دووماهیێ بانگه‌وازا من بۆ هه‌موو لایه‌كى كو كار بكه‌ن بۆ بده‌ستڤه‌ئینانا به‌رژه‌وه‌ندیێن پتر بۆ كوردستانێ و ب تنێ بۆ كوردستان و كوردستانیان كار بكه‌ین و كوردستانا خوه‌ یا پاكیزه‌ بۆ دوژمنان نه‌هێلین و بلا پاكیزا ما بۆ مه‌ بیت و ئه‌م دێ پارێزین و بده‌ست دوژمنان ڤه‌ به‌رنه‌ده‌ین و ئه‌گه‌ر كوردستان بۆ كوردستانیان بیت بێگومان دێ هه‌موو یان به‌هر تێدا هه‌بیت و ئه‌گه‌ر نه‌ دوژمن ژ گاى گوهى ژى نیشا مه‌ ناده‌ت و بلا ل به‌ر هه‌ر كاره‌كێ كوردان به‌رژه‌وه‌ندیێن كوردستان و كوردستانیان بپارێزین و بده‌ستڤه‌بینین. ئاڤه‌دان و پاراستى بیت كوردستان.

خالد ئه‌حمه‌د بادى
ب درێژاهیا دیرۆكێ دوژمنان ل سه‌ر كوردستانێ شه‌ره‌نیخه‌ و هه‌ر ئێك ب راوێژ، ب رۆلێ خوه‌ ل ده‌مێ گونجاى رادبیت و ئێك ژ وان بێى یێ دى چ ناكه‌ت و ب تنێ ل سه‌ر كوردان، ئه‌و هه‌ر چار وه‌لات د هه‌ڤگرتینه‌ و هه‌ك نه‌ ل سه‌ر هه‌موو پرسان ناكۆكن. دوهى بوو ئه‌و دارا جوان یا دار به‌ڕى و مازى و چنار و دیندار و كه‌زان و ..هتد. كو ب رووبارێن خوینا گه‌نج و لاوێن كورد هاتینه‌ ئاڤدان و شینكرن و گه‌شه‌كرى، ئه‌ڤرۆ ب تۆپ و گولله‌ و فرۆكه‌ و مۆشه‌كێن دوژمنان هاتنه‌ هشككرن، به‌لكو كوشتن چونكو دیرۆك یا پره‌ ژ سه‌ربۆرێن مه‌ ل گه‌ل دوژمنان، لێ كوردان ب رێژه‌كا باش مفا ژ وان سه‌ربۆران نه‌ وه‌رگرتیه‌. بۆچى دبێژن ئه‌ڤ ژیانه‌ مینا قوتابخانایه‌، لێ مه‌ بۆ خوه‌ چ وانه‌ ژ ڤێ قوتابخانێ نه‌وه‌رگرتن. مه‌ره‌ما من ئه‌وه‌ ئه‌ڤ پرسا هه‌ستیار د زێده‌بوونێ یه‌ و رۆژانه‌ هه‌رێما مه‌ یا دكه‌ڤیته‌ به‌ر گورزێن كوژه‌ك و بلا لایه‌نێن كو تركیا و ئیران و سووریا و عیراق هێرشى مه‌، دكه‌ن ب بهانا وانان كو چه‌كدارێن وان ل ناڤ خاكا مه‌دایه‌، بلا ئه‌و پارت و لایه‌ن چاڤ ل پێشمه‌رگێن كوردستانێ بكه‌ن، ل ده‌مێن شۆره‌شێن كوردان و ب تایبه‌ت شۆره‌شا گولانێ، ل ده‌مێ دوژمنان هێرش دكرنه‌ سه‌ر ده‌ڤه‌رێن شۆره‌شێ، ئێكسه‌ر پێشمه‌رگێ قه‌هره‌مان خوه‌ ژ وان ده‌ڤه‌ران ڤه‌دكێشا و شه‌رێ دوژمنى نه‌دكرن، دا كو چ وه‌لاتیێن سڤێل نه‌ بنه‌ قوربان و ئه‌گه‌ر نه‌، دا پێشمه‌رگه‌ وانان ب مرى زڤرینن مالێن وانان، لێ رێنمایێن سه‌ركردایه‌تیا شۆره‌شێ ئه‌و بوو كو چ ده‌مان، چ بهانا نه‌ده‌نه‌ ده‌ستێ دوژمنان و هه‌ر وه‌سا دا كورد نه‌ بنه‌ قوربانى. ل رێكه‌فتى (23\1\2019) سه‌د باره‌ جه‌لاد و چه‌كچه‌كیلێن دوژمنێن كوردان و مرۆڤاتیێ هێره‌شا ئاسمانى ئینایه‌ سه‌ر ده‌ڤه‌رێن نێروه‌ و رێكان ل گه‌لیێ ره‌شاڤا كو چار قاره‌مان و بێ گونه‌ه و جوامێر و كورد بوونه‌ قوربانى و ل وى گه‌لى یێ كو ب سه‌دان جاران به‌رخودان و قه‌هره‌مانى لێ په‌یدابوون و ل وى ده‌مى عیراقا گه‌نى بومبه‌باران دكرن، لێ نوكه‌ توركیا یا بومبه‌ر باران دكه‌ت و عیراق ب چ ماف و توركیا ب چ بهانه‌ و دوور نینه‌، سوباهى ئیران و سووریا ژى بهێن هنده‌ك كریارێن دى بكه‌ن ل ده‌ڤه‌را مه‌. ب شێوه‌كێ دروست و دۆرهێلى بچینه‌ دناڤ بابه‌تى دا ئه‌گه‌ر ئه‌م د ناڤ سیسته‌م و قانوون و پرسێن حوكمه‌تا عیراقێ دا بین، ئه‌ركه‌ كو عیراق ڤان ره‌فتارێن نه‌ د قانوونى قه‌بوول نه‌ كه‌ت، لێ ئه‌گه‌ر نه‌، فه‌ره‌ حوكمه‌تا مه‌ و هه‌موو لایه‌ینێن سیاسى هه‌لویست هه‌بیت ل به‌رامبه‌ر ڤان ره‌فتارێن وه‌لاتێن هه‌رێمى، بلا رێز ل هه‌ڤسویاتیێ بهێته‌گرتن و ماف بهێنه‌ پاراستن و كورد قوربانیدانێ نه‌ده‌ن، دا كو به‌س خوینا گه‌نجێن مه‌ ببنه‌ قوربانى به‌رژه‌وه‌ندیێن هه‌موو لایه‌نان. له‌وما دبێژم دوهى بومبه‌بارانكرنا ده‌ڤه‌را مه‌ و گه‌لیێ ره‌شاڤا نموونه‌ ژ لایێ عیراقێ ڤه‌ بوو، نوكه‌ هاته‌ بومبه‌رباران كرن ژلایێ توركیا ڤه‌. د ئێك ژ هۆزانێن خوه‌ دا د. به‌درخان سندى دبێژیت (گه‌ر قه‌یسه‌ر و خه‌لیفه‌ چوون، نێچیرێ دڤێت ئه‌م كورد خه‌زال و په‌زكویڤى بین و گه‌ر ترك و رۆس ب شه‌ر هاتن، دڤێت ئه‌م كورد هه‌ر پێش له‌شكرى بین. ل ڤێره‌ پرسیار ئه‌رێ گه‌لۆ ما هه‌تا كه‌نگى ئه‌م كورد دێ قوربانى بین؟.