خالد ئه‌حمه‌د بادى
زانا و بلیمه‌ت و كه‌سایه‌تیێ جیهانى یێ به‌رنیاس (ئه‌لبێرت ئه‌نیشتاین) دبێژیت (هه‌كه‌ ته‌ ڤیا ژیانه‌كا خۆش و ئارام ببه‌ى دێ ب ئارمانجه‌كا ده‌سنیشان كرى ڤه‌ گرێده‌ى نه‌ ب چ كه‌سان وجهان ڤه‌)، ئانكو د گۆره‌پانا ژیانا رۆژانه‌ دا هه‌ر كه‌سه‌ك دڤێت ئارمانجه‌كێ بۆ خوه‌ ده‌ستنیشان بكه‌ت نه‌ ل سه‌ر چ كه‌س و جهان پشتبه‌ستیا خوه‌ بكه‌ت سه‌ر. چونكو هه‌ر كه‌سه‌كى ژ ده‌ریایا سه‌ربۆران نه‌ ڤه‌خۆت دێ ژ تێهنا ل بیابانا ژیانێ مریت و ژیان قۆتابخانه‌ یه‌ و مامۆستایێن وێ قوتابخانێ زه‌مانه‌ (چه‌رخ) و وانێن وێ قوتابخانێ ژی ب تنێ سه‌ربۆرن. ڤیان و حه‌زا وه‌لاتى تشته‌كێ خودایى یه‌ و د ناخێ هه‌ر كه‌سه‌كى دا یێ هه‌یى، لێ ل جه‌م هنده‌ك كه‌سان رێژا ڤیانێ پتره‌ و ئه‌وێن حه‌ز وه‌لاتێ خوه‌ دكه‌ن پتریا یێن دى چین و تۆێژا هه‌ژارانه‌ و ل ده‌مێ جه‌نك و شه‌ر ب سه‌ر وه‌لاتان دا دهێن یێن به‌ره‌ڤانیێ دكه‌ن ب تنێ هه‌ژارن و ل ده‌مێ پاله‌وانى و پاره‌ و ده‌ستكه‌فتان، ب تنێ زه‌نگین و بالاده‌ستن. تێكهه‌لبوونا هه‌ر تشته‌كى ل ناڤ جڤاكێ مه‌ دا و ب تایبه‌ت ل ڤى سه‌رده‌مى دا هاتیه‌كرن، نه‌خاسمه‌ پشتى په‌یدابوونا زۆر جه‌واشه‌بوون یان سه‌هوبوون و تێكهه‌لبوون ل ناڤبه‌را جه‌ماوه‌ر و ملله‌تى دا و ب تایبه‌ت پێگه‌هێن سیاسى دا هه‌نه‌ و مه‌ره‌ما سه‌ره‌كى د رامان و پێگه‌هى دا، هه‌ر ئه‌ڤه‌یه‌ ساناهى كرنا كارێ سیاسى یان برێڤه‌برنا پرۆسا سیاسى ل ناڤه‌ندێن كارى دا, بێ كو رامانا سیاسه‌تێ بهێته‌ زانین و گرۆڤێ كلیلا خاترانه‌یا (مجامله‌) ل ناڤبه‌را خه‌لكى ب گشتى دا هه‌ى و ئه‌و تۆمه‌تێن سیاسى دده‌نه‌ هه‌ڤدو بێ گرۆڤ و به‌لگه‌ و بێ دووماهی و ئه‌نجام. سیاسه‌تڤان زۆر پشتبه‌ستى یا خوه‌ دده‌ته‌ بال پرسێن وه‌لاتپارێزیێ و ژبۆ تۆلڤه‌كرن ژ هه‌ڤچه‌په‌ر و هه‌ڤالێن خوه‌ و ب گومان ئێخستنا وه‌لاتپارێزى یا هه‌ڤچه‌په‌ر و هه‌ڤالێن خوه‌ و چێكرنا وێنه‌كى و خوه‌ د وێ قودیكێ دا دیاركرن كو ب تنێ ئه‌و یێ وه‌لات په‌روه‌ره‌ و دلسۆزه‌ و ب تنێ ئه‌و به‌رگریێ ژخاك و وه‌لاتى دكه‌ت و كراسێ وه‌لاتپارێزیێ ل دووڤ پیڤه‌رێ خوه‌ دروست دكه‌ت دا كو خوه‌ بێگونه‌ه بكه‌ت ل سه‌ر وان كار و كریارێن شاش و تۆمه‌تێن مه‌زن یێن سیاسه‌تڤانى ئه‌نجامداین ل به‌رامبه‌ر گه‌ل و وه‌لاتى و ئه‌و سیاسه‌تڤان و كاربده‌ستێن ل ناڤ ده‌ستهه‌لاتى دا بن ل چ جهێن دونیایێ بیت یێ ئاماده‌یه‌ كو هه‌ر تشته‌كى یان كاره‌كى بكه‌ت كو مفایه‌كێ ماددى یان مه‌عنه‌وى بگه‌هینیته‌ خوه‌ و ده‌ما مه‌ خواندى و گوه لێ بووى كو ل پتریا وه‌لاتێن دونیایێ یان شه‌رێن گران و جه‌نگ په‌یدا بوون ئه‌گه‌رێن سه‌ره‌كى یێن ڤان شه‌ر و جه‌نگان ب تنێ به‌رژه‌وه‌ندیێن گشتى بووینه‌ یان ژی ئه‌و وه‌لات یان ملله‌ت هاتینه‌ شكه‌ستن یان ژناڤبرن هه‌ر ئه‌و كاربده‌ست و بالاده‌ستبوون خوه‌ خیانه‌تكرى و به‌رامبه‌ره‌ك وه‌رگرتى مینا ل وه‌لاتێ چینێ چه‌ندین جاران دوژمنان هێرش كرنه‌ سه‌ر چینێ نه‌ هاتینه‌ شكه‌ستن، به‌لێ ب وه‌رگرتنا به‌رامبه‌ره‌كى ئه‌و كه‌لها مه‌زن و ئاسێ و خورستى و بناڤوده‌نگ هاته‌ داگیركرن و ستاندن. مینا وه‌لاتێ مه‌ كوردستانا شرین كو ب هزاران جاران شه‌ر و جه‌نگ و هێرش ل سه‌ر كه‌ركووكێ و ده‌ڤه‌رێن كوردان و كه‌ركووكا دلێ كوردستانێ دا هاتینه‌ لێ به‌رگریه‌كا مه‌زن ژێ هاتیه‌كرن لێ هاته‌ داگیركرن و كه‌فته‌ بن پستالێن پیسێن هنده‌ك عه‌ره‌بان و تێشكێن به‌عسى و عه‌فله‌قیان و خیانه‌تا (16) ئوكتوبه‌رێ هاته‌ كرن و ب ده‌ستێ چه‌ند پیسه‌كێن گۆرى كو چ جاران خزمه‌تا كوردان و كوردستانێ نه‌ كریه‌ ژبلى وه‌رگرتن و دزینا خێر و خێراتێن كوردستانێ و ب تنێ سامانێ كوردستانێ برینه‌ و سیاسه‌ته‌كا ره‌شتارى و ته‌یسۆك بكاردئینن ل به‌رامبه‌ر ملله‌تێ كورد ل كوردستانێ و بووینه‌ دیلێن به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ ب تنێ و مخابن بۆ خوینا هزاران گه‌نجێن كوردان كو ب هه‌روه‌ چوو ل وى ده‌مى ل (16/10/2017) و حه‌تا نوكه‌ ژی ملله‌تێ كورد كه‌فتیه‌ د حاله‌ته‌كێ ده‌روونى و هیستیریایى دا و ئه‌و رۆژێن ره‌ش ژبیرا ملله‌تێ كورد ناچن و ب هزر و بۆچوونێن من ئه‌و ئه‌نفال و جینۆسایدا ب سه‌رێ كوردان دا هاتین (16) ئوكتوبه‌رێ ژ وان هه‌میان مه‌زنتر و ب هێزتر و نه‌خۆشتر بوو و كۆمینتا من ل سه‌ر وێ چه‌ندێ ئه‌گه‌ر مه‌ ئاسایشه‌كا نه‌ته‌وه‌یى یا ب هێز هه‌بیت دێ ڤان پیلان و هێرش و تاوانان ژبن به‌ن و دێ ب دیوارێ گلێشخانه‌یا مێژویێ كه‌ڤن و دێ خائین و خۆفرۆش رویى ره‌ش و شه‌رمزار مینن بلا مه‌ و وانان بتنێ هزر د پاشه‌رۆژ‌و داهاتێ ملله‌تێ كورد و كوردستانێ دا كربانه‌ و پیلانێن دوژمنان شكاندبانه‌ و به‌رده‌وام مه‌ پێكڤه‌ چاڤدێریا كوردستانێ كربا و دووڤچوونا پیلان و بزاڤێن دوژمنان كربانه‌ نه‌ بباینه‌ هه‌ڤال و رێنیشانده‌ر ژبۆ وه‌رگررتنا هنده‌ك گۆژمان, مینا هۆزان و سترانا دیاربووى و دبێژیت (هه‌ر كه‌سه‌كێ خۆشتڤیه‌ك هه‌بیت و به‌رزه‌ ببیت دبیت د ساله‌كێ دا بۆ خوه‌ خۆشتڤیه‌كا دى ببیتیت و ئه‌گه‌ر ئێكى زێرێن خوه‌ به‌رزه‌كرن دبیت ل بازارێ زێرنگرنا بینیت لێ ئه‌گه‌ر ته‌ وه‌لاتێ خوه‌ به‌رزه‌ كر، دێ ل كیڤه‌ وه‌لاته‌كى بۆ خوه‌ بینیت؟) و چ وه‌لات ژی نابنه‌ وه‌لاتێ ته‌. هه‌مى ده‌ما دوژمنێن مه‌ یێن گشتى و ب تایبه‌ت یێن ده‌ردۆر ب هه‌مى هێزا خوه‌ یا ئابوورى یان سیاسى بازرگانى و جڤاكى و په‌روه‌رده‌یى و ساخله‌مى و له‌شكرى و پۆلیسى و هه‌والگێرى ل سه‌ر مه‌ كاركریه‌ و كار دكه‌ن و ب هه‌مى هێزا خوه‌ یێ خه‌رجیاتێن زۆر دكه‌ن و دمه‌زێخن دا كو مه‌ تووشى شكه‌ستن و هه‌ژارى و پاشكه‌فتنێ بكه‌ن و كونترۆلێ ل سه‌ر كوردان بكه‌ن و كوردان نه‌ هێلنه‌ د هه‌بوونێ دا و ئه‌م ژی یێن ماینه‌ ب هه‌ڤدو ڤه‌ و چ هزرێن دى د به‌رژه‌وه‌ند وئایندێ ملله‌ت و وه‌لاتێ خوه‌ دا ناكه‌ین و هزر د ئاسایشا ساخله‌مى و ئاسایشا چاندنێ و ئاسایشا ئابوورى و ئاسایشا بازرگانى دا ناكه‌ین و ژبلى وان هێرشێن سیاسى و له‌شكرى یێن ژ وان ترسناكتر پرسێن بازرگانى و ئابوورى و چاندنێ و جڤاكى و .. هتد. یێن ڤى سه‌رده‌مى و رۆژانه‌ دهێنه‌ سه‌ر وه‌لاتێ مه‌ و بلا ئه‌م هزر بكه‌ین ئه‌ڤ پرسێن ل ناڤ مه‌ دا به‌ر به‌لاڤبووین نه‌خۆشیێن گران و یێن ڤه‌گر و هه‌ر رۆژ ئه‌م یێن دبینین كو چه‌ند كه‌سێن دژیه‌كێ گه‌نجاتیێ دا یێن دمرن و ئه‌م یێن دبینین ئیشێن مه‌زن و گران یێن زێده‌ بووین ل ناڤ ملله‌ت وه‌لاتێ مه‌ دا و ئه‌م یێن گوه لێ دبین كو به‌رى ده‌مه‌كى، ئانكو به‌رى دو سالان وه‌لاته‌كێ هه‌ڤسوویێ مه‌ شتى (زه‌به‌ش) ب سرنجا ماده‌یه‌ك كربوو د ناڤ دا كو كارتێكرنه‌كا نه‌رێنى ل سه‌ر مه‌ دكه‌ت و نه‌ زه‌به‌ش بتنێ به‌لكو هه‌مى جۆرێن دى یێن هێرشان و جۆرێن دى یێن فێقى یێن هاتینه‌ سلنجلیدان، ئانكو (شرینقه‌) دان كو دبیت ئه‌ڤ زه‌به‌شه‌ یان فێقى یان زه‌رزه‌وات یان چ كه‌ره‌ستێن چاندنێ بن بهێنه‌ ژه‌هركرن یان جۆره‌كێ ڤایرۆسان به‌ردا بنه‌ د ناڤ دا كو كارتێكرنه‌كا دره‌نگى نه‌ یا زوى یان یا دۆمدریژ ل سه‌ر گه‌ل و ملله‌تێ مه‌ بكه‌ن. دوژمنان هه‌مى ده‌م و گاڤان ئه‌ڤ سه‌ربۆره‌ هه‌بووینه‌ د دژایه‌تیكرنا ملله‌تێ مه‌ دا چونكو هه‌تا كو ل ئاواره‌یێ ژى ل ناڤ كه‌مپ و چادرگه‌ه و ئوردیگایان دا ژی ل سالێن (1988) دوژمنان نانێ ئاوارێن چادرگه‌هێن مێردین و مووشێ و دیاربه‌كر ژه‌هركرن ب سلنجا و پتر ژ چار هزار ژ ئاواران پێ كه‌فتن و ژه‌هراوى بوون، ئانكو سه‌ربۆرێن باش یێن هه‌یین و ئه‌گه‌ر ل ده‌مێ ئه‌م ل ئاواره‌یێ و مێهڤانێن وانان بووین و ڤێ ب سه‌رێ مه‌ بینن پا هزر بكه‌ نوكه‌ پتر كه‌رب ژ ئالا و په‌رله‌مان و حوكمه‌ت و له‌شكر و پێشمه‌رگێ مه‌ ڤه‌ دبن و دێ هه‌ولێن مه‌زنتركه‌ن ژبۆ نه‌هێلان و دانانا پلانێن ترسناك بۆ ملله‌تێ مه‌ و وه‌لاتێ مه‌ كوردستانێ.
… …. …
ب راستى مه‌ هویرك هزرا خوه‌ د ڤان پرسێن ترسناك دا كر كو رۆژانه‌ مرنا ژ نشكه‌كێ ڤه‌ و ئێشێن گران و مرنا گه‌نجان و فێقیێن ته‌لقیحكرى و سلنجداى و ئه‌رزانیا بازار و تشتێ وانان كو ئه‌و كه‌ره‌سته‌ و مادده‌ و دۆخێن دهنێرن بۆ هه‌رێمێ پتریا وان مادده‌ و دۆخان ب بهایه‌كێ ئه‌رزان دهێته‌كرین و فرۆتن و ب ڤى ئاواى ژی هزر بۆ مه‌ په‌یدا دبیت كو نهێنیه‌ك ل سه‌ر ڤێ پرسێ هه‌یه‌ ئه‌گه‌ر نه‌ دێ كارگه‌ه یان جۆتیارێ وانان یان نۆشدارێ وانان خوه‌ خوساره‌ت كه‌ت یان ژی دپشت دیوار و په‌ردان نهێنیه‌كا مه‌زن وترسناك هه‌یه‌. ل به‌رى چه‌ند رۆژان ل هنده‌ك په‌یجێن فه‌یسبۆك و ئه‌نستگرامان دا هاتیه‌ دیاركرن كو فێقیێ مۆزێ یێ ئه‌ڤ جاره‌ نه‌خۆن ڤایرۆسێ (ئیبۆلا) د ناڤ دایه‌ راسته‌ زۆر حیله‌ و دره‌وێن بازرگان و ئابوورى دهێنه‌كرن و ریكلام و د ل سه‌ر هه‌ڤدو دكه‌ن لێ ئه‌ڤه‌ نه‌ جاره‌ك یان دو جارن ئه‌ڤه‌ پرسه‌كا ترسناكه‌ و دڤێت دووڤچوون بۆ بهێته‌كرن ژ لایێ مه‌ هه‌میان ڤه‌ و ب تایبه‌ت جهێن به‌رپرسیار و شۆله‌ژێ. هه‌ر چه‌نده‌ ئیران و سووریا و عیراق و تركیا ب درێژاهیا سالان ئه‌ڤ پرسه‌ و خرابكارى یه‌ ل گه‌ل ملله‌تێ كورد دا كرینه‌ و كورد ژ ملله‌ته‌كێ خورستى یێ زیره‌ك و خودان ئابووره‌كێ ب هێز و بازرگانیه‌كا باش و خۆبه‌ستن ل سه‌ر خوه‌ بخوه‌ و بێ منه‌تیا وه‌لاتێن ده‌ردور و خه‌لكه‌كى ژی كره‌ ملله‌ته‌كێ نه‌ زیره‌ك و مسرف و كسلان و پشتبه‌ستن ل سه‌ر جهه‌كى یان هه‌ڤاله‌كى و بوونه‌ ملله‌ته‌كێ شكه‌ستى و بێ ئابوور و بێ داهات و بێ هه‌ر تشته‌ك و ئه‌ڤ حوكمه‌تێن عیراق و سووریا و تركیا و ئیرانێ ڤیاى ئه‌ڤه‌ بوو . كا چاوا سیاسه‌تا حوكمه‌تێن عیراقێ ل گه‌ل مه‌ دا بكارئیناى كو كورد ژ گوندێن دوور ئینان د ناڤ كۆمه‌لگه‌هان دا و هێلا بێ كار و بێ مووچه‌ و ئه‌گه‌ر مووچه‌ك ژی دابایه‌ وانان دا زۆر یێ كێم بیت نه‌ مرن و نه‌ژین و چه‌ند مفا ژ وێ سیاسه‌تا ترسناك و كوره‌ وه‌ردگرت وچه‌ندین وه‌لاتێن دى یێن ده‌ردور هه‌ر وێ سیاسه‌تا توند و یا دوژمنكارانه‌ دكه‌ن و نوكه‌ ل توركیا ژی ب ده‌هان به‌نداڤ و گۆم و به‌نداڤێن ئاخێ و یێن به‌را و یێن گشتى دورست دكه‌ن و ناهێلن ئێك دلۆپا ئاڤێ بهیته‌ د ناڤ عیراقێ و هه‌رێمێ دا و هه‌ر دیسا ملله‌ت و گه‌لێ كورد ل باكۆر ژی یێ هه‌ر وان نه‌هامه‌ت و نه‌خۆشى و ده‌رده‌سه‌رى یان دبینن و توركیا ب ڤێ سیاسه‌تا ل هه‌ڤال و هه‌چه‌په‌رێن خوه‌ یێن ده‌ردور یێن ل گه‌ل هاتیه‌ ئه‌نجامدان وه‌سا ئه‌و ژی یێ وێ سیاسه‌تا شاش و دوژمنانه‌ بكاردئینن و پتریا خه‌لكى وان ده‌ڤه‌ران كۆمكرن و ب بهانه‌یا دروستكرنا به‌نداڤێ و سیاسه‌تا دوژمنان زۆر یا ترسناكه‌ به‌رامبه‌ر گه‌ل و وه‌لاتى. بلا ئه‌م بۆ خوه‌ وانه‌یان ژ رابردویى بگرین و های ژ خوه‌ هه‌بین و به‌رژه‌وه‌ندیێن ملله‌ت و وه‌لاتى بدانینه‌ به‌راهیا هه‌ر تشته‌كى و ئه‌گه‌ر به‌رژه‌وه‌ندیێن وه‌لاتى بده‌ستڤه‌هاتن و بوونه‌ ده‌ستكه‌فتى، ئاها ل وى ده‌مى دێ به‌رژه‌وه‌ندیێن من و ته‌ و هه‌میان بۆ دروست بن و ب تنێ بلا مه‌ وه‌لات هه‌بیت و ئه‌م ب ناڤێ وه‌لاتێ خوه‌ ب په‌یڤین نه‌ ب ده‌هان قاره‌مان و سه‌ركه‌فتى مه‌ هه‌بن، به‌لێ ب تنێ ب ناڤێ عیراقێ یان سووریا یان ئیرانێ یان توركیا دپویڤن نه‌ ب ناڤێ كورد و كوردستانێ. ئه‌گه‌ر مه‌ چاندنه‌كا ب هێز هه‌بایه‌ ئه‌م پێدڤى وه‌لاتێن جیهانێ و ده‌ردۆر نه‌ دبۆین و ئه‌گه‌ر مه‌ ئاڤه‌كا ب هێز و مشه‌ هه‌بایه‌ ئه‌م پێدڤى ب دوژمنان نه‌ دبۆین و هه‌ر چه‌نده‌ مه‌ ئاڤه‌كا زۆر یا هه‌یى، لێ ئه‌م د به‌رژه‌وه‌ندى دا بكارنائینین و هه‌ر ده‌م ل بن گه‌فا برینا ئاڤ و رووباراینه‌, ئه‌گه‌ر مه‌ ئه‌ڤ تشتێن ل سه‌رى هه‌مى هه‌بانه‌ بێگومان دا مه‌ عه‌قل هه‌بن و پێشه‌سازیه‌كا ب هێز هه‌بیت و بازرگانیه‌كا چالاك ژی هه‌بیت. هه‌ر تشته‌ك دهێته‌كرن ل ڤێ جیهانێ ئه‌وژى كو ل ئه‌مریكا و زۆر وه‌لاتێن دى ب هزار ملیۆنان ته‌نێن گه‌نمى و به‌رهه‌مێن دى دهاڤێژنه‌ د ده‌ریایان دا و دا كو بشێت ل جهه‌كێ دى یان زۆنه‌كا دى ئابوور و بازرگانیا خوه‌ ب هێز بكه‌ن، ئه‌ڤجا ما یا كێمه‌ بۆ وه‌لاتێن ب هێز كو هه‌ر ره‌فتاره‌ك و كاره‌كى بكه‌ت دا كو مه‌ ژناڤببه‌ن. دوباره‌ ئه‌ز دێ دیاركه‌م كو ئه‌ڤا ل ناڤ مه‌دا روودده‌ت نه‌ یا ڤالایه‌ ژ تشته‌كى چونكو زۆر پرسێن سه‌یر ل وه‌لاتێ مه‌ یێ روو دده‌ن، دمه‌زن و سه‌یرن ئه‌و ژی یێن ل سه‌رى مه‌ دیاركرین. له‌وما دبێژم مه‌ هه‌میان ئێك ئارمانج و ئێك هزر و ئێك چاره‌نڤێس هه‌یه‌ كو ملله‌تێ كورد هه‌مى گرێداى هه‌ڤن، چونكو دوژمن نابێژیت ئه‌ڤه‌ كیه‌، ب تنێ به‌س كورد بیت دێ ره‌فتارێن هۆڤانه‌ و كه‌شه‌فرێن د گه‌ل دا ئه‌نجامده‌ت. بلا مه‌ های ژ خوه‌ هه‌بیت و ئاسایشه‌كا نه‌ته‌وه‌یى و ئابوورى و ئه‌منى و بازرگانى و پێشه‌سازى و خوراكى و چاندنێ و هتد. دروست بكه‌ین وبه‌رهنگارى وان پیلان و هێرشان بین یێن دوژمنى و بلا ئه‌م پرسیاره‌كێ ژ خوه‌ بكه‌ین و هزر د به‌رژه‌وه‌ندێن كوردان و كوردستانێ دا بكه‌ین و خوه‌ ژ هه‌ر خرابكاریه‌كێ قورتال بكه‌ین و هزر د هه‌مى وارێن ژیانا رۆژانه‌یا گه‌لێ خوه‌ بكه‌ین و خو بپارێزین ژ هه‌ر كریاره‌كا دروست دبیت دا كو ملله‌تێ كورد یێ پاراستى بى ژ هه‌ر نه‌خۆشیه‌كێ. چونكو ب راستى ملله‌تێ كورد زۆر قووناغێن سه‌خت و دژوار بۆراندینه‌ و پتریا نیڤه‌كا رێكا ژێهه‌لى و ئه‌ڤرازى بدووماهێك ئینایه‌ و بلا یا مایى ژی ته‌مام بكه‌ت ئه‌و ژى ب زانست و لێكتیگه‌هشتن و گیانێ لیبۆرینێ و گیانه‌كێ لێكگوهۆرینا ره‌ئى و بۆچوونان دا كو هه‌ر وه‌لات سه‌ربكه‌ڤیت. له‌وما ل دووماهێێ دێ بیژم بلا ئاسایشه‌كا خۆراكى و ئه‌منى و بازرگانى و پێشه‌سازى هه‌بیت و كار ژدل ل سه‌ر بهێته‌كرن دا كو ب تنێ مه‌ هایی ژ پیلانێن دوژمنان بیت. هه‌ر و هه‌ر پیرۆز و بالا و به‌رز بیت ئالایێ كوردستانێ.

خالد ئه‌حمه‌د بادى
ل گه‌رمه‌ گه‌رما هه‌وا هه‌لبژارتنان بۆ په‌رله‌مانێ كوردستانێ یێن كو دێ هێنه‌ ئه‌نجامدان ل هه‌رێما كوردستانێ ل رێككه‌فتى (30/9/2018) كو جادا كوردستانى پێڤه‌ مژووله‌ و هه‌مى میدیا و ده‌زگه‌ه و لایه‌نێن سیاسى و حیزبى و رێكخراو گرۆپ و خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ مژوولى هه‌وا ناڤبرى نه‌، زۆر هێرش ل سه‌ر هه‌ڤدو دهێنه‌ كرن و زۆر رسته‌ و په‌یڤێن نه‌شرین و شایسته‌ دهێنه‌ گۆتن ل دژى هه‌ڤدو و زۆر تۆمه‌ت یێن سیاسى و ئابوورى و بازرگانى و نه‌ته‌وه‌یى دهێنه‌ ئاراسته‌كرن بۆ هه‌ڤدو، سه‌ره‌راى وێ چه‌ندێ كو جه‌نابێ سه‌رۆك (مسعود بارزانى ) فه‌رمان كریه‌ كو چ فه‌سێن ته‌حل و نه‌شرین و كه‌شه‌فرێت نه‌ بێژنه‌ هه‌ڤدو و گوهۆرینا تۆمه‌ت گۆمانان ل گه‌ل هه‌ڤدو نه‌ كه‌ن و ب تنێ ب شێوازه‌كێ شارستانى و جوان و رێكوپێك بانگه‌شه‌یا خوه‌ بكه‌ن و هوون هه‌مى برایێن هه‌ڤن و بلا سندۆقێن ده‌نگدانێ ببنه‌ دادوه‌ر و هه‌ر حوكمێ دا بلا هه‌مى لایه‌ن پێ درازى بن. د ئێك ژ به‌رنامێن هه‌وا هه‌لبژارتنان دا ل سه‌ر شاشا (روداو) رێكه‌فتى (21/9/2018) كاندیده‌كێ پارته‌كێ ژ سلێمانیێ به‌رامبه‌ر هه‌ڤركێ خوه‌ ل هه‌ڤلێرێ وه‌سا دیار كر كو چ پارتان خزمه‌تا كوردستانێ نه‌ كریه‌ و به‌راوردكرنه‌ك دیار دكر ل ناڤبه‌را هه‌ڤلێر و سلێمانیێ دا، به‌لێ ناهیته‌ ڤه‌شارتن زۆر هاتیه‌كرن هه‌ر پشتى سه‌رهلدانا پیرۆزا ملله‌تێ كورد و خزمه‌ته‌كا باش و پێنگاڤێن باش هاتینه‌ هاڤێتن و ملله‌تێ كورد به‌ر ب پێشڤه‌ بریه‌ و بلا راستى بهێته‌ گۆتن، به‌لێ پا زۆر مایه‌ و زۆر خرابى و كێماسى و نه‌دادپه‌روه‌رى د زۆر بابه‌تان دا هاتیه‌ كرن، لێ ئه‌ڤ كاندیدێ هه‌ڤلێرێ وه‌سا دا دیار كرن كو ده‌ڤه‌را مه‌ و زۆنا مه‌ زۆر دیاره‌ پرۆژه‌ و خزمه‌تگوزارى و سه‌قامگیرى و پێشكه‌فتن، لێ ل سلێمانیێ ل زۆنا هه‌وه‌ هه‌ر تارى یه‌ وچ خزمه‌تگوزارى نه‌ هاتینه‌كرن و هه‌ر وه‌سا ره‌وشا سیاسى و یا ئابوورى و كارگێرى ژی نه‌باشه‌ و رۆژ بۆ رۆژێ ل ده‌ڤه‌را سلێمانیێ پارت چێ دبن و زۆر ژ وان پارتان دبنه‌ دارده‌ستێن ده‌وله‌تێن دۆرماندۆر و كارتێكرنه‌كا مه‌زن ل سه‌ر ره‌وشا هه‌رێمێ و ملله‌تێ كورد دكه‌ت و به‌ر ب ره‌وشه‌كا خراب دبه‌ت. هه‌ر دیسا كاندیدێ ل هه‌ڤلێر وه‌سا دیار كر كو ئه‌و پارتێن ل زۆنا هه‌وه‌ دروست بووین بووینه‌ ئه‌گه‌رێ وێ چه‌ندێ كو كوردستان نه‌ ئارامیێ بخوه‌ بگریت و لده‌سپێكێ پارته‌كا سیاسى دروست بوو ژ (ینك) كو درووشم و لۆگۆیێ وانان شه‌مالك بوو و هزره‌كا بلند و ریكلامه‌كا وه‌سا بۆ خوه‌ دكر و وه‌لاتیێن كوردستانێ هزر دكر ئه‌ڤه‌ دێ قادا سیاسى ل كوردستانێ داگیر و پركه‌ت و دێ خزمه‌ته‌كا باش بۆ ملله‌تێ كه‌ت. لێ هه‌مى لایه‌نگر و دووڤه‌لانكێن وانان بوونه‌ گه‌نده‌ل و گه‌نده‌لكار و ب تنێ بۆ به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌ ب تنێ كاركر و هه‌ر ئه‌وبوون یێن پشكدارى د ده‌ستهه‌لاتێ كوردستانێ دا كرى و هه‌ر ئه‌وبوون خودانێن بریارێ ل ناڤ (ینك) ێ دا و خوه‌ ژناڤ یه‌نه‌كێ ڤه‌كێشا و گۆتن ئه‌ڤ حوكمه‌ته‌ گه‌نده‌له‌ و ئه‌گه‌ر حوكمه‌ت گه‌نده‌ل بیت هه‌ر ئه‌و ژی پشكدارن د وێ گه‌نده‌لیێ دا. ئه‌گه‌ر هه‌ر كه‌سه‌كێ بیت ل ده‌مێ پێنگاڤه‌كێ دهاڤێى د ژیانا خوه‌ دا فه‌ر جهێ پێ خوه‌ ببینى و پاشى پێ خوه‌ بهاڤێژى و ئه‌گه‌ر ته‌ ڤیا په‌یڤه‌كێ بێژى فه‌ره‌ بزانى دێ به‌رسڤا ته‌ چ بیت و ئه‌گه‌ر ته‌ هزره‌ك كر ئێكه‌م جار هزر د خوه‌دا بكه‌ و پاشى ل سه‌ر یێن دى به‌لاڤ بكه‌، له‌وما دبێژم بلا هه‌ر ئێك ژ مه‌ بتنێ حه‌ز ل وه‌لاتێ خوه‌ بكه‌ت و بۆ وى وه‌لاتى ڤیان و ژیان و گیانێ خوه‌ دانیت و ب تایبه‌ت وه‌لاتێ مه‌ كوردستانێ. ل داویێ شه‌مالكا وانان گه‌ش نه‌بوو و سلێمانیێ هه‌ر ما د تاریاتیێ دا پاشان ل پار سال پارته‌كا دى هاته‌ دامه‌زراندن ل سلێمانیێ درووشم و لۆگۆیێ خو كره‌ گلۆپ و هیڤیه‌كا دى بۆ خه‌لكێ كوردستانێ چێبوو كو ژ شه‌مالكێ بوویه‌ گولۆپ و وه‌سا هزر هاته‌كرن كو دێ رۆناهى پتر بیت و دێ ره‌وشا سلێمانیێ به‌ر ب پێشڤه‌ به‌ن و دێ رۆناهیه‌كا پتر ل وێ زۆنێ دروست كه‌ن و دێ پتر ئ‌ومێده‌كا گه‌شتر بۆ وه‌لاتیان و كوردستانیان په‌یدا ببیت و ئه‌گه‌ر سلێمانیێ تارى بوو بێگومان كوردستان تارى بوو و به‌روڤاژى ئه‌گه‌ر سلێمانیێ رۆهن بوو بێگومان دێ رۆناهى ده‌ته‌ هه‌مى وه‌لاتى و بلا هه‌ر سلێمانیێ نه‌مینیته‌ د تاریاتیان دا بلا سلێمانیێ رۆهن ببیت، چونكو ل سه‌رده‌مێ ئو سمانلیان یا رۆن بوو و د وى سه‌رده‌مى دا ویلایه‌ت بۆ فه‌ر بوو نوكه‌ و ل ڤى سه‌رده‌مى سلێمانیێ ببا جهه‌كى پێشكه‌فتى. هیڤى و په‌یاما من بۆ خه‌لكێ كوردستانێ ئه‌وه‌ كو ئه‌م هه‌مى ئێكرێز و برا بین و مه‌ دوژمنه‌كێ هه‌ڤپشك هه‌یه‌ و ئه‌گه‌ر كورده‌ك یان لایه‌نه‌كێ سیاسى ل كوردستانێ هزر بكه‌ت كو دێ هه‌ڤالێ وى ژبن به‌ت بێ گومان دێ د دووڤدا رێزا وى ژی هێت چونكه‌ دوژمنێن مه‌ چ جوداهیێ ناكه‌ت و بلا ئه‌م كورد بزانین ئه‌م یێ د گه‌شته‌كا بچویك داینه‌ و ل سه‌ر ده‌ریایێ و ل نیڤا ده‌ریایه‌كا مه‌زن داینه‌ و بلا ئه‌م ب هه‌ڤرا كار بكه‌ین كو ژڤێ گه‌شتێ قورتال ببین . ب بۆچوونا من هه‌بوونا ڤان هه‌مى ژمارێن مه‌زن یێن حزبان بتنێ دێ ره‌وشا هه‌رێمێ به‌ره‌ڤ گرێیان ڤه‌ به‌ن، چونكو دێ هه‌ر لایه‌نه‌كى هزره‌ك ورێنما و بریاره‌ك هه‌بیت پا تا كو (10-15) هزر و بۆچوونا بكه‌یه‌ یه‌ك هزر دێ زۆر یا ب زه‌حمه‌ت بیت وچ لایه‌ن ژی دابه‌زینێ ژ بۆ لایه‌نێ دى ناكه‌ت وهه‌ر ئێك دێ وه‌سا هزر كه‌ت بتنێ هزر و بۆچوون وبه‌رنامێ من یان حزبا من یێ دروسته‌. بلا هه‌مى حزب ولایه‌ن وپارت خو بكه‌نه‌ یه‌ك هزر ویه‌ك هه‌لویست به‌رامبه‌ر دوژمنێن مه‌ یێن كو تا نوكه‌ ژی ئه‌نفالان ب سه‌رێ مه‌ دئێنن لێ ب رێكێن نوى وشارستانى و ڤه‌شارتى و شه‌رێ نوكه‌ یێ دوژمنێن ملله‌تێ كورد زور ترسناكتره‌ ژ شه‌رێن به‌راهیێ و نوكه‌ ب رێكێن ڤه‌شارتى یێن سیاسى و ئابوورى و بازرگانى و جڤاكى ومه‌زهه‌بى و ئایینى و هزرى و سایكولوجى وجیولۆجى و جوگرافى و چاندنێ وهتد .. یێ شه‌رى دگه‌ل مه‌دا دكه‌ن وب سه‌رڤه‌ هه‌ڤالن و ژ بنڤه‌ بنڤه‌ یێ شه‌رێ خوه‌ یێ ترسناك و ب ترس ل گه‌ل ملله‌تێ كورد و كوردستانێ دكه‌ن. له‌وما ئه‌م دبیژین بلا گولیا گه‌نمى شین ببیت داكو گه‌شێ بكه‌ت و بیهنه‌كا دى بده‌ته‌ گولێ و گول ببیته‌ جهێ خۆشتڤیێ و سلاڤێ بكه‌ته‌ باز و ئه‌لهۆیێ ب هێز و ئه‌لهۆ و باز هێزێ بده‌ته‌ هه‌میان و بلا شه‌مالك گه‌ش ببیت دا كو رۆناهیێ بكه‌ت و هێزا وێ ببیته‌ پتر ژ كولوپێ و بلا گولۆپ ببیته‌ بلاجكتۆر و پتر رۆناهیێ بده‌ت دا كو كوردستان به‌ر ب پێشڤه‌ بچیت و ئێك تمامكه‌را یێ دى بیت و بلا چاكۆچ و شالۆك ببنه‌ ئه‌گه‌رێ وێ چه‌ندێ كو خویندن و زانست ل كوردستانێ زێده‌ ببیت و بلا هه‌مى لایه‌نێن كوردستانى ب تنێ وێ جهبجه بكه‌ن یا كو د ناڤ لۆگۆ و درووشم و پرۆگرامێن وانان دا و دا بلا ده‌ستێن خوه‌ بكه‌نه‌ د ناڤ ده‌ستێن هه‌ڤ دا دا كو كوردستان ژ ڤێ ره‌وشا نوكه‌ قورتال ببیت و ئه‌م ژی مینا وه‌لاتان ببینه‌ خودان خانیه‌كێ موكوم و خورستى و ژد تیر و رومێن دوژمنان دوور كه‌ڤین و ببینه‌ خودان تاپۆ دا كو ئێدى چ كه‌س نه‌هێن كو خانیێ مه‌ خراب بكه‌ن یان ژی ب سه‌ر سه‌رێ مه‌دا بینن خوار و ئه‌م دوباره‌ و ده‌ه باره‌ بمینین بێ خانى و ل به‌ر دیوارێن خه‌لكى و ل كولانێن وه‌لاتێن بیانى بین و ل دووڤ حه‌زا خوه‌ مامه‌لێ و خێرا ل گه‌ل مه‌دا بكه‌ن و مینا جاران ببینه‌ دیل و بنده‌ستێن وانان بین. ئه‌ڤه‌ هه‌مى بیرا مه‌ ل وێ نموونێ دئینیت ده‌ما خودانێ ده‌ه كوران كوڕین خوه‌ تێست كرین كو هه‌ر ئێك ژ وان شفكه‌كا ته‌ر و لاو داڤێ یان كا بشكێنه‌ و هه‌ر ئێكى ب ساناهى شكاند و پاشى هه‌مى شڤك كرنه‌ ئێك ده‌ستك پاشان دا ده‌ستێ وانان نه‌شیان بشكینن و هه‌مى مانه‌ هزركرتى و گۆتێ ئه‌ڤه‌ چیه‌ باب گوتێ ئه‌گه‌ر هوون دئێك گرتى بن كه‌س نه‌شێت هه‌وه‌ بشكێنیت. له‌وما دبێژم بلا ئه‌م دئێك گرتى بین و بتنێ هه‌وه‌كا جوان و باقژ یا هه‌لبژارتنا بكه‌ین و ب تنێ بۆ كوردستانێ كار بكه‌ین دا كو ئه‌م ڤێ پرۆسه‌یا جوان ژ هه‌ژى ب سلامه‌تى ئه‌نجام بده‌ین و پاشى دادوه‌رێ هه‌ره‌ دروست و ئێك لاكه‌ر ب تنێ سندۆقێن ده‌نگدانێ ببن و ب ئه‌نجامان رازى ببن و بتنێ بۆ به‌رژه‌وه‌ندیا كوردستانێ كار بكه‌ین.

خالد ئه‌حمه‌د بادى
هه‌مى ئایین و پرتووكێن ئاسمانى و قانوون و رێنمایێن جیهانى مرۆڤان هاندده‌ن ژبۆ په‌یره‌وكرنا مرۆڤایه‌تیێ و ئاراسته‌كرنا كۆمه‌لگه‌ه و مرۆڤ و ملله‌تان بۆ بكارئینان و په‌یره‌وكرنا مرۆڤاتیێ و په‌یداكرن و ئارامكرنا ره‌وشا ناله‌بار و چه‌سپاندنا ئاشتى و ئارامیێ ل سه‌رتاسه‌رى جیهانێ. لێ وه‌لات و ملله‌تێن دۆرماندۆرى ملله‌تێ كورد كو قه‌ده‌را خودایى یه‌ كورد كرینه‌ هه‌ڤسویێن وان یێن دوور ژ مرۆڤایه‌تیێ و عه‌قلیه‌ته‌كا ساده‌ و بێفام هه‌یه‌ و چ ژ دۆستایه‌تى و ئاشتى و ئارامیێ نزانن و مینا هۆڤان ب تنێ خوارنا وان گۆشتێ مرۆڤایه‌ و ڤه‌خوارنا وان خوینا سۆرا مرۆڤایه‌ و مینا گورگێن هار و ده‌ڤ بخوینن و دێ بێژى كورد گاورن و جهێ داخێ یه‌ ناڤێ پیرۆزێ ئیسلامێ ل سه‌ر وانایه‌. ئیرانێ مایتێكرن د هه‌ر جهه‌كى دا هه‌نه‌ و هه‌ر گاڤ و ده‌مان ئه‌و پرس یان ئارێشه‌ یان كاره‌ك د به‌رژه‌وه‌ندیا وانان دا نه‌بیت ئیكسه‌ر دێ جه‌لاد و زڕته‌كێن وانان ئاراسته‌یان گوهۆرن و دێ هه‌ول ده‌ن ئارێشه‌كا دى ل جهه‌كێ دى په‌یدا كه‌ن ودێ به‌رێ كۆمه‌لگه‌ه و ملله‌تان ل وێره‌ گوهۆرن و دا كو ب تنێ به‌رێ خه‌لكى بمینیت ل وێ ئارێشێ و دا كو به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ برێڤه‌ببه‌ن و بپارێزن. مامه‌لا ئیرانێ یا دوژمنكارانه‌ ل گه‌ل ملله‌تێن دى یێن د ناڤ وانان دا دكه‌ت مینا كورد و توركمان و عه‌ره‌بێن ئه‌هواس و هه‌مى كێمه‌نه‌ته‌وه‌یێن ئیرانى زۆرا ب سته‌م و زۆردارى و كوژه‌كه‌ و ملله‌تێن ئیرانى دبرسى و بێبه‌هرن ژ هه‌مى مافێن وان یێن ره‌وا. تاوان ل دووڤ تاوانێ ئیران یا دكه‌ت ل پتریا وه‌لاتێن جیهانى و ب تایبه‌ت ل وه‌لاتێن ئیسلامى كو ماكینا خوه‌ یا هه‌والگێرى ب باشترین شێوه‌ دایه‌ كارى و تاوانێن مه‌زن و ترسناك یا دكه‌ت هه‌ر ژ گرتن و كوشتن و زیندان و مایتێكرنان. ئه‌وا ل كۆیه‌ رووداى ل رێككه‌فتى (8/9/2018) كو ئیرانا گه‌نى و نه‌ ئیسلامى ب مۆشه‌كێن قه‌ده‌غه‌كرى و فرۆكێن بێ فرۆكه‌ڤان هێرش كریه‌ سه‌ر باره‌گایێن پارتا دیمۆكراتا كوردستان و پارتا دیمۆكراتا كوردستانا ئیرانێ (حدك) و (حدكا) ل ده‌ڤه‌را كۆیه‌ ل هه‌رێما كوردستانێ و تێدا هۆڤانه‌ و دوور ژ مرۆڤاتیێ و ب شێوه‌كێ درندانه‌ ب ده‌هان بریندار كرن و (16) پێشمه‌گێن كوردستانێ و سڤێل شه‌هید كرینه‌ و زیانێن مه‌زن یێن ماددى و مه‌عنه‌وى ب هه‌ردو باره‌گایان كه‌فتینه‌. هه‌روه‌سا ئیرانا ده‌ڤبخوین بزماره‌كا دى یا ژه‌هر كرى ل دیوارێ سپى یێ ئاشتیێ یێ كو ملله‌تێ كورد ئاڤا دكه‌ت ب لێبۆرین و پێكڤه‌ژیان و ئاشتیێ و ئازادیێ و ته‌حه‌مولێ و قه‌بوولكرنا یێ به‌رامبه‌ر و هه‌مى ملله‌تێ كوردێ سته‌م دیتى دایه‌ و دلێ هه‌مى كوردان ئیشاندى یه‌ . هه‌روه‌سا هه‌ر ل وێ رۆژا ره‌ش یا كو مینا خاله‌كا مه‌زنا ره‌ش و خیانه‌تێ بناڤ چاڤێن ئیرانێ ڤه‌ ل (8/9) سێ گه‌نجێن كوردان یێن بێ گونه‌ه و سڤێل یێن رۆژهه‌لاتێ كوردستانێ هاتنه‌ سێداره‌دان ب ده‌ستێ گورگێن هار و هۆڤێن ئیرانێ كو بناڤێ (رامین حسین په‌ناهى ) و (زانیار مورادى) و (لقمان مورادى) ل پێشچاڤێن خه‌لكى دا هاتنه‌ سێداره‌دان تۆمه‌ت و گونه‌ها وانان كوردن ئه‌گه‌ر نه‌ چ گونه‌هێن دى نه‌بوون. ئه‌گه‌رێن سه‌ره‌كى كو ئیرانێ ڤیایى ڤێ ئاراسته‌یێ بگوهۆرن، ئه‌و ژى په‌یدابوونا خوه‌نیشادان و نه‌رایبوونێن جه‌ماوه‌رى نه‌ ل به‌سڕا ل عیراقا فیدرال و هه‌ڤخه‌میا كوردان و حوكمه‌تا هه‌رێمێ بۆ وان كوشتى و برینداران و هاریكاریا حوكمه‌ت و خه‌لكێ كوردستانێ بۆ خه‌لكێ به‌را و سۆتنا باره‌گایێ كونسلخانا ئیرانێ ل به‌سڕا و گه‌ف و دۆرپێچێن ئه‌مریكا بۆ سه‌ر ئیرانێ. رژێما ئیرانێ ڤیا دو مفایان بكه‌ت، ئه‌و ژى نه‌هێلان و بنبركرنا سه‌ركرده‌ و كادرێن حزبا دیمۆكرات و حزبا دیمۆكراتى كوردستان ئیران و ڤه‌گوهاستنا ئاراسه‌تیا وان ژ به‌سڕا وخۆنیشاندانێن توند كو ئیران نه‌ره‌حه‌ت بوویه‌ و هه‌ر وه‌ها ژی كێمكرنا فشارێ ل سه‌ر به‌سڕا و به‌غدا و عیراقێ كو ب تنێ به‌حس یێ دیمۆكراتا ئیرانێ و هێرشا بهێته‌كرن. رووره‌شى بۆ دوژمنان و سه‌ركه‌فتن بۆ كوردان.

خالد ئه‌حمه‌د بادى

د گه‌ل گه‌رمه‌ گه‌رما كه‌ش و هه‌وایێ هاڤینێ دا، ل سه‌رانسه‌رى جیهانێ و ب تایبه‌ت ل عیراقا فیدرال كو گه‌هشتیه‌ پلێن گه‌له‌ك گه‌رم وبلند وه‌سا گه‌رمه‌ گه‌رما ره‌وشا سیاسى ل عیراقێ یا به‌ر ب پلێن بلند و گه‌رماتیێ ڤه‌ دچیت و ئه‌ڤ پێلا گه‌رما سیاسى یا ل عیراقێ به‌ر ب گوپیتكێن بلند ڤه‌ دچیت. ب تایبه‌ت پشتى هه‌لبژارتنێن په‌رله‌مانێ عیراقا فیدرال بدووماهیاتین یێن ل (12/5/2018) هاتینه‌ ئه‌نجامدان و ئه‌و پێشبینێن هاتینه‌كرن ژلایێ پارت و لایه‌نێن عیراقى ڤه‌, هه‌مى ب دیوارى كه‌فتن و پرۆسا هه‌لبژارتنان ل عیراقێ یا نیمچه‌ له‌نگ بوو، چونكو ب راستى رێژا پشكداریێ ل پارێزگه‌هێن عیراقێ ب تایبه‌ت ئه‌و پارێزگه‌هێن یێن وێرانكارى، لێ په‌یدا بووى و بخوه‌ڤه‌ دیتى كو ئه‌و ژی شه‌ڕێ رێكخراوێن تیرۆرستى یێن (قاعده‌) و (داعش) و رێكخراوێن دى یێن تیرۆرستى و ب تایبه‌ت رێكخراوا تیرۆرستى یا داعش كو زۆربه‌یى ده‌ڤه‌رێن سوننینشین زۆر هاتبوونه‌ گرتن ژلایێ رێكخراوا ناڤبرى ڤه‌ و ده‌ستهه‌لاتێ خوه‌ ل وان ده‌ڤه‌ران گێرایه‌ و حوكمێ خوه‌ برێڤه‌بریه‌ و ده‌ستهه‌لاتێ ڤان پارت و لایه‌نێن خوه‌ بۆ ده‌سهه‌لاتێ ته‌رخانكریه‌ وخوه‌ نوكه‌ دهه‌لاڤێژن ژ وان ستاندبوو. هه‌ر دیسا زێده‌بارى شه‌ڕێ ل عیراقێ هه‌یى یێ ل ناڤبه‌را پارت و لایه‌ن و عه‌شیره‌ت و مه‌زهه‌ب و تائیفان دا هه‌یى كو كارتێكرنه‌كا مه‌زن ل پرۆسا سیاسى و ل بازارێ سیاسى ل عیراقێ دكه‌ت. ل سه‌رتاسه‌رێ عیراقێ پشكداریا پرۆسا هه‌لبژارتنان زۆر یا كێمبوو و ئه‌ڤه‌ وێ چه‌ندێ رادگه‌هینیت كو خه‌لكێ عیراقێ كه‌فتیه‌ د هه‌لویسته‌كێ به‌رته‌نگ و هه‌ستیار دا و ره‌وشا وان یا ئابوورى و ئیدارى وجڤاكى و سیاسى و گشتى زۆر لاوازبوویه‌ و پێگه‌هێ ده‌سهه‌لاتى و سیسته‌م و قانوونى زۆر كێم و پاشڤه‌چوویه‌ و چو خزمه‌تگوزاریێن به‌رچاڤ بۆ خه‌لكێ عیراقێ نه‌ هاتینه‌ئه‌نجامدان و ب تنێ ماینه‌ ب مه‌زهه‌بیه‌ت و پرسێن تایبه‌ت و ناڤچه‌گه‌رى و تائیفى ڤه‌ و پرسێن به‌رته‌نگ ئیناینه‌ پێشڤه‌ و پرسێن گشتى پاشگوه هاڤێتینه‌ و ره‌وشا عیراقێ به‌ر ب ئاقاره‌كێ نه‌ دیار ڤه‌ بریه‌ و به‌ره‌ ب چاره‌نڤێسه‌كێ به‌رزه‌ ڤه‌ دچیت. ره‌فتارێن لایه‌نێن سیاسى و سه‌ركرده‌ و سیاسه‌تمه‌دار و ده‌سهه‌لاتدارێن عیراقێ وه‌كهه‌ڤن و چ جوداهى تێدا نینه‌ ل به‌رامبه‌ر ملله‌تێن عیراقێ و ب تایبه‌ت ملله‌تێ كورد و دێ بێژى هنده‌ك پرۆتوكول هه‌نه‌ و ل سه‌ر دچن، چونكو یێ ل عیراقێ ده‌سهه‌لاتى وه‌ردگریت، دێ ره‌فتارێن شاش ل به‌رامبه‌ر ملله‌تێ كورد و ملله‌تێن عیراقێ كه‌ت. هه‌لبه‌ت پشتى شه‌رێ ئازادیا عیراقێ و نه‌هێلانا دكتاتۆریه‌ت وده‌سهه‌لاتێ تاك سیسته‌مێ برێڤه‌برنا ده‌سهه‌لاتێ ل عیراقێ چ گوهۆرینێن پێشچاڤ بخوه‌ڤه‌ نه‌گرتینه‌ و به‌لكو، ب تنێ دێمێن هاتینه‌ گوهارتن و ئه‌ڤێن پشتى ئازادیا عیراقێ و حه‌تا نوكه‌ ژی ده‌سهه‌لاتى ل عیراقێ دكه‌ن ره‌فتارێن رژێما سه‌دامێ گۆربه‌گۆر و به‌عسى یان و پتر ل عیراقێ دكر، ئه‌و ژى پاوانكرنا كورسیا ده‌سهه‌لاتى و ب سه‌رداگرتنا هه‌مى كێلگه‌ و زه‌ڤیێن گازێ و گه‌نده‌لى و كۆنترولا بازارى و بده‌ستڤه‌ئینانا سه‌رچاڤێن بازرگانى ل عیراقێ و كۆنترلكرنا هه‌مى ده‌زگه‌هێن راگه‌هاندنێ و زولم و سته‌ما ل سه‌ر وه‌لاتیێن سڤیل و بێ گونه‌ه و زیندانكرن و عه‌ره‌بكرن و ئه‌نفال و ئاواره‌یى و ژێستاندنا خاكى و ئوپه‌راسیۆنێن به‌رفره‌هێن له‌شكرى و ئوپه‌راسۆنێن تیرۆرى و هزرى و مه‌زهه‌بى دژى گه‌لێن عیراقى ئه‌نجامددان و حه‌تا نوكه‌ ژی. هه‌روه‌سا ره‌فتارێن نه‌شایسته‌ و نه‌ د قانوونى و نه‌دادپه‌روه‌رانه‌، ل دژى گه‌لێ خوه‌ دكر و سه‌پاندنا شه‌ره‌كێ مه‌زنێ هه‌شت سالى دژى ئیرانێ و داگیركرنا كوێتێ و زۆرداریا به‌رده‌وام ل گه‌ل وه‌لاتێن هه‌رێمى دكر ئانكو د ژیێ (35) سالیێن ده‌ستهه‌لاتكرنه‌كا دكتاتۆرانه‌ باده‌كا وان یا تژى بۆ ژ روى ره‌شى و شه‌رمزارى یان و شكه‌ستن ل دووڤ شكه‌ستنێ دئینا، چونكو ئه‌و ده‌ستهه‌لات و رژێمێن وى سه‌رده‌مى ب تنێ د به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌ یا تایبه‌ت دا بوون و به‌رژه‌وه‌ندیێن بلندێن وه‌لاتى و وه‌لاتیان هاتبوونه‌ پشتگوه هاڤێتن و به‌روڤاژى وێ چه‌ندێ زولم و سته‌م ل سه‌ر وه‌لاتیێن بێ گونه‌ه دا دكر و هه‌رده‌مێ دووراتی و ژێكڤه‌بوونه‌ك دكه‌فته‌ د ناڤبه‌را هه‌ڤوه‌لاتیان و ده‌ستهه‌لاتێ كو ژ بنكه‌یى دووركه‌فتن و نه‌ لێكنێزیكبوونه‌ك د ناڤبه‌را وانان دا په‌یدا بوو، ئه‌ڤه‌ ل وى ده‌مى دێ ده‌ستهه‌لاتدار باجا ڤێ چه‌ندێ ده‌ن و دێ ئه‌و پرا ل ناڤبه‌را ده‌ستهه‌لات و ملله‌تى دا هێته‌ هه‌ڕفاندن و دێ ئیرادا گه‌لى بسه‌ركه‌ڤیت و دبیت ده‌ستهه‌لات ژى ژده‌ستێن وانان بهێته‌ده‌ر. نوكه‌ ئه‌و هه‌مى قوربانى هاتینه‌دان و خوینا خوه‌ كریه‌ گۆرى وه‌لاتى و سایه‌سه‌رێ وانان ده‌سهه‌لات ژ ده‌ستێ رژێما سه‌دامێ گۆربه‌گۆر هاتیه‌ ده‌رێ و كه‌فتیه‌ د ده‌ستێ ئوپوزسیۆنا وى سه‌رده‌مى دا و كو دگۆت (حتى تشرق شمس الحریه‌ فی عراقنا العزیز)، ئانكو هه‌تا كو رۆژا ئازادیێ ب هه‌لێت ل عیراقا مه‌ یا خوشتڤى, لێ رۆژا ئازادیێ ژی ل عیراقێ هه‌لات و ئه‌وێن ل به‌ر دیوارێن زبلدانكێن وه‌لاتێن بیانى و یێن ل ده‌ڤه‌رێن كوردستانێ بوونه‌ ده‌ستهه‌لاتدار، لێ هه‌ر ب وێ عه‌قلیه‌تا شۆفێنى و دكتاتۆرى و تائیفى و مه‌زهه‌بى كاركر, هه‌ر چه‌نده‌ ل جه‌م مه‌ ئۆمێده‌ك گه‌ش په‌یدا ببوو كو ده‌ستهه‌لاته‌كێ دادپه‌روه‌رانه‌ و دوور ژ دكتاتۆریه‌ت و تاكره‌ویێ بهێته‌گێران، لێ به‌روڤاژى یا كو ده‌سهه‌لاتدارێن عیراقێ دكر و تمام نه‌دكر نوكه‌ شوونگرێن وانان كو عه‌بادى و عامرى وسیستانى و مالكى و شه‌هرستانى و نوجه‌یفى وجه‌عفه‌رى و سه‌درى هتد.. و ده‌ستهه‌لاتدارێن نوكه‌ كو شاپه‌ڕێن خوه‌ داناینه‌ سه‌ر هه‌مى وه‌زاره‌ت و ده‌زگه‌هێن گرنگ و ده‌ستێوه‌ردانێ دهه‌مى ده‌سته‌ و رێكخراوێن نه‌ حكومى و كۆمپانى و رێڤه‌به‌ریێن عیراقى دا دكه‌ن و ب تایبه‌ت عه‌بادى و نوورى مالكى كو یێن به‌ر ب ده‌ستهه‌لاته‌كێ تاكره‌و و دكتاتۆر و مه‌زهه‌بى ڤه‌ دچن و هه‌مى بریار و فه‌رمان ب تنێ د ده‌ستێ وانان دانه‌ و چ وه‌زیر وبه‌رپرس و رێڤه‌به‌ران های ژ ڤان بریارا نینه‌ یێن حوكمه‌تا عیراقێ دده‌ت و ب هه‌مى هێزا خوه‌ ده‌ستهه‌لاتدارێن ناڤبرى یێ هاریكارى و پشته‌ڤانیا رژێما سووریێ و ئیرانێ و حزب الله‌ یا لوبنانى و كا چ شیعه‌ ل چ لایێن جیهانێ بن دكه‌ن و داهاتێ عیراقێ كو ب تنێ بۆ عیراقیانه‌ بۆ خه‌لكێ بیانى دبه‌ن. ل عیراقێ رۆژانه‌ ب سه‌دان بێ گونه‌ه تێنه‌ كوشتن وبرسیكرن و ره‌ڤاندن و ده‌ركرن و به‌رزه‌كرن و مادێ (140) ب پشتگوه ڤه‌ دهاڤێژن و ژ برگه‌ و مادێن وى دره‌ڤن و جاران دبێژن دێ جه ب جه كه‌ین و جاران ژى دبێژن یێ ئێكسپایر بووى و جاران ژى دبێژن جه ب جه ناكه‌ین ئانكو یێ ژ سۆز و په‌یمان دره‌ڤن یێن كو داینه‌ كوردان. خاله‌كا دى مه‌ دڤێت ئاماژێ پێ بده‌ین كو ئه‌و ژى كرینا چه‌كێ گران ژ ئه‌مریكا و رۆسیا و چیكێ و زۆر وه‌لاتێن دى كو ئه‌و چه‌ك یێ تایبه‌ت بیت ب ده‌ڤه‌رێن چیایى و ل ڤێره‌ نیازا وان دیاربوو كو ده‌ستهه‌لاتدارێن عیراقێ كارێ شه‌ڕى ل گه‌ل مه‌ دا دكر ئه‌و بوو ل (16) ئوكتوبه‌رێ پتریا ده‌ڤه‌رێن عه‌ردێ كوردان و ده‌ڤه‌رێن ده‌رڤه‌یى ده‌ستهه‌لاتا حوكمه‌تا كوردستانێ ب زه‌برى تۆپز و ب تانكێن ئابرامزێن ئه‌مریكى و فرۆكێن رۆسى و مۆشه‌كێن چیكى گرتن و داگیركرن. پیلان و هه‌ولێن وانان ئه‌وبوون كو حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ و حكومێ كوردى تێكبده‌ن و نه‌هێلن و یا ژ هه‌مى یان ترسناكتر كو هنده‌ك لایه‌نێن سیاسى یێن كوردستانى بووینه‌ جاشێن عه‌ره‌بان.
خاله‌كا
دى یا گرنگ كو من دڤێت ئاماژێ پێ بده‌م ئه‌و ژى ب تنێ كرنا ئانكو عه‌ره‌بكرن و شیعه‌كرنا له‌شكرێ عیراقێ و نێزیككرنا هێزێن له‌شكرى ل ده‌ڤه‌رێن هه‌ستیار و نێزیكى ده‌ڤه‌رێن حوكمه‌تا كوردى ل هه‌ولێر و دهۆك و سلێمانیێ و زێده‌بارى و ڤالاكرنا له‌شكرێ عیراقێ ژ كوردان یێن كو ئه‌و له‌شكر راگرتى و هێلایى و زێده‌بارى داگیركرنا كه‌ركووكێ.
———————-

بازارێ سیاسى ل عیراقا فیدرال
(2ـ 2)
خالد ئه‌حمه‌د بادى
ئه‌ڤ خاله‌ هه‌مى یێن مه‌ ئاماژه‌ پێ داین ل پشكا بۆرى، وێ چه‌ندێ رادگه‌هینن كو چ جوداهى ل ناڤبه‌را سه‌دامى و عه‌بادى و مالكى و سه‌ركردێن نوكه‌ یێن عیراقێ دا نینه‌، ب تنێ ناڤ و دێم و سه‌روچاڤێن وان هاتینه‌ گوهارتن، لێ هه‌كه‌ هه‌ر ئه‌و سیاسه‌ت دئێته‌ په‌یره‌وكرن یا كو ل پێشده‌م دهاته‌ په‌یره‌وكرن و چ گوهۆینان بخوه‌ڤه‌ نابینیت. نوكه‌ هه‌ر ئه‌ڤ پرس و ئارێشین مه‌ گۆتین و نڤێسین و ب ده‌هان جاران ل هه‌مى ده‌زگه‌هێن راگه‌هاندنێ دبێژین هه‌ر یێ دوباره‌ و سێباره‌ دبن و عه‌قلیه‌تا ڤان هه‌میان هه‌ر ئێكه‌ و ناهێنه‌ گوهۆرین، چونكو ئه‌و سه‌ركرده‌ و ده‌ستهه‌لاتدار و ره‌وشه‌نبیر و پتریا سیاسه‌تمه‌دارێن عیراقێ هاتینه‌ هێڤێنكرن ب نه‌ڤیان و نه‌زانین و دوژمنكارى و هێرشكرنێ و میمۆریێ وان هاتیه‌ داگرتن، ب تنێ ب په‌یڤێن خراب و شاش و فه‌رهه‌نگا وانان ب تنێ ب ڤان په‌یڤان هاتیه‌ پركرن و رێزبه‌ندكرن. نوكه‌ هه‌ر ئه‌ڤ سیناریۆ و فلم یێ دوباره‌ دبیت كا چاوا ل سالێن كه‌ڤن و دێرین و سالێن شۆره‌شێ پێدڤى ب مه‌بوون و مه‌ ژی پێدڤى یا وانان قه‌تاند و كوردستان و ده‌ڤه‌رێن شۆره‌شێ بۆ وانان ببوو په‌ناگه‌هه‌كێ ته‌نا و ئارام وخه‌باتا خوه‌ لێ دكر, قووناغ قووناغ و پاشى پشتى سه‌رهلدانا پیرۆزا سالا(1991) ل كوردستانێ رووداى و كوردستان ژ شین ده‌وسێن پیسێن دوژمنان قورتال و رزگاربووى دوباره‌ هه‌رێما كوردستانێ دیسا بۆ وان ببوو په‌ناگه‌ه و بهه‌شته‌ك، دیسا كار وچالاكى و خه‌باتا خوه‌ ل هه‌رێما كوردستانێ ئه‌نجامددا و په‌یره‌و دكر. هه‌ر وان دگۆت به‌س ده‌ستهه‌لاتێ وه‌رگرین هه‌ر كوردان چ بڤێت دێ پێشكێشى وان كه‌ین ودگۆت، چونكو مافێ وانایه‌. لێ پشتى خوه‌ ب هێزخستى و پێن خوه‌ ركباندین ل ركێبێن فێرگه‌ها ژیانێ و ده‌ستهه‌لات ب ده‌ستخوه‌ڤه‌ ئینایى هه‌ر وان بخوه‌ شه‌ڕێ كوردان دكر و هه‌ر وان بخوه‌ كورد و هه‌رێما كوردستانێ بێبه‌هركرن و ل شوونا گولێن ره‌نگاوره‌نگ پێشكێشى كوردان بكه‌ن به‌روڤاژى گولێن تۆپ و مۆشه‌ك و به‌رین چه‌كێن خوه‌ یێن گران دانه‌ مه‌ و كوردستان داگیركرن، ئانكو ل وى ده‌مى سه‌دامه‌ك ل عیراقێ هه‌بوو، نوكه‌ ب سه‌دام یێن ژ سه‌دام خرابتر یێن ل عیراقێ هه‌ین. نوكه‌ و پشتى هه‌لبژارتنێن په‌رله‌مانێ عیراقا فیدرال هاتینه‌ ئه‌نجامدان دوباره‌ وسێباره‌ خوه‌ دهاڤێنه‌ به‌ختێ كوردان و بازارێ سیاسى ل عیراقا فیدرال گران كره‌ڤه‌ و رۆژ بۆ رۆژێ بهایێن بازارێ سیاسى ل عیراقێ گران دبیت و هه‌ڤركیێن پتر و مه‌زنتر دهێنه‌كرن و هه‌ر لایه‌نه‌ك بهایێ ل ده‌ف خوه‌ ددانیت و هه‌ول دده‌ت كو حه‌زژێكرنا لایه‌نه‌كێ دى بده‌ستخوه‌ڤه‌ بینیت وهه‌ر دیسا یێ هه‌ولدانان دكه‌ن كو هه‌ڤدو رازى بكه‌ن ل سه‌ر كیستێ ملله‌تى و پاره‌ و داهاتێن عیراقیان بده‌نه‌ لایه‌نێ دى دا كو ب تنێ بهێته‌ دگه‌ل كوما وان دا كو حوكمه‌تێ دابمه‌زرینن و پتر دزیان ژ عیراقیێن بێ فام بكه‌ن, لێ به‌لێ كا چاوا لیرێ توركى ل بازارێن جیهانى دابه‌زى یه‌ وه‌سا بهایێ ڤان سه‌ركرده‌ و لایه‌نێن عیراقى و لایه‌نێن سیاسى و پارتێن عیراقى بهایێ وان د بازارێ سیاسى یێ ناڤخوه‌یى و بیانى و هه‌رێمى و جیهانى دا دابه‌رزى یه‌ و مینا لیرێ توركى و تومه‌نێ ئیرانى، لێ هاتینه‌ كو لیرێ توركى گه‌هشتى یه‌ پتر ژ (600) شه‌ش سه‌د هزاران و تومه‌نێ ئیرانى گه‌هشتیه‌ نێزیكى ملیاره‌كێ ئاها وه‌سا ئه‌و سه‌ركردێن عیراقى یێن گه‌نده‌ل بێبها بووینه‌، چونكو ئه‌و داهاتێ عیراقێ یێ زه‌به‌لاح و مه‌زن هه‌مى هه‌مى دهێته‌ دابه‌شكرن و مه‌زاختن ل سه‌ر پرسێن كه‌سۆكى و تایبه‌ت و ل ناڤبه‌را پارت و لایه‌نێن عیراقى دا دهێنه‌ به‌رزه‌كرن و ب تایبه‌ت ل ناڤبه‌را (سائرون ـ فتح ـ نصر ـ عه‌تا‌و ـ بیارق الخیر) و ..هتد. خه‌لكێ عیراقێ هێش یێ خه‌ونێن حێشتران دبینن و ب تنێ یێ دنڤن و دخۆن لێ پشتى په‌یدابوونا خوه‌نیشاندانێن ڤێ داویێ ل عیراقا فیدرال رووداین و سۆتنا باره‌گایێن پارت و لایه‌نێن سیاسى ل عیراقێ و گه‌فكرن بۆ سه‌ر حوكمه‌تا عیراقى و داخوازیێن خه‌لكێ بێگونه‌ه كو ب تنێ خزمه‌تگوزارینه‌ وخزمه‌تكرنا وه‌لاتى یه‌ و گڤاشتنێن مه‌زن كه‌فتینه‌ سه‌ر حوكمه‌تێ و ده‌ستهه‌لاتدار و سه‌ركردێن عیراقى، ژلایێ جه‌ماوه‌ر و خه‌لكێ عیراقا فیدرال ڤه‌. هه‌كه‌ عیراق ژ پرسێن هه‌رێمى و ده‌ولى ڤه‌ ببیت و ب راست و رۆناهى كار بكه‌ن و مافێن هه‌مى نه‌ته‌وه‌ ئاینان بده‌تێ ئه‌ز ل وێ باوه‌رێ مه‌ دێ عیراق زڤریته‌ سه‌ر هێزا خوه‌یا به‌رێ و هێژ باشتر، ل ڤێره‌ من دڤێت په‌یامه‌كێ بۆ سه‌ركردایه‌تیا كوردى فرێكه‌م كو ده‌مه‌ك زێرینه‌ بۆ مه‌ و ب زۆرى بازارێ سیاسى ل عیراقا فیدرال زۆر گران و ب بها كه‌فتیه‌ و بێگومان دێ لایه‌نێ ئێكێ پتر هه‌ولان ده‌ت كو حوكمه‌تێ پێكبینیت و دێ هه‌ولان ده‌ت ب هه‌ر شێوه‌كى بیت وى لایه‌ینى رازى بكه‌ت و بێى كوردان چ لایه‌ن نه‌شێن حوكمه‌تێ پێكبینن و ل ڤێره‌ بێگومان كو حوكمه‌تا عیراقێ دێ هه‌ولێن مه‌زن ده‌ت كو ب زووترین ده‌م كابینا حوكمه‌تێ پێكبینن، چونكو گڤاشتنێن نێڤده‌وله‌تى و ناڤخوه‌یى ژی ل سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ عیراقێ هه‌نه‌ دا كو ئارێشێن پتر و مه‌زنتر دروستنه‌بن و روونه‌ده‌ن. ژبه‌ر گرانبوونا بهایێ بازارێ سیاسى ل عیراقێ و گه‌هشتیه‌ كۆمتێن دووماهیێ و یێن بلند فه‌ره‌ كورد و سه‌ركردایه‌تیا سیاسى ل كوردستانێ ب رژدى و هه‌ستیارى و نهێنى ل سه‌ر پرسا ناڤبرى راوه‌ستن و ژێكنه‌ گرتنێن خوه‌ بده‌نه‌ لایه‌كى و ب تنێ هه‌مى پارت و لایه‌نێن كوردى ب تنێ ل سه‌ر چوونا به‌غدا د ئێكگرتى بن و ئه‌گه‌ر هه‌ڤدو نه‌گرن و ب هه‌ڤرا و ب ئێك لیست و ئێك هه‌لویست نه‌چنه‌ به‌غدا، ئه‌ڤه‌ دێ وێ چه‌ندێ خوه‌یا كه‌ت كو ئه‌وێن نه‌چن بۆ به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌ یا تایبه‌ت كار دكه‌ن وچو جوداهى د ناڤبه‌را وان پارت و لایه‌نین عیراقى و كوردى نینه‌. یا فه‌ر و گرنگ هه‌مى ب هه‌ڤرا بچن بۆ به‌غدا و بلا ژێكنه‌گرتنێن خوه‌ بهێلنه‌ ل هه‌رێمێ و ده‌مێ دچنه‌ به‌غدا ب ئێك هێز بچن و ده‌مێ ب داوى دهێن دشێن وان ژێكنه‌گرتنان ل هه‌ولێرێ چاره‌سه‌ركه‌ن بلا جاره‌كێ بۆ ملله‌تى بیت به‌لێ بلا هزار جاران بۆ وان لایه‌نان بیت. زۆر فه‌ره‌ كورد خوه‌ بكه‌ن ئێك لیست و ئێك هزر و ئێك به‌رنامه‌ و مه‌رج بهێنه‌ دانان بۆ كاندید و پله‌دارێن مه‌ ل حوكمه‌تا هه‌رێمى و حوكمه‌تا مه‌ كو ئه‌م پێكڤه‌ كاربكه‌ین ژبۆ بده‌ستڤه‌ئینانا مافێن ره‌وا یێن ملله‌تێ كورد و ب زۆرى بها و بازارێ سیاسى گرانبووى دا، ئه‌م ژی ژڤێ بازاركرنێ نه‌هێینه‌ بێ به‌هركرن و ملله‌تێ مه‌ ژی دا ژڤان نه‌خۆشى و نه‌هامه‌ت و خرابیا دوور بكه‌ڤیت و رزگاربیت. زۆر نموونه‌ ل وه‌لاتێن جیهانى مه‌ دیتینه‌ ل ده‌مێ شه‌رێ دوژمنان دكر دئێكگرتى بوون و ل ده‌مێ سه‌ركه‌فتن ئیناى ل سه‌ر دوژمنان دوباره‌ ژێكنه‌گرتنێن وانان دروستبوونه‌ ڤه‌. بۆ نموونه‌ ل ده‌مێ رۆسیا هێرش كریه‌ سه‌ر ئه‌فغانستانێ و زۆر عه‌ردێ ئه‌فغانستانێ داگیركر هه‌مى لایه‌ن و پارت و كه‌سایه‌تى یێن هه‌ڤركیێن مه‌زن ل گه‌ل هه‌ڤدو هه‌یى كۆمبوون و خوه‌ كرنه‌ ئێك وب ئێك ده‌ست و هزر وبه‌رنامه‌ شه‌رێ رۆسیا كرن و ئه‌و هێزا مه‌زن یا ل سه‌ر ئاسێ جیهانێ كو رۆسیایه‌ و ل رێزبه‌ندێن ئیكێ نه‌ ئه‌فغانستانى شیان وێ هێزێ یا زه‌به‌لاح و مه‌زن ژ وه‌لاتێ خوه‌ ده‌ر بكه‌ن و تنێ ئه‌فغانستان بۆ ئه‌فغانى یا ما و پاشى ل سه‌ر مێزه‌كا دانوستاندنا روونشتن و ژێكنه‌گرتنێن خوه‌ ل گه‌ل هه‌ڤدو ب داویئینان و هه‌كه‌ مابیت ژی زۆر دكێم بوون و ئاها به‌رژه‌وه‌ندیا ملله‌تى ب ڤى شێوه‌یى دێ پارێزى. بلا ئه‌م كورد ژی خوه‌ بكه‌ینه‌ ئێك و ده‌ستێن خوه‌ بكه‌ینه‌ د ناڤ ده‌ستێن هه‌ڤ دا و ژێنه‌گرتنێن خوه‌ ل پشت خوه‌ بهێلین و ب تنێ به‌رژه‌وه‌ندیا هه‌رێما كوردستانێ بپارێزین و به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ یێن تایبه‌ت بده‌ینه‌ لایه‌كى و ئه‌گه‌ر ئه‌م ڤى كارى نه‌ه‌ین پشتراستم چ ب ده‌ستێ مه‌ ڤه‌ ناهێت ل به‌غدا و كورد نه‌شێن چ كارتێكرنێ ل بریارێن به‌غدا بكه‌ت، لێ ئه‌گه‌ر ئه‌م ب هه‌ڤرا ین بێ گومان دێ شیێن ده‌ستكه‌فتێن مه‌زن بۆ ملله‌تێ كورد ل كوردستانێ ب ده‌ستڤه‌ئینین و بلا ل بیرا مه‌ هه‌میان بیت كورد ب خوینا خوه‌ ژی دگه‌ل وان بن هه‌ر ئه‌و دێ وان كوردێن دگه‌ل وانان دا ب خائین و نه‌زان و نوكه‌ر زانیت و هه‌رده‌م وان عیراقیان گۆتیه‌ چ جوداهى د ناڤبه‌را یێ ره‌ش و سپى دا نینه‌، ئانكو وان ل به‌رێ ژی دا چ جوداهى د ناڤبه‌را جاش و پێشمه‌رگه‌یى دا نه‌كریه‌ و هه‌ر ل دووماهیێ دگۆت كورده‌ و بلا ئه‌م وان هه‌لویست و رابردویى ژبیرا خوه‌ نه‌به‌ین. ئاڤه‌دان بیت كوردستان بلندبیت ئالایێ پیرۆز و ئارام ببیت كوردستان و پاراستى بیت پێشمه‌رگێ قه‌هره‌مان.

خالد ئه‌حمه‌د بادى
مرۆڤ و ملله‌ت و وه‌لات مینا خانیانه‌، هنده‌ك ژ وان دڤێت بهێنه‌ چاره‌سه‌ركرن و نووژه‌نكرن، (ته‌رمیم)، هنده‌ك ژی ژ وان دڤێت بهێنه‌ هه‌ڕفاندن و ژنوو بهێنه‌ ئاڤاكرن و هنده‌ك خانى ژی مه‌ نه‌چاردكه‌ن كو دڤێت بهێنه‌ دانان بۆ فرۆتنێ، چونكو چ مفا تێدا نینه‌ و یێ ژكاركه‌فتى و چ جاران چاره‌ نابیت و هه‌كه‌ چاره‌ بیت ژی دێ شێوێ تیكا ل سه‌ر دیار كه‌ت. ل پرێس كۆنفرانسه‌كێ رۆژنامه‌ڤانیێ دا، رۆژنامه‌ڤانه‌كى پرسیاره‌ك ژ (لى كوان) دامه‌زرێنه‌رێ سه‌نگافۆره‌ كر و گۆتێ: چ جوداهى هه‌یه‌ ل ناڤبه‌را وه‌لاتین دى یێن ئاسیه‌وى و سه‌نگافۆره‌ دا؟ لێ كوانى به‌رسڤ دا: جوداهى ئه‌وه‌ ئه‌م پرتووكخانا ئاڤا دكه‌ین و جهێن زانست و زانینێ دروست دكه‌ین و ئه‌وێن دى په‌رستگه‌هان ئاڤا دكه‌ن و عیباده‌تى تێدا ناكه‌ن. هه‌ر دیسا ئه‌م بۆدجه‌ و داهاتێ ده‌وله‌تێ ل زانستى خه‌رج دكه‌ین و ئه‌وێن دى ل چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نى یا خه‌رج دكه‌ن, هه‌ر دیسا ئه‌م شه‌ڕێ گه‌نده‌لیێ و گه‌نده‌لكاران ل سه‌رێ هه‌ره‌مێ دكه‌ین و ئه‌و وه‌لاتێن دى ل ژخارێ ده‌سپێدكه‌ن و ب تنێ دزیكه‌رێن بچووك دگرن و یێن مه‌زن دمینن ل ده‌ستهه‌لاتى و هه‌ر ب كه‌یف و حه‌زێن خوه‌ كارێ گه‌نده‌لیێ دكه‌ن. بابه‌تێ مه‌ ل دۆر خوه‌نیشادانێن عیراقا فیدرالن كو ل حه‌فتێن بۆرى رووداین ل خوارویێ عیراقێ و ل پارێزگه‌هێن به‌سرا و به‌غدا و پارێزگه‌هێن دى كو ب هزاره‌ها خه‌لكێ سڤێل و بێ گونه‌ه رژیانه‌ سه‌ر جاددان و ل دژى هه‌مى ده‌ستهه‌لات و پارتێن عیراقى یێن شیعى و سونى كو د ناڤ داخوازیێن وانان دا ئه‌ڤ چه‌نده‌ دیار دكر كو ب تنێ دوژمنێن ده‌ستهه‌لاتێ نینن، به‌لكو وه‌سا خۆیا دكر كو هه‌مى پارت و كه‌سایه‌تى دوژمنێن وانانه‌ و ب تنێ ئه‌وێن ده‌ستهه‌لاتدار ماینه‌ ب خوه‌ڤه‌ و ملله‌ت ژبیر كریه‌ و حه‌تا نوكه‌ ل عیراقێ ئاڤ كاره‌با و جادده‌ و سۆلین و خزمه‌تگوزاریێن دى ژی نینن و وه‌لاتیێن عه‌ره‌ب یێن عیراقى برسى و تێهنى نه‌، زێده‌بارى پرسێن ئه‌منى كو هه‌رده‌م مه‌ترسیێن ته‌قین و هێرشێن چه‌كدارى ل سه‌ر وانه‌. ئه‌ڤا ل عیراقێ هه‌یى و داهاتێ زۆر زێده‌ دێ ده‌هان وه‌لاتێن مه‌زن پێ هێنه‌ خودانكرن و عیراقیێن بێگونه‌ه بێبه‌هر ماینه‌. ل عیراقێ ئه‌گه‌ر داهات ب شێوه‌كێ عادیلانه‌ بهێنه‌ دابه‌شكرن ل دووڤ ئاخفتنێن شاره‌زا و زانایێن ئابوورى و ئابوورناسان كو ل سالێن حه‌فتیان داهاتێ عیراقێ دابه‌ش بۆ ل سه‌ر وه‌لاتیێن عیراقى هه‌ر وه‌لاتیه‌كێ عیراقى رۆژانه‌ (12) دوازده‌ دینار و نیڤ رۆژێ دگه‌هشتنێ، هه‌كه‌ به‌راورد بكه‌یى وان دوازده‌ دیناران ل گه‌ل دۆلارى ل وى سه‌رده‌مى هه‌ر دیناره‌ ب نێزیكى چار دۆلاران بوو، هه‌ر دیسا كیلۆیا كه‌ره‌ستێن خوارنێ ب فلسان بوو, هزر بكه‌ ل وى سه‌رده‌مى هه‌ر نه‌فه‌ره‌كى ل عیراقى بچووك و مه‌زن و ژن و زه‌لام د خێزانێ دا هه‌ر كه‌سه‌كى (12ـ13) دوازده‌ یان سێزده‌ دینار گه‌هشتبایێ دا ژیان و شێوێ ژیانا عیراقیان چاوا بیت. لێ مینا ئاخفتنا ل سه‌رى دیار یا (لى كوانى) ده‌مێ گۆتى هه‌مى داهات و سامانێ ده‌ستهه‌لاتى دده‌نه‌ ب چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نى و مرۆڤان پێ دكوژن ژكورد و عه‌ره‌بان یێن ل دووڤ حه‌ز و ڤیانا وان نه‌بیت. ل دووماهیێ دێ بێژم هندى عه‌قلیه‌تێن مینا مالكى و عه‌بادى و سیستانى و سه‌دڕى و جه‌عفه‌رى و..هتد.. ل ناڤ عیراقێ دا بن و ده‌ستهه‌لاتێ ل عیراقێ بكه‌ن و بریاران ژ سه‌ركرده‌ و حوكمه‌تێن وه‌لاتێن بیانى و ده‌ردۆر وه‌رگرن دێ هه‌ر خوه‌نیشادان په‌یدا بن و دێ ره‌وشا عیراقێ خرابتر بیت. دووماهی په‌یام دێ دیار كه‌م كو ئه‌و كه‌سێن خرابیا ملله‌تێ مه‌ دكه‌ن، كى و چ بن دێ گه‌هنه‌ سزایێ خوه‌ و هه‌ر سه‌ركه‌فتن به‌هرا ملله‌تێ كورده‌. له‌وما دبێژم زۆر دروسته‌ خوه‌نیشاندان ل عیراقێ بهێنه‌ ئه‌نجامدان، چونكو ره‌وش زۆر یا ئالۆزه‌.

خالد ئه‌حمه‌د بادى
ل ده‌سپێكێ پیرۆزباهیان ل ته‌ڤایا ملله‌تێ كورد دكه‌ین ب هه‌لكه‌فتا جه‌ژنا ره‌مه‌زانا پیرۆز یا ئه‌ڤ ساله‌.. بێگومان هه‌مى ملله‌ت و ئاینان هه‌لكه‌فتێن ئاینى و نه‌ته‌وه‌یى هه‌نه‌، ئه‌و هه‌لكه‌فت ژى دهێنه‌ دانان ژ به‌ر كو یان سه‌ركه‌فتنه‌ك تێدایه‌ یان بیره‌وه‌ریه‌كا گشتى یا گرنگه‌ یان كاره‌ساته‌كه‌ ب سه‌رێ ملله‌تى هاتى یان ب سه‌ر وه‌لاتێ وانان دا هاتى و ساخكرنا ڤێ رۆژێ بۆ هه‌ر ملله‌ته‌كى ب جه‌ژن و خۆشى و كه‌یف و شادى دهێنه‌ گێران و ئه‌گه‌ر كاره‌ساته‌ك و نه‌خۆشیه‌ك بیت بێ گومان دێ ب شێوازه‌كێ دى هێنه‌ ساخكرن. په‌یڤا جه‌ژن ئانكو رۆژه‌كا نوو یان رۆژه‌كا خۆش و به‌خته‌وه‌ر و شاد، ئانكو رۆژه‌كا جودا ژ رۆژێن دى یێن ئاسایى ژ رۆژێن سالێ. زۆر رامان بۆ رۆژا جه‌ژنێ هاتینه‌ گۆتن، یا ئێكێ ئه‌وه‌ ئه‌ڤ په‌یڤه‌ وێ رامانێ دده‌ت كو ژ په‌یڤا (عوده‌) عید، ئانكو (یعود) یان (عاد) دزڤریته‌ڤه‌، ئانكو هه‌ر سالێ جاره‌كێ ئه‌و رۆژا خۆش و به‌خته‌وه‌ر دزڤریته‌ ڤه‌. (د. محمد ابراهیم الجیوشى)، دبیژیت رۆژا جه‌ژنێ، ئانكو رۆژا جوانى و كه‌یف و خۆشیانه‌, ئاینێ ئیسلامێ وه‌سا دیار كریه‌ كو نیعمه‌تێن خودایى د ڤێ رۆژێ دا دیار و به‌رچاڤ بن ل سه‌ر ملله‌تێن بوسلمانان، ئه‌و ژى ژكرنا جلوبه‌رگێن نوو و خوارن و شریناهى و چێكرنا خوارنێن خۆش بێ مه‌زاختیێن بێ رامان و زێده‌ …. ل ڤێره‌ به‌حسێ مه‌ ل سه‌ر ده‌سنیشانكرنا رۆژا جه‌ژنێ یه‌، ب راستى زۆر كارتێكرن ل سه‌ر تاكێ بوسلمان دهێته‌كرن ل ده‌مێ هه‌یڤا ره‌مه‌زانێ بدووماهیك دهێت، دێ رۆژا جه‌ژنێ د دووڤ دا هێت، لێ ئارێشه‌ په‌یدا دبیت هنده‌ك وه‌لات دكه‌نه‌ جه‌ژن و هنده‌ك وه‌لاتێن دى ناكه‌نه‌ جه‌ژن و تێكه‌لكرنا سیاسه‌ت و مه‌زهه‌بیه‌ت و حیزبایه‌تى و به‌رژه‌وه‌ندیێن تایبه‌ت دهێته‌كرن و ئه‌ڤ جه‌ژنا ئاینى و رۆژا پیرۆز بۆ مه‌ره‌مێن خوه‌ یێن تایبه‌ت بكاردئینن و خۆشى و كه‌یف و شادیا وێ رۆژێ ناهێلن و بێ تام دكه‌ن. وه‌كو مه‌ خویندى و ڤه‌دیتى كو ل سه‌ر ده‌مێن كه‌ڤن و دێرین چاڤدێریا هه‌یڤێ دهاته‌كرن ژ لایێ فه‌له‌كناس و كه‌سانێن ب هژمارتنا هه‌یڤا و ئاسمانى د شاره‌زا و بێ ده‌زگه‌هێن پێشكه‌فتى و رۆژا دروست یا جه‌ژنێ دهاته‌ ده‌سنیشانكرن بێ مه‌ره‌مێن سیاسى و ده‌وله‌تینى, لێ نوكه‌ سه‌ره‌راى هه‌بوونا ب سه‌دان ده‌زگه‌ه و ئامێرێن چاڤدێریا گه‌ردوون و ئاسمانى دكه‌ن و ب رێژا (100%) دزانن و رۆژا جه‌ژنێ ده‌سنیشان دكه‌ن، لێ ده‌ست دهێنه‌ د ناڤ دا و یان رۆژه‌كێ به‌رى یا هاتیه‌ دانان دكه‌نه‌ جه‌ژن، یان رۆژه‌كى پشتى وانان مه‌ره‌م ژێ ئه‌وه‌ كو ب تنێ ل گه‌ل یێن مه‌زهه‌بێ دى یان ده‌وله‌تا دى نه‌كه‌ن جه‌ژن و ل ڤێره‌ هه‌یبه‌تا ڤێ رۆژێ دهیته‌ تێكدان و به‌لانس تێكدچیت و سومعه‌ت و ناڤوده‌نگێ ئاینى تێكدچیت و نامینیت و به‌رامبه‌ر ئاینێن دى ژی كێماسى په‌یدا دبیت. رۆژا جه‌ژنێ بلا ل ناڤبه‌را شیعا و سونا و وه‌لات و وه‌لاتان و مه‌زهه‌ب و مه‌زهه‌بان نه‌هێته‌ بێبهاكرن و هه‌مى ژی دزانن كا كیژ رۆژ جه‌ژنه‌ وه‌كو مه‌ ل سه‌رى ئاماژه‌ پێ كرى، بلا هه‌مى ژێكنه‌گرتنێن خوه‌ یێن سیاسى و ئاینى و مه‌زهه‌بى و جڤاكى ئابوورى بده‌نه‌ لایه‌كى و ب تنێ ئاینێ خوه‌ بگرن و ببنه‌ جهێ بێ هێزى و زه‌عیفبوونێ ل جه‌م ملله‌تێن دى و ب تنێ بلا رۆژا دروست یا جه‌ژنێ یا كو خوداى دانایى بلا پێگیریێ پێ بكه‌ن و وه‌كو دى هه‌ر ئێك ل جه و مال وه‌لاتێن خوه‌ نه‌ بلا هه‌ر په‌یوه‌ندیێن وانان دنه‌خۆش بن، لێ ده‌ستكارى دئاینێ خودایى دا نه‌كه‌ن و هه‌ر چ نه‌بیت بلا د ده‌ست نیشانكرنا رۆژا جه‌ژنێ دا د ئێك گرتى بن و ئه‌گه‌ر نه‌، دێ ل سه‌ر هه‌ر ئاینه‌كى بیت ب نه‌رێنى زڤریت. له‌وما دبێژم جه‌ژن و هه‌لكه‌فت ژی ل به‌رمه‌ به‌رزه‌كرن و بلا شیعه‌ و سنه‌ و هه‌مى مه‌زهه‌ب ب تنێ رێیا راست بگرن و بلا پێكڤه‌ و ب ئێك ده‌ست و ئێك دل پێكڤه‌ جه‌ژن و خۆشیان بگێرن و رێیا راست بگرن. له‌وما مه‌ گۆت جه‌ژن ب تنێ بلا یا موسلمانان بیت، نه‌جه‌ژنا شیعی یان یا سونیان بیت.

خالد ئه‌حمه‌د بادى

پێگیریا كوردان ب ئاینێ پیرۆزێ ئیسلامێ زۆر بهێزه‌ و ل ده‌مێن خۆش و نه‌خۆش هه‌ر كورد پێگیرى ئاینێ پیرۆزێ ئیسلامێ بوون, ل ده‌مێن دێرین ملله‌تێ كورد زۆر قوربانى داینه‌ ل سه‌ر كوردیبوون و ئیسلامبوونا خوه‌ و دیرۆكێ هه‌ر تشته‌ك تۆماركریه‌ و دیرۆك شه‌رمێ ژ كه‌سه‌كى ناكه‌ت و ئه‌گه‌ر زانا و دیرۆكنڤێس خۆفرۆش و كه‌ڤنه‌ پرست و نه‌حه‌ز نه‌بن و دیرۆكا ئیسلامێ ب وژدانانه‌ و دلسۆزانه‌ نڤێسا بیت هه‌ر تشت دیاره‌ یا كوردان بۆ ئاینێ پیرۆزێ ئیسلامێ كرى، چونكو كوردان ده‌وله‌ت و میرگه‌ه و حوكمرانیه‌ت هه‌بوون هه‌مى كرنه‌ قوربانى ئاینێ پیرۆزێ ئیسلامێ و عه‌ره‌بان چ تشت نه‌بوون و زۆر دبێ فام و نه‌زان و جاهل بوون خوه‌ كرنه‌ ده‌وله‌ت و ئیمپراتۆریه‌ت و ده‌ست ژ ئاینى به‌ردایه‌ و ب تنێ هنده‌ك ژ ملله‌تێن عه‌ره‌بان دپێگیرن ب ئایینێ ئیسلامێ، لێ ئه‌و ژى توندره‌ون ل سه‌ر عرۆبه‌تا خوه‌ هه‌میان دوژمناتیا كوردان كریه‌ و كورد ژ هه‌میان پیگیر و گرێدایترن ب خودایێ مه‌زن و قورئانا پیرۆز و ئاینێ ئیسلامێ. ل ده‌مێ رژێمێن ده‌ستهه‌لات ل عیراقێ كرى ئه‌نفال ب سه‌رێ ملله‌تێ كورد دئینان هه‌مى یان پشته‌ڤانیا خوه‌ بۆ وان بریارا دیار دكر و پاره‌ و هێز ددانه‌ عیراقێ بۆ لێدانا كوردان و دگۆت: ئه‌ڤه‌ ئیسرائیلى نه‌ و ب تایبه‌ت پارتێن ئیسلاما سیاسى كو فه‌ر بوو ئه‌وان پشته‌ڤانى ل كوردان كربا، لێ به‌روڤاژى وانان پتر دوژمناتى كرن و وانان پتر مامه‌له‌ ل گه‌ل ئیسرائیلێ دكر. ل سالا (1988) ل ئوردیگا و چادرگه‌ه و كه‌مپێن توركیا هه‌یڤا ره‌مه‌زانا پیرۆز ل ئاواران بوو مێهڤان و ل چادرگه‌ها مێردینێ ل بن پاتێ چادرا مالوێران و ل ناڤ سیمێ تێلبه‌ندكرى و ل به‌ر ره‌حما هاڤینێ و بێ كاره‌ب و ل به‌ر زێره‌ڤانیا جه‌ندرمه‌ و پۆلیسێن زالم و ل بن چاڤدێریا میت و تیم ئووزالێ و بێ هه‌مى پێدڤیێن ژیانێ و ئاڤا گه‌رم و سرا و ئازۆقێ ب كیلۆ و گراما خه‌لكێ ئاواره‌ یێ شۆره‌شگێر و موسلمان رۆژى گرتن و پتریا جاران پاشیڤ یا كرى ب نان و ئاڤه‌كێ كێم و یان ب نان و ماسته‌كى یان ب نان و چایه‌كێ و نه‌ دهێلا تشت بهێن د ناڤ كه‌مپێ دا ونه‌ د هێلا كه‌سه‌ك ژ كه‌مپێ ده‌ركه‌ڤیت و مینا زیندانا بوو. ل ناڤ كه‌مپێ دا و ب وى ئازۆقێ كێم و ب وێ ئاڤا گه‌رم و ب سرا دا خه‌لك رۆژیا خوه‌ گریت و هنده‌ك جاران سنێله‌ و گه‌نج ب دزیكیڤه‌ ژ كه‌مبێ ده‌ركه‌ڤتنه‌ وان گوندێن دۆرماندۆر دگۆتنێ گوندێن تومكێ و خورسێ و قزلته‌په‌ تا كو هنده‌ك (بۆز) ئانكو جه‌مه‌د ئینا بایه‌ ئه‌و ژى تێرا كه‌سه‌كى نه‌ دكر، هه‌روه‌سا جهێ نڤێژا نه‌بوون به‌لێ ل هه‌ر لایه‌كێ كه‌مپێ ل به‌ر سیمه‌یى مه‌ جه راست كرن و ره‌شاند و حلى كر و هه‌ر كه‌سه‌كى شه‌ملك و جلنڤێشكێن خوه‌ دبرن و نڤێژ و ته‌راویح لێ دكرن و مه‌لایێن پێشمه‌رگه‌ ژی رۆله‌كێ زۆر باش هه‌بوو د رێڤه‌برنا كاروبارین ئاینى دا ژ بانگ و كباره‌ و وه‌عز و خوتبه‌ و كارێن دى یێن ره‌مه‌زان و رۆژیگرتنێ. ئه‌ڤا ل سه‌رى مه‌ دیار كرى سه‌ره‌راى وێ زولم و سته‌م و مه‌ینه‌تێن كوردان دیتین ل سه‌ر ده‌ستێن دوژمنان و چ وه‌لاتێن ئیسلامى یان ئێكه‌تیێن زانایێن مۆسلمان یان پارتێن خوه‌ ددانن موسلمان یان شیعه‌ یان سنى یان رێكخراو و كۆمه‌لیێن ب ناڤێ ئیسلامه‌تیێ دپه‌یڤن هه‌ر چ به‌رگرى ژ وان تاوانان نه‌كرن یێن رژێمێن عیراقێ و ئیرانێ و توركیا و سووریایێ ب سه‌رێ ملله‌تێ كورد ئیناین، به‌لكو پتر بوونه‌ هاریكار و فه‌توا بۆ ده‌ردكرن و حه‌لالكرنا كوردان بۆ وان دوژمنان ددا و ده‌مێ شێخ ئه‌حمه‌د یاسینێ فه‌له‌ستینى دگۆت مه‌ نه‌ڤێت چ ئسرائیلێن دى ل شیمالێ عیراقێ دروست ببن. و ل سه‌ر ڤان هه‌مى كریارێن شاش و خراب یێن عه‌ره‌بان پتر كورد هاتنه‌ گرێدان ب ئاینێ ئیسلامێ ڤه‌ و بۆ كوردان دیاربوو كو عه‌ره‌ب و تورك و فارس نه‌ موسلمانێن ب دروستینه‌ و ب تنێ ب شكل موسلمانن و ب تنێ بوسلمانێن راسته‌قینه‌ ملله‌تێ كورده‌. بژیت كورد بژیت كوردستان.

خالد ئه‌حمه‌د بادى

بۆ قووناغا داهاتى یێ حوكمرانیێ ل عیراقا فیدرال، زۆر كار ورژدى و دلسۆزى و ئێكرێزى و ئێك په‌یامى پێ دڤێت, چونكو غه‌ریزه‌یا پێكڤه‌كاركرنا كورد و عه‌ره‌بان ل عیراقێ عه‌قلیه‌تێن شاش و دكتاتۆر دروست كرین، ئه‌و غه‌ریزا مه‌ به‌حس لێ كرى نه‌ یا خودایى یه‌، به‌لكو یا كه‌سۆكى و هه‌رێمى بوو. چیرۆكا كورد و عه‌ره‌بان ل عیراقێ زۆر یا كه‌ڤنه‌ و هه‌ر ل ده‌مێن ده‌سپێكى یێن چه‌رخ و سالێن بۆرى، ئه‌ڤ راستیه‌ دیار بوویه‌ ژ وان ژێده‌رێن دیرۆكى كو عیراق و عه‌ره‌ب پیچه‌كى د ژێكدوورن و به‌لكو ژێده‌رێن دیرۆكى پتر به‌حسێ كه‌ڤناتیا كوردستانیه‌تێ ل عیراقێ دا هه‌بوویه‌, نموونه‌ زۆرن، یێ ژ هه‌میان بهێزتر دبێژن ناڤێ به‌غدا كوردى بوو و ژێده‌رێن دى دبێژن وه‌زیرێ مستعمراتا بریتانى نامه‌ك بۆ مه‌لكێ عیراقێ نڤێسیبوو د پرتووكا (أعوام الرماد) و گۆتیێ (راسته‌ مه‌ سۆزا ده‌وله‌ته‌كا عه‌ره‌بى دایه‌ هه‌وه‌ نه‌ ئیمپراتۆریه‌ت ئه‌ڤا ل پشتى چیایێ حه‌مرینى ئه‌و كوردستانه‌)، رۆژ بۆرین و یا ئینایه‌ سه‌رێ كوردان ب ده‌هان پرتووك و فلم و سیناریۆ و تێرا بایت خلاس ناكه‌ن. قووناغێن بۆرى یێن ده‌ستهه‌لاتى ل عیراقا فیدرال بۆرین و پشتى سه‌رهلدانا پیرۆز و شه‌ڕێ ئازادیا عیراقێ، قووناغێن نووتر و گونجایتر بۆ كوردان هاتینه‌, هه‌ر چه‌ندى كا چاوا باوه‌رى ب كوره‌مارى ناهێت وه‌سا باوه‌ریا كوردان ژی ب وان عه‌قلیه‌تا یێن ده‌ستهه‌لات ل عیراقێ كرى ناهێت، چونكو یه‌ك به‌رنامه‌ و بیروبۆچوون وانان به‌رامبه‌ر كوردان هه‌یه‌، لێ سیاسه‌تا وه‌لاتێن زلهێز و جوگرافى و كه‌توارێ ده‌ڤه‌را رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست ئه‌ڤ ره‌وش و به‌روبیاڤه‌ بۆ دروست كریه‌ و ملله‌تێ كورد نه‌چاركریه‌ كو مامه‌لێ ل گه‌ل وان بكه‌ین. دیار بوو خولێن به‌ریكێ چ ره‌وش بۆ كوردان په‌یداكر، نوكه‌ فه‌ره‌ ب هه‌ستیارى و هشیارى به‌ر ب به‌غدا بكه‌ڤینه‌ رێ و جڤاته‌كێ یان به‌ره‌یه‌كێ ب هێز دروست بكه‌ین و رێنمایى ل جه‌م وى به‌ره‌یى یان سه‌ركردایه‌تیێ بۆ كاندێن كورد بچن و دیراسا ره‌وشا سیاسى و ئابوورى یا ده‌ڤه‌رێ ب هوورى بهێته‌كرن و بریار ژ جڤاتێ بده‌ركه‌ڤن و كاندیدێن مه‌ وان بریار و خالان ل گه‌ل عیراقا فیدرال به‌حس بكه‌ن ئانكو مه‌ كوردان پێدڤى ب مه‌رجه‌عیه‌ته‌كێ یه‌ كو ب تنێ به‌رژه‌وه‌ندیا ملله‌تێ كورد بپارێزن، ئانكو هه‌مى بریار و رێنمایى و خال ب به‌رنامه‌ بیت و ب تنێ وه‌كو كورد ل به‌غدا كار بكه‌ن نه‌ وه‌كو لایه‌ن و پارت. كاندیدێن مه‌ ل په‌رله‌مانێ عیراقا فیدرال زۆر دكێمن و نه‌شێن چ بریاران بده‌ن، چونكو كێمینه‌ و زۆرینه‌ یا ل سه‌ر هه‌مى ناڤه‌ندێن بریارێ ل عیراقێ زاله‌ ئه‌ڤ عه‌قلیه‌تا عیراقیان ژی هه‌ر ئه‌و عه‌قلیه‌ته‌ یا كو تۆز و گویرهه‌ كه‌فتیه‌ سه‌ر ئه‌ڤا دمینیت ئه‌وه‌ كو ئێكرێزیه‌ك په‌یدا ببیت و سه‌حكه‌ته‌ ده‌نگان و لیستان نه‌كه‌ن بتنێ سه‌یرى كوردایه‌تى و كوردستانێ بكه‌ن. په‌یاما من بۆ هه‌مى كاندیدان ئه‌و باوه‌ریا لایه‌نێ ته‌ و جه‌ماوه‌رێ دایه‌ هه‌وه‌، ل پێش چاڤ بیت و ب دلسۆزى و خه‌مخۆرى و كوردینى كار بكه‌ن و ناڤێ كوردستانا پیرۆز سپى بكه‌ن و ده‌ستان ژ پۆست و پله‌ و به‌رژه‌وه‌ندیان به‌رده‌ن و ب تنێ پله‌ و پۆست ئه‌وه‌ یا جه‌ماوه‌رێ ته‌ بته‌ڤه‌ مینیت گرێداى چونكو باوه‌رى دایه‌ ته‌. چونكو ئه‌و جهێ هوون دێ چنێ به‌ره‌یه‌كێ سه‌خته‌ و شه‌ڕ پێ دڤێت و دڤێت هوون دچه‌كدار بن ب چه‌كێ دلسۆزى و زانینێ، دا بشێن به‌رهنگاریا وان هۆڤان بكه‌ن.

خالد ئه‌حمه‌د بادى
هه‌لبژارتن ئانكو ژێگرتن، مه‌ره‌م ژێ ئه‌وه‌ كو ب حه‌زا خوه‌ و ل دووڤ به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌، لایه‌نه‌كى یان كه‌سه‌كى ب هه‌لبژێرى بۆ برێڤه‌برنا كاروبارێن روژانه‌. یان ژى ژبۆ هه‌ر ژێگرتنه‌كێ دئێَته‌ د كریارا رۆژانه‌ دا، چ پرۆسا سیاسى یان هه‌لبژارتیێ تاخى یان ژێگرتنا ده‌زگه‌هێن جۆراوجۆر. ئیدیه‌م و زاراڤێ هه‌لبژارتنان ل ڤى سه‌رده‌مى پتر بۆ پرسێن سیاسى و قانوونى و ده‌ستهه‌لاتدارى و حوكمرانیێ دئێته‌ نیاسین. هه‌ر ل ده‌سپێكا ژیانێ ل سه‌ر رویێ ئه‌ردى و دڤێ جیهانێ دا و هه‌ر دكه‌ڤندا پرۆسا هه‌لبژارتنا هاتیه‌ ئه‌نجامدان ب شێوازێن وى سه‌رده‌مى ل ناڤ پتریا ملله‌ت و وه‌لاتێن جیهانێ و ل هه‌ر وه‌لاته‌كى ب شێوازه‌ك و رێكه‌كێ هه‌لبژارتن هاتینه‌ ئه‌نجامدان ل هنده‌ك وه‌لاتان ب تنى مرۆڤێن ده‌وله‌مه‌ند هه‌لبژارتن دكرن و ماف هه‌بوو پشكداریێ بكه‌ت و ل هنده‌ك وه‌لاتێن دى، ئافره‌تان پشدكارى نه‌ دكرن و ل هنده‌ك وه‌لاتێن دى پاره‌ و ژه‌ڤى و زار و ره‌ز ددانه‌ ده‌ستهه‌لاتێ حه‌تا رێك دا بایێ پشكدارى د هه‌لبژارتنا دا كربایه‌ و ل هنده‌ك وه‌لاتان ژى دان پێدان ب پروسا هه‌لبژارتنان نه‌بوو ول هنده‌ك وه‌لاتان مه‌رجێن مه‌زن و باجێن زێده‌ ددانان دا كو وه‌لاتیێن هه‌ژار و به‌له‌نگاز شیان نه‌بانه‌ خوه‌ كاندید بكه‌ن یان پشكداریێ بكه‌ن و ده‌ستهه‌لاتدارێن وى سه‌رده‌مى كورسیكا ده‌ستهه‌لاتى، پاوان دكر بۆ خوه‌ و بنه‌مالا خوه‌ و ژئه‌گه‌رێ نه‌ ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنا ده‌ستهه‌لاتدارێن وى سه‌رده‌مى ل پتریا وه‌لاتێن جیهانێ دبوونه‌ دكتاتۆر و ئیمپراتۆر و هه‌مى داهات و خێر و خێراتێن وه‌لاتى ل بن كونترۆلا وانان دا به‌ون. ل گه‌ل بۆرینا ده‌مى و زالبوونا ره‌وشه‌نبیریێ و به‌رپابوونا شۆره‌شا ره‌وشه‌نبیرى ل جێهانێ و پێشكه‌فتنا جیهانێ بخوه‌ڤه‌گرتى ژ هه‌مى لایه‌كى ڤه‌، ژیانا سیاسى ژى ئێك ژ وان لایه‌نان بوو كو پێشكه‌فتن و وه‌رار بخوه‌ڤه‌ دیتى و سیسته‌مێ هه‌لبژارتن و ده‌نگدانێ جێ به‌جێ بۆ پتر وه‌لاتێن جیهانێ سیسته‌م و قانوونا هه‌لبژارتنا په‌یره‌وكر و پشتبه‌ستى یا خوه‌ دایه‌ بال سیسته‌مێ هه‌لبژارتنا و تاكو هه‌مى دونیا ڤه‌گرتى و بوویه‌ كه‌تواره‌كێ خورستى. وه‌كو ئه‌م هه‌مى د ئاگه‌هدار كو ل به‌ر هه‌لبژارتنێن په‌رله‌مانێ عیراقا فیدرال ل (12/5/2018) بهێنه‌ئه‌نجام دان و زۆر لایه‌ن و پارت و كه‌سایه‌تى و رێكخراو هه‌ڤركیێ ل سه‌ر چه‌ندین كورسیان دكه‌ن، هه‌لبه‌ت سیسته‌مێ هه‌لبژارتن و ده‌نگدانێ ژى مینا هه‌ر قانوون و په‌یره‌وه‌ك و سیسته‌مه‌كى وه‌رار و پێشكه‌فتن بخوه‌ڤه‌ دیتى یه‌ و ل ناڤ كومه‌لگه‌ه و ملله‌تێن جیهانێ دا هاتیه‌ په‌یره‌وكرن و به‌ربه‌لاڤ بوویه‌ و جڤاك و وه‌لاتێن جیهانێ مفا ژێ وه‌رگرتیه‌. بێ گومان سیسته‌مێ هه‌لبژارتن و ده‌نگدانا ئه‌رێنى و نه‌رێنى یێن خوه‌ هه‌نه‌ ئه‌گه‌ر كارێن ئه‌رێنى بن دبیته‌ جهێ خۆشحالیا وه‌لاتیان و ئه‌گه‌ر دنه‌رێنى بن بێ گومان دبنه‌ جهێ پۆسیده‌یى و په‌ریشانیا وه‌لاتیان و مه‌ره‌م ب ئه‌رێنى و نه‌رێنیا ئه‌وه‌ كو ل ده‌مێ چار سال بداوى دئێن پرۆسا هه‌لبژارتنا دئێنه‌ ئه‌نجامدان، خه‌لكه‌ك ب ئازادانه‌ قه‌ستا سندۆقێن ده‌نگدانێ دكه‌ن ژبۆ هه‌لبژارتنا نوونه‌رێن خوه‌ یێن راسته‌قینه‌. پرۆسا هه‌لبژارتنا چه‌ند لایه‌نه‌كا بخوڤه‌ دگریت لایه‌نێ ئێكێ ژ پرۆسا هه‌لبژارتنا كو سه‌رۆكه‌ك یان ده‌سته‌كه‌ك نوو دئێنه‌ هه‌لبژارتن بۆ برێڤه‌برنا ده‌زگه‌هێن حیزبى یان حوكمى یان سه‌ندیكا و رێكخراو كۆمه‌ل و ئێكه‌تیان بۆ برێڤه‌برنا كاروبارێن وه‌لاتیان و ئه‌نجام دانا كار و پرۆژێن باشتر و تمامكرنا كاروانێ ژیانێ و ڤه‌دیتنا رێیێن برێڤه‌برنه‌كا باشتر، چونكو هه‌ر ده‌ستهه‌لاتداره‌كێ ده‌ستهه‌لاتێ خوه‌ ب هێز دئێخیت و ب هه‌لبژارتنا شارستانیه‌ت په‌یدا دبیت و ملله‌ت پێشدكه‌ڤن و ره‌وش به‌ر ب باشتر ڤه‌ دچیت و دكتاتۆر نامینن و دبریێن. په‌یاما مه‌ بۆ خه‌لكى مه‌ ئه‌وه‌ كو كوردان سه‌نگێ خوه‌ ل عیراقێ دا هه‌بیت دا ئه‌ڤ ره‌وش و ئارێشه‌ و رێگرتن یێن ل كوردان كرین ل عیراقێ نه‌ مینن و كورد ب هێز قه‌ستا به‌غدا بكه‌ن و رێكێ ل كریارێن وان یێن دوژمنكار و كه‌شه‌فرێت بگرن. راسته‌ كێماسى هه‌نه‌ به‌لێ كه‌س ب پله‌كێ نه‌ گه‌هشتى یه‌ سه‌رێ مله‌كێ و رۆژ بۆ رۆژێ به‌ره‌ ب باشتر ڤه‌ دچیت. مافێ ده‌نگدانێ مافه‌كێ ره‌وایێ مه‌یه‌ و ب تنێ وه‌لاتى دشێت ب رێیا ده‌نگێ خوه‌ گه‌نده‌لیێ نه‌هێلێت و دادپه‌روه‌ریا جڤاكى به‌رپا بكه‌ت و خزمه‌تا وه‌لاتى بكه‌ت و ل ده‌مێ ده‌نگى دده‌ت هزر درابرد و داهاتى دئاینده‌ى دا بكه‌ت و هزر د خزمه‌تكرن و خه‌بات و قوربانى دان و به‌رسینكگرتنا دوژمنى و شه‌هید و ئه‌نفال و ده‌ربه‌ده‌رى و ئاواره‌یێ دا بكه‌ن. ده‌نگێ مه‌ گوله‌كا ژه‌هراوى یه‌ بۆ سینگێ دوژمنى و ئه‌م دشیێن ب ده‌نگێ خوه‌ ده‌ستهه‌لاتێ خوه‌ درێژ بكه‌ین و ژیێ حوكمه‌تا مه‌ ب هێز و درێژ بكه‌ین و ئاڤه‌دانكرن و پێشكه‌فتنێ بهێز بێخین و ره‌وشا ئابوورى یا هه‌رێما خوه‌ پێش بێخین.

خالد ئه‌حمه‌د بادى
دبیت مانشێتێ ڤى بابه‌تى یێ سه‌یر بیت و پیچه‌كێ ئه‌لبۆم و هه‌لبژارتن د ژێكجودا بن، لێ مه‌ره‌م ژێ ئه‌وه‌ كو ل هه‌وا هه‌لبژارتنێن ئه‌نجوومه‌نێ نشتیمانى (په‌رله‌مان) یێ عیراقا فیدرال و هه‌وا گه‌رموگۆرا هه‌لبژارتنان ده‌ستپێكر كو ل (15/4/2018) ب شێوه‌كێ فه‌رمى ده‌ستپێكرى یه‌ ل كوردستانێ و ل به‌ره‌ حه‌تا نیڤا هه‌یڤا ئه‌یارێ ئانكو گولانێ بدووماهى بهێت و هه‌مى لایه‌نێن سیاسى ب ئێكجار ده‌ست ب هه‌وا خوه‌ كریه‌ و باژێرێ دهۆكێ ب وێنێن جۆراوجۆر پڕكرى یه‌. فه‌ره‌ ئاماژێ بده‌م پرۆسه‌یێن هه‌وێن هه‌لبژارتنان ل جیهانێ و چه‌ندین نموونه‌كان بینین كو مه‌ ب چاڤێ خوه‌ دیتینه‌، یانژى مه‌ ب رێكا میدیا و خواندنا كۆڤار و رۆژنامه‌ و بابه‌تان گوه لێبوویه‌، ئه‌و ژى ل ده‌مێ هه‌وێن هه‌لبژارتنان ده‌ستپێدكه‌ن، چه‌ندین رێنما و یاسا و مه‌رج هه‌نه‌ ژبۆ ئه‌نجامدانا هه‌وا هه‌لبژارتنان و هه‌روه‌سا جهه‌ك و ده‌مه‌كێ ده‌ستنیشان كرى هه‌یه‌ بۆ هه‌وێن هه‌لبژارتنان و هه‌روه‌سا هه‌ماهه‌نگى ژلایێ به‌ربژار و قه‌وارێن پشكداربووى ژى دهێته‌كرن ل گه‌ل هنده‌ك جهێن په‌یوه‌ندیدار و شۆله‌ژێ و خودان سه‌ربۆرێن هه‌وێن هه‌لبژارتنان كو كارێ راگه‌هاندنێ بۆ وانان بكه‌ن. لێ ل وه‌لاتێ مه‌ ب شێوازه‌كێ دى كارێ راگه‌هاندنا هه‌وێن هه‌لبژارتنان دئێته‌ ئه‌نجامدان. ل ده‌سپێكێ مه‌ رێز بۆ به‌ربژارێن هێژا و خه‌باتكه‌ر هه‌یه‌، یێن هه‌مى قه‌وارێن سیاسى و داخوازا سه‌ركه‌فتنێ بۆ دكه‌ین، لێ فه‌ره‌ هه‌ماهه‌نگیه‌كا موكوم هه‌بایه‌ د ناڤبه‌را وانان دا و هنده‌ك جه بۆ هنده‌ك به‌ربژاران هاتبانه‌ ده‌ستنیشانكرن یان ژى ئه‌گه‌ر به‌ربژاره‌كى یان لایه‌نه‌كى ل جهه‌كى كارێ پرۆپاكندا خوه‌ كربایه‌ فه‌ربوو ئه‌و جه بۆ وى لایه‌نى مابایه‌ ویێ دى بۆ خوه‌ جهه‌كێ دى ده‌ستنیشان كربایه‌. یان ژى جهێن مه‌ترسى ل سه‌ر گیانێ وه‌لاتیان چ لافیته‌ و فلێكس نه‌هاتبانه‌ دانان، چونكو زۆر خه‌لك و وه‌لاتى زه‌ره‌مه‌ند بوویه‌، ژبه‌ر كه‌فتنا ستاند و بۆریێن وانان. یان ژى باخچه‌ و نیڤا جادان یان پێرویا (رصیف) نه‌ هاتبانه‌ بكارئینان، چونكو بۆیه‌رێن ترافیكێ په‌یدا دبن و باخچه‌ و دارودره‌خت ژى ب ئێكجارى خراب و پۆچه‌ل كرینه‌ و حوكمه‌ت و شاره‌وانى دێ بۆدجه‌كا دى ده‌سنیشان كه‌ت ژبۆ جاره‌كا دى چێكرنا ڤان باخچه‌ و داران و ئه‌ڤ خه‌رجیاته‌، هه‌مى دهێنه‌كرن ژلایێ حوكمه‌تێ ڤه‌ و ئه‌و قه‌واره‌ یان كاندید كارێ خوه‌ ل دووڤ قانوون ورێنمایان بكه‌ن ئه‌و گۆژمه‌ ژ لایێ حوكمه‌تێ ڤه‌، ناهێنه‌ خه‌رجكرن كو به‌لكو پرۆژه‌كێ خزمه‌تگوزارى پێ بهێته‌ دروستكرن. دیسا ب بۆچوونا من ل شوونا ب سه‌دان وێنه‌ و پۆسته‌ر و لافیتان كار هاتباكرن كو نیڤا سه‌رجه‌مى هاتبانه‌ چێكرن و ل شوونا نیڤا دى پرۆپاگندا خوه‌ ل میدیا و كۆڤار و رۆژناما و ب تایبه‌ت ل كه‌نالێن (tv) یان خه‌رجكربانه‌ ودا خه‌رجیات كێمتر بن و ژینگه‌ه ژى پاقژتر بیت و باژێرێ مه‌ ژى نه‌دبوو ئه‌لبۆم و ره‌وشا باژێرى یا ژینگه‌هێ تێك بچیت ودیمه‌نێن باژێرێ مه‌ژى كرێت ببیت. من بیر ل ڤى بابه‌تى كر، چونكو هێشتا وێنه‌ پۆسته‌ر و لافیته‌ و ئالایێن هه‌لبژارتنێن دى یێن به‌رى ڤان هه‌وان یێن ماینه‌ ب جاده‌ و كۆلان و دیوارێن باژێرێ دهۆكێ ڤه‌ و تا نوكه‌ نه‌راكرینه‌ و ترسا مه‌ د ڤێ چه‌ندێ دایه‌ كو یێن ڤان هه‌لبژارتنان ژى بهێنه‌ سه‌ر. ل دووماهیێ داخوازێ دكه‌ین قانوونه‌ك بهێته‌دانان بۆ كارێ ناڤبرى داكو پتر خه‌رجیاتێن مه‌زن نه‌هێنه‌ كرن و هه‌مى ژى ب په‌روه‌ دچیت و بێگومان ئه‌ڤ خه‌رجیاته‌ چ ژیێن قه‌وارێن سیاسى یان یێن به‌ربژار و كاندیدان بن هه‌ر ژ مالێ خه‌لكێ هه‌ژار و به‌رله‌نگازه‌. له‌وما دبێژم باژێرێ مه‌ مینا ئه‌لبۆما لێ دهێت.