عـەدنـان ئەحمەد مزووری

ناكۆكی یا د ناڤبەرا سەرۆكێ ئەمریكی (تڕەمپ)ی و سەرۆكێ ئۆكڕانی (زیلینسكی) دا چێبووی ل كۆچكا سپی، نە هەلكەفت بوو، بەلكو یا چێكری بوو، دا بۆ هەمیان دیاربیت كا سییاسەتا ئەمریكی یا دەرڤەیی، بۆ چار ساڵێن داهاتی یا چاوایە.
تڕەمپ یێ كاردكەت، دا پاڵپشتی یا ئەمریكی بۆ ئۆكڕانیایێ ڕابوەستینیت و گۆتارەكا پەسندكرنێ بۆ ڕۆسی بكاردئینیت، ب مەرەما ڤەكرنا هەڤگرێدانا ویلایەتێن ئێكگرتی دگەل هەڤپەیمانی یا ڕۆاڤای و هەلوەستێن تڕەمپی، ئاڕاستەی هەردوو گۆرەپانێن شەڕی (ئۆكڕانیا و غەززە) د گونجاینە ل گەل ڕێبازا وی، یا گرێدایی ب سەرئێخستنا یێ ب هێز ل سەر یێ لاواز ڤە، جا ل غەززە پێشنیاردكەت، كو فەلەستینی یا
ب زۆری كۆچبەركەن، ئەوا خۆ ئیسڕائیلێ نە دوێرییا ب ئاشكەرایی بێژن، سەبارەت ئۆكڕانیا، تڕەمپ زیلینسكی تۆمەتباردكەت كو ئەو «دكتاتۆرەكێ بێ شەعبییەتە»، وەكو ئەوە یێ دەست ب شەڕی كری، ئەڤە ئاخفتنەكە خۆ ڕۆسی ب خۆ ژی نەوێرن خۆ لێ بكەنە خودان.
هەمی دزانن كو ئەڤ هەلوەستێن تڕەمپی، دهەڤدژن د گەل یاسایا نێڤدەولەتی، ئەڤجا ویلایەتێن ئێكگرتی ب خۆ، ڕێكەفتنەك ل گەل ڕۆسی ئیمزاكربوو، ئێكبوونا ئەردێن ئوكڕانیا پشتی سەرخوەبوونا وێ زامن دكەت، بەرانبەری كو ژ ژێرخانەیا خۆ یا ئەتۆمی ڤەبیت، لێ وەك ڤان ڕێكەفتنا چ ڕامان نینن ل دەف تڕەمپی، جا ئەو دانپێدانێ ناكەت تنێ ب لۆژیكا هێزێ نەبیت.
د مەودایێ كورت دا، تڕامپی شیانا هەی یا وی دڤێت جێبەجێكەت، چونكی كۆماری یێن ل كۆنگرسی و دادوەرێن پارێزگار، ئەوێن د زاڵ لسەر دادگەها بلند، ل بەرانبەری سەرۆكەكێ جمهۆری یێ نوی ڕاناوەستن،
لێ تڕەمپ دێ د مەودا یێ درێژ دا سەركەڤیت؟
نڤیسەرەك (*) دبینیت كو سێ فاكتەرێن هەین دەرفەتێن وی لاوازدكەن:
ئێكەم: تڕەمپ دەسهەڵات وەرگرت ب پاڵپشتی یا نیڤا دەنگدەران و زانیاری دبێژن كو شەعبییەتا وی یا پاشڤەدهێت تا ل ژێر ٥٠٪، و سییاسەتێن وی یێن ئابۆری ل سەر دوو شەنگەستانە: یا ئێكێ زێدەكرنا ڕەسمێن گومركی نە ل بازرگانی یا نێڤدەولەتی، و یا دوویێ گەشتكرنا پشكەكا مەزن ژ كۆچبەران، و هەردو سییاسەت دێ بن سەدەمێن بلندبوونا نرخا، ل دەمێ كو تڕەمپ ژ بنەجهـ هاتە دەسهەڵاتێ ب سۆزا كێمكرنا وان و بەروڤاژی هندە كومەڵگەهێن دی، ئەمریكی دگەل تێكچوونا ئابۆری خۆش نابن.
دوویەم: ژ بلی ڕۆسی و ئیسڕائیلێ، تڕەمپی چ هەڤپەیمانێن نێڤدەولەتی نینن و د دەمەكێ كێم دا نێزیكترین هەڤسویێن خۆ كو كەنەدایە ژ خۆ كر و ل گەل هەڤپەیمانێن خۆ یێن ئەوڕۆپی نەخۆشكر و ژبەر خراببوونا پەیوەندی یێن دەرڤەیی دێ خەملاندنەكا ئابۆری یا گرانبها كەفتە لسەر كۆمپانییێن ئەمریكی، جا ویلایەتێن ئێكگرتی نەشێن بەردەوام بن. ب دەسڤەئینانا مفایێن ئابۆری یێ جیهانی ل دەمێ كو یا كاردكەت بۆ وێرانكرنا وی سیستەمێ خۆ پێڤە دگریت.
سێیەم: تڕەمپ یێ ڤێ هەمیێ دكەت د سییاسەتا دەرڤەیی دا، ل دەمێ كو دیمەنێ ناڤخۆیی د ڕەوشەكا ئاڵۆز دا دژیت، جا یێ فەرمانبەرێن میری ب ژمارەیێن مەزن ژكاردكەن ب بەهانە یا كێمكرنا خەملاندنا و ئەڤە وێ دگەهینیت كو ڕێڤەبەریا تڕەمپی شێوازەكێ ڕویبڕویبوونێ ب خۆڤەدگریت چ ل ناڤخۆ و چ ل دەرڤە.

(*) ئەو نڤیسەر ئەڤە یە: د. ئەحمەد كۆرۆ/ ویلایەتێن ئێكگرتی یێن ئەمریكی. مامۆستایێ زانستێن سییاسی
ل ویلایەتێن ئێكگرتی.

عـەدنـان ئـەحمەد مـزووری

ل كەسێ ناهێتە ڤەشارتن، كو جیهان هەمی یا ل بەرانبەر بەرهنگاری یەكا مەزن، ئەو ژی گوهۆرینا سەقایە، ئەوا بوویی مەتڕسیەك گەفێ ل خەلكێ جیهانێ دكەت و پێخەمەت ڕویبڕویبوون ژ ڤێ دیادەیا مەتڕسیدار، گەلەك پێنگاڤ هاتنە ل سەر ئاستێ دەولەتان هاڤێتن.
ئێك ژ وان پێنگاڤان، ڕێكەفتنا سەقایە، ئەوا ویلایەتێن ئێكگرتی ژی ل سەر ئیمزا كری ل دەمێ ئۆبامای، لێ وەسا دیارە كو ئەڤ ڕێكەفتنە، وەكی یارییەكێ لێ هات، د دەستێن هەر سێ ڕێڤەبەری یێن پشتی ئۆبامای هاتینە كۆچكا سپی.
ل ماوەیێ سەرۆكاتیا خۆ یا ئێكێ‌، تڕامپی ب لەز ڤەكێشانا وەڵاتێ خۆ ژ ڕێكەفتنێ ڕاگەهاند، سەرەڕای كو ڕێڤەبەری یا بەری وی ئاهەنگ گێڕابوو ب ئیمزاكرنا ڕێكەفتنێ، و جۆن كێری وەزیرێ دەرڤە یێ ئۆبامای، دەمێ چوویە پاریس، دا ڕێكەفتنێ ئیمزا كەت نەڤیا خۆ دگەل خۆ بر و دانا پێشیا خۆ ل سەر مێزێ، د دیمەنەكی دا، ئاجانسێن نووچەیان ڤەگوهاست.
و مەبەست ژ دانانا نەڤیێ ل سەر مێزێ، ئەوبوو كو ئەڤ ڕێكەفتنە گرێدای نەوەیێن داهاتی نە، و ئەڤە بتنێ بەسە كو
ڕێكەفتن ب بیت جهێ پێگیریێ و ڕێزێ ژ لایێ هەمی دەولەتێن ئیمزا ل سەر كری.
و دەمێ ڕێڤەبەری یا سەرۆك بایدن هاتی، ژ بڕیارا ڤەكێشانێ لێڤەبوون و ویلایەتێن ئێكگرتی ڤەگەڕاندەف جهێ وێ، و بۆ هەمیان ڕۆنبوو كو ڕێڤەبەری یا نوی نیازەكا هەی كو پێگیر بیت ب ڕێكەفتنێ، و ژ نیشانێن وێ نیازێ ئامادەبوونا بایدن بوو ل كۆنگرێ سەقای ل مسرێ، و بەخشینا كوژمەكێ پارەی بۆ ئەفریقیا، ژ بۆ چارەسەركرنا دەرئەنجامێن گوهۆڕینێن سەقای ل كیشوەرێ.
لێ بەختی نەڤیا كەیفا جیهانێ درێژ بیت، ب ڤەگەڕیانێ و پێگیریێ، چونكی چاوا تڕەمپ بۆ جارا دویێ، هاتە د كۆچكا سپی ڤە، ئەو دوبارەكر یا جارا ئێكێ كری و جارەكا دی ڤەكێشانا وەلاتێ خۆ ڕاگەهاند!
وەك بەهانە بۆ بڕیارا خۆ، گۆت كو چین یا بەردەوامە د پیسكرنا سەقایێ جیهانێ دا، ب پیشەسازی یێن خۆ یێن مەزن و ئەو نەشێت پیشەسازی یێن وەلاتێ خۆ زەمكەت، ب یا ڕێكەفتن دسەپینیت، ئەڤەیە یا تڕەمپی گۆتی و ئەو قەت نەبەهانە یە بۆ دوبارەكرنا ڤەكێشانێ، چونكی یا باشتر ئەوە كو جیهان كاركەت ل سەر پێگیریا چینێ ب خالێن ڕێكەفتنێ، نەك ب ڤەكێشانێ.
ئاژانسا نۆچەیان یا فەڕەنسی، ڕاگەهاند كو دەسهەڵاتێن تایلەندی (٢٥٠) قوتابخانە ل بانكۆكا پایتەخت دائێخستن، ب سەدەما ئاستێن بلند یێن پیسبوونا بای، ئاژانسێ گۆت ژی، كو دەسهەڵاتان ب ملیۆنان ئاكنجی پاڵدان كو د ماڵێن خۆ ڤە كاركەن، ژ ئەگەرێ پیسبوونێ ب خۆ یا ئەڤە ژ سالا ا ٢٠٢٠ نە گەهشتیە ڤی ئاستی.
ئەڤە ل هەیڤا چوویی بوو، پشتی وێ ب چەند ڕۆژان ئاژانسا نووچەیێن ئەنەدۆلێ، ژ كاترین ڕاسل سەرۆكا ڕێكخراوا «یۆنیسێف» ڤەگوهاست، كو باهۆز و لەهی بوون سەدەما نەچوونا (٢٥٠) ملیۆن زارۆكان بۆ قوتابخانەیێن خۆ ل سالا ٢٠٢٤، ب ڕێژەیا زارۆكەكی ژ هەر حەفت زارۆكان ل جیهانێ.
ئەڤە ژی تنێ دو نموونەنە، ل سەر ئەوا جیهان تووشی دبیت، ژ بەر گوهۆڕینێن سەقای، ژ ئەنجامێ پیسكرنێ ل سەر ڕویێ ئەردی، دەولەت ژی سەرقالی هەڤڕكیێ نە، و چ پێ نەڤێت، دەمێ یێن مەزن ب نافئێك دكەڤن، یێن بچویك بەرپێیا دچن!