په‌روین ره‌مه‌زان دۆسكى
گومان د ڤێره دا نینه كو بۆ دیاركرنا هه‌ر ده‌وله‌ته‌كێ ل جڤاكێ نێڤده‌وله‌تی، فشاره‌كا مه‌زن دروست دبیت ل سه‌ر هندێ كو ده‌وله‌ت حه‌ز بكه‌ن هه‌لوێستى خوه دیار بكه‌ن ل به‌رامبه‌ر سه‌رۆكایه‌تیا هه‌رێمه‌كێ.
چونكى دروستبوونا هه‌ر ده‌وله‌ته‌كا نوو ئه‌وێ دگه‌هینیت كو كیانه‌كێ نوو سه‌ربخوه دروستبوویه. هه‌روه‌سا دروستكرنا سیسته‌مه‌كێ سیاسى قانوونى یێ نوو ب مه‌به‌ستا پیاده‌كرنا ماف و ده‌سه‌ڵاته‌كا نێڤده‌وله‌تی بۆ به‌رهه‌مئینانا به‌رژه‌وه‌ندیێن وان یێن تایبه‌ت و بێگومان ب شێوه‌یه‌كى ئه‌رێنى یان نه‌رێنى كارێگه‌رى دبیت ب سه‌ر ماف و به‌رژه‌وه‌ندیێن ده‌وله‌تێن دیتر.
هۆسا هه‌لوێستى ده‌وله‌تان ل به‌رامبه‌ر راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا نوو دهێته گوهۆرین، ژ به‌ركو ئه‌و هۆسا هزر دكه‌ن كو كارێگه‌ریه‌كا نه‌رێنى یا هه‌ى، ب تایبه‌ت به‌رژه‌وه‌ندیێن وان دا نینه.
هه‌ر ده‌وله‌ته‌كێ دو هه‌لوێست هه‌نه، ئه‌و ژى یان دانپێدانه ب كیانه‌كێ نوو و سه‌ره‌ده‌ریكرن ل گه‌ل وه‌ك ده‌وله‌ت یان ره‌تكرنا دانپێدان و سه‌رده‌ریكرنێ دگه‌ل دا نه‌كه‌ن.
هه‌رێما كوردستانێ پشتى كو ریفراندۆم ئه‌نجامداى، ل جیهانێ دا گه‌له‌ك ده‌نگڤه‌دا و ب تایبه‌ت ل ڤێ بارودۆخێ دوژوار دا نێچیرڤان بارزانى بوو كو د هه‌مى راگه‌هاندنان دا دیار بوو، بۆ هندێ كو مافێ كوردان وه‌ربگریت و هه‌روه‌سا ئه‌و شه‌رێ پشتى ریفراندۆمێ دروستبووى، رابگریت.
بگره ژ دانوستاندن ل گه‌ل جڤاكێ نیڤده‌وله‌تى و به‌غدا و هه‌روه‌سا ل گه‌ل وه‌لاتێن هه‌ڤسوى، و هه‌مى شیانێن خوه بكاردئینان كو ره‌وشێ ئارام بكه‌ت.
وه‌كو دبینین پتریا وه‌لاتێن جیهانێ په‌سنا نێچیرڤان بارزانى كرینه كو ببیته سه‌رۆكێ هه‌رێمێ، ژبه‌ركو ئه‌زمۆنه‌كا دوور و درێژ هه‌یه ل سه‌رۆكایه‌تیا وه‌زیران ل هه‌رێمێ و سه‌ره‌ده‌ریكرنا وى ل گه‌ل پتریا وه‌لاتان. هه‌روه‌سا شاره‌زایا وى د دانوستاندن و دبلۆماسیه‌تێ دا و ئاستێ ره‌وشه‌نبیریا وى یا بوویه ئه‌گه‌رێ هندێ كو وه‌لاتێن دى ژى په‌سنا وى بكه‌ن و په‌یامێن پیرۆزباهیێ رابگه‌هینن.
نێچیرڤان بارزانى هه‌تا نها پێنگاڤێن باش هاڤێژتینه، ب تایبه‌ت ژ لایێ خزمه‌تگوزاریان وه‌كو په‌روه‌رده و ساخله‌میێ و ئاڤ و كه‌هره‌با.
هه‌روه‌سا ژ لایێ پاراستنێ و ئیمناهیێ ڤه باشتر بوویه ژ پتر ژ جهێن دى یێن عیراقێ و گه‌له‌ك كۆمپانى ده‌ست ب كاركرنێ كرینه و بازرگانیێ دكه‌ن و گه‌له‌ك قونسولخانه ل هه‌رێمێ هاتینه‌ڤه‌كرن.
هه‌تا سالا 2003 بوو كو رژێما به‌عس حوكمرانى دكر و پشتى ڤى ده‌مى ژى حوكمه‌تا عیراقێ ڤیا كو دیمۆكراسیه‌تێ بكاربینیت و یه‌كسانیێ د ناڤبه‌را كورد و عه‌ره‌بان دا، دروست بكه‌ت. لێ مه دیت كو سه‌ركه‌فتن نه‌ئینا و هزرا شۆفینیه‌ت و ده‌ره‌جه‌دوبوونا كوردان هه‌ر به‌رده‌وام بوو و هه‌روه‌سا نه‌هنارتنا بۆدجه‌ى ژ لایێ به‌غدا ڤه، گه‌له‌ك كێشه بۆ هه‌ڤوه‌لاتیان دروستكرن، لێ ئه‌م دبینین كو نێچیرڤان بارزانى هه‌رده‌م ڤیایه دانوستاندن دگه‌ل وه‌لاتێن ئورۆپا و نه‌ته‌وێن ئێكگرتى بكه‌ت، هه‌روه‌سا ل گه‌ل سیاسه‌تمه‌دارێن به‌غدا دیالۆگێ بكه‌ت و وان ئاریشان چاره‌سه‌ر بكه‌ت.
نووترين نووچه
- لەیلا قاسم نموونەیا بلند یا ئافرەتا كوردە كو دیرۆك بۆ خوە و گەلێ خوە دروستكر
- سەرۆك بارزانی پێشوازی ل سەرۆك كۆمارێ ئیراقێ كر
- ئەم ل ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ، ب هاریكاریێ و پێكڤەكاركرنێ، دشێین خزمەتێن گەلەك باشتر بكەین كو پاشەڕۆژ بۆ مە هەموویان باشتر بیت
- بۆ پاراستنا ئاسایشا خۆراكی، پێدڤییە پشتبەستنێ ب كەرتێ چاندنێ بكەین و ببیتە ژێدەرەكێ داهاتی ژی
- سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ و سەرۆك كۆمارێ ئیراقێ دوپاتیێ ل چارەسەكرنا كێشەیان دكەن
- زڤڕین بۆ دستووری و دانوستاندن و تێگەهشتن باشترین رێكێن چارەسەركرنا كێشەیانە
- سەرۆك بارزانی پێشوازی ل دەستەیا سەرۆكایەتییا جڤاتا نیشتمانییا كورد ل سووریێ (ئەنەكەسە) كر
- نێچیرڤان بارزانی: سەرەدانا مە بۆ ئیرانێ دەستپێكەكا نوویە بۆ پەیوەندیێن هەولێرێ و تەهرانێ
- سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ ل گەل سەرۆكێ پەرلەمانێ ئیرانێ كۆمبوو
- سەرۆكێ هەرێمێ و وەزیرێ بازرگانییا ئیراقێ پرسا بازرگانیكرنێ ل گەل ئیرانێ گەنگەشە كر
په‌رۆین بیری
رێكه‌فتنا سیاسى بۆ پێكئینانا حوكمه‌تێ
په‌روین ره‌مه‌زان دوسكى
نێچیرڤان بارزانى، سه‌رۆكێ هه‌رێمێ بۆ پێكئینانا حوكمه‌تێ ل گه‌ل هه‌مى لایه‌نێن سیاسى دانوستاندن ئه‌نجام دا، ب تایبه‌ت ل گه‌ل یه‌كێتى نێشتیمانى كوردستان، چونكى د ناڤ پارتێن سیاسى ل هه‌رێما كوردستانێ، ژبلى پارتى دیمۆكراتى كوردستان، یه‌كێتى نێشتیمانى كوردستان هێزه‌كا چه‌كدار هه‌یه، كو به‌رگرى ژێ ئاخ و نێشتیمان دكه‌ت، و هه‌روه‌سا پارته‌كا كه‌ڤنه كو سه‌رده‌ستێ جه‌لال تاله‌بانى هاتیه دروست كرن، ئه‌و رێكه‌فتنا سیاسى د ناڤبه‌را هه‌ر دو پارتێن سیاسى ل هه‌ژده ماددا پێكهاتبوو كو لێ ب مخابنى ڤه یه‌كێتى ل سه‌ر رێكه‌فتنناما سیاسى یا خوه نه‌ما، ل ڤێ رێكه‌فتننامێ دا به‌حس ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ هاتیه‌كرن كو پشتى پێكئینانا حوكمه‌تا هه‌رێمێ پارێزگاره‌ك بۆ كه‌ركووكێ بهێته ده‌ستنیشان كرن، لێ هۆسا دیاره د ناڤ مالا ئێكه‌تى دا كێشه‌یێن ناڤخوه‌یى هه‌نه و ئێك ده‌نگ و ئێك بریار نینه و هه‌ر ئێك ل دووڤ بۆچوون و بریارێن خوه هه‌لویست دكه‌ت و ئه‌ڤه دبیته ئه‌گه‌رێ لاوازبوونا پارتا وان و ئه‌گه‌ر نه‌شێن ئێكودو متقاعد بكه‌ن ل سه‌ر بریاره‌ك كو هاتیه ده‌ستنیشانكرن و هه‌روه‌سا رێكه‌فتنه‌كا سیاسى ژى هات بیته ئه‌نجامدان و هاتیه ئیمزاكرن ل ناڤبه‌را وان و پارتى دیمۆكراتى كوردستان، هۆسا دیاره هنده‌ك ده‌ستێن ده‌ره‌كى هه‌نه كو مایتێكرنێ ل بریارێن یه‌كێتى دا دكه‌ت كو ناهێلێن، یه‌كێتى بریاره‌كا دروست بده‌ت، ئه‌ڤه ژى كاره‌ساته‌كه بۆ هه‌مى ملله‌تێ كورد، ڤێت كه‌سانێن نێشتیمانپه‌روه‌رێن یه‌كێتى كار بكه‌ن بۆ به‌رژه‌وه‌ندیا ملله‌تێ خوه و رێكه‌كێ په‌یدا بكه‌ن كو كێشه‌یێن ناڤخوه‌یی یا خوه و ئه‌و دوبه‌ره‌كى و لێك تێنه‌گه‌هێشتنا د ناڤبه‌را خوه دا چاره‌سه‌ر بكه‌ن، به‌رى رێكه‌فتنه‌كا سیاسى ئه‌نجام بده‌ن. چونكى ئه‌و رێكه‌فتنه گرێدایى ب ژیارا خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ یه، و هه‌روه‌سا ئاسایش و ئارامیا سیاسى دهێته دى و كارێگه‌ریا خوه یا هه‌ى ل سه‌ر ره‌وشا بازارى و ئابوورى یا هه‌رێمى و دێ رێگریێ كه‌ت ل سه‌ر دروستبوونا دوئیداره‌یى ل كوردستانێ. هه‌روه‌سا سروشتێ جۆرێ سیاسه‌تكرنێ ل كه‌ركووكێ، ب جۆره‌كێ مه‌ترسیداره و یه‌كێتى ب تنێ نه‌شێت كارتێكرنێ ل سه‌ر ره‌وشا كه‌ركووكێ بكه‌ت، كه‌ركووك یا هه‌مى كوردانه و ناچێبیت یه‌كێتى شۆفینیه‌تێ بكاربینیت و بیێ هاریكاریا پارتى دیمۆكراتى كوردستان دێ ره‌وشا كه‌ركووكێ رۆژ بۆ رۆژ خراپتر دێ لێهێت. یه‌كێتى به‌رپرسیاره ژ هه‌ر رووداوه‌كێ ب سه‌ر كوردان هاتیه ب تایبه‌ت 16 ئوكتوبه‌رێ كو ئه‌ڤه زه‌نگه‌كێ مه‌ترسیداره بۆ سه‌رژمێریكرنێ ل سالا 2020 ێ عیراقێ. دڤێت پارتى نها پاشڤه ب به‌لگه كار بكه‌ت و بۆ پاشه‌رۆژا هه‌رێما كوردستانێ كۆمبوون و رێكه‌فتننامان گرێبده‌ت و ئه‌ڤه ژى بلا بزانیت كو ئازادى و دیمۆكراسى بهایه‌كێ زۆره كو دڤێت بده‌ت، ل راستى دا گۆتنا دیمۆكراسیه‌ت و ئازادى زۆر ب ساناهیه لێ ب كریار زۆر زه‌حمه‌ته، رێكه‌فتن ل گه‌ل هه‌موو لایه‌نان و پره‌نسیپ و چاره‌سه‌رى و ستراتیژیه‌ته‌كا درێژ خایه‌ن دڤێت.
ساخله‌میا هه‌رێمێ و دختۆرێن سیاسه‌تێ!
په‌روین ره‌مه‌زان دۆسكى
ل ڤان دووماهیان پێشانگه‌ها نیڤه‌ده‌وله‌تى یا ده‌رمانان ل هه‌ولێرا پایته‌خت هاته دانان ل ژێر چاڤدێریا سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ رێزدار نێچیرڤان بارزانى كو دێ بیته سه‌رۆكێ هه‌رێمێ، گه‌له‌ك خالێن فه‌ر دانان ل سه‌ر په‌یڤان وهه‌روه‌كو كه‌رمكرى كو هه‌بوونا ئیراده‌كا ب هێز یا حوكمه‌تێ بۆ به‌رپێدان و چاكسازیێ د كه‌رتێ ساخله‌میێ، گه‌شتوگوزار، كه‌رتێ گشتى دا بێ به‌رامبه‌ر و چو جوداهى د ناڤبه‌را هه‌مى هاوه‌لاتیان دا نه كریه. سه‌ره‌راى هه‌بوونا قه‌یرانێن مه‌زن و لاوازكه‌تنا ئابوورێ هه‌رێما كورستانێ، كێ باوه‌ر دكر كو هه‌ولێر دێ عافیه‌تا مینا جاران زڤریته ڤه و هه‌مى وه‌لاتێن جهیانێ و رێكخراو و لایه‌نێن ره‌سمى و نه ره‌سمى و نیڤده‌ولى قه‌ستا وێ كه‌ن؟ هه‌ر وه‌سا نێچیرڤان بارزانى ژى د گۆتارا خوه دا چه‌ند ئاماروتومار خۆیاكرن جهێ سه‌رسۆرمانێ بوون كو رێژا نه‌خۆشخانه‌یێن حكومى ژ 26 بووینه 76 و بنگه‌هێن ساخله‌میێ ژ 78 بووینه 967. رێژه‌یا قه‌ریۆلێن نه‌خۆشان ژ 3731 بلندبوویه بۆ 7805، هۆلێن نشته‌رگه‌ریان ژ 45 زێده‌بووینه بۆ 252، ژماره‌یا نۆشدارن ژ 826 بووینه 6814 و ده‌رمانخانه ژ 48 بووینه 1236، كه‌رتێ تایبه‌ت ژى 47 نه‌خۆشخانه ل هه‌رسێ پارێزگه‌هان هه‌ولێر و دهۆك سلێمانیێ هه‌نه. ئه‌ڤجا گرنگیدانا ڤى كه‌رتى وه‌كو ئه‌ركه‌كێ سه‌ره‌كى ل ناڤ حكومه‌تا مه دا دهیته دانان و رۆژ بۆ رۆژ ساخله‌می و نۆشدارێن كوردستانێ ڤه‌كۆلینێن باشتر و ئه‌زمۆن و تاقكرنێن نووتر دا دچن، ژ به‌ر هاتنا خه‌لكه‌كێ زۆر ژ ئاواره و په‌نابه‌ران و مشه‌بوونا رێژا مرۆڤان، هه‌ژى وێ یه‌كێ بوو كو حوكمه‌ت ژى ل ڤى ئاستى سه‌رده‌ریێ د گه‌ل دا بكه‌ت، هه‌روه‌سا خه‌مساریا حوكمه‌تا عیراقێ ژى خۆیا بوویه كو د تانێ نه‌هاتیه و به‌لكو پتر ئاسته‌نگ دانایه به‌ر و ئه‌و هه‌ره‌شه‌یێن ژناڤبرنا هه‌رێمێ دكرن، ل وى دۆخى سه‌خت و نه‌خۆش، نه ژ حیكمه‌ت و سه‌رده‌ریێن حه‌كیمانه یێن چو وه‌لاتان بوو، به‌لێ هه‌كه ئه‌و ئیرادا ب هێز یا كوردستانێ و سه‌رۆك وه‌زیران نه‌با، كه‌س نه دشیا خوه ل به‌ر بگریت، سه‌ر هندێ را ئه‌ڤ كه‌رته پێشكه‌فت و هه‌روه‌كو جه‌نابێ وى ئاماژه ژى پێ ئه‌داى كو زێدبوونا رێژا نه‌خۆشخانه‌یێن حكومى و تایبه‌ت ژى و به‌رفره‌هبوونا تایبه‌تمه‌ندى و بسپۆریێن جۆره و جۆر یێن ساخله‌مى، ڤه‌كرنا سه‌نته‌ر و كۆمه‌لگه‌هێن ساخله‌مى و كلینیكێن هه‌ڤچه‌خ، و نووترین ئامیره و ته‌كنۆلۆجیا و چاره‌سه‌ركرن، زۆربه‌ى نه‌خۆشی ل هه‌رێما كوردستانێ هاتنه كونترۆلكرن، هه‌روه‌سا ده‌رمانێن ب كوالتی و هه‌مه‌جۆریا خواندنێ و بسپۆرى، هه‌مى نیشانا به‌ره پێشڤه‌چوونا به‌رده‌وامن یا ساخله‌میا كوردستانێ ئه‌ڤه ژى بوویه هۆیێ وێ ئێكێ بوو كو عیراقی ژى كوردستانێ وه‌كومالا خوه یا چاره‌سه‌ریێ بزانن. ئه‌ڤ گۆتنانه هه‌موو راستن و ئه‌م یێن دبینین، یا گرنگتر و گشبینتر بۆ هیڤی و ئۆمێدێن هه‌ڤوه‌لاتیان ئه‌وه كو جه‌نابێ وى ته‌كه‌زى ل به‌رده‌وامبوونا ڤى جۆره چالاكیێ كر كو ببیته بۆ سالانه، كو به‌رهه‌مدار بیت ل سه‌ر ئاستێ ده‌ڤه‌رێ و راسپارده و ئه‌نجامێن باشتر هه‌بن و سیسته‌مێ حوكمه‌تا هه‌رێمێ سه‌ركه‌فتى بین د دابینكرنا باشترین خزمه‌تگوزارى و ساخله‌میه‌كا باش بۆ هه‌مى هه‌ڤوه‌لاتیێن هه‌رێمێ.
په‌یوه‌ندیێن هه‌رێمێ و ئه‌مریكا
په‌روین ره‌مه‌زان دوسكى
ئه‌وله‌هى و ئارامى ل هه‌رێما كوردستانێ یا بوویه جهێ باوه‌ریا گه‌له‌ك وه‌لاتان و جیهانێ، كونسولگه‌رى و نڤێسینگه‌هێن بالیۆزخانه و ب نوونه‌راتیێن خوه ل هه‌رێمێ هاتینه ڤه‌كرن و هه‌روه‌سا هاندانا كۆمپانیایان و سه‌رمایه‌گوزارى د وارێن جودا جودا دا ل هه‌رێما كوردستانێ و پێكڤه‌ژیانا ئاشتیانه د ناڤبه‌را نه‌ته‌وه و ئایین و سیاسه‌ته‌كا حه‌كیمانه ب رێیا پارتى دیمۆكراتى كوردستان ئه‌نجامدایه و هه‌وره‌سا به‌رده‌وامه ل سه‌ر هندێ ئارامیێ بۆ هه‌ڤوه‌لاتیێن عه‌ره‌ب و كلدان و سریان ئاشۆرى و توركمان كو ل ناڤچه‌یێن جوداجودایێن عیراقێ ڤه ل ترسا تیرۆرێ، په‌نا بۆ هه‌رێما كوردستانێ ئیناینه، به‌رهه‌ڤ بكه‌ت. سه‌روك وه‌زیرێن هه‌رێما كوردستان، هه‌ر ده‌م گرنگیێ ب په‌یوه‌ندیێن د ناڤبه‌را ده‌وله‌تان دده‌ت كو بشێت په‌یوه‌ندیێن چاك و باش د ناڤبه‌را هه‌رێما كوردستانێ و وه‌لاتێن زلهێز دا، بهێزتر لێ بكه‌ت. جێگرێ سه‌رۆكێ ئه‌مریكا مایك پێنس ل رۆژا 25/4/2019 په‌یوه‌ندیا ته‌له‌فۆنى هه‌بوو ل گه‌ل سه‌رۆك وه‌زیرێن هه‌رێما كوردستانێ، نێچیرڤان بارزانى كو كوچكا سپى سه‌باره‌ت ئاخفتنێن وان به‌لاڤ دكه‌ت، جێگرێ سه‌رۆكێ ئه‌مریكا مایك پێنس جه‌خت ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ دكه‌ت كو ئه‌مریكا پالپشتیا ڤه‌گه‌ریانا ئێك ملیۆن ئاوارێن عیراقێ دكه‌ت كو بچنه سه‌ر مالێن خوه، ئه‌وێن كو ل شه‌رى داعش مالێن خوه ب جه هێلاینه. مایك پێنس، ده‌ستخۆشیێ ل سه‌رۆك وه‌زیرێن هه‌رێما كوردستان كر، بۆ دابینكرنا ژڤانێ مانه‌ڤه‌یا ئاواره‌یێن سڤیل، هه‌تا نها گه‌له‌ك رێكخراوێن هاریكاریێ ژلایێ ئه‌مریكا هاتینه بۆ هندێ كو هاریكاریا وان ئاواره و په‌نابه‌ران بكه‌ن و هه‌روه‌سا خه‌لك و حوكمه‌تى هه‌رێما كوردستانێ هه‌ر ده‌م بۆ حه‌واندن و پاراستن و پێشكێشكرنا خزمه‌تگوزاریان بۆ ئاوارا و په‌نابه‌ران چ پێدڤى بیت، كریه و دلسۆزیا خه‌لكێ كوردستانێ بۆ وان ئاواران و په‌نابه‌ران هه‌ر ده‌م جهێ رێز و رێزگرتنێ یه. سه‌ره‌دانێن نێچیرڤان بارزانى، سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێما كوردستان، بۆ وه‌لاتیێن ده‌ره‌ڤه و ده‌وله‌تێن زلهێز و ب دیبلوماسیه‌ت ل گه‌ل ده‌وله‌تێن ده‌ره‌ڤه بۆ چاره‌سه‌ركرنا كێشه‌كان د وان سالانه دا، بوو جهێ باوه‌رى و متمانێ ژلایێ ده‌وله‌تان ڤه و بوو ئه‌گه‌رێ هندێ كو نها ل هه‌ولێرا پایته‌خت زۆرتر ژێ (40) كونسولخانه هه‌بن، ب تایبه‌ت كونسولخانا ئه‌مریكى كو مه‌زنترین كونسولخانه‌یه كو به‌رێ بنیاتا ئاڤاهیێ، ل سه‌ر ده‌سه‌لاتا نێچیرڤان بارزانى هاتبوو ڤه‌كرن. نێچیرڤان بارزانى ب رێیا دیبلۆماسیه‌تێ شیا هه‌رێما كوردستانێ ژ گه‌له‌ك ئاسته‌نگ و قه‌یرانان ده‌رباز بكه‌ت و سه‌رۆكاتى چه‌ندین كابینێن حوكمه‌تى هه‌رێمێ ب سه‌ربلندى ئه‌نجام بده‌ت. سیاسه‌تا دانوستاندن و دیبلۆماسیه‌تا نێچیرڤان بارزانى وان سالانه، باشترین په‌یوه‌ندى ل گه‌ل وه‌لاتێن ئێكگرتیێن ئه‌مریكا دروست كر كو بهێزترین په‌یوه‌ندى بۆن د ناڤبه‌را وان دا و ژبه‌رهندێ ژى چو جاران كورد ب تنێ نه‌هێلان ژێ شه‌رێ داعش و بۆدجه‌یه‌ك ژى بۆ پێشمه‌رگان ته‌رخان كربوو كو بشێن پتر هاریكاریا پێشمه‌رگه‌هێن مه‌یێن قه‌هره‌مان بكه‌ن.
پاریزگاریا ژینگه‌هێ و به‌رده‌وامبوون
په‌روین ره‌مه‌زان دۆسكی
ژینگه‌هپاریزی واره‌كی زۆر گرنگه د ڤی سه‌رده‌می دا، كو نه ب تنێ په‌یوه‌ندی ب ژیانا به‌ره‌بابێ ئه‌ڤرۆ هه‌یه، به‌لكو درێژ دبیته‌ڤه بۆ پاشه‌رۆژه‌كا نێزیك و دوور و ژیانێ به‌رباه‌بێن داهاتی دیار دكه‌ت، ل ده‌مه‌ك دا هێزا تایبه‌تا زێره‌ڤانیێ هه‌یه بۆ پاراستنا ژینگه و دارستان و هه‌روه‌سا ب قانوونا كارێن ریكخراو و راڤكرن و كوشتنا ئاژه‌ل و بالنده و برین و سوتانا دارستانان و پیسكرنا سه‌رچاڤه‌یین ئاڤا رووبار و جۆكان هاتیه قه‌ده‌غه‌كرن و به‌رده‌وام رووبروویێ سه‌وزایی د ناڤ باژار و باژاكان و ده‌وروبه‌ران دا زۆر دبیت. رێنمایێن تایبه‌ت ڤێت بده‌ینه كارگه‌هان و بێخینه ژێر چاڤدێریێ. هه‌م ل واری ساخله‌میێ و هه‌م ل واری ژینگه‌هپاریزیێ و دڤیت ئه‌و كیماسیێن د ناڤ ژینگه‌هپاریزی دا هه‌نه چاره‌سه‌ر بكه‌ین، بۆ نموونه:
ستانداردكرنا قانوون و رێنما و رێكارێن ژینگهپارێزیێ ل سه‌ر بنه‌مایێن ستانداردێن جیهانێ.
به‌رزكرنا سزا و رێكاریێن قانوونان هه‌مبه‌ر سه‌رپێچیكرن ل هه‌موو سیكته‌ره‌كان و راوكرنا ئاژه‌لان و بریندار و دارستان و پیسكرنا ئاڤێ.
ده‌ركرنا قانوونا یان بریاره‌ك كو هه‌می خودان ملك و دوكان و ماركێت یان هه‌ر به‌رژه‌وه‌ندیه‌كا دی، ل وان جۆرانه بهێته نه‌چاركرن، دار و كه‌سكاتی و گول و گولزار بهێنه پاراستن و سه‌رپه‌رشتیكرن.
دووڤچوون بهێته‌كرن بۆ پرۆژه‌یێن كه‌سكاتیێ د ناڤ باژار و بارێژكان دا.
نێچیرڤان بارزانی، سه‌رۆك وه‌زیرێ هه‌رێما كوردستانێ د گۆتارا خوه دا به‌حسێ پاراستنا ژینگه‌هێ دكه‌ت و دبێژیت: هندی ژینگه‌ه پاقژ بیت مه‌ترسی ل سه‌ر ژیانێ كێمتره و ئه‌گه‌ر ژی ژینگه‌ه پیس بیت، مه‌ترسی ل سه‌ر ژیانێ زۆرتره.
به‌رزبوونا پلا گه‌رمێ، مه‌ترسیه‌كا زۆر ل سه‌ر ژینگه‌هێ دروست كریه و هه‌روه‌سا ژینگه‌ها كوردستانێ كریه ئارمانجا خوه، وه‌كو قوربانیێن ئه‌نفالان و هه‌له‌بجه كو گازا ژه‌هراوی ل سه‌ر وان بكارئینایه.د راستی دا ئه‌م نه‌شیاینه ڤی ئه‌ركی ب دروستی جێبه جێبكه‌ین. چونكی دڤێت ڤی ئه‌ركی هه‌ر هه‌ڤوه‌لاتیه‌ك ژلایێ خوه‌ڤ هاریكار بیت، هه‌تا بشێن هه‌تا راده‌یه‌ك ڤی ئه‌ركی جێبه‌جێ بكه‌ین.
ڤێت هه‌ڤوه‌لاتی، كه‌لتورو هوشیاری پاراستنا ژینگه‌هێ هه‌بیت. دڤێت هه‌ست ب ڤێ چه‌ندێ بكه‌ت كو خودانا ژینگه‌هێ یه و نه‌هێلین ژینگه‌ه پیس بیت. چاوا پاریزگاریێ ژ مالا خوه دكه‌ین و ناهێلین مالێن مه پیس ببن دڤێت به‌رپرسیار بین ژ جاده و باژیرین خوه. ده‌مێ دچینه گه‌ریانا، گلێشێ خوه د سروشتی دا نه‌هیلین. زارۆیێن خوه هه‌ر ژنها فێر بكه‌ین كو فێری پاقژیێ ببن. ئه‌م مامۆستایێن وانین. زارۆ ژ دایك و بابێن خوه فێری ره‌وشتی دبیت. ده‌مێ دبینیت كو ئه‌م هه‌ول ده‌ین كو سروشتێ پاقژ رادگرین ئه‌و ژی دێ چاڤ مه كه‌ن و دڤێت ب كریارێن خوه وان فێری پاراستنا ژینگه‌هێ و پاقژیا ژینگه‌هێ بكه‌ین.
هه‌رێما كوردستانێ و پێكهاتێن ئاینى
په‌روین ره‌مه‌زان
وه‌كو دزانین گه‌له‌ك پێكهاته‌یێن ژێك جودا ل هه‌رێما كوردستانێ دژین و پێكڤه‌ژیان بوویه ئارمانجا هه‌ر تاكه‌كێ كو ل هه‌رێما كوردستانێ دژیت، حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ل 6/4/2019 دێره‌كا ئه‌رمه‌نیان ل هه‌ولێرێ ڤه‌كر كو دو ملیۆن دینار بۆ ئاڤاكرنا وێ هاتبوو ته‌رخان كرن. نێچیرڤان بارزانى، سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان ئارمانجا وێ پێكڤه‌ژیانا برایانه‌یه د ناڤبه‌را ئاینان و نه‌ته‌وه‌یان دا، ب تایبه‌ت ئه‌رمه‌نى یێن كو ماوه‌یه‌كێ زوره ل هه‌رێما كوردستانێ دژین و دڤێت هه‌موو ئه‌و مافانه كو پێدڤى یه بو هه‌ر تاكه‌كێ كورد هه‌بیت بۆ وان ژى هه‌بیت. ل سه‌ر بنه‌مایێ هه‌ڤدو قه‌بوولكرن و رێزگرتن ل ئیراده و مافێن هه‌موو ئول و نه‌ته‌وه‌ییان و گه‌شه‌كرنا هه‌مى بوارێن ژیانێ و مفا وه‌رگرتن ژ هه‌موو سه‌روه‌ت و سامانێن كوردستانێ و پێشدابرنا ئاستێ روشه‌نبیرى و زانستى یێ خه‌لكێ كوردستانێ و هه‌روه‌سا كار كریه كه‌لتورێ پێكڤه‌ژیانێ د ناڤبه‌را خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ بیێ جوداهى ل ئایین و نه‌ته‌وه دا، ب زه‌روره‌ت زانیڤه و هه‌رده‌م بزاڤ كریه بۆ پاراستنا به‌رژه‌وه‌ندیێن وان و ئه‌م دبینین پێكڤه‌ژیانا ئاینى و نه‌ته‌وه‌یى و سیاسى ل هه‌رێما كوردستانێ یا به‌رده‌وامه.ئه‌ڤ كاره دهێنه هژمارتن ژ كارێن هووربین و پێدڤی ب راستگۆیێ و ئژدانێ و رێبازه‌كا زانستی یا هه‌ڤسه‌نگ و تایبه‌تمه‌نده، و زێده‌بارى دادپه‌روه‌ری و بێلایه‌نى و هه‌بوونا بلندترین ئاستێن هه‌ستكرنا ب به‌رپرسیاره‌تیێ و شه‌فافیه‌تیێ هه‌مبه‌ر كه‌سانێن دى كو ل هه‌رێما كوردستانێ دژین.ئه‌رمه‌نى ل هه‌موو وه‌لاتێن جیهانێ دا هه‌نه و جهنشین بووینه و یازده ملیۆن كه‌سن كو ل ده‌ره‌ڤه‌ى وه‌لاتێ خوه دژین و به‌ربه‌لاڤن ل سه‌ر ده‌وله‌تێن جیهانێ. ب تنێ ئێك ل سه‌ر پێنجێ ل وه‌لاتێ خوه دا دژین و به‌هرا پتر ل رۆسیه و فرانسه و ئه‌رجه‌نتین و لوبنان و گرجستان و ئوكرانیا و ئیرانێ دژین و ئه‌وانه‌ى كو ل هه‌رێما كوردستانێ نه ل رۆژهه‌لاتا تركیه هاتینه و مه‌زنێ وان ئاندرانیك بوویه. ئه‌رمنستان ئێكه‌م وه‌لات بوو كو ل ده‌سپێكا سه‌ده‌ى چارێ زایینى، مسیحیه‌ت وه‌كو ئاینه‌كێ فه‌رمى قه‌بوول كریه و دێرێن وێ سه‌ربخوه‌نه و جوداهیه ژ دێرێن دى یێن جیهانێ و گه‌له‌ك شه‌رێن دوور و درێژ هه‌بووینه، ئیمپراتۆریه‌تا عوسمانى دڤیا چ ژ وان ئه‌رمنى یا نه‌هێلیت و شه‌رى قه‌ره‌باغ و گه‌له‌ك روودانێن مێژوویى هه‌بووینه. وه‌لاتى چیایى ئه‌رمنستان د ناڤبه‌را دو ئێمپراتوریه‌تا راوه‌ستیا بوو و ئیمپراتۆرى رۆم (بیزانس) ل رۆژئاڤا و ئیمپراتۆرى ئیران و عه‌ره‌ب ل رۆژهه‌لات. ئه‌رمنستان ل سه‌رده‌مێن كه‌ڤن دا، بو سه‌رخه‌بوونا خوه هه‌موو ده‌مى ل گه‌ل ئێمپراتۆریه‌تا رۆم و ئیران كێشه هه‌بوویه و گه‌له‌ك شه‌رێن ناڤخوه‌یى و ده‌ره‌كى دروست بووینه. ئه‌منیه‌ت و ئارامى ل هه‌رێما كوردستانێ یێ بوویه جهێ متمانه‌یا هه‌موو هه‌ڤوه‌لاتیان و هه‌موو ئوول و نه‌ته‌وه و ئاینان و رێزگرتن د ناڤبه‌را مرۆڤان مه‌زنترین تشته كو هه‌ر تاكه‌كێ كو ل هه‌رێما كوردستانێ بێى جوداهى دشێت بكه‌ته دیارى بۆ ئێكودو.
ئارمانجێن نه‌ته‌وه‌یى و ته‌كنۆ مه‌علۆمات
په‌رۆین ره‌مه‌زان دۆسكى
گه‌له‌ك رێیێن جیاواز هه‌نه ژ بۆ جێبه‌جێكرنا ئارمانجێن نه‌ته‌وه‌یى و نێشتیمانى و ئه‌ڤه هێزا نه‌ته‌وه‌یى یه كو مانا هه‌رێمێ مسۆگه‌ر دكه‌ت و به‌رده‌وامیا هه‌بوونا وێ و پاراستنا وێ ل سه‌ر هه‌بوونا وێ یه كو ئێكه ژ ئه‌ركێن سه‌رۆكێ حوكمه‌تێ، نێچیرڤان بارزانى كو هه‌ر ده‌م هه‌ول دده‌ت ب باشترین شێوه ئه‌نجام بده‌ت و هه‌روه‌سا هه‌ماهه‌نگیێ دئێخیته د ناڤبه‌را سیاسه‌تمه‌دارێن ده‌وله‌تێ یێن ده‌ره‌ڤه و ناڤخوه و له‌شكرى ژ بۆ جێبه‌جێكرنا ئارمانجان.
ده‌ربرینێ ژ سیاسه‌تا بلندا هه‌رێمێ دكه‌ت و یا گرێدایى یه ب عه‌قیدا سیاسى و جڤاكى یا هه‌رێمێ.
گه‌شه‌كرنا ئابوورى و ره‌وشه‌نبیریا هه‌رێما كوردستانێ گرێدایى ب لڤینا بازرگانیا هه‌رێمێ یه ل گه‌ل ده‌وله‌تێن جیرانا و ئه‌رد له‌شێ هه‌رێمى یه هه‌ر وه‌ك مرۆڤى له‌ش یێ هه‌ى و پایته‌ختێ وى وه‌كى دلى یه و رووبار وه‌كى ره‌ه و ده‌مارانه و خه‌لك وه‌كى شانایه و ئه‌ڤ شانه فاكته‌رێ لڤینا هه‌رێمێ نه.
ڤێتن پێكۆل بهێته‌كرن كو ئه‌م بشێن پێگه‌هێ خوه ل رۆژهه‌لاتا ناڤین و رۆژهه‌لاتا ئورۆپا بپارێزین ئه‌و ژى ب رێیا هنده‌ك هه‌ڤپه‌یمانیان و رێكه‌فتنناماد وارێن سیاسى و جڤاكى و ئابوورى و ره‌وشه‌نبیرى كو ده‌لیڤێن باشتر بۆ مه بره‌خسینیت بۆ ئارمانجێن نه‌ته‌وه‌یى.
گه‌له‌ك ئاسته‌نگێن ژێكجودا یێن ئێخێستینه سه‌ر ئازادیا بریارێن سیاسى، ژبۆ چاره‌سه‌ركرنا ئاریشێن سیاسى، كو دڤێتن ل گه‌ل شۆره‌شا پێزانینان ئه‌و چه‌نده چاره‌سه‌ر بكه‌ین.
هزرا سیاسى ژێ هێزا پێشه‌سازى هاته ڤه‌گوهاستن و چوو د مه‌یدانا ته‌كنولۆجیا و ئه‌و شه‌رێن ب سه‌ر عیراقێ دا هاتین ل سالا 1991 و هه‌روه‌سا سالا 2003 ێ كو رژێما به‌عس هاته روخاندن.
ئانكو شێوێ شه‌را ژ شه‌رێن چه‌رخێن پێشه‌سازى هاتنه ڤه‌گوهاستن بۆ زه‌ربێن چه‌رخێ ته‌كنۆمعلوماتى و تشتێ جیاواز د ناڤبه‌را وان فاكته‌رێ المعرفه یه و مه‌ره‌م ژێ فاكته‌رێ معرفه ئه‌ڤه كو به‌رهه‌مه‌كێ هزرا مرۆڤى یه و پشبه‌ستنێ ل سه‌ر پرۆگرامێن تێگه‌هێشتنان ده‌ستكرد دكه‌ت و ئه‌ڤ پرۆگرامه د هه‌موو وارێن عه‌سكه‌رى دا دهێته خواندن.
هندی كو شه‌رێن چه‌رخێ پێشه‌سازى بۆ، پشبه‌ستنى ل سه‌ر بالانسا هێزى دكر، ئانكو كا پتر چه‌ك و مرۆڤ هه‌نه دێ بسه‌ركه‌ڤیت، به‌لێ چه‌رخێ نوو گه‌نگه‌شه ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ دهێته‌كرن كا كى دشێت ب گورزێ ئێكێ یان گورزێ.
ل تۆلڤه‌كرنێ دا، یێ دى ژ ناڤ دچیت پشتى كو پێزانینا رۆله‌كێ مه‌زن ئیناى د سیسته‌مێن چێكرنا چه‌كى دا چه‌ك گه‌له‌ك پێشكه‌فت و له‌زاتیا وێ زێده بوو و ب ساناهیتر ئارمانجێ جێبه‌جێ دكه‌ت و ب ڤێ چه‌ندێ تێگه‌هێ به‌لانسا هێزێ هاته گوهۆرین ئانكو هه‌ر دو فاكته‌رێن معلومات المعرفه رادبن ب ده‌ستنیشانكرنا بالانسا عه‌سكه‌رى پتر ژ فاكته‌رێن ماددى و كلاسیكى.
(الن د.كامبن) رێڤه‌به‌رێ ڤه‌كۆلینا د ناڤ له‌شكرێ ئه‌مریكى دبێژیت، د شه‌رێن پاشه‌رۆژێ دا كۆمپیۆته‌ر بتنێ دێ ئه‌نجامێن شه‌رى دیار كه‌ت.
ل چه‌رخێ پێزانینا سێ تشت گرنگیا خوه هه‌نه، یا ئێكێ شۆره‌شا پێزانینا و یا دوویێ ژى شۆره‌شا رێیێن په‌یوه‌ندیكرنێ و یا سیێ ژى شۆره‌شا كۆمپیوته‌رێن ئه‌لكترۆنى.
رێیێن هیمایی
په‌رۆین ره‌مه‌زان دۆسكى
هنده‌ك رێیێن مه‌عنه‌وی هه‌نه دبنه ئه‌گه‌ر كو كارتێكرنێ ل ده‌وله‌تێن دیتر بكه‌ن بۆ نموونه: ئایدولۆجیا: ده‌مێ ده‌وله‌تێ ئایدولوجیه‌كا ده‌ستنیشانكرى هه‌بیت و ب رێیا ڤێ ئایدولوجیایێ ده‌وله‌ت خوه وه‌ك ده‌وله‌ته‌كا دادوه‌رانه دیار دكه‌ت. چ قه‌ومى بیت یان ئاینى یان ماركسى یان لیبرالى.
میدیا ب رێیا میدیایێ ده‌وله‌تێ دشێت بوچوونا خه‌لكى بگوهۆریت و هه‌روه‌سا ته‌كنولۆجیا.
ئه‌و گوهۆرینن ب سه‌ر تێگه‌هێ هێزێ دا هاتین پشتى سالێن 1991 بوویه. پشتى شۆره‌شا زانیارى و ته‌كنولۆجى، ره‌نگه ئێدى شوونێ جوگرافى یان هژمارا خه‌لكى گه‌له‌ك گرنگیا خوه نه‌ما بیت، چونكى نها گرنگى پتر ب لایه‌نێ ته‌كنولوجى دهێته‌دان. ده‌وله‌ت پتر هه‌ول دده‌ن خوه ژلایێ ئابوورى ب هێزبێخن شوونا لایێ عه‌سكه‌رى. ئه‌ڤه ژى ئه‌و رێكه‌نه كو نێچیرڤان بارزانى تێكۆشینێ دكه‌ت كو هه‌رێمێ پێ ب هێزبێخیت.
ئێدى هێزا ئابوورى ژى بتنێ نابیته پێڤه‌ر بۆ بهێزبوونا ده‌وله‌تان، چونكو نها بهێزبوونا ده‌وله‌تێ یا ب هندێڤه گرێدایه، كا ئاستێ ره‌وشه‌نبیرى و زانستى و ته‌كنولوجى د ده‌وله‌تێ دا چه‌ندێ ب هێز و بلنده.
هێزا ده‌وله‌تان ب دو رێیان دهێنه پیڤان، ئێك ب رێكا به‌راوریێ د ناڤبه‌را ده‌وله‌تا (أ) و ده‌وله‌تا (ب) دا، چونكو ده‌مێ ئه‌م هێزا ده‌وله‌تا به‌رامبه‌ر بزانین دشێن زانین، كا هێزا مه ژى چه‌نده، له‌ورا ژ به‌رێ دو ده‌وله‌ت هیزێ ل به‌رامبه‌ر ئێك بكاربینین، ده‌وله‌ت هه‌ول دده‌ن پلان و هێزێن ئێكودو بزانن دا كو بزانن كا كیژ ده‌وله‌ت دشێته كیژ ده‌وله‌تێ.
ژ هه‌ژى گۆتنێ یه ده‌وله‌ت د شه‌رى دا دشێت بزانیت كا هێزا وێ یا راست چه‌نده، لى چونكو ده‌وله‌ت زى ب زى شه‌را ناكه‌ن، له‌ورا ده‌وله‌ت هنده‌ك رێیێن دیتر بكاردئینیت دا كو بزانیت كا هێزا وێ چه‌نده، وه‌ك:
ـ ب رێیا زانینا (مقومات) یێن مادى و مه‌عنه‌وى.
ـ ب رێیا زانینا (مقومات) یێن جێگر و گوهۆر.
ـ ب رێیا سه‌نته‌رێن ڤه‌كۆلینێ و ئاماده‌كرنا ڤه‌كۆلینێن ئاكادیمى ده‌رباره‌ى هێزا ده‌وله‌تێ و دا كو ئه‌ڤ سه‌نته‌ر و ده‌زگه‌هه بشێن هێزا ده‌وله‌تێ بپیڤن، ڤان خالانه به‌رچاڤ وه‌ردگرن:
ـ زانینا هژمارا خه‌لكى و كا داهاتێ ده‌وله‌تێ چه‌نده و كا داهاتێ هه‌ر تاكه‌كه‌سه‌كێ ژى چه‌نده.
ـ وه‌رگرتنا پێزانینن ده‌قیق ده‌رباره‌ى كه‌رتێن چاندنێ و پێشه‌سازى و بازرگانیێ.
ـ هه‌روه‌سا زانینا رێژا تێچوویێ عه‌سكه‌رى (كا ده‌وله‌ت چه‌ندێ ل عه‌سكه‌رێ خوه دمه‌زێخیت).
ـ هه‌روه‌سا زانینا هندێ كا ده‌وله‌تێ چه‌ند عه‌سكه‌ر هه‌یه و چه‌ند چه‌ك هه‌یه و تا چ راده ئه‌ڤ چه‌كه یێ پێشكه‌فتیه و هه‌روه‌سا ب رێیێن جوگرافیا و سه‌روه‌ت و سامانێن سروشتى، هێزا ئابوورى، هێزا ته‌كنولوجیا، چاوانیا دانا بریارێن سیاسى و وه‌زیفێن حكومى و هه‌روه‌سا ب رێیێن مه‌عنه‌وى ژى دشیێن ده‌وله‌تێ بپیڤین: عیناد و خوه‌مه‌زنكرنا ده‌وله‌تێ یان سه‌ربه‌ردایا ده‌وله‌تێ یان ده‌مێ ده‌وله‌ت ب دروستى د ئاریشان نه‌گه‌هیت، كێشێن ده‌روونى و ئیرادا ده‌وله‌تێ و ده‌مێ ده‌وله‌ت روودانێن مێژوویى ژبیرنه‌كه‌ت و غرۆرا ده‌وله‌تێ و بها ره‌وشت و دابونه‌ریت و ده‌مێ حساباتێن ده‌وله‌تێ د شاش بن.
گه‌شتوگوزاری ل بن دلۆڤانیا په‌كه‌كێ!!
په‌رۆین ره‌مه‌زان دۆسكى
ڤان رۆژا مژارا گه‌شتوگوزار زۆر دهێته گه‌لاله‌كرن وه‌كو سامانه‌كێ ڤه‌ژاندنێ نه‌مازه ئه‌م ئه‌ڤرۆ زۆر پێدڤى ب بیاڤێن وه‌به‌رهێنان و ئه‌كتیفا خۆیه‌تى نه، گه‌شتوگوزارا مه ژى ل هه‌رێما كوردستانێ، هه‌كه بهێته سه‌خبێریكرن دێ مفایه‌كێ باش ژێ هێت چونكو سالانه ب هزاران گه‌شتیار قه‌ست ده‌كه‌نێ تایبه‌ت ژ عیراقێ وژێریا عیراقێ، چونكو به‌رى سالا نۆتێ و شه‌رێ رزگاركرنا عیراقێ و شه‌رێ كۆێتێ و سه‌رهلدانا پیرۆز یا گه‌لێ مه یێ په‌ته‌سه‌ر و خوه‌دى ده‌رده‌سه‌رى، بیرا مه‌هه‌میان دهێت خوه ژ وه‌لاتێن كه‌نداڤى قه‌ستا كوردستانا عیراقێ دكرن و مفایێن زۆر د گه‌هشتنه حوكمه‌تێن هینگى، به‌لێ نها و ره‌خنه‌ك دهێته گرتن ل سه‌كته‌رێ حكومى كو خه‌مساریه‌ك دهێته كرن د د بیاڤى دا، خزمه‌تگوزارى نینه و سه‌خبیریا ڤى سه‌كته‌رى ناهێته كرن، به‌لێ ما بۆچى راستى ناهێته گۆتن، كا كى ئه‌گه‌ره هند ده‌ڤه‌رێن جوان و سروشته‌كێ جوان كو دبێژنى گه‌شتوگوزاریا سروشتى (ئیكۆتۆریزم) هه‌موو دزانن یێن بووینه جهێن ئاكنجیبوونا په‌كه‌كێ و ئوپه‌راسیۆنێن وان یێن سه‌ربازى ل دژى له‌شكرێ توركیا، ئه‌و جه و ده‌ڤه‌ر هاتینه شێواندن و ناڤوده‌نگى یا وان چه‌ندین ساله هێلاینه بێ به‌رهه‌م، كه‌س ژ گه‌شتیاران نه‌وێرن قه‌ست بكه‌نێ، تایبه‌ت ژى پشتى چه‌ندین هه‌ڤوه‌لاتیێن بیگونه‌ه بووینه قوربانى لێدانێن فرۆكه‌یان ب به‌هانه‌یا لێدانا شه‌رڤانێن په‌كه‌كێ، هه‌كه بهیێن و بهه‌ژمێرین كا چه‌ند زیانێن ماددى ژبلى یێن گیانى هه‌لبه‌ت ( ب سه‌رێ خوه) دێ گۆژمێن دراڤى یێن مه‌زن هێنه كێمكرن ژ داهاتێ هه‌رێما كوردستانێ. چونكو چاڤدێریكرنا ڤى سه‌كته‌رى نه‌ك تنێ دكه‌ڤیته ستویێ حوكمه‌تێ به‌لێ هه‌روه‌كو نڤیسه‌ره‌كى به‌رى چه‌ند رۆژان نڤیسى كو حوكمه‌ت نه‌شێت بارێ هه‌موو گوزارێ هلگریت، به‌لكى گرنگه كه‌رتێ تایبه‌ت ب هه‌موو جۆرێن وێڤه بكێشیته ناڤ پرۆسێ، ئه‌ڤجا هه‌كه ژ ده‌ستێن حوكمه‌تێ ده‌ركه‌فت ژ به‌ر مایتێكرنێن وه‌لاتێن مه‌زن، كو ب هه‌جه‌تن زیانێن مه‌زن بگه‌هیننه كوردان ب ئه‌گه‌ره‌كى و ئێكێ دى، سه‌كته‌رێ تایبه‌ت دێ شێت چ كه‌ت؟! چنكو ب راستى ژى و ب تایبه‌ت كه‌سێ سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ نێچرڤان بارزانى ده‌لیڤه‌یێن باش بۆ كه‌رتێ تایبه‌ت هێلاینه كو رۆله‌كێ كارا بگێرن بۆ وه‌به‌رهێنانێ و له‌یزاندنا رۆله‌كێ بارزگانى یێن ئه‌كتیڤ نه‌مازه درووشمێ وى ئه‌وه بۆ پۆسته‌كێ نوو یێ سه‌رۆكاتیا هه‌رێمێ به‌ر ب كورستانه‌كا ب هێز!!. ئه‌ڤ هێزه ژ بیاڤێ ئابوورى دێ ب هێز كه‌ڤیت، به‌لێ ما ئه‌ڤ حزبێن ناڤخوه‌یى یێن ئوپوزسیۆن وه‌سا ل به‌ر حوكمه‌تێ دراوه‌ستاینه كو نكاره رۆلێ خوه بگێرن، ئه‌ڤجا ته‌دڤیت حزبه‌كا نه دهه‌رێما كوردستانێ دا، چ ب سه‌رێ خه‌لكى بینیت. ژ بلى ره‌ڤاندنا كچ و كورێن بێگونه‌ه ل ناڤا كه‌مپان ب هه‌ر رێیه‌كا هه‌بیت دا كو بزۆرى بكه‌نه شه‌رڤان، ئه‌ڤ سه‌كته‌ره دبیته قوربانى، ڤێجا دێ بێژن بلا
سازیێن گه‌شتوگوزارێ نه‌خشه و پلان هه‌بن بۆ پاشه‌رۆژێ، ما ئه‌ڤ ململانێن سه‌ربازى یێن توركیا و په‌كه‌كێ ل ناڤ مال و مولك و ئه‌رد و سروشتێ مه‌یێ جوان دا، هه‌ما چو نه‌بیت، ژینگه‌ها مه هه‌موو كریه ته‌مه‌دوى و دیكێلا تۆپ و ته‌یاران، یان زالگه‌هێن په‌كه‌كێ ل ڤێره و وێرا هه‌نێ نابیت ژ ڤى سنۆرى ببوورى، مانه داگیركرنه بۆ ئه‌رێن مه، راسته برایێن مه‌نه و كوردن، به‌لێ برا برایه و بازار یا جودایه وه‌كو دبێژن، خه‌بات و هه‌ستا نه‌ته‌وه‌ی و ئه‌ڤ درووشمێن ته‌یسۆك دبنه ئه‌گه‌ر كو ژیواره‌كێ ریالیزم بكه‌ڤیته د ناڤ كێلبێن هه‌ژاریا خه‌لكێ بێگونه و كێم ده‌رامه‌تى و گیان و سامانێ وان گوندان بچنه سه‌ر پشتا ماسیێ و نانێ وان بكه‌ڤیته ته‌قله‌قێ!.
ده‌روازه‌ى بازرگانى د ناڤبه‌را ئیرانێ و هه‌رێما كوردستانێ دا
په‌رۆین ره‌مه‌زان دۆسكى
گرنگترین ده‌روازه‌یێ بازرگانى ل پارێزگه‌ها وه‌رمیێ یا رۆژهه‌لاتا كوردستانێ، حاجى ئومه‌رانه. كو رۆژ بۆ رۆژێ هه‌نارده‌یێن بازرگانى هه‌مه‌جۆر زۆرتر لێدهێت و بۆ ده‌مه‌كێ ساله‌كێ، دو ملیارد دۆلار زێده بوویه. ئه‌و ئامارێن هاتینه به‌رده‌ست، ئیران نها (169) ملیۆن دۆلار كالا ب رێیا ده‌روازا نیڤده‌وله‌تیێ حاجى ئومه‌ران دهنێریت، هه‌روه‌سا 65% قه‌باره‌ى هه‌نارده‌ى ئیرانێ بۆ عیراقێ د رێیا هه‌رێما كوردستانێ دایه، كو سه‌رجه‌م ده‌روازه‌یێن سنۆرى بایه‌خه‌كێ ب تایبه‌ت هه‌یه.
هۆسا دیاره عیراق بۆ ده‌مێ بهێت، دبیته ئێك ژ وان وه‌لاتێن رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست كو ئاستێ هاورده‌كرنێ رۆژ بۆ رۆژێ زێده دبیت، ئه‌ڤه ژى ژبه‌ر هاتنا گرۆپێ تیرۆرستێن داعش دروست بوویه و پرۆسا ئاڤه‌دانكرنێ ل عیراقێ وه‌لێ كریه كو وه‌لات پشكه‌كا زۆر ژ پێدڤیێن ئاڤه‌دانكرنێ ل وه‌لاتێن ده‌ره‌ڤه دابین بكه‌ت. ل سه‌ره‌دانا (محه‌مه‌د جه‌واد زه‌ریف) وه‌زیرى ده‌ره‌ڤه‌ى ئیرانێ كو ژماره‌ك به‌رپرس و بازرگانێن ئیرانێ ژى دگه‌ل دا بوون، سه‌ره‌دانا نێچیرڤان بارزانى، سه‌رۆك وه‌زیرێن هه‌رێما كوردستانێ كر و د ڤێ سه‌ره‌دانێ دا نێچیرڤان بارزانى، په‌یوه‌ندى بازرگانى د ناڤبه‌را هه‌رێما كوردستانێ و ئیرانێ ب نرخ زانى و هه‌روه‌سا به‌حسێ سه‌رده‌شت و پیرانشار ژى هاته‌كرن كو بۆ ئیرانێ زۆر گرنگه به‌رهه‌مێن ئیرانێ د زۆربوونێ دایه و ل دووڤ هنده‌ك رێیان دگه‌ریێن كو بهێته هه‌نارده‌كرن. هه‌روه‌سا به‌هرا پتر پارێزگه‌هێن عیراقێ هه‌ر ل رێیێن سنۆریێن هه‌رێما كوردستانێ، دشێن پێدڤیێن خوه بده‌ستڤه‌بینن.
هۆسا دیاره ئیران ژبه‌ر سزایێن ئابوورى كو وه‌لاتێن دى یێن جیهانێ داناینه سه‌ر بیر ل ڤێ چه‌ندێ دكه‌ت كو بشێت خوه ل سه‌ر پیێن خوه رابگریت و ده‌ستان ژ سیاسه‌تا خوه به‌رنه‌ده‌ت و هه‌تا بۆ پاشه‌رۆژا خوه، بیر ل ترانزیته‌كێ هه‌نارده‌ى كالا دكه‌ت كو ب رێیا هه‌رێما كوردستانێ، بۆ سووریا و توركیا ژ كالایان بهنێریت و سوود ژ ڤێرێ ژى وه‌ربگریت و هه‌روه‌سا ژماره‌یه‌ك ناڤچه‌یێن پێشه‌سازى هه‌ڤپشك ل نێزیك سنۆرێن حاجى ئومه‌ران ل به‌ره كو بهێنه دروستكرن و هه‌روه‌سا هنده‌ك ژ به‌رپرسێن كۆمارا ئیسلامى یا ئیرانێ داخوازێ ژ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ كریه، كو بۆ دووماهیئینانا دو تۆنێلێن ستراتیژى كو مه‌ودایێ وان، د ناڤبه‌را هه‌ولێر و حاجى ئومه‌رانه كو ب (50) كیلۆمه‌تر لێ دهێت، له‌زێ لێ بكه‌ن. ئه‌ڤه هه‌موو ژ بۆ به‌رژه‌وه‌ندیێن كۆمارا ئیسلامى یا ئیرانێ، هه‌روه‌سا دڤێت ئه‌و جاده‌یێن سه‌ره‌كى یێن كو پارێزگه‌ها وه‌رمیێ ب پارێزگه‌ها هه‌ولێر ڤه گرێبده‌ت و ئێك ژ وان پرۆژانه پێكهاتیه ژ جۆتسایدێ نه‌قه‌ده ـ پیرانشار ـ ته‌مه‌رچین كو مه‌وداى د ناڤبه‌را حاجى ئومه‌ران و نه‌قه‌ده زۆر كێم دكه‌ته‌وه و دبیته رێیه‌كا ستاندارد یا بازرگانى. هۆسا دیاره بنده‌ستكرنا هه‌موو مه‌واردێن سروشتی و نه‌سروشتی ژبۆ به‌رهه‌نگاریكرنا هه‌ر گه‌فه‌كا ناڤخوه‌ی یان ده‌ره‌كی بۆ ته‌ناهیا وه‌لاتی خوه ئه‌نجام دده‌ت.
نيشاندان
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com