غیاس خالد زێباری
بێده‌نگیا مرۆڤان هزركرنه ل دارشتنا به‌رنامه و پلانێن مۆكۆم بۆ داهاتی، ده‌مێ ل دیوانخانه‌كێ پسیارێن زه‌حمه‌ت ل كه‌سێن دانعه‌مر و بیرمه‌د دهێته‌كرن، بێ هزركرن و بێده‌نگیێ به‌رسڤ ناهێته‌دان، داكۆ به‌سڤا هه‌ژی و جهێ خوه بیت، به‌رسڤدانا ب له‌ز ژی زۆر جاران مرۆڤی تووشی په‌شێمانیێ دكه‌ت. نه‌خاسمه بۆ كه‌سێن سیاسه‌تمه‌دار و سه‌ركرده.
پشتی روودانێن شازدێ ئكتۆبه‌را سالا ٢٠١٧ و وان هه‌می پیلانێن دژی گه‌لێ كورد و ده‌سكه‌فتێن مه یێ، نه‌ته‌وی و نشتیمانی هاتینه دارشتن و كاره‌ساتێن بسه‌رێ مه ئینای ل كه‌ركووكێ و ده‌ڤه‌رێن كوردستانی یێن ده‌رڤه‌ی ئیدارا هه‌رێما كوردستانێ، مه‌زناهی و رێخستیا پیلانێ و هێزا داگیركه‌را پشكه‌كا خه‌لكێ كوردستانێ بێ ئۆمێد كربوو، چونكی پیلانه‌كا دارشتیا مه‌زنتر بوو ل شیانێن هه‌رێما كوردستانێ نه‌خاسمه ژلایێ له‌شكری و ئابووری، له‌وما دوژمن و دووڤه‌لانكێن وان د پشتراستبوون ب سه‌ركه‌فتنا پیلان و به‌رنامێ خوه یێ ژناڤبرنا قه‌وارێ هه‌رێما كوردستانێ.
لێ بێده‌نگیا كورتا چه‌ند رۆژی یا نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆكێ نهو یێ هه‌رێما كوردستانێ و سه‌رۆك وه‌زیرێن وی ده‌می، پشتی خۆراگری و به‌رخۆدانا پێشمه‌رگه‌هێن كوردستانێ ب پشته‌ڤانیا خه‌لكێ كوردستانێ، ب په‌یوه‌ندیێن خوه یێن سیاسی و دبلۆماسی چ ب ئاشكرا یان نهێی نه هه‌می پیلان و به‌رنامێن دوژمن و داگیركه‌ران هه‌لوه‌شاند و هه‌رێما كوردستانێ وه‌كی هێزه‌كا خۆرت و كاریگه‌ر ئیناڤ سه‌ر گۆره‌پانا سیاسی ل ده‌ڤه‌رێ و جیهانێ و ل وی ده‌می هه‌تا نهو رۆژ بۆ رۆژ پێگه‌هێ هه‌رێما كوردستانێ ژلایێ سیاسی و ئابووری و كارگێری بهێزتر دكه‌ڤیت.
بێده‌نگی و دیارنه‌بوونا نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ ل گه‌ناڵێن راگه‌هاندنێ ل ڤان رۆژان بیرا مرۆڤی ل وان سه‌ركه‌فتن و سه‌روه‌ریێن گه‌لێ كورد یێن پشتی روودانێن شازدێ ئكتۆبه‌را سالا ٢٠١٧ دئینته‌ڤه.
ئه‌ز باوه‌رم د ڤێ بێده‌گیێ دا نێچیرڤان بارزانی یێ كاره‌كێ مه‌زن بۆ گه‌لێ كورد و بزاڤا رزگاریخوازیا كوردستانێ دكه‌ت، ب تایبه‌ت د وارێ دبلۆماسیه‌ت و په‌یوه‌ندیان دا دگه‌ل وه‌لات و سه‌ركردێن جیهانی.
سه‌رۆك نێچیرڤان بارزانی ئه‌و سه‌ركرده و كه‌سایه‌تی یه هه‌موو ده‌م و ژیانا خوه ته‌رخان كری بۆ بده‌ستڤه‌ئینانا ماف و ئارمانجێن گه‌لێ كورد و پاراستن و پێشڤه‌برنا ده‌سكه‌فتێن خه‌لكێ كوردستانێ و ب هێزكرنا پێگه‌هێ هه‌رێمێ ل سه‌ر ئاستێ نیڤده‌وله‌تی.
سه‌ربۆرێن ده‌ربازبووی ژی ئه‌ڤ راستیه خۆیاكریه، ڕه‌نگه بۆ ڕه‌شا هه‌رێما كوردستانێ پێدڤیه‌كا فه‌ر بیت هه‌می كار و گاڤێن سه‌رۆكێ هه‌رێمێ ئێكسه‌ر ل كه‌ناڵێن راگه‌هاندنێ نه‌هێنه به‌رچاڤكرن، چونكی هێشتا پیلان و به‌رنامێن داگیركار و دووڤه‌لانكێن وان دژی پێشڤه‌برنا ئه‌زمۆنا هه‌رێما كوردستانێ دبه‌رده‌وامن، ژلایه‌كێ دیتر ره‌وشا ده‌ڤه‌را رۆژهه‌لاتا ناڤین به‌ر ب گۆهۆرین و ئاڵۆزیێن دژوار ڤه دچیت، دبیته ئه‌ڤ ڕه‌وشه ببیته ئه‌گه‌رێ دابه‌شبوونا هه‌ردوو وه‌ڵاتێن عیراق و سووریێ، چونكی شه‌رێ ئه‌مریكا و ئیرانێ هاتیه د ناڤ ڤان هه‌ردو وه‌لاتان دا و رۆژانه به‌رژه‌وه‌ندێن ئیرانێ دبینه ئارمانجێن فرۆكێن وه‌لاتێن نه‌دیار. بۆ پاراستنا هه‌رێما كوردستانێ ژی ژ ڤی شه‌رێ پێشبینیكری پێدڤی ب دارشتنا پلان و به‌رنامه‌كێ هه‌مه‌لانی و درێژخایه هه‌یه. ئه‌ڤ چه‌نده ژی ب خورتكرنا په‌یوه‌ندیێن دبلۆماسی ل گه‌ل وه‌لاتێن زلهێزێن جیهانێ دروست دبن، سه‌رۆك نێچیرڤان بارزانی ژی ئه‌و سه‌رۆك سیاسه‌تمه‌داره ئه‌وێ شیایی به‌رژه‌وه‌ندێن هه‌رێما كوردستانێ ل گه‌ل به‌رژه‌وه‌ندێن وه‌لاتێن مه‌زن تێكه‌لی ئێك بكه‌ت و تۆره‌كا به‌رفره و هه‌مه‌لایه‌نی یا په‌یوه‌ندیان ل گه‌ل پرانیا وه‌لاتێن گاریگه‌ر ل ده‌ڤه‌رێ دروست بكه‌ت، ئه‌ڤه‌ژی نیشانا خۆبه‌رهه‌ڤكرنێ یه، بۆ هه‌ر ئه‌گه‌ره‌كێ و به‌رژه‌وه‌ندیێن خه‌لكێ كوردستانێ دێ پێ هێنه پاراستن. ژ لایه‌كێ په‌یوه‌ندیێن مۆكۆم ل گه‌ل ئه‌مریكا و هه‌ڤپه‌یمانێن وێ رۆژ بۆ رۆژا پێشڤه‌دچن، ژ لایه‌كێ دیتر په‌یوه‌ندیێن ل گه‌ل رۆسیا، نه‌خاسمه ژلایێ كه‌رتێ ووزێ ئه‌ڤه‌ژی پاڵپشته بۆ پشته‌ڤانیا سیاسی ژی.
هه‌روه‌سا په‌یوه‌ندیێن هه‌رێما كوردستانێ ل گه‌ل ئیرانێ هه‌ڤسویه‌گی دروست كریه.
ب ره‌نگه‌كێ گشتی ئه‌ز د ڤێ بێده‌نگیا نێچیرڤان بارزانی دا یا ڤان رۆژان ده‌ستكه‌فت و سه‌روه‌ریێن مه‌زن بۆ گه‌لێ كورد دبینم، نه‌خاسمه ل وارێ چه‌سپاندنا به‌ند و ماددێن دستوورێ عیراقێ یێن گرێدایی ب هه‌رێما كوردستانێ و پرسێن ئابووری و بۆدجێ هه‌رێمێ و كه‌ركووكێ و پشته‌ڤانیا زێده‌تر هه‌رێما كوردستانێ ژلایێ نیڤده‌وله‌تی. ئه‌ڤه ژی دێ بنه ده‌سكه‌فته‌كێ دیتر ل سه‌ر وان هه‌می ده‌سكه‌فت و سه‌روه‌ریێن گه‌لێ كورد ل سه‌ر ده‌ستێ نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ.
نووترين نووچه
- مەسرور بارزانی پیرۆزباهیێ ل هەردو قوتابیێن ئێكێ و دویێ ل سەر ئاستێ ئیراقێ دكەت
- دخوازین رەوشا نە هنارتنا بۆدجەی و مووچەی ب شێوەیەكێ رێكخستی ژ بەغدا ب دووماهی بهێت
- سۆدانی بۆ فەرمانگەهێن حوكمەتا ئیراقێ: ناڤێ پەكەكێ ب رێكخستییەکا قەدەغەكری بینن
- كۆمسیۆن: هیچ بەربژارەكێ پارتی ژ هەلبژارتنان نەهاتییە دوورئێخستن
- سەگڤان سندی: داخوازیێن كوردان د دانوستاندنێن ئەمریكا و ئیراقێ دا یێن هاتینە بەرچاڤكرن
- هیومان رایتس ووچ: هەتا نوكە ئاوارەیێن شنگالێ نەهاتینە قەرەبووكرن
- نێچیرڤان بارزانی و مەسرور بارزانی بۆ پشكداریێ د گۆپیتكا سەركردەیێن جیهانی دا بۆ سەقای دهێنە خواندن
- ماجد سەید سالح: رەوشەنبیرییا نەتەوەیی و نیشتمانی ئەڤرۆ گەلەك پێدڤیترە ژ دوهی
- پارتی داخواز دكەت كوردەكێ بێلایەن ببیتە پارێزگار
- دڤێت كوردەك ببیتە پارێزگارێ كەركووكێ
غياس خالد زێبارى
نێچیرڤان بارزانی، سه‌ركێشێ تیمه‌كا كوردستانی یا ب هێز
غیاس خالد زێباری
هه‌ر تیم و گرۆپه‌كێ پێدڤی ب سه‌ركێشه‌كێ لێزان و دووربین و شرۆڤه‌كاره‌كێ لایه‌نێ به‌رامبه‌ر هه‌یه، بۆ بجهئینانا پلان و به‌رنامێ دارشتی بۆ گه‌هشتن ب ئارمانجا ده‌ستنیشانكری، تیمێن ناڤدارێن وه‌رزشی یێن جیهانێ كو خودان ده‌ستكه‌فتێن مه‌زنن، راسته ب هێزا یاركاران سه‌ركه‌فتنا تۆماركه‌ن، لێ سه‌ركێش و پلان داڕێژه‌رێ یاریان فاكته‌رێ سه‌ره‌كیێ وان سه‌ركه‌فتنا یه، كو ڕاهێنه‌ره. هه‌ر یاریزانه‌كێ وه‌رزشی ژی خه‌ونان ب یاریكرنێ ل گه‌ل وان یانه‌یێن ناڤدر دبینیت، داكو ببیته پشكدارێ وان سه‌وه‌ری و ده‌ستكه‌فتان.
ئیداره‌دانا وه‌ڵاتی ژی مینا ئیدارا وه‌رزشی یه، ژبۆی گه‌هشتن ب ئارمانجێ و تۆماركرنا ده‌ستكه‌فت و سه‌روه‌ریا پێدڤی ب ستراتیژیه‌كا دارشتی یا مۆكۆم و درێژخایه‌ن هه‌یه و سه‌ركێشه‌كێ لێزان و كارا و وێره‌ك هه‌یه بۆ خۆڕگریێ به‌رامبه‌ر پیلان و هه‌ڤركیێن دهێنه پێش و بجهئینانا به‌رنامه و پلانا خوه ل دووڤ وێ ستراتیژیه‌تا بۆ هاتیه دارشتن.
رێیا گه‌هشتنا گه‌لێ كورد ب ئارمانجێن نه‌ته‌وی و نشتیمانی و ئازادی و رزگاریێ، مینا وێ تیما وه‌رزشی یه ئه‌وا هه‌می قووناغ ب سه‌ركه‌فتیانه بڕی و گه‌هشتیه كۆپیتكێ و هه‌ڤڕكری ل گه‌ل تیمێن كه‌ڤن و ناڤدار و مه‌زن كری و بوویه خودان ده‌ستكه‌فت و سه‌روه‌ری.
ستراتیژیه‌تا بزاڤا رزگاریخوازیا گه‌لێ كورد به‌ری 73 سالان ل 16 ته‌باخا سالا 1946 ل سه‌ر ده‌ستێ ڕێبه‌رێ كنیاتی و دیرۆكیێ گه‌لێ كورد مسته‌فا بارزانی هاته دارشتن ده‌مێ پارتی دیمۆكراتی كوردستان دامه‌زراندی و به‌رنامێ قووناغ قووناغ كره پلان هه‌تا گه‌هشتینه ئه‌ڤرۆ، سه‌ره‌رای كه‌فتنا وێ به‌رامبه‌رتیمێن زۆر ژ وێ مه‌نتر و ب شیانتر ژلایێ ماددی و مه‌عنه‌وی ڤه‌ن لێ د هه‌می یاریان دا ژ ئه‌نجامێ خۆڕاگریێ و گوهداریا سه‌ركێشێ تیمێ و بجهئینانا ڕێنامایی یان ل دووڤ پلان و ستراتیژیه‌تێ سه‌ركه‌فتنێن مه‌زن تۆماركرینه.
ئه‌ڤه‌ژی ڤه‌دگه‌ڕێته‌ڤه بۆ باوه‌ریبخوه هه‌بوونا پارتی ب ڕه‌وایا داخوازی و ئارمانجا و ملله‌تێ خوه و ڤه‌وژاندنا ڕێیا سه‌ركه‌فتنێ ب سیاسه‌ته‌كا گونجایی ل گه‌ل سه‌رده‌می و دروستكرنا هه‌ستا به‌رپرسیاریێ و ڤیان وه‌لاتی و نه‌ته‌وه‌ی و سه‌ره‌ده‌ریه‌كا دادوه‌رانه د ناڤبه‌را تاكێن جڤاكی كو یاریكه‌رێن تیمێ نه.
چیرۆكا نێچیرڤان بارزانی د ئیداره‌دانا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ دا چ وه‌ك جێگرێ سه‌رۆكێ حوكمه‌تێ ل كابینا چارێ ل 1996 ـ 1999 و ل 20 كانوونا دوێ هه‌تا 14 خزێرانا 2006 سه‌رۆكێ حوكمه‌تێ بوول 7 ئایارا 2006 هه‌تا سالا 2009 سه‌رۆكێ حوكمه‌تێ بوو، پاشى پۆستێ سه‌رۆكێ حوكمه‌تا ب ئێكه‌تیا نشتیمانیا كوردستانێ هاته‌دان ل شوباتا 2012 هه‌تا هه‌لبژارتنێن ئیلۆنا 2013 نیچیرڤان بارزانى سه‌رۆكێ حوكمه‌تێ بوو.
ل سالا 2013 هه‌تا وه‌رگرتنا پۆستێ سه‌رۆكێ هه‌ڕێمێ، كابینا هه‌شتێ ب رێڤه‌دبر مینا چیرۆكا وێ تیما وه‌رزشی یه یا د ئاڵۆزترین كاودانێن دارایی و تازه پێگه‌هشتی، به‌رامبه‌ر تیمێن په‌هله‌وان و ناڤدار و خودان ئه‌زمۆن پچیته د به‌هله‌وانیێ دا و مه‌زنترین سه‌ركه‌فتن تۆمار بكه‌ت و جیهانا وه‌رزشی حیبه‌تی بكه‌ت.
هه‌رچه‌نده بۆ پڕانیا خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ، نه‌خاسمه ئه‌وێن شاره‌زا د وارێن سیاسی و كارگێری دا، نێچیرڤان بارزانی ستێره‌كا گه‌ش و به‌رچاڤ بوو، لێ بۆ جیهانێ و ده‌ڤه‌رێ و هه‌ڤركێن پارتی، پشتی راپرسیا سه‌رخوه‌بوونا كوردستانێ و روودانێن پشتی 16 ئوكتۆبه‌رێ رۆلێ نیچیرڤان بارزانی وه‌كی سیاسی و دبلۆماتكار و كارگێریه‌كێ بێ وێنه‌یێ كورد ل سه‌ر ئاستێ جیهانێ به‌رچاڤ بوو، دیار بوو كو كه‌سایه‌تیه‌كێ خودان هه‌ڵویست و بریاره، هه‌كه ڤان چالاكی و بریار و سه‌ره‌ده‌ریێن نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆكێ نها یێ هه‌رێما كوردستانێ ل بیرا خوه بینین بلیمه‌تی و خه‌مخۆریا وی بۆ كوردستانێ و خه‌لكێ وێ دێ زێده‌رتر دیاربیت.
نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرێ وى ده‌مى یێ هه‌رێما كوردستانێ پشكدارى ریفراندۆما سه‌رخوه‌بوونا كوردستانێ بوو ل 25/9/2017 پشتى ده‌نگێ خوه داى، راگه‌هاند، ئه‌ڤرۆ رۆژه‌كا دیرۆكی یه بۆ گه‌لێ كوردستانێ و مه‌دڤێت ب ئاشتیانه بگه‌هینه ئارمانجێن خوه. ئه‌ڤه په‌یامه‌كا روون و ئاشكرایا ئاشتیخوازانه‌یه و داكۆكیكرنه ل بده‌ستڤه‌ئینانا ماف و ئارمانجێن خه‌لكێ كوردستانێ.
د روودانێن شازده‌یی ئوكتۆبه‌رێ دا 168 هزار كه‌س ل ده‌ڤه‌رێ كه‌ركووكێ و دۆزخورماتو ئاواره‌ى هه‌ولێر و سلێمانیێ بوون و حوكمه‌تا ب سه‌رۆكه‌تیا د كاودانێن دژوارێن ئابووری و جڤاكی دا ب باشترین شێوه پێشوازی لێ كر و ڤه‌حه‌واندن.
ل 28/9/2017 حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ د كۆمبوونه‌كێ دا هه‌موو بریارێن په‌رله‌مانێ ئیراقێ بۆ سزادانا گه‌لێ كوردستانێ ره‌تكرن، ئه‌ڤه‌ژی هه‌لویسته‌كێ كوردانه و وێره‌كانه و به‌ڕه‌ڤنیه‌كا مه‌زنه ل خه‌لكێ كوردستانێ و ده‌ستكه‌فتێن مه یێن نه‌ته‌وی و نشتیمانی و نیشانێ باوه‌ری بخوه‌بوونێ و پلانێن خوه یێن ئێك ل دووڤ ئێكه (A.B.C) یه ئه‌وێن بۆ هه‌ر ئه‌گه‌ر و پێشهاته‌كێ دانای.
ل 25 ئوكتۆبه‌را سالا 2017 حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ سێ بریار ده‌رخستن:
1ـ راوه‌ستاندنا ب ئێكجارى هه‌موو ته‌قه‌كرن و ئۆپه‌راسیۆنێن سه‌ربازى ل هه‌رێما كوردستانێ.
2ـ سركرنا ئه‌نجامێن رێفراندۆمێ ئه‌وا ل كوردستانا ئیراقێ هاتینه‌كرن.
3ـ ده‌ستپێكرنا گۆتوبێژێن ڤه‌كرى د ناڤبه‌را حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ و حوكمه‌تا فیدرالى ل سه‌ر بنه‌مایێ دستوورێ ئیراقێ.
ئه‌ڤه‌ژی سێ خال و بابه‌تێن گرنگن بوون بۆ وی ده‌می نه‌خاسمه سڕكرنا ئه‌نجامێن ڕیفراندۆمێ، چونكێ وێ ده‌می حوكمه‌تا عیراقێ و دژبه‌رێن ریفراندۆمێ هه‌رێما كوردستانێ ب حوكمه‌ت و سه‌ركرده‌ڤه لاواز ددیتن و گڤاشتن ل سه‌ر دكرن بۆ هه‌ڵوه‌شاندنا ئێكجاریا ئه‌نجامێن ڕاپرسیێ، داكو ل داهاتی ژی دا هه‌رێم مفای ژ ئه‌نجامێن وێ وه‌رنه‌گریت و بۆ جیهانێ دیار بكه‌ن كو هه‌رێمێ گاڤه‌كا خه‌له‌ت هاڤێتی یه و دانپێدان ب ڤێ خه‌له‌تیێ كریه، ل ڤێ ڤێ بریارێ هیڤی و پیلانێن وان هه‌ڵوه‌شاندن و پێگه‌هێ هه‌رێمێ لاواز نه‌كر.
خالا سیێ ژی دیسا رژدبوون ل سه‌ر پاراستنا مافێن خه‌لكێ كوردستانێ دیار دكه‌ت، چونكی دستوورێ عیراقێ، ڕێگریێ ل ڤی مافێ خه‌لكێ كوردستانێ ناگریت.
ل 21/11/2017 نێچیرڤان بارزانى و شانده‌كا حوكمه‌تێ ل گه‌ل پتریا ئالیێن سیاسیێن كوردستانێ كۆمبوون، نیشانێ دروستكرنا كۆدنگیێ یه د ناڤبه‌را لایه‌نێن سیاسی و سازانێ یه، نه‌خاسمه ل سه‌ر پرسێن چاره‌نڤیساز و باوه‌ریا سه‌رۆك نێچیرڤان بارزانی یه ب دیمۆكراسیێ و دیالۆگێ.
ل 27/11/2017 نێچیرڤان داخوازكر هه‌موو رێكارێن به‌غدایێ دژى كوردستانێ و خه‌لكێ وێ ژلایێ به‌غدایێ ڤه بهێنه هه‌لوه‌شاندن، ڕه‌نگه وی ده‌می خه‌لكه‌كی باوه‌ر نه‌كربیت ئه‌ڤ داخوازیا نێچیرڤان بارزانی سه‌ربگریت، لێ پشتی ده‌مه‌كێ كێم حوكمه‌تا عیراقێ نه‌چاربوو ئه‌و بریار و ڕێكار هه‌ڵوه‌شاندن، وه‌ك گه‌مارۆیێن ئابووری و سیاسی و ئاسمانی حه‌تا گه‌هشته زڤراندنا بۆدجه و مووچێ هه‌رێمێ، ئه‌ڤه‌ژی نیشانا بجههاتنا وان سێ بریارانه ئه‌وێن مه به‌ری نهۆ دیاركری.
پێشوازیكرنا نێچیرڤان بارزانێ ژلایێ ژلایێ سه‌رۆك كۆمارێ فره‌نسا ل كۆچكا ئه‌لیزێ ل 2/12/2017 و ئالۆزیێن ناڤبه‌را هه‌ولێر و به‌غدایێ د كۆمبوونه‌كێ دا گوتوبێژكرن، كاریگه‌ریه‌كا زۆر ل سه‌ر حوكمه‌تا عیراقێ هه‌بوو بۆ ده‌سپێكرنه‌ڤا دانوستاندنێن راسته‌وخوه ل گه‌ل هه‌رێمێ، دیسا ل سه‌ر بنه‌مایێ دستووری، ئه‌ڤه‌ژی ده‌ستكه‌فته‌كێ مه‌زن بوو نێچیرڤان بارزانی بۆ گه‌لێ كورد بده‌ستڤه‌ئینا، چونكی حوكمه‌تا عیراقێ دڤیا ل دووڤ ئه‌مرولواقع دانوستاندنان بكه‌ت و ب حه‌ز و به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه مه‌رجان ل سه‌ر هه‌رێمێ بسه‌پینیت، لێ دبلۆماسیا سه‌رۆك نێچیرڤان بارزانی خه‌ونێن وان هه‌ڵوه‌شاندن.
دیسان چه‌ندێن چالاكیێن سیاسی یێن نێچیرڤان بارزانى، سه‌رۆك وی ده‌می یێ حوكمه‌تا هه‌رێمێ بوونه ئه‌گه‌رێ پاراستنا كوردستانێ و زالبوون ب سه‌ر وان روودان و بۆیه‌ران وه‌ك:
په‌یوه‌ندیێن ته‌له‌فۆنی د ناڤبه‌را جه‌نابێ وی و تێرێزا مه‌ی سه‌رۆك وه‌زیرا بریتانیا ل 12/12/2017 كو تێرێزایێ پشته‌ڤانیا خوه مافێن ره‌وایێن گه‌لێ كوردستانێ نیشادا.
كۆمبوونا نێچیرڤان بارزانى ل گه‌ل ئه‌نگێلا مێركل راوێژكارێ ئه‌لمانیا ل 18/12/2017 ناڤهاتیێ راگه‌هاند ئه‌و چاڤدێریا ره‌وشا ناڤبه‌را هه‌ولێر و به‌غدایێ دكه‌ن.
ل 27/12/2017 نامه‌یه‌كا سه‌رۆك وه‌زیرێن ئیتالیا گه‌هشته نێچیرڤان بارزانى
ل 16/1/2018 رێكس تێله‌رسن وه‌زیرێ ده‌رڤه‌یێ وى ده‌مى یێ ئه‌مركا په‌یوه‌ندیه‌كا تله‌فۆنى ل گه‌ل نێچیرڤان بارزانى ئه‌نجامدا و جه‌خت ل ده‌ستپێكرنا دیالۆگا د ناڤبه‌را هه‌ولێر و به‌غدایێ كر.
ئه‌ڤ هه‌می گاڤێن نێچیرڤان بارزانی بوونه گڤاشتن ل سه‌ر حه‌یده‌ر بۆ جارا ئێكێ پشتی ڕاپرسێ ئێكه‌م جار ب ره‌نگه‌كێ فه‌رمی ل 24/1/2018 ل گه‌ل نێچیرڤان بارزانى ل داڤۆسێ كۆمببیت.
پشتى ئه‌ڤ هه‌موو گوهۆرینه ل هه‌رێما كوردستانێ ل سه‌ر ده‌مێ كابینه‌یێن ئێك ل دووڤ ئێك یێن نێچیرڤانی هاتینه‌كرن و سه‌ركه‌فتنا لیستا پارتیا دیمۆكراتا كوردستانێ ل هه‌لبرژاتنێن په‌رله‌مانێ كوردستانێ 45 كورسیان، پارتى ل 3/12/2018 نێچیرڤان بارزانى جێگرێ سه‌رۆكێ حزبا خوه بۆ پۆستێ سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ كاندید كر و نها سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ یه. ئه‌ڤه نیشان و فاكته‌رن كو پارتی باوه‌ریه‌كا موكۆم ب نێچیرڤان بارزانی هه‌یه و ئایێنده‌كێ گه‌شتر ل سه‌ر ده‌ستێ وی لپێشیا كوردستانێ یه.
فیدرالیه‌تا بێ ده‌سهه‌لات نه فیدرالیه‌ته ئه‌مجه‌د ئه‌لده‌هامات و
غیاس خالد زێباری
د گۆتارا خوه‌دا (ئه‌رێ فیدرالیه‌ت ئه‌گه‌رێ دابه‌شبوونێ یه ..؟) من دیار كربوو كو هنده‌ك عیراقی دژی فیدرالیه‌تێ نه ژ به‌ر چه‌ند ئه‌گه‌ران، د وێ گۆتارێ دا من به‌حسێ ترسا دابه‌شبوونێ كر بوو، د ڤێ دا دێ ل سه‌ر نه‌رازیبوونێن دیتر كه‌ین، وه‌ك نه‌بوونا ده‌سهه‌لاتێن به‌رفره‌هـ ژلایێ هه‌رێمان ڤه. دستوور و ئالا و ئارمێ هه‌رێمێ و نوونه‌رایه‌تیا ده‌رڤه. ب كورتی دێ به‌رسڤا وان نه‌رازیبوونان ده‌م، ل گه‌ل سه‌ربۆرێن فیدرالیه‌تێ ل جیهانێ، داكو هه‌می سه‌رهه‌لی چاوانیا سه‌ره‌ده‌ریا وه‌لاتێن فیدرالی ببن ل سه‌ر بابه‌تی. دبێژم: بێ ده‌سهه‌لاتی فیدرالیه‌تێ ناگه‌هینیت، چونكی مه‌به‌ست ژ فیدرالیه‌تێ ئه‌وه خه‌لكێ هه‌رێمێ ده‌سهه‌لاتێ ل هه‌رێما خوه بكه و بێگومان بێ ده‌سهه‌لات نه‌شێت وێ چه‌ندێ بكه‌ت، لێ بێ ده‌سهه‌لاتكرنا هه‌رێما خه‌لكێ وان دێ هه‌ست ب زۆرداریێ و كێماسیێ كه‌ت و دێ هه‌ولا جودابوونێ ژ وه‌لاتێ دایك كه‌ت، هه‌ر وه‌كی من د وێ گۆتارێ دا دیار كری و دێ چه‌ند نموونه‌كان ئینم: هه‌رێمێن سویسرا، نه‌مسا، ئه‌لمانیا، به‌رازیل، مه‌كسیك، فنزه‌ویلا، ئستورالیا، مالیزیا، ئه‌سیۆبیا و باشوورێ ئه‌فریقیا چه‌ندێن دیتر دستوور و حوكمه‌ت و په‌رله‌مانێن خوه هه‌نه. ب گۆره‌ی دستوورێ ئتیحادی ڤان حوكمه‌تان ده‌سهه‌لاتێن به‌رفره‌ه و جۆراو جۆر د وارێن خواندنێ، ساخله‌می، ئاسایشێ، كار و بارێن جڤاكی، رێكوپر، ژینگه‌ه و دارایی هه‌نه و پڕانیا وان زێده‌تر ل حوكمه‌تا ناڤه‌ندی داهات ده‌ست دكه‌ڤیت. ل سه‌ر ڤان هه‌می مافێن به‌رفره‌ه لێ هنده‌ك هه‌رێم ل گه‌ل یێن دی جوداهی هه‌یه ب رێككه‌فتن ل گه‌ل حوكمه‌تا ناڤه‌ندی، ویلایه‌تێن هندێ دستوورێ خوه یێ تایبه‌ت نه‌نڤیسی یه و ب دستوورێ ئتیحادی رازی بوونه، لێ هه‌رێما (Jammu and kashmir) دستوورێ خوه هه‌یه، هه‌ر وه‌سا هه‌رێمێن وه‌لاتێ باشوورێ ئه‌فریقیا ژبلی هه‌رێما (Westem) كۆ ده‌ستوورێ خوه هه‌یه. لێ (٨) هه‌رێمێن ئه‌رژه‌نتین په‌رله‌مانێ وان ل جڤاتا پیران و جڤاتا نوونه‌ران پێكدهێت، لێ (١٥) هه‌رێمێن دیتر بریار دایه تنێ جڤاتا نوونه‌ران هه‌ربیت، هه‌ر وه‌سا ل ئۆسترالیا (٥) هه‌رێما هه‌ردو جڤاتێن پران و نوونه‌ران هه‌نه و (٣) هه‌رێمان ژی تنێ جڤاتا نوونه‌ران هه‌نه. ل مالیزیا ژی سه‌رۆكێ ده‌وله‌تێ د ناڤبه‌را میرێن هه‌رێما هه‌ر پێنج سالان دهێته لێككوهۆرین. هه‌ر وه‌سا ل ئێكگرتنا هه‌رسێ گزیرتێن ئه‌لقه‌مه‌ر (جزر القمر) ب شێوارێ گه‌ر و گۆری سه‌رۆكاتیا ده‌وله‌تێ وه‌ردگرن. هنده‌ك وه‌لاتێن فیدرالی ده‌سهه‌لاتا گرێدانا رێكه‌فتنێن نیڤده‌وله‌تی ب چه‌ند مه‌رجان دایه هه‌رێمان، كانتۆنێن سوێسرا مافێ رێكه‌فتن و په‌یمانێن نیڤده‌وله‌تی ل گه‌ل وه‌لاتێن بیانی د بیاڤێن ئابووری و سنووری و ئاسایشی هه‌نه، ل ئه‌لمانیا ژی هه‌رێمان مافێ په‌یمان یا گرێدایه ب تایبه‌تمه‌ندیا ده‌سهه‌لاتا وان یا ته‌شریعی، لێ حوكمه‌تا ناڤه‌ندی پابه‌ند دكه‌ت ل ده‌مێ په‌یمانێن نیڤده‌وله‌تی راوێژی ب هه‌رێمان بكه‌ن ئه‌وێن ده‌ستهه‌لاتا وان یا تایبه‌ت. ل وه‌لاتێ ئیماراتا عه‌ره‌بی هه‌ر میرگه‌هه‌كێ مافێ رێكه‌فتنا دگه‌ل وه‌لاتێن جیران هه‌یه. ل ڤێ پتر هه‌رێمێن كه‌نه‌دی ل ده‌مێ ئیمزاكرنا رێكه‌فتنا تایبه‌ت ب رێكخراوا كار یا نیڤده‌وله‌تی دژ راوه‌ستان، چونكی دستوورێ كه‌نه‌دی ده‌سهه‌لاتێن گرێدایی ب مولكیه‌تێ و مافێن شارستانی داینه وان، هه‌ر وه‌سا ل ده‌مێ ئیمزاكرنا پرۆتۆكولا كیوتۆ یا تایبه‌ت ب گۆرانكاریێن كه‌ش و هه‌وای ل سالا (٢٠٠٢) نه‌رازی بوون. ل ئه‌رژه‌نتین ژی هه‌رێمان مافێ رێكه‌فتنێ، نیڤده‌وله‌تی د وارێن بازرگانی و كارگێریا به‌رهه‌مێن سروشتی وه‌ك رووبار و نه‌فت و گازێ و پرۆژێن كاره‌بێ و ژینگه‌هێ و پرۆژێن ژێرخانی وه‌ك رێیێن د ناڤبه‌را هه‌رێما و وه‌لاتێن جیران و مشه‌ختبوونێ و ئاسایشێ و نێچیرا ماسیان هه‌یه. لێ دستوورێ نه‌مسا حوكمه‌تا ناڤه‌ندی په‌یگیر دكه‌ت به‌ری ئیمزاكرنا په‌یمانان كاریگه‌ریێ ل سه‌ر وان دكه‌ت راوێژێ ب هه‌رێمان بكه‌ت. ده‌رباره‌ی بابه‌تێ ئالای و ئارمێن هه‌رێمان، دستوورێن ئێكگرتی یێن وه‌لاتێن فیدرال ئه‌ڤ مافه ب هه‌رێمان دایه كو ئالا و ئارمێن خوه یێن تایبه‌ت هه‌بن كو ل دووڤ ره‌وش و دیرۆك و ره‌مزێن وان بن بۆ جوداكرنا وان یێن یێن دیتر، ئه‌ڤ چه‌نده ل هه‌می فیدرالیه‌تێن جیهانێ هه‌یه، ئه‌ڤه به‌رچاڤكرن و دیاركرنا هه‌رێما یه نه‌ك ده‌وله‌ته‌كا بچووك، ده‌رباره‌ی نه‌رازیبوونا نوونه‌رایه‌تیا ده‌رڤه یا هه‌رێمان، دیسا ئه‌ڤه پێرابوونه‌كا سروشتی یه ل پرانیا وه‌لاتێن فیدرال. هه‌رێما (Quebec) یا كه‌نه‌دی نڤیسینگه‌هێن نوونه‌رایه‌تیا خوه ل (٢٥) هه‌نه و وه‌زاره‌تا تایبه‌ت یا په‌یوه‌ندیێن نیڤده‌وله‌تی یێن هه‌رێمان رێڤه‌دبه‌ت، هه‌ر وه‌سا هه‌رێما (Alberta)، ل ئه‌مریكا ژی ویلایه‌تا (١٨٠) نڤیسینگه‌هێن نوونه‌رایه‌تیێن خوه ل ده‌رڤه‌ی وه‌لاتی ڤه‌كرنه كو نوونه‌رایه‌تیا به‌رژه‌وه‌ندێن وان دكه‌ن، ل ئه‌لمانیا ژی هه‌رێمان مافێن ڤه‌كرنا نڤیسینگه‌هێن خوه یێن ده‌رڤه هه‌نه، كانتۆنێن سوێسرا ژی یێن سنوورێن هه‌ڤپشك ل گه‌ل وه‌لاتێن بیانی هه‌نه ل وارێن ره‌وشه‌نبیری و ووزێ و گه‌شتیاری و هنده‌ك بووارێ، دیتر په‌یوه‌ندی هه‌نه، ل هندێ ژی هه‌رێما (Jammu and kashmir) په‌یوه‌ندی ل گه‌ل جیرانا خوه پاكستان هه‌نه و هه‌رێما (Sikkim) ل گه‌ل چینێ، هه‌رێما (West Bengal) ل گه‌ل كۆما به‌نداڤێن بنگال یا ئابووری هه‌نه، حوكمه‌تا هه‌رێما (Basque) یا ئسپانی شانده‌ك ب نوونه‌رایه‌تیا وان هنارتیه ئێكه‌تیا ئه‌ورۆپی ل برۆكسل. ل دووماهیێ ئه‌م دژبه‌ر و حیبه‌تی دبین ل سه‌ر ڤان كار و پێرابوونان، چونكی هێشتا رژێما فیدرالی بۆ وه‌لاتێ مه تشته‌كی نوو یه، لێ بلا پێكڤه كار بكه‌ین بۆ گه‌هیبوونا ڤێ سه‌ربۆرا مه و فیدرالیه‌تا خوه بگه‌هینینه ئاستێ فیدرالیه‌تێن جیهانێ.
رێزگرتنا كه‌لیموللا و گۆتارا سه‌رۆكێ حوكمه‌تێ
غیاس خالد زێباری
ل رۆژا ٢٢/٤/٢٠١٩ د رێوره‌سمه‌كێ هه‌ژی دا رێز ل نڤیسه‌ر و دیرۆكنڤیسێ كوردێ خوراسانێ كه‌لیموللا ته‌وه‌حدی هاته گرتن و تێدا نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ گۆتاره‌كا چه‌ند خۆله‌كێ ئاراسته‌كر، هه‌كه مرۆڤ هزرا خوه د ڤێ گۆتارا چه‌ند خۆله‌كی دا بكه‌ت، چه‌ندین ڕامانێن كوور و درێژخایه‌ن ل زۆر بووارێن ژیانێ تێدا دیارن.
رێزگرتن ل ڤی كه‌سایه‌تی نه تنێ رێزگرتنا كه‌سایه‌تیه‌كی یه، به‌لكی رێزگرتنه بۆ ته‌ڤایا نڤیسه‌ر و ره‌وشه‌نبیر و دیرۆكنڤیسێن كورد، په‌یام و بریاره‌كا سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ یه بۆ پشته‌ڤانیا كه‌سایه‌تیێن ب ڤی ره‌نگی خزمه‌تا كلتوور و دیرۆك و جڤاكێ كوردستانێ دكه‌ن.
دیسا كوردایه‌تی و نه‌ته‌وایه‌تیوونا سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ تێدا دیار دبیت، چونكی رێزگرتن ل ڤی كوردێ خوراسانێ، ژ ئه‌نجامێ خزمه‌تا وی بوویه د وارێن نه‌ته‌وایه‌تیێ و دیرۆكا كوردان.
گۆتارا نێچیرڤان بارزانی یا د ڤێ رێزگرتنێ دا ئاراسته‌كری، مه‌زنترین پشته‌ڤانیا جه‌نابێ وی و حوكمه‌تا هه‌رێمێ بۆ كلتوور و دیرۆك و ره‌وشه‌نبیر و راگه‌هاندكارێن كوردستانی تێدا دیار دبیت، پشته‌ڤانیا كه‌سێ ئێكێ د ده‌سهه‌لاتێ دا بۆ ڤان بواران، نیشانا دلسۆزی و هه‌ستا وی یه بۆ جڤاك و نه‌ته‌وا خوه و هه‌بوونا پلان و به‌رنامه‌یه‌كێ به‌رفره‌ه و دوور و درێژێ گه‌شه‌سه‌ندنا كوردستانێ، چونكی جڤاك و ملله‌ت و وه‌لات ب نڤیسه‌ر و تۆره‌ڤان و راگه‌هاندكار و ره‌وشه‌نبیران و كلتوور پارێزان، نه تنێ پێشدكه‌ڤن، به‌لكی ژ مرنێ قورتال دبن و به‌رده‌وامیێ دده‌نه ژیانێ، نه‌خاسمه زمانێ نه‌ته‌وه‌ی، زمان و كلتوورێ كوردستانێ ب ڤان كه‌سایه‌تیان هاتیه پاراستن، سه‌رۆكێ حوكمه‌تێ ژی ژبه‌ر ڤێ چه‌ندێ ب ڤی ئاوایی پشته‌ڤانیا ڤان كه‌سایه‌تیێن كورد كر ل جهه‌كێ هه‌بن.
پێدڤی یه كه‌سایه‌تیێن ب ڤی ئاوایی د ره‌وشا جڤاك و مه‌لله‌تێ خوه بگه‌هن، ل ده‌سهه‌لاتێ بن داكو بزانن و بشێن برینێن جڤاكی و نه‌ته‌وه‌ی چاره‌سه‌ر بكه‌ن و ده‌رگه‌هێن ڤه‌ژاندنێ ژی ب ده‌ستێن كه‌سایه‌تیێن ب ڤی ڕه‌نگی دهێنه ڤه‌كرن.
د ڤان سالان دا خۆیا بوویه كو چه‌ندین برینێن سیاسی و ئابووری و جڤاكی یێن كورد و كوردستانێ ب ده‌ستێن نێچیرڤان بارزانی هاتینه تیماركرن و بن بڕكرن و نهو جه‌نابێ وی پلان هه‌نه برینێن كلتووری و زمانه‌ڤانی و دیرۆكی و مه‌دیایی و ره‌وشه‌نبیری چاره‌سه‌ر بكه‌ت.
ئه‌ڤ برینه‌ڤه برینێن ساناهی نینه و ب هه‌می كه‌سان ناهێنه چاره‌سه‌ركرن، چونكی ب دربێن بهێزێن كه‌ڤن و ژه‌هراوی یێن دوژمن و داگیركارێن كوردستانێ هاتینه لێدان بۆ پارچه‌كرنا جڤاكێ كوردستانێ.
ژ لایێ سیاسی ژی دیاره ئه‌ڤرۆ رێكنه‌كه‌فتنا لایه‌نێن سیاسی یێن كوردستانێ ل سه‌ر پێكئینانا كابینا نوو یا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ، ئه‌ڤرۆ برینه‌كا دیتر د ناڤ كوردستانیان دروست كریه و هه‌تا راده‌یه‌كێ بێ ئۆمێدی په‌یدا كریه، لێ نێچیرڤان بارزانی د چه‌ند په‌یڤه‌كێن كورت دا، ئه‌ڤ بێ ئۆمێدیا خه‌لكێ كوردستانێ ل سه‌ر ره‌وشا دانۆستاندنێن پێكئینانا كابینا نوو، ئۆمێد دروستكره‌ڤه، ده‌مێ گۆتی ئه‌ڤ پاشكه‌فتنه یا نۆرماله و ژپێخه‌مه‌ت سه‌قامگیریا كوردستانێ یه و پاشه‌رۆژه‌كا گه‌ش چاڤه‌رێ مه‌یه و بێ گومان هه‌می ئالی دێ هه‌ر رێككه‌ڤن.
ئه‌ڤه‌ژی مزگینیه‌كه بۆ خه‌لكێ كوردستانێ و بیرا مرۆڤی ل وێ ره‌وشا دژوارا پشتی شازدێ ئكتۆبه‌را سالا ٢٠١٧ دئینیت ده‌مێ هێرشێن له‌شكرێ عیراقێ هاتینه سه‌ر هه‌رێما كوردستانێ و گه‌ماروویێن ئابووری و سیاسی ئێخستینه سه‌ر هه‌رێمێ، سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ، د په‌یڤه‌كا كۆرت دا ئۆمێد بۆ خه‌لكێ كوردستانێ دروستكره‌ڤه ئه‌مێ كه‌ره‌مكری، پشت راست بن ئه‌ڤه‌ر ره‌وشه‌كا به‌روه‌خته و ل زۆرترین ده‌م دێ هێنه چاره‌سه‌ركرن.
و پشتی ده‌مه‌كێ زۆرێ كورد ب سیاسه‌ت و زانینا جه‌نابێ وی، ره‌وشا كوردستانێ ل دژواریه‌كا زۆر گۆری بۆ به‌خته‌وه‌ریێ و ئێمناهیێ و چاره‌سه‌ركرنا قه‌یرانێن ئابووری و بهێزكرنه‌ڤا كوردستانێ.
ئادار و نه‌ورۆزه‌كا جودا
غیاس خالد زێبارى
پشتى سه‌ركه‌فتنا سه‌رهه‌لدانا پیرۆزا خه‌لكێ كوردستانێ ل ئادارا سالا 1991 و به‌رهه‌مێ وێ بووینه ئازادى و رزگاریا باشوورێ كوردستانێ و ئاڤاكرنا په‌رله‌مان و حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ و سازیێن ده‌وله‌تدایێ، هه‌ر سال خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ ب گیانه‌كێ نه‌ته‌وى و هه‌سته‌كا شۆره‌شگێرى بیره‌وه‌ریێن ئادار و نه‌ورۆزێ ساخ دكه‌ت چ بیره‌وه‌ری و هه‌لكه‌فتێن ماته‌مه‌ینى بن یان ژى جه‌ژن و سه‌ركه‌فتن، زۆربه‌را رۆژێن مه‌ها ئادارێ بیره‌وه‌رى و هه‌لكه‌فتێن گه‌لێ كوردن، له‌وما ب مه‌ها بیره‌وه‌رى و هه‌لكه‌فتێن كوردان دهێته نیاسین.
لێ ل سالا بوورى گه‌لێ كورد ب هه‌سته‌كا خه‌مناك و دله‌كێ شكه‌ستى پێشوازى ل هه‌لكه‌فتێن سه‌ركه‌فتن و رۆژێن گه‌شێن ڤێ مه‌هێ كر، ژبه‌ر وێ خیانه‌تا نشتیمانیا گرۆپه‌كێ ده‌ستنیشانكرى یێ د ناڤ ئێكه‌تیا نشتیمانى ل هه‌رێما كوردستانێ ب خه‌لك و ده‌سهه‌لات ڤه‌كرى، ژبه‌كو هێشتا شه‌رێ مه‌زنترین گرۆپێ تیرۆرستیێ داعش دژى هه‌رێما كوردستانێ بداوى نه‌هات بوو و رۆندكێن كه‌سوكارێن شه‌هیدێن ڤى شه‌رێ مانونه‌مانێ زوها نه‌بوون، به‌رهه‌مێ خیانه‌تا وان خیانه‌تكارا رۆندكێن وان و هه‌موو خه‌لكێ وه‌لاتپارێزێ كوردستانێ زێده‌تر كرن و بێ ئۆمێدى و دلته‌نگى ب سه‌ر خه‌لكێ كوردستانێ باراند، هه‌ر ژ پاشخستنا به‌رهه‌مێ بریارا خه‌لكێ كوردستانێ بۆ سه‌رخوه‌بوونێ ل راپرسیا بیست و پێنجێ ئیلۆنا سالا 2017 و داگیركرنا كه‌ركووكا دلێ كوردستانێ و ده‌ڤه‌رێن دیتر یێن كوردستانى یێن ده‌رڤه‌ى ئیدارا هه‌رێما كوردستانێ و ئینانا له‌شكرێ حه‌شدا شیعى یا عیراقێ ب رێنمایى و پشكدارایا مه‌زنترین وه‌لاتێ ده‌ڤه‌رێ بۆ سه‌ر هه‌رێما كوردستانێ ب مه‌ره‌ما داگیركرنا كوردستانێ و ژناڤبرنا قه‌وارێ سیاسى و ئیداریێ هه‌رێما كوردستانێ كۆ به‌رهه‌مى سه‌د سالێن خه‌بات و قوربانیێن خه‌لكێ كوردستانێ و سه‌رهه‌لدانا 1991 ێ یه و گه‌ماروودانا هه‌رێما كوردستانێ ژلایێ ئابوورى و دارایى و سیاسى و هه‌ولێن گرتنا هه‌مى سنوور و ده‌روازیێن هه‌رێمێ.
ئه‌ڤ ساله ئێكه‌م ساله خه‌لكێ كوردستانێ پێشوازیێ ل بیره‌وه‌ریێن ئادار و نه‌ورۆزێ دكه‌ت پشتى وان روودانا و ژناڤبرن و هه‌لوه‌شاندنا وان هه‌موو پیلان ناڤخۆیى و هه‌رێمى ل سه‌ر ده‌ستێ نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ و ب سیاسه‌تا جه‌نابێ وى هه‌رێما كوردستانێ ب سه‌ر وان هه‌موو ئاسته‌نگا زالبوو و ڕه‌وشا هه‌رێما كوردستانێ ژ هه‌مى ئالیان ڤه به‌ه‌رڤ سه‌ركه‌فتن و به‌خته‌وه‌ریێ چووى، ژ ئالیێ دبلۆماسى موكۆمترین په‌یوه‌ندى ل گه‌ل وه‌لاتێن زلهێز و كارگه‌رێن جیهانێ ئێخستینه د به‌رژه‌وه‌ندیا خه‌لكێ كوردستانێ دا و هه‌ولێرا پایته‌خت رۆژانه هه‌مبێزا مه‌زنه به‌رپرس و دبلۆماتكارێن جیهانێ دكه‌ت.
دگه‌ل حوكمه‌تا ناڤه‌ندى ژى ئاستێ په‌وه‌ندى و هه‌ماهه‌نگیێ د كۆپیتكێ دا و دیتن و هه‌لویستێن حوكمه‌تا عیراقێ به‌رامبه‌ر هه‌رێما كوردستانێ سه‌د ده‌ر سه‌د به‌روڤاژى كرنه و نه‌چا كرنه بۆ ده‌ستوورێ هه‌رده‌مى یێ عیراقێ بزڤرن و ماف و به‌ركه‌فتیێن خه‌لكێ كوردستانێ یێ ئیدارى و دارایى و سیاسى دابین بكه‌ن و قه‌یرانا ئابوورى یا ل سه‌ر خه‌لكێ به‌ر ب دووماهیێ ڤه‌دچیت، ئارامى و ئێمناهیا خه‌لكێ كوردستانێ ژى جیهان حێبه‌تى كریه و فاكته‌رێن بهێزتركرنا كوردستانێ بۆ خه‌لكێ هه‌رێمێ دیار و ئاشكرا بوونه و باوه‌ریا خه‌لكى ب ده‌سهه‌لاتا هه‌رێما موكومتر بوویه.
ئه‌ڤ هه‌موو گۆرانكاری و سه‌ركه‌فتنێن نه‌چاڤه‌رێكرى د واریێن جودا جودا ل سه‌ر ده‌ستێ نێچیرڤان بارزانى گرنژین ئخستیه د ناڤ هه‌موو مالێن كوردستانیان.
له‌ما فه‌ه‌ره ئه‌ڤ ساله خه‌لكێ كوردستانێ ب گرنژین و كه‌رنه‌ڤال و شێوازه‌كێ جودا دگه‌ل سالێن بوورى پێشوازیێ ل بیره‌وه‌ریێن ئادار و نه‌ورۆزێ بكه‌ت، چ بیره‌وه‌ری و هه‌لكه‌فتێن گه‌ش و سه‌ركه‌فتن و سه‌رهه‌لدانێ بن، یان ژى یێن خه‌مناك و ماته‌مینى بن، چونكى گیانێ قوربانیێن وان روودان و كاره‌ساتێن ب سه‌ر خه‌لكێ كوردستانێ هاتى ب ڤان سه‌ركه‌فتنان گه‌ش و شاد دبیت و ئۆمێد بۆ كه‌س و كارێن وان دروست دبیت، چونكى هیڤى و ئارمانجا وان سه‌ركه‌فتنێن ب ڤى ڕه‌نگى بوویه.
ئه‌ڤ سه‌ركه‌فتنه رێخوشكه‌رن بۆ ڤه‌كرنا ده‌رگه‌هێن مه‌زنتر ل هه‌مبه‌ر خه‌لكێ كوردستانێ بۆ سه‌ركه‌فتنێن مه‌زنتر و بده‌ستڤه‌ئینانا ماف و ئارمانجێن مایى.
نێچیرڤان بارزانی، ئێكه‌تی و ئێكرێزی
غیاس خالد زێباری
هه‌ر ژ ده‌ركه‌فتنا نێچیرڤان بارزانی وه‌ك وه‌ك سه‌ركرده د ناڤ پارتی دیمۆكراتی كوردستان دا، د بوهارا لاوینیێ دا سه‌ركرده‌كێ دیمۆكراتخواز و هێمن و مینار ڕه‌و بوویه، هه‌رده‌م فاكته‌رێ ئێكرێزیا نشتیمانی بوویه، خوه دوور گرتیه ژ ره‌فتار و داخۆیانیێن توند و شكه‌ستێ لایه‌نێ به‌رامبه‌ر د به‌رته‌نگترین كاودان دا. پشتی سه‌رهه‌لدانا گه‌لێ كورد ل باشوور رۆلێ وی وه‌ك سه‌ركرده‌كێ گه‌نێ بلیمه‌ت و دووربین به‌رچاڤ بوویه.
پارتی دیمۆكراتی كوردستان و ئێكه‌تی نشتیمانی كوردستان پارتیێن سه‌ره‌كی و كاریگه‌ر بوونه د گۆره‌پانا سیاسی یا كوردستانی دا، زۆر جاران هه‌ڤپه‌یمانی و ئاڵۆزی د ناڤبه‌را وان دا دروست بوونه، نێچیرڤان بارزانی ل ده‌مێ هه‌ڤپه‌یمانیا مینا بابێ خوه یێ ره‌حمه‌تێ، ئه‌ندازیارێ ئاشتیا ناڤخوه‌یی شه‌هیدێ هه‌رده‌م ساخ هه‌رده‌م هه‌ولدایه، ئه‌ڤ هه‌ڤپه‌یمانیه و ئێكگرتنه د به‌رده‌وام بن خوه پێشڤه‌برنا دۆزا سیاسی و جڤاكی یا كوردستانی، ل ده‌مێ ناكۆكیان ژی هه‌رده‌م رۆله‌كێ كاریگه‌ر هه‌بوویه بۆ ته‌شه‌نه نه‌كرنا قه‌یران و ناكۆكیێن د ناڤبه‌را وان دا، هه‌ر ل شه‌رێ ناڤخوه‌یی یێن ناڤه‌راستا سالێن نه‌وه‌تان دا بگره هه‌تا نهو.
پێكڤه برێڤه‌برنا هه‌موو كابینێن حوكمه‌تا هه‌رێمێ ژ لایێ پارتی و ئێكه‌تیێ ب كێمترین ئاڵۆزی، نه‌خاسمه وان كابینێن ب سه‌رۆكاتیا نێچیرڤان بارزانی، ژ به‌ر كاریگه‌ریا وی بوویه. ژ بلی ڤێ چه‌ندێ رۆلێ نێچیرڤان بارزانی بۆ چاره‌كرنا قه‌یرانێن ناڤخوه‌یێن ئێكه‌تیێ، دیسا رۆله‌كێ مه‌زن بوویه.
پشتی خیانه‌تا باله‌كێ ئێكه‌تی نشتیمانی ل شازدێ ئكتۆبه‌را سالا ٢٠١٧ و ئه‌و دربا گران ب خیانه‌تا وان ل گه‌لێ كورد و ئه‌زموونا سیاسی یا كوردستانێ كه‌فتى، هه‌ر ل داگیركرنا كه‌ركووكێ و بڕینا بۆدجه و مۆچێ هه‌رێمێ و ئینانا له‌شكرێن بیانی بۆ نه‌ڤبرنا قه‌وارێ هه‌رێما كوردستانێ و هه‌لوه‌شاندنا حوكمه‌تا هه‌رێمێ ب سه‌رۆكاتیا نێچیرڤان بارزانی. قه‌یرانێن مه‌زنتر دروستكرن و گه‌ماروویێن سیاسی و ئابووری و ئاسمانی ل سه‌ر كوردستانێ سه‌پاندن. نێچیرڤان بارزانی چ جار په‌نا نه‌بره به‌ر هه‌ول و داخۆیانیێن زڤر بۆ ته‌شه‌نه‌كرنا زێده‌تر په‌یوه‌ندیێن د ناڤبه‌را هه‌ردو ئالیان، ڤی سه‌ركرده و رێبه‌رێ زانا و دووربین، ڤێ جارێ ژی ب هێمنانه و سیاسه‌ته‌كا نه‌رم سه‌ره‌ده‌ری ل گه‌ل ڕه‌وشێ كر و شیا ل ده‌مه‌كێ كێم دا هه‌رێما كوردستانێ ل ڤان قه‌یران و ئاسته‌نگان ده‌رباز بكه‌ت و سه‌ره‌ده‌یه‌كا نشتیمانیانه و برایانه ل گه‌ل ئێكه‌تیێ كر ب تایبه‌ت ئه‌وێن د ناڤ كابینا نێچیرڤان بارزانی دا و هه‌ست ب دوبه‌ره‌كیێ نه‌هاته كرن.
ئه‌ڤ رۆله‌ژی ب هه‌موو كه‌سان ناهێته‌كرن، نهو ژی پشتی هه‌لبژارتنێن په‌رله‌مانێ كوردستانێ ل (٣٠) ئیلۆنا ٢٠١٨ كو پارتی دیمۆكراتی كوردستان سه‌ركه‌فتنه‌كا مه‌زن بده‌ستڤه‌ئینایه و بۆ بهێزتكرنا هه‌رێما كوردستانێ و پێكئینانا حوكمه‌ته‌كا نشتیمانی، پارتی دیمۆكراتی كوردستان زێده‌تر ژ چار مه‌هانه چاڤه‌رێ حزبێن دیتر یێن سه‌ركه‌فتی بۆ خوه‌ئێكلاكرنێ د پشكداریا كابینا نوو دا، هه‌تا نهو ئێكه‌تیێ نه‌شیایه خوه ئێكلا بكه‌ت چ ژبه‌ر ناكۆیێن ناڤخوه‌یی یان ژی داخوازیێن وان یێن زێده‌تر ژ به‌ركه‌فتیێن خوه یێن هه‌لبژارتنان و پێكڤه‌گرێدانا بابه‌تێن كه‌ركووكێ و عیراقێ ژ لایێ ئێكه‌تیێ ڤه.
زێده‌تر گیرۆبوونا هه‌لبژارتنا ده‌سته‌یا سه‌رۆكاتیا په‌رله‌مانی و پێكئینانا كابینا نوو یا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ د به‌رژه‌وه‌ندیا هه‌رێمی دا نینه، له‌وما پشتی چه‌ندین كۆمبوونان ل گه‌ل ئێكه‌تیێ پارتی ب پرانیا په‌رله‌مانی نه‌چاربوو سنووره‌كی بۆ ڤێ گیرۆبوونێ دانیت. دیاره ئێكه‌تی ڤێ چه‌ندێ ب تۆلڤه‌كرن هژمار دكه‌ت و ده‌نگۆیێ دو ئیداره‌یێ و شه‌رێ ناڤخوه‌یی ل سه‌ر ئاستێ جادێ هه‌یه ژ لایێ ئێكه‌تیێ ڤه. لێ باشتره ئێكه‌تی بۆ خوه ژ ڤێ هزرێ دوور بكه‌ت چونكی ئه‌ڤ سه‌رده‌مه ب سه‌رڤه‌چوویه نه خه‌لكێ كوردستانێ، نه‌ژی خه‌لكێ سلێمانیێ بۆ وێ پاشكه‌فتنێ دزڤریت. ژ لایێ ده‌ستووری ڤه ژی چ لایه‌ن نه‌شێن د چارچووڤێ پارێزگه‌هه‌كێ دا هه‌رێمه‌كێ رابگه‌هینیت و ئه‌ڤ چه‌نده د به‌رژه‌وه‌ندیا سازیێن نیڤنه‌ته‌وی و هه‌رێمی ژی دا نیه و پشته‌ڤانی لێ ناهێته‌كرن، نه‌ژی ئێكه‌تی ل جڤاتا پارێزگه‌هێ پارێزگه‌ها سلێمانیێ پڕانیه كۆ بشێت ڤان ره‌نگه گاڤان بهاڤێژیت. یا باشتر بۆ ئێكه‌تیێ ئه‌وه گۆهداریا نێچیرڤان بارزانی بكه‌ت، كو بریاره ڤان نێزیكان سه‌ره‌دانا وان بكه‌ت بۆ چاره‌كرنا پرسێن ناڤخوه‌یی و به‌رچاڤبوونا رۆلێ وان د كابینا نوو یا هه‌رێما كوردستانێ دا.
هه‌كه ئێكه‌تی هزر بكه‌ت پێشمه‌رگه ل به‌رده‌ست هه‌یه، ئه‌ڤه ژی سه‌رناگریت چونكی د كابینا نوو دا پێشمه‌رگه‌هێ كوردستانێ دبن هه‌ژموونا حزبایه‌تی دا نامینیت و دێ بیته له‌شكره‌كێ نشتیمانیێ ئیكگرتی و گاڤێن ده‌سپێكی یێَ نێچیرڤان بارزانی وه‌ك سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ دێ ئێكگرتنا پێشمه‌رگه‌هی بیت و ل سه‌ر ده‌ستێ وی په‌یوه‌ندیێن هه‌رێما كوردستانێ ل گه‌ل عیراقێ و جیهانێ دێ زۆر پێشڤه‌چن و بیته هه‌رێما چه‌سپاندا قانوونێ ب سازیكرنا داموده‌زگه‌هان و پاراستن و بهێزتركرنا قه‌وارێ هه‌رێما كوردستانێ ژ لایێ سیاسی و كارگێری و ئابووری. ئه‌و نێچیرڤان بارزانیێ قه‌یرانێن پشتی شازدێ ئوكتۆربه‌رێ ب سه‌رفیرازی ده‌رباز كری، هه‌ر قه‌یرانه‌كا دیترا ئه‌و دروست دكه‌ن ب ساناهیتر دێ ده‌رباز كه‌ت.
په‌كه‌كه ژ پره‌نسیپێن نه‌ته‌وی دووركه‌فتیه!
غیاس خالد زێباری
هه‌ر چه‌نده په‌كه‌كه (پارتیا كاركه‌رێن كوردستانێ) هه‌ل ژ دامه‌زراندنا خوه ل سالا 1978 خوه ب پارتیه‌كا نه‌ته‌وی یا كوردستانی ل سه‌ر هزرێن ماركسی دیاردكر و درووشمێن نه‌ته‌وی یێن مه‌زن بلنددكرن، مینا داخوازیا كوردستانه‌كا مه‌زن و سه‌ربخوه. پشتی ل سالا 1984 شه‌رێ چه‌كداری ژی ل سه‌ر ڤی درووشمێ زۆر ژ خوه مه‌زنتر شه‌رێ چه‌كداری دژی رژێما توركیا راگه‌هاندن.
لێ ئه‌زمۆنا وان یا ڤان هنده سالا دیار كر كو ئه‌ڤ پارتیه نه ل سه‌ر پره‌نسیپێن نه‌ته‌وی و نشتیمانی یێن كوردستانه یه، چونكی نه تنێ نه‌شیا به‌ره‌ڤانی ل به‌رژه‌وه‌ندیێن خه‌لكێ كوردستانێ بكه‌ن، به‌لكی به‌رژه‌وه‌ندیێن نه‌ته‌وی و نشتیمانیێن خه‌لكێ كوردستانێ ژناڤبرن و نه‌شیان ئێك گۆند رزگار بكه‌ن!.
ل باكۆرێ كوردستانێ سیاسه‌تا ئێك ڕه‌هندی بكاردئینن و بووینه ئه‌گه‌رێ گرتن و كوشتنا ب هزاران خه‌لكێ كورد و وێرانكرنا چه‌ندین گوندان، ب هزاران گه‌نج و سنێله ب مه‌ره‌ما كوردایه‌تیێ و نه‌ته‌وایه‌تیێ بسه‌ردابرنه و جه‌رگێن دایكوبابێن وان سۆتینه و د ناڤ شكه‌فت و دۆڵ و نهالێن باشۆرێ كوردستانێ ب دژوارترین شێواز دژین و نه‌شێن په‌یوه‌ندیێ ژی ل گه‌ل ماڵباتێن خوه بكه‌ن.
رۆژئاڤایێ كوردستانێ ل سه‌ر ئاستێ ناڤخوه‌یی رێگری ل ئازادیا هزر و بیران گرتیه و هه‌ما سیاسه‌تا خوه سه‌پاندنێ بكاردئینن و ب هزاران گه‌نجێن كورد ژ پێخه‌مه‌ت به‌رژه‌وه‌ندیێن تایبه‌ت ل دۆر جوگرافیا كوردستانێ داینه كوشتن، ژ به‌ر تۆندره‌ویا وان ب سه‌دا هزار كوردێن رۆژئاڤا ئاواره و ده‌ربده‌ر بوونه و كورد ل ده‌ڤه‌رێن كوردستانی كرینه كێمینه. ل سه‌ر ئاستێ دبلۆماسی نه‌شیانه چ كه‌نالێن دبلۆماسی بۆ به‌رژه‌وه‌ندیێن نه‌ته‌وا كورد دروست بكه‌ت و هه‌تا نهو ژ لایێ زۆر وه‌لاتان ب رێكخراوه‌كا تیرۆرستی دهێته هژماركرن.
ل هه‌رێما كوردستانێ ژی هه‌ر ل دامه‌زراندنا حوكمه‌تێ، چه‌كدارێن په‌كه‌كێ مه‌زنترین ئاسته‌نگ بوونه به‌رامبه‌ر ئاڤه‌دانیێ و ئێمناهیێ، ب سه‌ردان گوندێن كوردستانێ هاتینه ڤالاكرن و ل ده‌مێ چه‌ند سالان ل جهێ شه‌رێ دوژمنێ خوه بكه‌ت شه‌رێ خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ كریه و د ناڤ مزگه‌فتان ژی مامۆستایێن ئایینی تیرۆركرنه، ژبلی كورشتنا خه‌لكه‌كێ سڤیل ژلایێ وان ب به‌هانه‌یا وان ب سه‌دان كه‌س بووینه قوربانی بۆمبه بارانكرنا فرۆكێن توركیا. ئه‌ڤرۆ په‌كه‌كه مه‌زنترین گه‌فه ل سه‌ر ئاكنجیێن گوندێن سنووری یێن هه‌رێمێ، چ ژلایێ ئێمناهیێ ڤه، یان ژلایێ ئاڤه‌دانی و چاندنێ و گه‌شتیاریێ.
ئه‌گه‌ر ژبه‌ر گه‌فێن وان نه‌بیت سالانه داهاتێ ڤان گوندان دێ ئابوورێ هه‌رێما كوردستانێ ڤه‌ژینن. ب ره‌نگه‌كێ گشتی په‌كه‌كێ و رێكخستنێن بن شاپه‌رێن وان، ل پره‌نسیپێن نه‌ته‌وایه‌تیێ و كوردایه‌تیێ لادایه و ژ بلی زیانێن مه‌زن چ مفا نه‌گه‌هاندیه كوردستانێ.
حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ب سه‌رۆكاتیا نێچیرڤان بارزانی چه‌ندین ساڵه ژبۆ پاراستنا ئێكرێزیێ و دوباره نه‌بوونه‌ڤا شه‌رێ ناڤخوه‌یی هه‌تا رادیه‌كێ ل سه‌ر ڤێ دژایه‌تیا وان به‌رامبه‌ر هه‌رێما كوردستانێ بێ ده‌نگ بوویه، ئه‌گه نه‌ر دشیا سنووره‌كی بۆ دابنیت. پێدڤی بوو په‌كه‌كێ مفا ژ ئه‌زموون و سه‌ربۆرا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ یا ب سه‌رۆكاتیا نێچیرڤان بارزانی وه‌رگرتبا، ب تایبه‌ت ژلایێ دبلۆماسیه‌تێ و ئێمناهیێ و ئێكرێزیێ و ئاشته‌وایا جڤاكی و پاراستنا ده‌سكه‌فتێن نه‌ته‌وی و نشتیمانی، نه‌ك دژایه‌تی لێكربا و ببا ئاسته‌نگ ل هه‌مبه‌ر ئاڤه‌دانیێ و ئێمناهیێ و ئاشته‌وایا جڤاكی.
ئه‌گه‌ر په‌كه‌كێ كێمترین هه‌ستا نه‌ته‌وی هه‌با نه‌دبوو رێگر ل هه‌مبه‌ر به‌ستنا كۆنگرێ نه‌ته‌وی و ل هه‌موو پارچێن كوردستانێ رێكخستنێن ب هه‌مان ئایدیولۆژی دروست نه‌دكرن.
ئه‌گه‌ر ئه‌ڤ سیاسه‌تا نه سیاسیا په‌كه‌كێ نه‌با، ل جهێ بۆمبه‌بارانكرنێ ژلایێ فرۆكێن توركیاڤه، ده‌ستێن ئاڤه‌دانیا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ب سه‌رۆكاتیا نێچیرڤان بارزانی دا گه‌هنه هه‌موو گوند و ده‌ڤه‌رێن سنۆری یێن هه‌رێما كوردستانێ و زۆربه‌یا وان دا بنه خۆشترین جهێن گه‌شتیاری، ژبلی كێمكرنا قه‌یرانا ئاكنجیكرنێ ل باژاران.
پێدڤی یه په‌كه‌كه ب سیاسه‌ت و سه‌ره‌ده‌ریێن خوه ل گه‌ل هه‌رێما كوردستانێ بچیته‌ڤه و به‌رده‌وامیا وان ل سه‌ر ڤێ رێبازا دژی به‌رژه‌وه‌ندێن هه‌رێما كوردستانێ نه خزمه‌تا كوردایه‌تیێ دكه‌ت نه‌ژی رێكخستنێن وان پێ گه‌شه دبن، پاشه‌رۆژا وان ژی دێ به‌ر ب پاشه‌رۆژه‌كا ڕه‌ش و تاری ڤه به‌ت.
چاكسازی د ناڤبه‌را رژدبوون و پرۆپاگنده‌یێ دا
غیاس خالد زێباری
چه‌ند ساله پرسا چاكسازیا به‌به‌ته‌كێ گه‌رم و گۆره د ناڤ خه‌لكێ كوردستانێ و كه‌نالێن راگه‌هاندنێ دا، ل سه‌ر ئاستێن هه‌ره بلند پرۆژه بۆ هاتینه ئاراسته‌كرن و گاڤ بۆ هاتینه دان، داكو رێك لێ بهێته‌رتن و ئه‌ڤ پرسه زێده‌تر ته‌شه‌نه نه‌بیت، چونكو هه‌ست ب مه‌ترسیا وێ هاتیه‌كرن، به‌ری هه‌مووان سه‌رۆك بارزانی چونكی گه‌نده‌ڵیا دارایی و كارگێری به‌ر ب دیارده‌بوونێ ڤه دچوو و خه‌لك ژی تۆره كربوو.
پارتی دیمۆكراتی كوردستان پرسا ئه‌نجامدانا چاكسازیا ب رژدی وه‌رگرتیه و گاڤێن پراكتیكی ژی بۆ هاتینه هاڤێتن و وه‌ك پرسه‌كا نشتیمانی دیتی یه.
پارتیێن دیتر ژی چ ئه‌وێن د ناڤ حوكمه‌تێ دا یان یێن به‌ری نهو ئۆپۆزسیۆن، د كه‌نالێن راگه‌هاندنێ دا و د چه‌ندین هه‌لكه‌فتان دا پرسا چاكسازیا كربوو درووشمێ خوه یێ سه‌ره‌كی و رۆژانه پارتی پێ گونه‌هبار دكر و خوه ب حزبێن چاكسازخواز و پژۆین نیشا خه‌لكی ددا، هه‌ر وه‌كی ئه‌و فریشته‌نه و پیساتیێ گه‌نده‌لیێ نه‌گه‌هشتیه‌وان ..!
ل دووماهیێ دیار بوو وان باوه‌ری ژی ب چاكسازیا نینه و یێن د ناڤ گه‌نده‌لیێ دا نقۆم بۆی، بانگه‌شێن وان بۆ چاكسازیان تنێ بۆ موزایدێن سیاسی و به‌رژه‌وه‌ندێن حزبی و بسه‌ردابرنا خه‌لكینه. چونكی ده‌مێ نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ب رژدی هاتینه ناڤ بابه‌تی و ڤیای پرسا به‌هنگاربوونا گه‌نده‌لیێ و چاكسایێن كارگێری و دارایی بێخیته د چارچۆڤه‌كێ قانوونی دا و ب قانوونا سه‌ره‌ده‌ریێ ل گه‌ل گه‌نده‌ڵییچ و گه‌نده‌لكارا بكه‌ت و رێ ل نه‌شه‌نه‌كرنا وێ بگریت و ئه‌ڤ قانوونه ب فه‌رمی ئاراسته‌ی په‌رله‌مانێ كوردستانێ كری و سه‌كردایه‌تیا پارتی و فراكسیۆنا وێ ل په‌رله‌مانێ كوردستانێ داكۆكی ل سه‌ر ده‌ربازبوونا وێ كری، پرانیا وان حزبێن پارتی وه‌كی پشكه‌كا سه‌ره‌كیا ده‌سهه‌لاتداریێ ب گه‌نده‌لكار و ئه‌گه‌رێن ئه‌نجامنه‌دانا چاكسازیان گونه‌هبار دكر و خوه ب پێشه‌نگێن چاكسازیخوازا و مه‌ده‌نیه‌تێ هژمار دكر، (كش و مات) بوون و ره‌فتار و درووشمێن وان یێن ل سه‌ر كه‌نالێن راگه‌هاندنێ د ناڤ هۆلا په‌رله‌مانی به‌روڤاژی بوون و دژی ڤێ قانوونێ راوه‌ستان. ب راستی ژی گاڤه‌كا هه‌ر ئه‌رێنی بوو نێچیرڤان بارزانی هاڤێتی، چونكی قانوون باشترین ئامرازه بۆ ئه‌نجامدانا چاكسازیا و به‌رهنگاربوونا هه‌موو شێوازیێن گه‌نده‌لیێ و نه‌دادوه‌یێ، سه‌رۆكێ حوكمه‌تێ ب ئاراسته‌كرنا ڤێ قانوونێ چ به‌هانه بۆ كه‌سی نه‌هێلان و بۆ خه‌لكێ كوردستانێ و لایه‌نێن سیاسی و رێكخراوێن جڤاكێ سڤیل خۆیاكر كو پارتی و سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ، نه تنێ ل گه‌ل ئه‌نجامدانا چاكسازیانه به‌لكێ ب رژدی كار دكه‌ت بۆ بنبڕكرنا گه‌نده‌لیێ. لێ ئالیێن دیتر یێن سیاسی بۆ به‌رژه‌وه‌ندێن خوه، رێگری ل هه‌مبه‌ر ده‌ربازبوونێ پرۆژێ چاكسازیا ل په‌رله‌مانێ كوردستانێ كر .
ئه‌گه‌ر ئه‌ڤ پرۆژه ببا قانوون، دا ره‌وشا ئابووری و كارگێری و دارایی ل هه‌رێما كوردستانێ به‌ر ب قووناغه‌كا هه‌ری باشتر ڤه به‌ت، نه‌خاسمه چاره‌سه‌ركرنا پرسا پاشكه‌فتنا مووچێ فه‌رمانبه‌ران. د ڤێره دا دیار دبیت نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ، نه‌تنێ ژ لایێ سیاسی و دبلۆماسی كه‌سایه‌تیه‌كێ سه‌ركه‌فتی و كاریزمایه، به‌لكی ژلایێ كارگێری و چاره‌سه‌ركرنا قه‌یرانێن ئابووری و كارگێری ژی هه‌مان كه‌سایه‌تی یه و هه‌رده‌م به‌رژه‌وه‌ندێن گشتی و خزمه‌تكرنا وه‌لاتی و وه‌لاتیان، ئارمان و پلانا وی بوویه.
ئه‌ز باوه‌رم ل ده‌مێ ده‌ستنیشانكرن یان هه‌لبژارتنا وی وه‌ك سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ، گاڤێن وی یێن به‌راهیێ دێ به‌رهنگاربوونا گه‌نده‌لیێ و ئه‌نجامدانا چاكسازیان بیت ب ره‌نگه‌كێ قانوونى. ئه‌ڤ چه‌نده ژی تنێ ب كه‌سایه‌تیێن خودان ئیراده و خه‌مخۆرێن گه‌ل و وه‌لاتی دهێته‌كرن.
گیرۆبوونا حوكمه‌تێ بۆچی و د به‌رژه‌وه‌ندیا كی دایه؟
غیاس خالد زێباری
زێده‌تر ژ سه‌رد رۆژان ب سه‌ر هه‌لبژارتنێن په‌رله‌مانێ كوردستانێ تێپه‌ڕین، ئه‌نجام هاتینه راگه‌هاندن و په‌سندكرن، پارتیا سه‌ركه‌فتیا ئێكێ كو پارتی دیمۆكراتی كوردستانه، كاندیدێ خوه، مه‌سرۆر بارزانی ده‌ستنیشانكریه بۆ پێكئینانا حوكمه‌تا داهاتی. لێ هێشاتا دانوستاندێن رژد ل گه‌ل لایه‌نێن دیتر نه‌هاتینه‌كرن. ئه‌ڤ كۆمبوونێن پارتی ل گه‌ل هنده‌ك لایه‌نێن دیتر ئه‌نجامدای هه‌تا راده‌یه‌كی د ئه‌رێنی بوون و حه‌زا پشكداریێ هه‌یه. هه‌لبژارتن بۆ دهێنه‌كرن..؟ هه‌لبژارتن پره‌نسیپه‌كێ سیسته‌مێ دیمۆكراسیێ نه كۆ هه‌رێما كوردستانێ په‌یره‌و دكه‌ت، پارتی ژی پێشه‌نگ و ئه‌كته‌رێ هه‌ری كاریگه‌ره بۆ چه‌سپاندنا ڤی سیسته‌مێ جیهانی ل كوردستانێ، ژبۆی بهێزكرنه‌ڤا ده‌سهه‌لاتێ د هه‌لبژارتنان دا خه‌لك بریارێ ل سه‌ر دده‌ت، پارتیێن سه‌ركه‌فتی به‌رنامێن خوه یێن سیاسی و كارگێری ئه‌وێن خه‌لكی ده‌نگ بۆ دای د حكومه‌تا داهاتی بجه دئینیت و چه‌ندین مه‌رامێن دیتر . خه‌لك حه‌ز دكه‌ت پشتی هه‌لبژاردنان حكومه‌ت پێك بهێت داكۆ بشێن خۆ تێدا ببینن و پارتیێن ده‌نگ پێ هاتینه دان تاقیبكه‌ن، ئه‌رێ دێ شێن به‌رنامێن خوه بجهئینن یان نه؟. ئه‌ز دبینم گیرۆبوونا پێكئینانا حوكمه‌تا نوو یا هه‌رێما كوردستانێ، گیرۆبوونه‌كا خۆرستكی نینه، هنده‌ك نه‌په‌نی هه‌نه و دبیت پارتیێن دژبه‌رێن پارتی دیمۆكراتی كوردستان ب پیلان، یاریه‌كا كێشان و پیڤان و گرتن و به‌ردانێ بكه‌ن، داكو پارتیا سه‌ركه‌فتیا ئێكێ و كاندیدێ سه‌رۆكێ حوكمه‌تا نوو بكه‌نه ئه‌گه‌رێن گیرۆبوونێ و بێژنه خه‌لكه‌كی ئه‌ڤ پارتیه و ئه‌ڤ كه‌سه نه‌شێن حوكمه‌تێ ئێكبینن .. ب تایبه‌ت ئێكه‌تیا نشتیمانی كوردستان، هه‌رچه‌نده پارتیا دوویێ یه لێ رۆژ بۆ رۆژێ پالپشتیا جه‌ماوه‌ری ژده‌ستدده‌ت و ئه‌ڤ رێژا مایی ژی زۆر ل سه‌نگا وێ یا جه‌ماوه‌ری كێمتره و پشت ب هێزا چه‌كداری و یاری پیلانێن سیاسی بۆ مانه‌ڤا خوه گرێدایه ل ده‌سهه‌لاتێ گرێ دایه. راسته ناكۆكیێن دژوار د ناڤبه‌را سه‌ركردایه‌یتا ئێكه‌تیێ دا هه‌نه و دبیت فاكته‌ره‌ك بیت ژ فاكته‌رێن رێكنه‌كه‌فتنا وان ل گه‌ل پارتی وه‌ك سه‌ركه‌فتیا ئێكێ، لێ ئه‌ز ڤێ چه‌ندێ ب فاكته‌ره‌كێ لاواز دبینم، چونكی سه‌ركردایه‌تیا وێ حزبێ ئیرادا خوه ژده‌ست دایه و بووینه دیلێن ده‌ستێن ئه‌ندامێن ماڵباتا تاله‌بانی و خالێن وان، كو ب فه‌رمی پ پله و ده‌سهه‌لات د ڤان ئێكه‌تیێ دا نینه..! ئه‌گه‌ر ئه‌ندامێن وێ ماڵباتێ چ هزر بۆ مه‌كته‌با سیاسی و سه‌ركردایه‌تیا ئێكه‌تیێ كربا، خیانه‌تا شازدێ ئكتۆبه‌را سالا 2017 هۆسا ب ساناهی بسه‌ردا ده‌رباز نه‌دبوو. یان هه‌موو بریارێن مه‌كته‌با سیاسی نه‌دئێخستنه بن فه‌رمانا خوه.! گرنگه پارتی دیمۆكراتی كوردستان، خوه ل به‌ندا بریارا ئێكه‌تیێ نه‌گریت، ل سه‌ر پشكداربوون یان پشكدارنه‌بوون د حوكمه‌تێ دا، چونكی بریارده‌رێن ئێكه‌تیێ نه‌ڤێت حوكمه‌تا داهاتی یا هه‌رێما كوردستانێ ب سه‌رۆكاتیا مه‌سرۆر بارزانی زۆ پێك بهێته و پارتی به‌رنامێ خوه بۆ كوردستانه‌كا بهێز بجه بئینیت. كوردستانه‌كا ب هێز ژلایێ سیاسی و دبلۆماسی و ئێمناهیی، كوردستانه‌كا بهێز ژلایێ كارگێری و چاره‌سه‌ركرنا قه‌یرانێن ئابووری و دارایی و تمامكرنا پلان و به‌رنامێن كابینێن به‌رێ ب سه‌رۆكاتیا نێچیرڤان بارزانی. كوردستانه‌كا ب هێز بۆ چاكسازیێن كارگێری و دارایی و نه‌هێلانا گه‌نده‌لیێ، كو ل گه‌را بووری یا په‌رله‌مانێ كوردستانێ وان رێگری ل سه‌ر ڤی پرۆژێ نێچیرڤان بارزانی كری و به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه ل به‌رژه‌وه‌ندێن نه‌ته‌وی و نشتیمانی مه‌زنتر و بلندتر كرى.! نه‌ڤێت هه‌رێمه‌كا ب هێز ب سه‌رۆكاتیا نێچیرڤان بارزانی هه‌بیت ،بۆ خۆرتركرنا په‌یوه‌ندیێن نیڤده‌وله‌تی و هه‌رێمایه‌تی و پاراستنا هه‌رێما كوردستانێ ژ مایتێكرنێن ده‌ره‌كی و سه‌روه‌ریكرنا قانوونێ و گاڤ هاڤێتن بۆ بده‌ستڤه‌ئینانا ئارمانجێن مه‌زنتر و پاراستن و بهێزكرنا قه‌وارێ هه‌رێما كوردستانێ. دبیت ئه‌ڤ داخوازی و مه‌رجیێن ئێكه‌تیێ یێن نه‌هه‌ژی وێ بۆ پشكداریكرن د حوكمه‌تا داهاتی دا پیلانه‌كا دیتر بیت بۆ لاوازكرنا پێگه‌هێ هه‌رێمێ و حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ. د به‌رژه‌وه‌ندیا پارتی دانیه پێكئینانا حوكمه‌تێ زێده‌تر گیرۆ ببیت و مه‌رج نیه ئێكه‌تی یان هنده‌ك لایه‌نێن دیتر پشكدار ببن، چونكی خه‌لكێ كوردستانێ باوه‌ری دایه پارتی و دشێت ب هه‌ڤپه‌یمانیه‌كا دگه‌ل قه‌واره‌یه‌كێ دیتر حوكمه‌تێ پێك بینیت و سه‌رۆكایه‌تیا هه‌رێمێ ژی ب قانوونا كارا بكه‌ته‌ڤه و زێده‌تر خوه ل به‌ندا بریارا وان نه‌گرن.
هه‌ناسا دلێ كوردستانێ..!!
غیاس خالد زێباری
كه‌ركووك وه‌كی باژاره‌كێ كوردستانێ د زۆر قۆناغێن دژوار دا ده‌رباز بوویه، د ڤان قووناغان دا ل سه‌رده‌مێ حوكمه‌تێن ئێك ل دووڤ ئێكێن عیراقێ ئه‌ڤ باژارێ كوردستانی یێ زه‌نگین ب سامانێن سروشتی ب تایبه‌ت نه‌فتێ، نه تنێ هاتیه فه‌رامۆشكرن، به‌لكی هه‌وێن عه‌ره‌بكرن و ئه‌نفالكرنا ده‌ڤه‌رێن وێ به‌رده‌وام من.
ئه‌ڤ بارژارێ دێرین و زه‌نگینێ كوردستانێ گه‌شه‌بوون بخۆڤه نه‌دیتی یه و ب داهات و سامانێ خۆ هاتیه وێرانكرن.
سه‌رده‌مێ زێرینێ كه‌ركووكێ و كه‌ركووكیان د ناڤبه‌را سالێن ٢٠١٤ هه‌تا ٢٠١٧ ل سه‌ر ده‌مێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ب سه‌رۆكاتیا نێچیرڤان بارزانی.
د ڤی ده‌می دا ڕه‌وشا كه‌ركووكێ به‌روڤاژی ده‌مێن دیتر بوو، ژ لایێ ئابووری ڤه د ڤێ ناڤبه‌رێ دا كه‌ركووكێ گه‌شه‌بوونه‌كا زۆر بخوه‌ڤه دیت، چونكی حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ هه‌یڤانه كۆژمێ (١٠) مه‌لیۆن دۆلاران بۆ ئاڤه‌دانیێ و پرۆژێن خزمه‌تگۆزای خه‌رج دكرن، ب ڤی كۆژمه‌ی ب سه‌دان وه‌لاتیێن كه‌ركووكێ هاتنه دامه‌زراندن ژ لایێ په‌روه‌رده‌یی ژی خواندنا كوردی زۆر بهێز كه‌فت و به‌رده‌وام د پێشڤه‌ژوونێ دا بوو.
ژ لایێ ئێمناهی ڤه ژی سه‌ره‌رای هه‌ولێن به‌رده‌وامێن گرۆپێن تیرۆرستی و شۆفینیان بۆ تێكدانا ره‌وشا كه‌ركووكێ, سازیێن ئێمناهی یێن حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ شیان ئێمناهی یا بپارێزن.
ئه‌ڤ گاڤێن حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ل سه‌ر ده‌ستێ نێچیرڤان بارزانی، چه‌ندین ڕامانان دده‌ت، ژ وانا ته‌كه‌زیكرن ل سه‌ر كوردستانیبوونا كه‌ركووكێ و خه‌مخۆریا وی بۆ وه‌لاتیێن وێ و چه‌سپاندنا دادوه‌ریا جڤاكی.
ژبلی ڤێ چه‌ندێ هه‌رێما كوردستانێ ب گشتی و حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ب تایبه‌ت، شه‌رێن سیاسی و ئابووری و چه‌كداری ژ پێخه‌مه‌ت پاراستنا كه‌ركووكێ و كوردستانیبوونا كرینه و هه‌رده‌م خوه ل كه‌ركووك و كه‌ركووكیان كریه خودان.
ئه‌ڤان گاڤێن حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ كاریگه‌ریه‌كا زۆرا ئه‌رێنی ل سه‌ر تاكێن كه‌ركووكێ كربوو، ژلایێ پابه‌ندبوونا نشتیمانی و نه‌ته‌وی، خه‌لكێ كه‌ركووكێ هه‌ست دكر كو خودان پشته‌ڤان و پارێزڤانن، له‌وما د راپرسیا سه‌رخوه‌بوونا كوردستانێ دا، پڕانیا وان ب كه‌رنه‌ڤال و درووشمێن نه‌ته‌وی ب سیبه‌را ئاڵایێ پیرۆزێ كوردستانێ مینا جه‌ژنه‌كێ ب ده‌نگێن به‌لێ بۆ سه‌رخوه‌بوونا كوردستانێ تێدا پشكدار بوون.
ب ره‌نگه‌كێ گشتی ئه‌و سه‌رده‌مێن زێرینێن خه‌لكێ كه‌ركووكێ بوون، چونكی د دیرۆكا وی باژێری دا ئێكه‌م جاره ب وی ڕه‌نكی خزمه‌تـ لێ دهێته‌كرن و گه‌شه‌بوونا ئابووری و ئاڤه‌دانی و جڤاكی و په‌روه‌رده‌یی و نه‌ته‌وی بخوه دبینیت.
هه‌ر ل سالا ١٩٢٧ هه‌تا نهو حوكمه‌تێن عیراقێ پشكا داهاتێ پترۆلێ نه‌دایه كه‌ركووكێ و داهاتێ وێ بۆ خزمه‌تا رژێمێ و ده‌ڤه‌رێن دیتر یێن عیراقێ مه‌زاختی نه و كه‌ركووك فه‌رامۆش دكر.
پشتی خیانه‌تا ١٦ ێ ئكتۆبه‌را سالا ٢٠١٧ یا ده‌سهه‌لاتێن ئێكه‌تیا نشتیمانی كوردستانێ، جاره‌كا دی كه‌ركووك هاته داگیركرن و ڕه‌وشا وێ ژلایێ ئێمناهی و جڤاكی و په‌روه‌رده‌یی و ..هتد زۆر ئاڵۆز بوو. هه‌وێن عه‌ره‌بكرنا كه‌ركووكێ دوباره ب ره‌نگه‌كێ به‌رفره‌ه و ئاشكرا ده‌سپێكرنه‌ڤه و خه‌لكه‌كێ زۆر ئاواره و ده‌ربده‌ر بوو، بلندكرنا پاڵایێ پیرۆزێ كوردستانێ هاته قه‌ده‌غه‌كرن و مه‌ترسی ل سه‌ر خواندنا كوردی ژی هه‌یه و ده‌سهه‌لاته‌كا سه‌ربازیا ڕه‌گه‌ز په‌رستی و مه‌زهه‌بی ل سه‌ر هاتیه سه‌پاندن.
پرۆژێن خزمه‌تگۆزای و نووژه‌نكرنه‌ڤه هاتنه ڕاگرتن و حوكمه‌تا عیراقێ پشكا داهاتێ پترۆلێ ژی ناده‌ته كه‌ركووكێ.
نهو ژی پشتی وێ خیانه‌تا نشتیمانی و نه‌ته‌وی یا شازدێ ئكتۆبه‌رێ، گاڤێن حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ د به‌رده‌وامن بۆ ده‌ربازكرنا كه‌ركووكێ د ڤێ ڕه‌وشا دژوار دا و زڤراندا وێ بۆ وی ده‌مێ زێرین ب چه‌سپاندنا مادێ ١٤٠ ێ ده‌ستووری.
ئه‌ز باوه‌رم مانه‌ڤا كه‌ركووكێ ب ڤی ره‌نگی دێ ڕه‌وشا كه‌ركووكێ و كه‌ركووكیا به‌ر ب ئاڵوزیێن مه‌زنتر به‌ت و ل دووماهیێ خه‌لكێ وێ ب هه‌می نه‌ته‌وه و ئۆل و ئه‌تنه، دێ داخواز كه‌ت كه‌ركووك بۆ وی سه‌رده‌می بزڤریت، چونكی ئه‌و سه‌ره‌ده‌ریا مرۆڤ دۆستی و دادپه‌روه‌ریا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ب سه‌رۆكاتیا نێچیرڤان بارزانی خزمه‌تا وان هه‌مووان دكر بێ جوداهی، نه تنێ یا كوردان.
نيشاندان
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com