NO IORG
نووترين نووچه
هه‌لبژارتى1

پارتێن كوردستانی ل هه‌ر چار پارچێن كوردستانێ نه‌رازیبوونا خوه‌ ل هه‌مبه‌ر هێرشا په‌كه‌كێ و شه‌هیدكرنا پێشمه‌رگێن كوردستان دیار كرن و راگه‌هاندن كو كریارێن په‌كه‌كێ د خزمه‌تا دوژمنێن كوردستانێ دایه‌ و دڤێت په‌كه‌كه‌ هێزێن خوه‌ ژ هه‌رێما كوردستانێ ڤه‌كێشیت و رێزێ ل هه‌رێما كوردستانێ بگریت.

پارتا ئازادی یا كوردستانێ ل باكور د داخۆیانیه‌كێ دا راگه‌هاند كو دڤێت په‌كه‌كه‌ هه‌موو هێزێن خوه‌ ژ هه‌رێما كوردستانێ ڤه‌كێشیت و رێ نه‌ده‌ت كو توركیا هێرشی هه‌رێما كوردستانێ بكه‌ت، چونكو په‌كه‌كه‌ به‌هانان دده‌ته‌ ده‌ستێ ده‌وله‌تا توركیا دا هێرشی هه‌رێما كوردستانێ بكه‌ت، ژ به‌ر هندێ ژی دڤێت به‌ری هه‌ر تشته‌كێ په‌كه‌كه‌ رێزێ ل سه‌روه‌ریا هه‌رێما كوردستانێ بگریت و هه‌موو چه‌كدارێن خوه‌ ژ ئاخا هه‌رێما كوردستانێ ڤه‌كێشیت، چونكو یا نها په‌كه‌كه‌ دكه‌ت ب ته‌مامی د خزمه‌تا دوژمنێن كوردستانێ دایه‌.

پارتا ئازادی هه‌روه‌سا هێرشا ڤێ دووماهیێ یا چه‌كدارێن په‌كه‌كێ ل سه‌ر هێزێن پێشمه‌رگێن كوردستانێ ژی ب توندی شه‌رمزار كر و داخواز ژ په‌كه‌كێ كر كو ده‌ستان ژ وێ سیاسه‌تا خوه‌ به‌رده‌ت كو دبیته‌ ئه‌گه‌رێ شه‌ره‌كێ كو د خزمه‌تا دوژمن و داگیركه‌رێن كوردستانێ دایه‌.

ل ئالیێ دی پارتا سوسیالیست یا باكورێ كوردستانێ ژی هێرشا په‌كه‌كێ و شه‌هیدكرنا پێشمه‌رگێن كوردستانێ ب ده‌ستێ چه‌كدارێن په‌كه‌كێ ب توندی شه‌رمزار كر و راگه‌هاند كو دڤێت په‌كه‌كه‌ ده‌ستان ژ سیاسه‌تا خوه‌ یا دوژمناتیا هه‌رێما كوردستانێ به‌رده‌ت، دڤێت په‌كه‌كه‌ ئاخا هه‌رێما كوردستانێ بۆ مه‌ره‌مێن خوه‌ بكار نه‌ئینیت و به‌هانان ژی نه‌ده‌ته‌ ده‌ستێ ده‌وله‌تا توركیا دا ده‌ڤه‌رێن سنوری یێن هه‌رێما كوردستانێ داگیر بكه‌ت.

پارت و ئالیێن سیاسی یێن رۆژهه‌لاتێ كوردستانێ ژی ب توندی هێرشا په‌كه‌كێ و شه‌هیدكرنا پێشمه‌رگێن كوردستانێ ب ده‌ستێ چه‌كدارێن په‌كه‌كێ شه‌رمزار كرن و راگه‌هاندن كو دڤێت ئێدی كورد شه‌رێ هه‌ڤدو نه‌كه‌ن، چونكو شه‌رێ د ناڤبه‌را كوردان دا تنێ د خزمه‌تا داگیركه‌رێن كوردستانێ دایه‌، داگیركه‌رێن كوردستانێ دخوازن كورد شه‌رێ هه‌ڤدو بكه‌ن دا لاواز بن، ژ به‌ر هندێ ژی كریارا ڤێ دووماهیێ یا په‌كه‌كێ جهێ شه‌رمزاریێ یه‌ و دڤێت په‌كه‌كه‌ رێزێ ل هه‌رێما كوردستانێ بگریت و ره‌وشا نها یا ل هه‌رێما كوردستانێ به‌رچاڤ وه‌ربگریت و به‌هانان نه‌ده‌ته‌ ده‌ستێ ده‌وله‌تا توركیا كو هێرشی هه‌رێما كوردستانێ بكه‌ت.

ئه‌نجوومه‌نێ نشتیمانی یێ كوردی ل سووریێ كو ژ گه‌له‌ك پارتێن كوردی یێن رۆژئاڤایێ كوردستانێ پێك دهێت د داخۆیانیه‌كا فه‌رمی دا هێرشا په‌كه‌كێ ب توندی شه‌رمزار كر و راگه‌هاند كو په‌كه‌كه‌ ژی وه‌كو دوژمنێن كوردان بوویه‌ مه‌ترسی ل سه‌ر هه‌رێما كوردستانێ، نها پارچه‌یه‌ك ژ ئاخا كوردستانێ ئازاد بوویه‌ و بۆ هه‌ر كورده‌كێ ژی بوویه‌ جهێ شانازیێ، لێ مخابن په‌كه‌كه‌ ب كریارێن خوه‌ هه‌رده‌م مه‌ترسیێ ل سه‌ر ئه‌زموونا هه‌رێما كوردستانێ دروست دكه‌ت، په‌كه‌كه‌ بوویه‌ ئه‌گه‌ر و به‌هانان دده‌ته‌ ده‌ستێ توركیا كو هێرشی ئاخا هه‌رێما كوردستانێ بكه‌ت، ژ به‌ر هندێ ژی دڤێت په‌كه‌كه‌ د زووترین ده‌م دا هه‌موو هێزێن خوه‌ ژ ئاخا هه‌رێما كوردستانێ ڤه‌كێشیت.

ل ئالیێ دی ره‌وشه‌نبیر و سیاسه‌تمه‌دارێن كورد ل ئورۆپا ژی ب رێیێن جودا جودا نه‌رازیبوونا خوه‌ ل هه‌مبه‌ر شه‌هیدكرنا ٥ پێشمه‌رگێن كوردستانێ ب ده‌ستێ چه‌كدارێن په‌كه‌كێ دیار كرن و داخواز ژ په‌كه‌كێ كرن كو ئێدی ئاخا هه‌رێما كوردستانێ بۆ به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ بكار نه‌ئینیت و رێزێ ل هه‌موو سازی و ده‌زگه‌هێن هه‌رێما كوردستانێ بگریت، چونكو كریارێن په‌كه‌كێ بووینه‌ مه‌ترسی ل سه‌ر هه‌موو كوردان و دڤێت كورد ژی ل هه‌مبه‌ر په‌كه‌كێ ئێك هه‌لویست بن.

ئه‌میر ئه‌ترووشی

ماوه‌یێ‌ چه‌ند رۆژانه‌ توركیا ئۆپه‌راسیۆنه‌ك بۆ سه‌ر سنوورێن هه‌ردوو ده‌ڤه‌رێن سنووری یێن قه‌زا ئامێدیێ‌ بۆ سه‌ر گه‌ریلایێن په‌كه‌كێ‌ ده‌ستپێكریه‌ و ب ناڤێ‌ ئۆپه‌راسیۆنا په‌نجا بریسیێ‌ ب ناڤكریه‌ و ئه‌ڤ ئۆپه‌راسیۆنا بوویه‌ ئه‌گه‌ر كو ره‌وش گه‌له‌ك ئالۆز ببیت و شه‌ره‌كێ‌ به‌رده‌وام دناڤبه‌را سۆپایێ‌ توركیا و گه‌ریلایێن په‌كه‌كێ‌ دا په‌یداببیت.

 

رزگار به‌شیر، ئێك ژ هاوولاتیێن ده‌ڤه‌را كانی ماسێ‌ بۆ ئه‌ڤرۆ دیار كر، ماوێ‌ چه‌ند رۆژانه‌ سۆپایێ‌ توركیا ب رێكا فرۆكه‌یێن له‌شكه‌ری و سه‌ربازان، ئۆپه‌راسیۆنه‌كا به‌رفره‌هـ ل سنوورێ‌ هه‌ردوو ده‌ڤه‌رێن كانی ماسێ‌ و باتیفا ده‌ستپێكریه‌ و ل گۆره‌ی زانیاریان ئه‌ڤ ئۆپه‌راسیۆنه‌ ب ناڤێ‌ ئۆپه‌راسیۆنا په‌نجا بریسیێ‌ هاتیه‌ بناڤكرن و ئه‌ڤ ئۆپه‌راسیۆنه‌ ژی بوویه‌ ئه‌گه‌ر كو مه‌ترسیه‌كا مه‌زن ل سه‌ر گۆندێن هه‌ردوو ده‌ڤه‌ران په‌یدابوویه‌.

خویاژی كر كو د ماوێ‌ چه‌ند رۆژێن بۆری دا و هه‌تا نها دوو گۆندێن ده‌ڤه‌را كانی ماسێ‌ هاتینه‌ چۆلكرن و ئه‌گه‌ر ئه‌ڤ شه‌ره‌ ب ڤی ره‌نگی یێ‌ به‌رده‌وام بیت، پێشبینی دهێته‌ كرن هژماره‌كا دی یا گۆندێن ئاڤه‌دان یێن ده‌ڤه‌رێ‌ بهێنه‌ چۆلكرن و گۆت ژی: بڕیاره‌ سۆپایێ‌ تۆركیا هنده‌ك بنگه‌هێن خوه‌ یێن له‌شكه‌ری ل سه‌ر گۆپیتكا چیایێن كانی ماسێ‌ و باتیفا دانیت، دا كو ب تمامی هه‌ردوو ده‌ڤه‌ران بێخیته‌ بن كۆنترۆلا خوه‌.

سه‌ربه‌ست ئاكره‌یی، رێڤه‌به‌رێ‌ ناحیا كانی ماسێ‌ بۆ ئه‌ڤرۆ دیار كر، د ماوێ‌ چه‌ند رۆژێن بۆری دا ئۆپه‌راسیونه‌كا توركی ب هێز بۆ سه‌ر گه‌ریلایێن په‌كه‌كێ‌ بۆ سنوورێ‌ ناحیا كانی ماسێ‌ ڤه‌گرتیه‌ و ئه‌ڤه‌ ژی بوویه‌ ئه‌گه‌ر كو گۆندێ‌ (ئه‌دنێ‌) بهێته‌ چۆلكرن و مه‌ترسی ل سه‌ر هژماره‌كا زۆر یا گۆندێن دی ژی هه‌یه‌.

ل گۆره‌ی زانیاریێن ئه‌ڤرۆ، نوكه‌ تۆركیا كاردكه‌ت بۆ ڤه‌كرنا رێیه‌كا له‌شكه‌ری ژ لایێ باكوریڤه‌ ل گوندێ نزورێ، گوندێ نزورێ گونده‌كێ هه‌ڤسنوره‌ دگه‌ل كوردستانا باكور و ل سالا 1996 وه‌ره‌ یێ چۆلكرییه‌ و ئه‌ڤه‌ ده‌مه‌كه‌ له‌شكه‌رێ توركیا رێك ئینایه‌ گوندێ نزورێ و ب شێوه‌یێ له‌شكه‌ری سه‌ره‌دانا وی گوندی دكه‌ن.

 

به‌غدا وه‌كو پارێزگه‌ دنێریته‌ هه‌رێما كوردستانێ

ئه‌ندامه‌كێ خۆلا پێشتر یا په‌رله‌مانێ كوردستانێ راگه‌هاند، حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ئێك ستراتیژیا دانوستاندنێ ل گه‌ل حوكمه‌تا عیراقێ یا هه‌ی و به‌غدا ژی وه‌كو پارێزگه‌ دنێریته‌ هه‌رێما كوردستانێ.

عه‌بدولسه‌لاك به‌رواری، كه‌سایه‌تیێ ئه‌كادیمی و ئه‌ندامێ پێشتر یێ په‌رله‌مانێ كوردستانێ ره‌شنڤیسێ پرۆژه‌ قانوونه‌كێ به‌رهه‌ڤكریه‌ بۆ چاوانیا رێكخستنا په‌یوه‌ندیا دارایی یا هه‌رێم و پارێزگه‌هێن عیراقێ ل گه‌ل حوكمه‌تا فیدرالی ، بۆ وێ چه‌ندێ سالانه‌ دانوستاندنێن ل سه‌ر بودجه‌ی نه‌ هند ده‌م پێ بچیت، نه‌ هند ژی ب نه‌ دروستی بهێته‌ بجهئینان.

به‌رواری دبێژیت” شه‌ش حه‌فت بودجا دبینین، شه‌ش حه‌فت سالێن دانوستاندنێ دبینین، ئه‌نجام ژی ل وان هه‌موو سالان دبیت چار پێنج هه‌یڤ هاتبنه‌ هنارتن، ئه‌وژی ب نیڤی، له‌وما لۆژیك ئه‌وه‌ ژمه‌ دهێته‌ خواستن بزانین كێشه‌ ل كیرێ یه‌؟ ئایا رێیه‌كا دی یا جودا هه‌یه‌ ژ وێ رێیا ئه‌م ره‌فتارێ ل گه‌ل كێشێن دكه‌ین؟”.

ب دیتنا عه‌بدولسه‌لام به‌رواری” حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ هه‌موو سالان ب ئێك شێواز ره‌فتار ل كه‌ل وی بابه‌تی كریه‌، پرسیار ئه‌وه‌ ئایا دشیان دایه‌ شێوازه‌كی دی تاقی بكه‌ین؟”.

خویاكر ژی” كێشا بودجه‌ی بۆ چه‌ند هۆكاران دزڤریت ژ وان پتریا په‌رله‌مانتار و ده‌سته‌ بژێرێن عیراقی باوه‌ری ب هزرا فیدرالیه‌تێ نینه‌، به‌رده‌وام وه‌كو هه‌ر پارێزگه‌هه‌كێ ل هه‌رێما كوردستانێ د نێرن، ناكۆكیا د ناڤبه‌را به‌غدا و هه‌رێما كوردستانێ دا ل سه‌ر ب رێڤه‌برنا دۆسێیا په‌ترۆلێ، ئه‌وژی گرێدایه‌ وه‌كو مه‌رج ب بودجه‌ی ڤه‌”.

سه‌باره‌ت پرسا بودجه‌ی ژی دبێژیت” په‌ترۆل هژماره‌، ئه‌و په‌ترۆله‌ چاوان دهێته‌ ب رێڤه‌برن و كی ده‌ردكه‌ت و كی دفرۆشیت، بابه‌ته‌كێ دی یه‌ و پێدڤیه‌ ل جهه‌كێ دی بهێته‌ چاره‌سه‌ركرن، به‌لێ دناڤ بودجه‌ی داه ژمار دهێت، به‌سرا ژی په‌ترۆلێ به‌رهه‌م دئینیت و هه‌رێما كوردستانێ ژی په‌ترۆلێ به‌رهه‌م دئینیت، به‌لێ هیچ مه‌رجه‌ك بۆ به‌سرا نه‌هاتیه‌ دانان بێژیت هه‌كه‌ هندێ راده‌ست نه‌كه‌ت، دێ بودجه‌ ژێ هێته‌ برین”.

ل دۆر چاره‌سه‌ركرنا وێ گرفتێ ب رێیا وێ ره‌شنڤیسا پرۆژه‌ قانوونا وی به‌رهه‌ڤكری، ناڤبری نموونان ل دۆر ئه‌زموونا ده‌وله‌تێن فیدرالی دئینیت كو هژماره‌كا هه‌رێمان ب خوه‌ڤه‌ دگرن و دبێژیت” سالانه‌ به‌ری به‌رهه‌ڤكرنا پرۆژه‌ قانوونا بودجه‌ی، ل هه‌یڤا (9) كۆنگره‌ك بهێته‌ سازكرن، وه‌زاره‌تا پلاندانانێ و دارایی ل گه‌ل هه‌رێمان روونیت، هه‌رێم ژی بودجێن خوه‌ به‌رهه‌ڤ بكه‌ن، ئه‌و هه‌رێمێن د زه‌نگین داهاته‌كی دانن ب گۆره‌ی ریّا ئاكنجیێن خوه‌، ئه‌و هه‌رێما زه‌نگین و داهاتێ وێ زێده‌تره‌، ژ پشكا خوه‌ بده‌ت وان پارێزگا یان هه‌رێمێن كو داهاتێ وان كێمتره‌ ژ وی داهاتێ وان ب خوه‌ پێدڤی پێ هه‌ی”.

ل دووڤ گۆتنا ڤی ئه‌ندامێ پێشتر یێ په‌رله‌مانێ كوردستانێ” هه‌موو پارێزگه‌هێن عیراقێ دێ پێ خوه‌ش بیت ب قانوون ئه‌ڤ بابه‌ته‌ بهێته‌ رێكخستن، ل سالا 2003 ژبه‌ر گه‌نده‌لیێ و نه‌زانینێ و عه‌قلیه‌تا به‌رێ، وه‌لێهاتبوو د ناڤبه‌را 40% هه‌تاكو 60% و هنده‌ك جاران ژی 70% نه‌دهاته‌ مه‌زاختن، ل سه‌رێ هه‌یڤێ  دزڤری بۆ عیراقێ، ئه‌ڤه‌ كێشه‌ك، پاره‌ ب هژمار بۆ پارێزگه‌هان هاتیه‌ مه‌زاختن و نه‌زڤریه‌، به‌لێ چ لێهاتیه‌، كه‌س ناچیت بپرسیت كو ب ملیاران دۆلارانه‌، هه‌كه‌ ئه‌و پاره‌ نه‌هێنه‌ زڤراندن، به‌لكو وبۆ پارێزگه‌هێ بمینن د سندووقه‌كا تایبه‌ت دا بۆ باشتركرنا ژێرخانا پارێزگه‌هێ و پێشكێشكرنا خزمه‌تێن گشتی”.

هه‌ولێر، قائید میرۆ

بریاره‌ ئه‌ڤرۆ رۆژا ئێك شه‌مبی شانده‌كێ هه‌رێما كوردستانێ سه‌ره‌دانا به‌غدا بكه‌ت و په‌رله‌مانتاره‌كێ كورد ژی ل به‌غدا ئاشكراكر، هه‌ردو حوكمه‌تێن هه‌رێمێ و به‌غدا لدۆر قانوونا بودجه‌ی دێ پێگیربن، چونكه‌ ژبلی بجهئینانا وێ قانوونێ، چ چاره‌سه‌ریێن دی نینن و تنێ هوورده‌كاری ماینه‌ بۆ هنارتنا پشكا هه‌رێما كوردستانێژ بودجه‌ی.

د. جوتیار عادل، په‌یڤدارێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ب ده‌زگه‌هێن راگه‌هاندنێ یێن عێراقی راگه‌هاند، ئه‌ڤرۆ رۆژا ئێك شه‌مبی دێ شانده‌كێ هه‌رێما كوردستانێ سه‌ره‌دانا به‌غدا كه‌ت، كو مه‌ره‌م ژ ڤێ سه‌ره‌دانێ بۆ پتر لێك تێگه‌هشتنێ یه‌ د ناڤبه‌را هه‌ردولا و هنارتنا پشكا بودجێ هه‌رێما كوردستانێ ژلایێ به‌غداڤه‌، چونكه‌ ب گۆره‌ی رێكه‌فتنا هاتیه‌كرن، هه‌تا نوكه‌ حوكمه‌تا فیدرال پشكا هه‌رێما كوردستانێ نه‌ هنارتیه‌ و حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ژی یا رژده‌ ل سه‌ر پێگیربوونا خوه‌ لدۆر بجهئینانا قانوونا بودجێ گشتیێ عیراقێ ووێ رێكه‌فتنا به‌ری نوكه‌ لسه‌ر بودجه‌ی هاتیه‌كرن.

دانا شه‌هید جه‌زا، ئه‌ندامێ جڤاتا نوونه‌رێن عیراقێ ژ فراكسیۆنا پارتی بۆ رۆژناما (ئه‌ڤرۆ) گۆت” هه‌تا نوكه‌ حوكمه‌تا عیراقێ كار ب قانوونا بودجه‌ی نه‌كریه‌، چونكه‌ پێدڤی ب ده‌ركرنا رێنما و هورده‌كاریان هه‌یه‌، له‌ورا ل رۆژێن بهێت دێ ده‌ست ب رێكارێن به‌لافكرنا بودجێ عیراقێ هێته‌كرن و پشكا هه‌رێما كوردستانێ ژی دێ هێته‌ ئێكلاكرن، له‌ورا ژی بریاره‌ شانده‌كێ هه‌رێما كوردستانێ ل دۆر هوورده‌كاریێن ناڤا ماده‌یێن ١١ و ١٢ یێن قانوونا بودجه‌ی دانوستاندنان دگه‌ل به‌غدا بگه‌ت، هه‌تا بزانین دێ چه‌وا هه‌ردولا پێگیربن و پشكا هه‌رێما كوردستانێ هێته‌ هنارتن، كو ئه‌ز باوه‌رم به‌غدا دێ هه‌ر پشكا هه‌رێمێ هنێریت، به‌لێ هێشتا دیار نینه‌ دێ چه‌ند بیت، چونكه‌ پارێ داهاتێ په‌ترۆلێ و داهاتێ ناڤخوه‌ دێ هێته‌ لێبرین و چه‌ند دمینیت دێ هێته‌ هنارتن، هه‌تا یێن پێنج هه‌یڤێن بۆری ژی دێ چاره‌سه‌ری بۆ هێته‌كرن و هێته‌ هنارتن.

دانای ئاماژه‌كر” ژبلی ڤێ رێكه‌فتنا هاتیه‌كرن چ چاره‌سه‌ریێن دی نینن، له‌ورا ئه‌ز یێ گه‌شبینم دێ پشتی سه‌ره‌دانا شاندێ هه‌رێما كوردستانێ رێكه‌فتن هێته‌ بجهئینان، هه‌تا دوماهیا ئه‌ڤ ساله‌ ژی دێ كار ب قانوونا بودجه‌ی هێته‌كرن، چونكه‌ ئه‌و قانوون بۆ ساله‌كێ یه‌ هه‌ر ژ ده‌ستپێكا هه‌یڤا ئێك هه‌تا دوماهیا هه‌یڤا 12، تنێ بۆ هنارتنا پاره‌ی هنده‌ك هوورده‌كاری هه‌نه‌ ژلایێ تیمێن شاره‌زا بهێنه‌ دیاركرن، دیاره‌ هه‌ردولا ژی به‌رهه‌ڤی ژی بۆ وان هوورده‌كاریان یێن كرین”.

بارزان مزووری:

كه‌ریم سلێمان، بریكارێ‌ وه‌زاره‌تا چاندن و ژێده‌رێن ئاڤێ‌ ل حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ‌ بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ دیار كر، ده‌ڤه‌را شێخان یا جودایه‌ دگه‌ل ده‌ڤه‌رێن دی یێن هه‌رێما كوردستانێ‌، ژ به‌ركو پشكه‌ك ژ به‌رهه‌مێ‌ چاندنا شێخان سه‌ر ب نه‌ینه‌وا ڤه‌یه‌ پشكه‌ك ژی سه‌ر ب دهۆكێ‌ ڤه‌یه‌، ئه‌وا ب سه‌ر هه‌رێما كوردستانێ‌ ڤه‌ سالانه‌ كۆمبوونه‌ك ل وه‌زاره‌تا چاندنێ‌ یا حكومه‌تا عیراقێ‌ دهێته‌ ئه‌نجامدان و نوونه‌رێن وه‌زاره‌تا چاندنا هه‌رێما كوردستانێ‌ ژی تێدا پشكدار دبن و پشكا هه‌رێما كوردستانێ‌ یا وه‌رگرتنا به‌رهه‌مێ‌ گه‌نمێ‌ یێن جوتیارێن كوردستانێ‌ دهێته‌ دیاركرن و گۆت: “ئه‌ڤ ساله‌ هه‌تا نوكه‌ ئه‌و كۆمبوون نه‌هاتیه‌ ئه‌نجامدان و پشكا هه‌رێما كوردستانێ‌ نه‌هاتیه‌ دیاركرن كا چه‌نده‌”.

گۆتژی: “دوهی 29/5/2021 وه‌زیرێ‌ چاندنێ‌ یێ‌ حكومه‌تا عیراقێ‌ هاته‌ هه‌رێما كوردستانێ‌ و بڕیاره‌ ئه‌ڤرۆ 30/5/2021 وه‌زاره‌تا چاندنێ‌ یا حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ‌ دگه‌ل وه‌زیرێ‌ چاندنا عیراقێ‌ كۆمبیت و ئێك ژ خالێن كۆمبوونێ‌ دیاركرنا رێژا وه‌رگرتنا به‌رهه‌مێ‌ گه‌نمێ‌ جۆتیارێن هه‌رێما كوردستانێ‌ یه‌”.

ناڤهاتی زێده‌تر گۆت: “وه‌رگرتنا به‌رهه‌مێ‌ گه‌نمێ‌ جۆتیارێن ده‌ڤه‌رێن مادێ‌ 140 یێ‌ جودایه‌، ئه‌و ده‌ڤه‌ر دێ‌ ب شێوه‌كێ‌ راسته‌وخۆ گه‌نمی راده‌ستی سایلۆیێن سه‌ر ب عیراقێ‌ ڤه‌ كه‌ن، به‌لێ‌ مه‌ دڤێت چاوا ره‌فتار دگه‌ل جۆتیارێن وان دهێته‌ كرن، وه‌سا دگه‌ل جۆتیارێن مه‌ ژی بهێته‌ كرن”.

ئەڤرۆ نیوز:
ب مەرەما زێدەتر خزمەتکرنا خەلکی و گەھاندنا خزمەتگۆزاریێن زێدەتر بۆ قەزا ئامێدیێ، ئەڤرۆ سێشەمبی ١٣/٤/٢٠٢١ (پ.د. عەلی تەتەر) پارێزگەرێ دھۆکێ دێ بەرێ بنیاتی بۆ هژمارەکا پرۆژێن خزمەتگۆزاری ب کوژمێ پتری ھەشت ملیار دیناران ل وێ قەزایێ دانیت.
مللەت عسمەت، سکرتێرێ رۆژنامەڤانیێ پارێزگەرێ دھۆکێ بۆ ئەڤرۆ نیوز دیار کر، ئەڤرۆ سێشەمبی، پارێزگەرێ دھۆکێ دێ ب کوژمێ ھەشت ملیار و ٦٤٢ ملیۆن دیناران بەرێ بنیاتی بۆ ١٦ پرۆژێن خزمەتگۆزاری ل سنۆرێ قەزا ئامێدیێ دانیت، ژ وان ژی دێ بەرێ بنیاتی بۆ پرۆژێ ستراتیژی یێ گەھاندنا ئاڤێ ژ ئێنیشکێ بۆ ناحیا بامەرنێ دانیت، دێ بەرێ بنیاتی بۆ چێکرنا رێکێن ناڤخۆ ل سەنتەرێ ناحیا سەرسنکێ ب درێژاھیا دو ھزار و ٦٩٣ مەتران و بەرفرەھکرنا جادا سەرەکی یا دەرگەھێ وێ ناحیێ ھێتە دانان، دیسان دێ بەرێ بنیاتی بۆ چێکرنا جادێن ناڤخۆ ل تاخێ ئازادی ل کۆمەلگەھا قەدشێ ھێتە دانان، لدووڤدا دێ بەرێ بنیاتی بۆ سەبکرنا جاددێن ناڤخۆ ژی ل کومەلگەھا قەدشێ و بەرفرەھکرنا جادا سەرەکی یا د ناڤ کومەلگەھا ناڤھاتی دا و چێکرنا رێکێن ناڤخۆ ل (ئێنیشکێ و ئامێدیێ و مرێبکا و بانیا و مێرستەکی) ھێتە دانان، ھەروەسا دێ بەرێ بنیاتی بۆ نووژەنکرنا ئاڤاھییێ رەوشەنبیری و لاوان و گوھارتنا وی بۆ ئاڤاھیێ پاسپۆرتان ل قەزا ئامێدیێ ھێتە دانان.
ناڤهاتی گۆت ژی، دێ بەرێ بنیاتی بۆ چێکرنا تۆرا ئاڤێ یا تاخێن شەھیدان و دارستان و گوندێ بەلاڤە و تاخێ گولان ئێک ل دێرەلوکێ و پرۆژێ تورا ئاڤێ ل گوندێ بەرچی و سەخبێرکرنا رێیکێن تاخێ داستان و دانانا سولینا پایپ و قێرکرنا رێکێن ناڤخۆ ل تاخێن داستان و ئازادی و چێکرنا رێیا چەلکێ ھێتە دانان، ھەروەسا دێ بەرێ بنیاتی بۆ پرۆژێ چێکرنا خەزانەکا ئاڤێ ل تاخێ گولان و دگەل گەھاندنا ھێلا سەرەکی (٥٠٠) ملم بۆ خەزانێ و پرۆژێ قێرکرن و سەبکرنا جادا شێلادزێ ل تاخێ قەندیل و چێکرنا رێیا حەفت گوندێ دەڤەرا زێباریا ژ (لاتکا) ھەتا (ھلۆرا) و سەخبێیا رێیا دێوکی – ھلۆرا ب درێژاھیا (٨,٨)کم ھێتە دانان.
هێشتا دبێژیت، هەر ئەڤرۆ دێ بەرێ بنیاتی بۆ پرۆژێ چێکرن و قێرکرنا رێیێن ناڤخۆ ل شێلادزێ و پرۆژێ چێکرن و قێرکرنا رێکێن ناڤخۆ ل سیریێ و شێلادزێ ب درێژاھیا (٤,٠٤٩) کم و پرۆژێ چێکرنا سولینا سندوقی ل تاخێ ئازادی ب درێژاھیا (٣٠٠) مەتران و پرۆژێ چێکرن و قێرکرنا رێیێن ناڤخۆ دگەل سولینەکا ئاڤێ ل تاخێ ملی مەیدانێ ھێتە دانان.

ئه‌ڤرۆ:

شیره‌تكارێ مه‌كته‌با سیاسی یا پارتی دیموكراتی كوردستان راگه‌هاند، كۆنگرێ پارتی دێ ل ژڤانێ بۆ هاتیه‌ ده‌ستنیشانكرن ل هه‌یڤا داهاتێ ل پارێزگه‌ها دهۆكێ دێَ هێته‌ ئه‌نجامدان و به‌رهه‌ڤی ژی بۆ كۆنگره‌ یێن ب دووماهی هاتین .

عارف روشدی، شیره‌تكارێ مه‌كته‌با سیاسی یا پارتی دیموكراتی كوردستان، گۆت” هه‌تا نوكه‌ ژڤانێ ئه‌نجامدانا كۆنگرێ نوو یێ پارتی دیموكراتی كوردستان وه‌كو خوه‌ یێ مای ودێ ل ده‌مێ خوه‌ یێ دیاركری دا هێته‌ ئه‌نجامدان كو ئه‌و ژڤانێ بۆ كۆنگره‌ی هاتیه‌ ده‌ستنیشانكری ژی 26 گۆلانێ یه‌”.

عارف روشدی گۆت ژی” پارتی دیموكراتی كوردستان به‌رده‌وام مژوولی به‌رهه‌ڤیان بوو ژبۆ ئه‌نجامدانا كۆنگره‌ی و ئاماده‌كاریێن تمام ژی بۆ هاتینه‌ كرن و تنێ چاڤه‌رێ ژڤانی دكه‌ین، بۆ وێ چه‌ندێ ده‌ست ب ئه‌نجامدانا كۆنگره‌ی بهێته‌ كرن، چونكی كۆنگره‌ گه‌له‌ك یێ پێدڤیه‌”.

وی شیره‌تكارێ مه‌كته‌با سیاسی یا پارتی به‌حس ل وێ چه‌ندێ ژی كر كو بریاره‌ كۆنگرێ پارتی هه‌روه‌كو چاوان پێشتر بریار ل سه‌ر هاتبوو دان، ل دهۆكێ بهێته‌ ئه‌نجامدان.

بریار بوو سالا 2020 كۆنگرێ پارتی دیموكراتی كوردستان بهێته‌ ئه‌نجامدان، به‌لێ ژبه‌ر به‌لاڤبوونا نه‌خوه‌شیا كرۆنا، بۆ ئه‌ڤ ساله‌ هاته‌ پاشخستن و هه‌تا نوكه‌ بریار ئه‌وه‌ ل هه‌یڤا داهاتی ب رێڤه‌ بچیت.

سه‌رۆك مه‌سعود بارزانى دوهى ل سه‌لاحه‌ددین پێشوازی ل شانده‌كێ كۆربه‌ندا بحرالعلوم ب سه‌رۆكاتیا د. ئیبراهیم بحر العلوم كر.
د دیداره‌كێ دا دانوستاندن ده‌رباره‌ی گرنگیا بهێزكرن و گه‌شه‌پێدانا كولتووری و پێكڤه‌ژیان و پرنسیپێن دیالۆگێ بۆ چاره‌سه‌ركرنا ئاریشان هاتنه‌ كرن.
ژ لایێ خوه‌ ڤه‌ شاندێ مێهڤان ئاماژه‌ دا په‌یوه‌ندیێن دیرۆكى د ناڤبه‌را سه‌رۆك مه‌سعود بارزانى و كه‌ساتیا مه‌زنا عیراقێ خودێ ژێ رازى محه‌ممه‌د به‌حرولعلوم دا، پێزانینین خوه‌ بۆ رۆلێ دیرۆكى یێ سه‌رۆك بارزانى بۆ گه‌شه‌پێدانا كولتووری و پێكڤه‌ژیان و بنه‌مایێن دیالۆگێ بۆ چاره‌سه‌ركرنا ئاریشان هاتنه‌ كرن، كو سه‌رۆك بارزانى وه‌ك سه‌ركرده‌كێ دیرۆكى و مه‌رجه‌عێ سیاسى رۆلێ خوه‌ د چاره‌سه‌ركرنا ئاریشان دا ببینیت.
هه‌ر د وێ دیدارێ دا دانوستاندن ل دۆر ره‌وشا سیاسیا عیراقێ و پێشهات و گوهۆرینان كرن، ده‌رباره‌یى ئاریشێن د ناڤبه‌را هه‌رێما كوردستانێ و حوكمه‌تا فیدرالا عیراقێ دا، دوپاتى ل سه‌ر دیالوگا هه‌موو ئالیان ل سه‌ر بنه‌مایێن دستوورى هاته‌ كرن.
هه‌ر دوهى سه‌رۆك بارزانى پێشوازی ل ماتیۆ توله‌ر، بالیۆزێ ئه‌مریكا ل عیراقێ كر و د دیداره‌كێ دا ره‌وشا سیاسى یا عیراقێ و دووماهى گوهۆڕین و پێشهاتێن ناڤ پرۆسا سیاسى یا عیراقێ گه‌نگشه‌ كرن.

سه‌رۆك مه‌سعود بارزانى ئەڤرۆ ل سه‌لاحه‌دین ل گه‌ل ئه‌حمه‌د ئه‌بولغه‌یت ئه‌میندارى گشتى یێ كۆمكارا عه‌ره‌بى و شاندێ د گه‌ل دا كۆمبوو.

د دیداره‌كێ دا، ئه‌میندارێ گشتى یێ كۆمارا عه‌ره‌بى ئارمانجا سه‌ره‌دانا خوه‌ بۆ عیراق و دیدارا ل گه‌ل سه‌رۆكاتیا عیراقێ بۆ سه‌رۆك بارزانى به‌رچاڤكر، هیڤیا وێ چه‌ندێ ژى خواست كو عیراق بشێت دوور ژ ده‌ستێوه‌ردانێن ده‌رڤه‌ به‌ر ب سه‌قامگیریێ گاڤان بهاڤێت و دوپاتى ژى ل گرنگیا په‌یوه‌ندیان د ناڤبه‌را وه‌لاتێن عه‌ره‌بى و عیراقێ كر.
هه‌ر د وێ دیدارێ دا هه‌ردو ئالیان هزروبیر ل دۆر هه‌ڤڕكیێن ل هه‌مبه‌ر پرۆسا سیاسى یا عیراقێ و پێكڤه‌ژیان و پێدڤیا چه‌سپاندنا بنه‌مایێن شه‌راكه‌تێ ل عیراقێ ل هه‌ڤه‌ گوهارتن.
هه‌ر دوهى مه‌سرور بارزانى پێشوازى ل ئه‌حمه‌د ئه‌بولغه‌یت ئه‌میندارێ گشتى یێ كۆمكارا عه‌ره‌بى كر و د دیداره‌كێ دا راگه‌هاند، هیڤیدارم كۆمارا عه‌ره‌بى رۆلێ خوه‌ د چاره‌سه‌ركرنا كێشێن عیراقێ دا بگێڕیت.

دیدار، نیوار محه‌مه‌د سه‌لیم:
د. ئه‌فراسیاب موسا، رێڤه‌به‌رێ‌ گشتی یێ‌ ساخله‌میێ‌ ل پارێزگه‌ها دهۆكێ‌، د دیداره‌كێ‌ دا بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ به‌حس ل رێكارێن خۆپارێزیێ‌ و نووترین پێشهاتێن ساخله‌میێ‌ و پرۆسا ڤاكیسنا كۆرۆنایێ‌ دكه‌ت و دده‌ته‌ زانین ژی كو به‌رچاڤترین بژاردا وان ژی بۆ كۆمبوونا 10ی نیسانێ‌ قه‌ده‌غه‌یا هاتنوبوونێ‌ یه‌ ل شه‌ڤانێن ره‌مه‌زانێ‌ و دا زانین ژی كو ئه‌و ب باشی نابینن كو ده‌رگه‌هێن جهێن په‌رستنێ‌ بهێنه‌ گرتن و نه‌ڤه‌شارت ژی ئه‌گه‌رێ‌ سه‌ره‌كی یێ‌ رانه‌گه‌هاندنا قه‌ده‌غه‌یا هاتنوچوونێ‌ ئه‌زموونێن قوتابیان بوون.
ئه‌ڤرۆ: ب ره‌نگه‌كێ‌ گشتی ره‌وشا كۆرۆنایێ‌ ل هه‌رێما كوردستانێ‌ و ل دهۆكێ‌ ب چ ره‌نگه‌؟
د. ئه‌فراسیاب موسا: ره‌وشا كۆرۆنایێ‌ ب ره‌نگه‌كێ‌ گشتی ل هه‌رێما كوردستانێ‌ به‌ر ب گۆپیتكێ‌ چوویه‌. رۆژ بۆ رۆژێ‌ ژمارا تووشبوویان زێده‌تره‌، ئه‌ڤه‌ ل هه‌ریڤا 11 یا سالا بۆری دهاته‌ پێشبینیكرن كو ل ناڤه‌راستا هه‌یڤا سێ‌ یا ئه‌ڤ ساله‌ ب ڤی ره‌نگی ئه‌ڤ ژمارا تووشبوویان زێده‌ ببیت. ئه‌ڤه‌ پێشبینیه‌كا زانستی یه‌ و قوتابخانه‌ هاتنه‌ ڤه‌كرن و خه‌لكی تێكه‌لی كر و ئاهه‌نگ هاتنه‌ گێران و تێكه‌لی چێبوو، وه‌لاتیان پێگری ب رێنمایان نه‌كر. پێش بینی دكه‌ین د حه‌فتیێن بهێت دا رێژا تووشبوونێ‌ گه‌له‌ك زێده‌تر لێ‌ بهێت.

ئه‌ڤرۆ: چێكرنا تێستێ‌ بێ‌ به‌رامبه‌ر بۆ هنده‌ك كه‌سان بوویه‌ ئه‌گه‌ر كو خه‌لك زێده‌تر پشكنینان بكه‌ن و حاله‌ت زێده‌ بن، یان ژی كۆرۆنا ب دروستی ژ پێشتر به‌ربه‌لاڤتره‌؟
د. ئه‌فراسیاب موسا: به‌لێ‌، هندی زێده‌تر لێ‌ دهێت ئه‌م پشكنینان زێده‌تر لێ‌ دكه‌ین، هنده‌ك رۆژان پشكنینێن مه‌ یێن كۆرۆنایێ‌ دگه‌هنه‌ سێ‌ هزار پشكنینان هه‌كه‌ بكه‌ینه‌ پێنج هزار دێ‌ پتر تووش بووی زێده‌تر لێ‌ دهێن، نها رێژا تووشبوونێ‌ ل پارێزگه‌ها دهۆكێ‌ ژ 12% زێده‌تر لێ‌ هاته‌.

ئه‌ڤرۆ: ئه‌م دشێین بێژین چه‌ند جاركی هندی ڤان كه‌سان نها ل مالن و تێستێن خوه‌ ناكه‌ن؟
د. ئه‌فراسیاب موسا: ل وه‌لاتێن پێشكه‌فتی ئه‌وێن پێگریێ‌ ب رێنمایان دكه‌ن و د پێشكه‌فتی ڤێ‌ رێژێ‌ لیَُكدانی ده‌ه دكه‌ن، به‌لێ‌ ل ده‌ف مه‌ پێدڤیه‌ ڤێ‌ رێژی لێكدانی بیست بكه‌ین، ژ به‌ر كو ل ڤێره‌ زێده‌تر پێگری ب رێنمایێن ساخله‌میێ‌ نینه‌.

ئه‌ڤرۆ: رێژا مرنێ‌ نه‌یا بنه‌جهه‌، ئه‌گه‌رێن وێ‌ چنه‌ و رێژه‌ ب گشتی چه‌ند ژ سه‌دێ‌ یه‌؟
د. ئه‌فراسیاب موسا: رێژا مرنێ‌ ب ره‌نگه‌كێ‌ گشتی ل هه‌رێما كوردستانێ‌ 1.9% یه‌. رێژا مرنێ‌ هه‌ر وه‌كو رێژا مرنێ‌ یه‌ یا ل ده‌مێ‌ پێلا پار هاتی. هنده‌ك رۆژان دێ‌ بینی رێژا مرنێ‌ ژ هنده‌ك رۆژان جوداهیا هه‌ی، به‌لێ‌ وه‌كو رێژه‌ هه‌ر وه‌كو خوه‌ یه‌. ل سه‌ر تووشبوویان د مینیت، ئه‌وێن گیانێ‌ خوه‌ ژ ده‌ست دده‌ن زێده‌تر ئه‌ون یێن ژ 85 سالیێ‌ مه‌زنتر و هه‌لگرێن نه‌خۆشیێن كوژه‌كن.

ئه‌ڤرۆ: ده‌م هاتیه‌ زه‌نگا مه‌ترسیێ‌ لێ‌ بده‌ین؟
د. ئه‌فراسیاب موسا: ژ مێژه‌ مه‌ زه‌نگا مه‌ترسیێ‌ لێ‌ دایی و ژ مێژه‌ مه‌ هه‌وار دكر و مه‌ دگۆت خه‌لك یێ‌ پێگیر نینه‌، هه‌كه‌ بێژین ئه‌ڤرۆ مه‌ زه‌نگا مه‌ترسیێ‌ لێ‌ دا، مه‌ دره‌نگ زه‌نگا مه‌ترسیێ‌ لێ‌ دا. دڤیابا به‌ری نه‌ورۆزێ‌ مه‌ لێ‌ دابا.

ئه‌ڤرۆ: ده‌م هاتیه‌ نه‌خۆشخانا ئازادی دووباره‌ بهێته‌ ڤالاكرن؟
د. ئه‌فراسیاب موسا: هه‌تا نها مه‌ پێدڤی ب نه‌خۆشخانا ئازادی نه‌بوویه‌. هه‌كه‌ گه‌هشته‌ وێ‌ قووناغێ‌ هه‌ر تشتێ‌ پێدڤی بیت دێ‌ كه‌ین بێ‌ دودلی.

ئه‌ڤرۆ: خه‌لك دبێژیت كو ئه‌ڤ كۆرۆنایا نها به‌رهه‌مێ‌ نه‌ورۆزێ‌ هاتنا پاپا فرانسیس پاپایێ‌ ڤاتیكانێ‌ یه‌ و گێرانا ئاهه‌نگێن جه‌ماوه‌ری و ده‌ركه‌فتن و سه‌یرانا؟
د. ئه‌فراسیاب موسا: هه‌ر قه‌ره‌بالغه‌ك و كۆمبوونه‌ك دبیته‌ ئه‌گه‌رێ‌ تووشبوون و به‌ربه‌لاڤبوونا كۆرۆنایی.

ئه‌ڤرۆ: بۆچی نه‌ورۆزێ‌ نه‌بوو قه‌ده‌غه‌یا هاتنوچوونێ‌؟
د. ئه‌فراسیاب موسا: وه‌زاره‌تا ساخله‌میێ‌ ئه‌و حه‌ز هه‌بوو كو ببیته‌ قه‌ده‌غه‌یا هاتنوچوونێ‌ و ل ڤێ‌ جارێ‌ ژی مه‌ ئه‌و حه‌ز هه‌بوو، به‌لێ‌ كاودانێن دارایی و ئابووری یێن خه‌لكێ‌ مه‌ رێگربوون ل ڤێ‌ چه‌ندێ‌.

ئه‌ڤرۆ: تو دبێژی په‌یوه‌ندی ب ئه‌زموونێن قوتابیان ڤه‌ هه‌بوو؟
د. ئه‌فراسیاب موسا: وه‌زاره‌تا خواندنا بلند و په‌روه‌ردێ‌ هه‌ردویان دخواست ئه‌زموون بهێنه‌ كرن.

ئه‌ڤرۆ: 10ی هه‌یڤێ‌ كۆمبوونا لژنا روو ب رووبوونا كۆرۆنایێ‌ یه‌، هوون پێشبینیا قه‌ده‌غه‌یا هاتنوچوونێ‌ دكه‌ن؟
د. ئه‌فراسیاب موسا: ئه‌م پێشبینیا قه‌ده‌غه‌یا هاتنوچوونێ‌ دكه‌ین و ئێك ژ هه‌لبژارتنێن مه‌ یه‌ كو بكه‌ڤیته‌ به‌ر گه‌نگه‌شێ‌. وه‌كو وه‌زاره‌تا ساخله‌میێ‌ دێ‌ ب رژدی ل سه‌ر وێ‌ چه‌ندێ‌ راوه‌ستین كو هه‌كه‌ قه‌ده‌غه‌یا هاتنوچوونا سه‌رتاسه‌ری ژی نه‌بیت، ب ره‌نگه‌كێ‌ لاوه‌كی بهێته‌ راگه‌هاندن.

ئه‌ڤرۆ: ده‌رگه‌هێن مزگه‌فتان ل ره‌مه‌زانێ‌ دێ‌ د ڤه‌كری بن؟
د. ئه‌فراسیاب موسا: مزگه‌فت ژی ئێك ژ جهێن قه‌ره‌بالغه‌، ئێكه‌ ژ جهێن كۆرۆنا لێ‌ به‌لاڤ دبیت وه‌كو خوارنگه‌ه و قوتابخانه‌ و كافی و زانكۆ و هۆلێن شه‌هیانان و هه‌موو ئه‌و جهێن خرڤه‌بوون لێ‌ دروست دبن، نه‌ ب تنێ‌ مزگه‌فت هه‌موو جهێن ئاینی. ئه‌م دخوازین د گرتن ده‌رگه‌هێن مزگه‌فتان دا یێ‌ هاریكار بیت، مه‌ره‌ما مه‌ دژاتیكرنا ئاینی نینه‌، به‌لكو دژاتیا هه‌ر ره‌نگه‌ قه‌ره‌بالغه‌كێ‌ ینه‌ كو ببیته‌ جهێ‌ به‌لاڤبوونا كۆرۆنایێ‌. هه‌كه‌ بهێنه‌ ڤه‌كرن ژی دێ‌ رێنمایان تایبه‌ت بۆ ڤی مه‌ره‌مێ‌ هێنه‌ دانان.

ئه‌ڤرۆ: پابه‌ندبوونا وه‌لاتیان ب رێنمایان ل ڤێ‌ دووماهیێ‌ هوون چاوان دبینن؟
د. ئه‌فراسیاب موسا: ل ڤێ‌ دووماهیێ‌ وه‌كو به‌رچاڤ خه‌لك یێ‌ پابه‌نده‌ ب رێنمایان و پارێزگارێ‌ دهۆكێ‌ ژی بۆ ڤێ‌ مه‌ره‌مێ‌ یێ‌ ل سه‌ر خه‌ت ل گه‌ل وه‌زاره‌تا ناڤخۆ و رێنمایان ب جه بینن، به‌لێ‌ دڤێت خه‌لكی ب خوه‌ ژی ئه‌و ره‌وشه‌نبیری هه‌بیت. بۆ نمۆنه‌ ئێك تووشبوویی بیت نابیت بچیته‌ ده‌وامێ‌ یان ل مال خوه‌ گه‌ره‌نتین نه‌كه‌ت و ل گه‌ل مال رابیت و ب روونیت. ئه‌ڤ ڤه‌شارتن و رانه‌گه‌هاندن دێ‌ بیته‌ ئه‌گه‌رێ‌ وێ‌ چه‌ندێ‌ كو كۆرۆنا گه‌له‌ك به‌لاڤ ببیت و ئه‌ڤ تشته‌ یێ‌ په‌یدا بوویی و مه‌ یا تێبینی كری.

ئه‌ڤرۆ: ده‌واما هنده‌ك رێڤه‌به‌ریان گه‌له‌ك دبیته‌ قه‌ره‌بالغ و فه‌رمانبه‌ر هه‌موو ده‌وامێ‌ دكه‌ن؟
د. ئه‌فراسیاب موسا: وه‌كو بڕیار هێشتا بڕیارا ده‌واما 30%ێ‌ یا فه‌رمانبه‌رایه‌، هه‌كه‌ ل رێڤه‌به‌ریه‌كێ‌ ده‌وام زێده‌تر بهێته‌ كرن، دیاره‌ كو ئه‌و رێڤه‌به‌ری نه‌شێت كارمه‌ندێن خوه‌ كێم بكه‌ت، به‌لێ‌ دێ‌ گه‌له‌ك باشتر بیت هه‌كه‌ رێژا 30% یا فه‌رمانبه‌ران ده‌وامێ‌ بكه‌ن. هندی بشێن رۆژانێن ده‌واما كارمه‌ندێن خوه‌ كێم بكه‌ن باشتره‌. ب گۆره‌یی رێنمایێن حوكمه‌تێ‌ هه‌تا 30% دشیان دایه‌ فه‌رمانبه‌ر ده‌وامێ‌ نه‌كه‌ن.

ئه‌ڤرۆ: كارڤه‌ندانێن ڤێ‌ نه‌خۆشیێ‌ ب ره‌نگه‌كێ‌ زانستی چاوان به‌لاڤ دبن؟
د. ئه‌فراسیاب موسا: بۆ هه‌ر كارڤه‌دانه‌كا دكه‌ین ئه‌نجامێن وێ‌ پشتی پازده‌ رۆژان ده‌ردكه‌ڤن. بۆ نمۆنه‌ ئه‌ڤ حاله‌تێن نها ده‌ردكه‌ڤتن به‌ری نها ئه‌و بوون یێ‌ ل سه‌ر ده‌مێ‌ ڤه‌كرنا قوتابخانا و پێگری نه‌كرنا وه‌لاتیان بوون. حاله‌تێن نها دێ‌ ڤێ‌ حه‌فتیێ‌ دا دهێنه‌ راگه‌هاندن ئه‌ون یێن ژ كارڤه‌دانێن نه‌ورۆزێ‌ په‌یدا دبن. هه‌تا دو حه‌فتیێن دژی هه‌موو ئه‌و حاله‌تێن دهێنه‌ راگه‌هاندن به‌رهه‌مێ‌ كارڤه‌دانێن نه‌ورۆزێ‌ نه‌.

ئه‌ڤرۆ: ل نه‌ورۆزێ‌ هه‌وه‌ دڤیا ببیته‌ قه‌ده‌غه‌یا هاتنوچوونێ‌؟
د. ئه‌فراسیاب موسا: ب ره‌نگه‌كێ‌ زانستی مه‌ دڤیا ل نه‌ورۆزێ‌ بۆ ماوێ‌ ده‌ه رۆژان قه‌ده‌غه‌یا هاتنوچوونێ‌ هاتبا راگه‌هاندن، نوكه‌ رێژا تووشبوونێ‌ ب ڤی ره‌نگی دبوو.

ئه‌ڤرۆ: ل گه‌ل وه‌لاتان داخوازا راگرتنا ڤاكیسنا ئه‌سترازینیكا هاتیه‌ كرن؟
د. ئه‌فراسیاب موسا: ئه‌سترازینیكا ئێك ژ باشترین ڤاكیسنایه‌. به‌رهه‌مه‌كێ‌ بریتانی سویدی یه‌. نها نێزیكی بیت و پێنج ملیۆن ملیۆن كه‌سان ل بریتانیا دانایه‌ و ژ سه‌رجه‌مێ‌ ڤێ‌ ژمارێ‌ كێمتر ژ ده‌ه كه‌سان بمرن كو هێشتا نه‌هاتیه‌ سه‌لماندن ژ ئه‌گه‌رێ‌ ڤێ‌ ڤاكسینێ‌ یه‌ ژماره‌كا گه‌له‌ك كێمه‌. دبیت ژ بیست ملیۆن كه‌سێن حه‌بێن په‌راستول ژی بخۆن دبیت پێنج كه‌س پێ‌ بمرن.

ئه‌ڤرۆ: ره‌وشا دانانا ڤاكسینێ‌ ب چ ره‌نگ ب رێڤه‌ دچیت؟
د. ئه‌فراسیاب موسا: نها ب ره‌نگه‌كێ‌ گه‌له‌ك باش ل پارێزگه‌ها دهۆكێ‌ ب رێڤه‌ دچیت و نها ل پارێزگه‌ها دهۆكێ‌ 45% ژ ڤاكیسنا ل هه‌رێما كوردستانێ‌ هاتیه‌ دانان ل پارێزگه‌ها دهۆكێ‌ بوویه‌. پلان هه‌یه‌ هه‌ر پارێزگه‌هه‌كێ‌ هه‌تا هه‌یڤا نه‌ه 20%ێ‌ بهێته‌ دانان. نها هه‌رێما كوردستانێ‌ بزاڤێ‌ دكه‌ت ئه‌و ژی بینیت كو ئه‌ڤ رێژه‌ بییته‌ 30%ێ‌. ب ره‌نگه‌كێ‌ زانستی باشتره‌ قورچا دویێ‌ پشتی 21 رۆژا بیت، به‌لێ‌ هه‌كه‌ ببیته‌ هه‌یڤه‌ك ژی ئاریشه‌ نینه‌. نها نێزیكی پێنج هزار كه‌سان ژی دانایه‌.

ئه‌ڤرۆ: خه‌لك گه‌له‌ك گازندا ژ خوه‌ تۆماركرنێ‌ دكه‌ن؟
د. ئه‌فراسیاب موسا: خوه‌ تۆماركرن ب دو رێیان دهێته‌ كرن، ئێك ئه‌و بوون یێن ل مالپه‌رێ‌ فه‌رمی یێ‌ وه‌زاره‌تا ساخله‌میێ‌ یا حوكمه‌تا عیراقێ‌ خوه‌ تۆماركری، یا دژی ئه‌وه‌ كو ل ڤێ‌ دووماهیێ‌ حوكمه‌تا هه‌رێمێ‌ ژی مالپه‌ره‌ك ڤه‌كریه‌ و وه‌لاتی دشێن خوه‌ تۆمار بكه‌ن و یێ‌ ل جهه‌كی خوه‌ تۆماركر بیت پێدڤی جهێ‌ دی ناكه‌ت. د سه‌ر ڤێ‌ چه‌ندێ‌ ژی هه‌كه‌ كه‌سه‌ك نه‌زانیت دشێت ئێكسه‌ر سه‌ره‌دانا بنگه‌هێن ساخله‌میێ‌ بكه‌ن ب تنێ‌ ئه‌ڤێن ب ته‌مه‌ن یان ژی كارمه‌ندێن ساخله‌میێ‌ و مامۆستایێن پۆلا 12ێ‌ و كارمه‌ندێن وه‌زاره‌تا ناڤخۆ. نابیت كه‌سه‌كێ‌ تووشبوویی بیت و ڤاكسینا كۆرۆنایێ‌ وه‌ربگریت. باشتره‌ ژی ئه‌ڤێن كۆرۆنا هاتیێ‌ هه‌تا شه‌ش هه‌یڤا وێ‌ ده‌رزیێ‌ نه‌دانیت.

ئه‌ڤرۆ: هه‌كه‌ قورچا دویێ‌ كه‌فته‌ د ره‌مه‌زانێ‌ دا، دبیت یا ب زه‌حمه‌ت بیت ژ به‌ر رۆژیێ‌ ڤاكسینێ‌ بدانن؟
د. ئه‌فراسیاب موسا: هه‌ر تشته‌كێ‌ پێدڤی بیت دێ‌ كه‌ین بۆ ڤاكیسندانانا وه‌لاتیان، دشیان دایه‌ ب شه‌ڤ ژی ڤاكیسین بهێته‌ دانان. ئه‌م ل سه‌ر سێ‌ ئاستان كار دكه‌ین. یا ئێكێ‌ مه‌ دڤێت خه‌لكی ب پارێزین و تووش نه‌بن. یا دویێ‌ مه‌ دڤێت ده‌ما خه‌لك قه‌ستا مه‌ بكه‌ت باشترین خزمه‌تێن ساخله‌میێ‌ پێش كێشی وان بكه‌ین. یا سیێ‌ ب زووترین ده‌م وه‌لاتیێ‌ مه‌ ب ڤه‌گه‌ریت.

ئه‌ڤرۆ: درسته‌ تووشبوویێ‌ كۆرۆنایێ‌ رۆژیێ‌ بگریت؟
د. ئه‌فراسیاب موسا: ژ لایێ‌ ساخله‌میێ‌ ڤه‌ نه‌یا باشه‌ تووشبوویی یێ‌ ب رۆژی بیت ب تنێ‌ ب مه‌رجه‌كی نه‌بیت ئه‌و ژی ئه‌وه‌ كو ب چ ره‌نگه‌كی چو نیشان ل ده‌ف نه‌بن، به‌لێ‌ هه‌كه‌ نیشان ل ده‌ف هه‌بن نابیت یێ‌ ب رۆژی بیت.

ئه‌ڤرۆ: چ تشت نها گه‌له‌ك یێ‌ گرنگه‌ هوون بكه‌ین و وه‌كو ساخله‌می دشیانێن هه‌وه‌ دا نینه‌؟
د. ئه‌فراسیاب موسا: ب ره‌نگه‌كێ‌ زانستی باشترین كار ئه‌و بوو د ماوێ‌ حه‌فتیه‌كێ‌ دا، پشكنین بۆ هه‌موو خه‌لكێ‌ دهۆكێ‌ هاتبا كرن، چونكو دا شێیی قه‌بارێ‌ نه‌خۆشیێ‌ زانی و چاوان ب باشترین ره‌نگ كونترۆل كه‌ی، به‌لێ‌ ئه‌ڤه‌ یا ب زه‌حمه‌ته‌ و دشیان دا نینه‌. وه‌لاتێ‌ كوریا ئه‌ڤ بزاڤه‌ كر و شیا ره‌وشا وه‌لاتی هه‌موویێ‌ كونترۆل بكه‌ت. نها ئه‌م پشكنینێ‌ بۆ كاركه‌رێن ل جهان كار دكه‌ن ب ره‌نگه‌كێ‌ هه‌ره‌مه‌كی بكه‌ین ل گه‌ل هندێ‌ ژی كه‌سانێن خێزانێن تووشبوویان ژی.

ئه‌ڤرۆ: داخوازیێن هه‌وه‌ بۆ لژنا بلندا روو ب رووبوونا كۆرۆنایێ‌ ل رۆژا 10ی نیسانێ‌ چ نه‌؟
د. ئه‌فراسیاب موسا: ئێك ژ داخوازیێن مه‌ قه‌ده‌غه‌یا هاتنوچوونێ‌ یا لاوه‌كی یه‌. ئه‌و ده‌مێن قه‌ره‌بالغ ببیته‌ قه‌ده‌غه‌یا هاتنوچوونێ‌. ئانكو ب شه‌ڤ قه‌ده‌غه‌یا هاتنوچوونێ‌ بهێته‌ راگه‌هاندن.

website security
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com