هه‌ولێر، قائید میرۆ

شاره‌زایێن قانوونی و دستووری ئاماژه‌ ب وێ چه‌ندێ دكه‌ن بڕیارێن ڤێ دوماهیێ یێن دادگه‌ها بلند یا فیدڕالی ده‌ستپێكه‌كا مه‌ترسیداره‌ بۆ پاشه‌ڕۆژا ئیراقێ و دێ پڕۆسا سیاسی ل ئیراقێ به‌ر ب ئالۆزیێن زێده‌تر به‌ت، شاره‌زایه‌كێ قانوونی ژی دبێژیت، بڕیارا دادگه‌ها فیدڕال دژی باده‌كا په‌تڕۆلا هه‌رێما كوردستانێ بریاره‌كا سیاسی یه‌ .

جه‌واد مسته‌فا ستوپه‌یی، شاره‌زایێ قانوونی بۆ رۆژناما (ئه‌ڤرۆ) دیاركر” بریارا دادگه‌ها بلند یا فیدرالی لدور نه‌ده‌ستووریبوونا قانوونا په‌ترۆلێ و غازێ ل هه‌رێما كوردستانێ ده‌ستپێكه‌كا مه‌ترسیداره‌ ژبۆ كووربوونا ئاریشان دناڤبه‌رات هه‌رێمێ و حوكمه‌تا فیدرالی، هه‌روه‌سا ده‌ركرنا ڤێ بریارێ بزاڤه‌كه‌ ژبۆ قالبدان وسنوورداركرنا ده‌ستهه‌لاتا هه‌رێمێ و بچووككرنا سیسته‌مێ فیدرالی و پێگه‌هێ هه‌رێمێ یه‌ و به‌ر ب ناڤه‌ندیبوونا ده‌ستهه‌لاتێ یه‌ ل ئیراقێ، ژبه‌ر ڤان ئه‌گه‌ران پێدڤیه‌ حوكمه‌تا هه‌رێمێ و ئالیێن سیاسی ب ئێكرێزی و ب ژیری روو ب روویێ ڤێ بریارێ ببنه‌ڤه‌، ژبه‌ركو ئه‌ڤ بریاره‌ بتمامی به‌روڤاژی مادێ ١١٥ و مادێ ١١٢ (خالا دو) ژ د ستوورێ ٢٠٠٥ێ ئیراقێ یه‌ كو ده‌قی وی ب ڤی شێوه‌یه‌ (مادێ ١١٥: هه‌ر بابه‌ته‌ك ل بسپوریا ده‌ستهه‌لاتا ره‌ها یا فیدرالی دا به‌حس نه‌كربیت، دێ بیته‌ بسپوریا هه‌رێمان و ئه‌و پارێزگه‌هێن ناكه‌ڤنه‌ دناڤ هه‌رێمان دا، هه‌روه‌سا ئه‌و ده‌ستهه‌لاتێن هه‌ڤپشك د ناڤبه‌را حوكمه‌تا فیدرالی و هه‌رێمان دا، دڤێت ئه‌وله‌ویه‌ت بو هه‌رێم و وان پارێزگه‌هان بیت ئه‌وێن ناكه‌ڤنه‌ دناڤ هه‌رێمان دا ل ده‌مێ ناكوكی  د ناڤبه‌را واندا هه‌بیت).

گۆت ژی” ب گۆره‌ی مادێ ١١٢ ێ حوكمه‌تا فیدرالی و حوكمه‌تێن هه‌رێمان و پارێزگه‌هێن به‌رهه‌مئینه‌ر پێكڤه‌، ب هه‌ڤپشكی سیاسه‌ت و ستراتیژیه‌تا پێدڤی بو پێشخستنا په‌ترۆلێ وغازێ رێك دئێخن ب شێوه‌یه‌كی پترین مفا  بۆ گه‌لێ ئیراقێ هه‌بیت ب پشتبه‌ستن ب نووترین ته‌كنیك و ل سه‌ر بنه‌مایێ ب بازاركرن و هاندان و به‌رهه‌مئینانێ، گرنگترین خال كو هه‌ژی به‌حس كرنێ یه‌ ئه‌ركێ دادگه‌ها بلند یا فیدرالی شروڤه‌كرنا مادێن ده‌ستووری یه‌ نه‌كو راستڤه‌كرنا دستووری، شروڤه‌كرنا وان مادان كو زێده‌تر ژ رامانه‌كێ هه‌ڵدگرن یان رامانا وان دیار نه‌بیت كو لدوماهیا خالا دویێ ژ بریارا دادگه‌ها فیدرالی دا هنده‌ك ژ وان ده‌ستهه‌لاتێن حوكمه‌تا هه‌رێمێ ئه‌وا ل مادێ ١١٢ و ١١٥دا دیاركری یا دایه‌ وه‌زاره‌تا په‌ترۆلا ئیراقێ، هه‌روه‌كی د مادێ ١١٢دا دبێژیت ده‌ستهه‌لاتا هه‌ردو حوكمه‌تێن فیدرالی و هه‌رێمان یا هه‌ڤپشكه‌ د دارشتنا سیاسه‌ت و ستراتیژیه‌تا په‌ترۆلێ و غازێ. هه‌روه‌سا د مادێ ١١٥دا دبێژیت ئه‌و بابه‌ت و كێشێن د دستووری دا نه‌هاتینه‌ به‌حسكرن د ده‌ستهه‌لاتا هه‌رێما دایه‌. ئانكو ئه‌ڤه‌ دێ بیته‌ راستڤه‌كرنا دستووری نه‌كو شروڤه‌كرن. ژبه‌ر ڤی ئه‌گه‌ری بریارا دادگه‌ها بلند فیدرالی به‌روڤاژی بنه‌مایێن ده‌ستووری یه‌، چونكی دادگه‌ها فیدرالی نه‌شێت دستووری راستڤه‌كه‌ت، به‌لێ د هه‌مان ده‌مدا ژبه‌ر كو بریارێن دادگه‌ها فیدرالی د ڤه‌برن و تانه‌ ناهێته‌ لێدان، ئه‌ڤ بریاره‌ دێ بیته‌ چه‌كه‌ك دده‌ستی دوژمنان دا و به‌رده‌وام دێ ل دژی هه‌رێمێ هێته‌ بكارئینان و گڤاشتنان ئێخنه‌ سه‌ر هه‌رێمێ”.

خویاكر” دادگه‌ها بلند یا  فیدرالی ژ ٩ ئه‌ندامان پێكدهێت كو پێنج شیعه‌ و دو كورد و دو سوننه‌ و سێ یه‌ده‌ك كو هه‌رسێ ئه‌ره‌بن،  د كومبونێن ڤێ دادگه‌هێ دا دڤێت هه‌ر 9 ئه‌ندام ئاماده‌بن و بریارێن ڤێ دادگه‌هێ ب رازیبوونا دو ل سه‌ر سێ ئه‌ندامایه‌ ئانكو بۆ هه‌ر بریاره‌كێ پێدڤیه‌ شه‌ش ئه‌ندام رازیبن، هه‌كه‌ ئێك ژ ئه‌ندامێن كورد ئاماده‌ نه‌بوو دێ جهێ وی ب ئه‌ندامه‌كی یه‌ده‌گێ ئه‌ره‌ب پركه‌نه‌ڤه‌. ئانكو د ڤێ دادگه‌هێ دا هیچ گه‌ره‌نتیه‌ك ژبۆ مافێن چاره‌نڤیسسازێن هه‌رێمێ نینه‌. ژبه‌ر ڤێ ئه‌گه‌رێ كو ئه‌و زورینه‌نه‌ و گه‌له‌ك ب زه‌حمه‌ته‌ هه‌ردو ئه‌ندامێن كورد بشێن بریارێن دادگه‌هێ د به‌رژه‌وندیا هه‌رێمێ دا بگوهۆرن”.

ئه‌ڤرۆ:

سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ نێچیرڤان بارزانی و سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ مه‌سرور بارزانی دكڤانێ پشكداریا وان د كۆپیتكا میونشن یا ئاسایشێ دا ل ئه‌لمانیا چه‌ندین دیدار و كۆمبوون ل گه‌ل هه‌ژماره‌كا سه‌ركرده‌ و به‌رپرسێن بلند یێن وه‌لاتێن جیهانێ ئه‌نجامدان.

UN هاریكار بیت بۆ زڤراندنا سه‌قامگیریێ ل ئیراقێ

ب گۆره‌ی به‌یاننامه‌كا سه‌رۆكایه‌تیا هه‌رێما كوردستانێ د كۆمبوونا ل گه‌ل (ئه‌نتۆنیۆ گۆتێرێز) سكرتێرێ گشتیێ UN نێچیرڤان بارزانی و مه‌سرور بارزانی سوپاسیا پشته‌ڤانیا UN بۆ ئیراقێ كر، هه‌روه‌سا به‌حس ل گرنگیا هه‌ماهه‌نگیێ به‌غدا و هه‌ولێرێ بۆ به‌رهنگاربوونا تیرۆرێ و زڤراندنا ئارامیێ و سه‌قامگیریێ بۆ ئیراقێ هاته‌ كرن، خواستا هه‌رێما كوردستانێ بۆ ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنێن په‌رله‌مانێ كوردستانێ د ژڤانێ خوه‌ دا و ئه‌گه‌رێن سه‌ره‌دانا سكرتێرێ گشتیێ UN بۆ ئیراقێ پشتی پێكئینانا حوكمه‌تا نوو یا فیدرالی ل ئیراقێ، چه‌ند ته‌وه‌رێن دی یێن كۆمبوونێ بوون.

كێشێن هه‌رێمێ و به‌غدا  ب رێیا دستووری بهێنه‌ چاره‌سه‌ركرن

دكۆمبوونا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ ل گه‌ل (تۆبیاس لێندنه‌ر) وه‌زیرێ ده‌وله‌تا ئه‌لمانی بۆ كاروبارێن ده‌رڤه‌، ل دۆر بریارا دادگه‌ها فیدرالی یا ئیراقێ، نێچیرڤان بارزانی راگه‌هاند” به‌رده‌وام هه‌رێما كوردستانێ بزاڤان دكه‌ت كێشه‌ ل سه‌ر بنه‌مایێ دستووری بهێنه‌ چاره‌سه‌ركرن”.

وه‌زیرێ ئه‌لمانی به‌حس ل پرۆسا درێژكرنا ئه‌ركێ هێزێن ئه‌لمانی ل ئیراقێ و هه‌رێما كوردستانێ كر و به‌رهه‌ڤیا وه‌لاتێ خوه‌ بۆ به‌رده‌وامیا پشته‌ڤانیێ و پێشكێشكرنا هاریكاریێ و مه‌شق و راهێنانا له‌شكری بۆ ئیراقێ و هه‌رێما كوردستانێ نیشان دا.

پرۆسا سیاسی ل ئیراقێ د به‌رژه‌وه‌ندیا هه‌موو پێكهاتێن وه‌لاتی بكه‌ڤیته‌ سه‌ر رێیا راست

د كۆمبوونا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ ل گه‌ل حسێن وه‌زیرێ ده‌رڤه‌یێ ئیرانێ (ئه‌میر عه‌بدوللاهیان) هه‌ردوئالی د هه‌ڤرابوون ل سه‌ر گرنگیا پاراستنا ئارامیێ ل ده‌ڤه‌رێ و خواستن پرۆسا سیاسی ل ئیراقێ د به‌رژه‌وه‌ندیا هه‌موو پێكهاتێن وه‌لاتی دا ب هاریكاری و لێكتێگه‌هشتنا هه‌موویان، بكه‌ڤیته‌ سه‌ر رێیا راست.

گرنگیا هه‌ماهه‌نگیێ ژ پێخه‌مه‌ت ئاشتیێ و ئاسایشێ ل ده‌ڤه‌رێ

د كۆمبوونا مه‌سرور بارزانی، سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ و خلوسی ئاكار وه‌زیرێ به‌رگریا توركیا دانوستاندن ل دۆر ره‌وشا ئیراقێ و په‌یوه‌ندیێن هه‌رێما كوردستانێ و توركیا هاتنه‌ كرن و تێدا هه‌ردوئالیان دووپاتی ل گرنگیا هه‌ماهه‌نگیێ دناڤبه‌را وان دا كر ژ پێخه‌مه‌ت سه‌قامگیریا ئاشتیێ و ئاسایشێ ده‌ڤه‌رێ كر.

بجهئینانا رێككه‌فتنا شنگالێ دێ ته‌ناهیێ بۆ وێ ده‌ڤه‌رێ زڤرینیت

دكۆمبوونا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ ل گه‌ل (نیلس شمیت) په‌یڤدارێ كۆمیتا كاروبارێن ده‌رڤه‌ یێن په‌رله‌مانێ ئه‌لمانیا به‌حس ل گه‌فێن داعشێ و دریّكرنا مانا ئه‌ركێ هێزێن ئه‌لمانی ل ئیراقێ و ره‌وشا سیاسی یا ئیراقێ و پرسا كۆچبه‌را ل سه‌ر سنوورێ بێلارۆسیا هاته‌ كرن.

نێلس شمیت كه‌سایه‌تیه‌كێ ناڤدار یێ پارتا سۆسیال دیموكراته‌ و د بۆری دا چه‌ندین دیدار و كۆمبوون ل گه‌ل به‌رپرسێن هه‌رێما كوردستانێ كرینه‌ و رۆل هه‌بوو د په‌سه‌ندكرنا درێژكرنا ده‌مێ مه‌شق و راهێنانێ ب هێزێن پێشمه‌رگه‌ی و هاریكاریێن ئه‌لمانیا بۆ هه‌رێما كوردستانێ.

ب گۆره‌ی به‌یاننامه‌كا سه‌رۆكایه‌تیا هه‌رێما كوردستانێ، نێچیرڤان بارزانی ل دۆر ره‌وشا ئاواران و ئێزدیان، دووپاتكر هه‌كه‌ رێككه‌فتنا ئاساییكرنا ره‌وشا شنگالێ بهێته‌ بجهئینان، دێ بیته‌ ده‌لیڤه‌كا باش بۆ سه‌قامگیریێ و زڤراندنا خه‌لكێ ئێزدی بۆ جهێن وان.

ئه‌ڤرۆ، عه‌زیز هه‌ورامی

چاڤدێره‌كێ سیاسی راگه‌هاند، ب گۆره‌ی وی عورفێ سیاسی پشتی 2003 ل ئیراقێ هاتیه‌ بجهئینان دناڤبه‌را پێكهاتان دا، پۆستێ سه‌رۆك كۆمارێ پشكا كوردان بوو، سه‌رۆك بارزانی پشته‌ڤانیا مام جه‌لالی كر وی پۆستی وه‌رگریت بۆ دو خۆلان، پاشی پشته‌ڤانی  فوئاد مه‌عسوومی ژی كر بۆ وه‌رگرتنا وی پۆستی كو ئه‌و پۆسته‌ پشكا كوردایه‌ نه‌كو پشكا حزبه‌كێ یه‌.

ناسح غه‌فوور، چاڤدێرێ سیاسی بۆ رۆژناما (ئه‌ڤرۆ) گۆت” ره‌وش یا هاتیه‌ گوهارتن و پارتی پتریا ده‌نگان و كورسیێن جڤاتا نوونه‌ران ل هه‌رێما كوردستانێ بده‌ستڤه‌ئیناینه‌ و هه‌ڤپه‌یمانی یا هه‌ی د ناڤبه‌را پارتی و ره‌وتێ سه‌دری و سوننه‌یان، بۆ پێكئینانا حوكمه‌ته‌كا نیشتمانی یا زۆرینه‌ ژی پشته‌ڤانیێ ل هه‌ڤدوو دكه‌ن.

گۆت ژی” پارتی ب مافێ خوه‌ دزانیت پشتی 17 سالان پۆستێ سه‌رۆك كۆمارێ پشكا كوردان، به‌ربژارێ خوه‌ هه‌بیت و ئه‌و پۆسته‌ بۆ پارتی بیت وكارێ باش هاتیه‌ كرن، كو هشیار زێباری وه‌كو به‌ربژارێ پارتی و سه‌رۆك بارزانی هاتیه‌ به‌ربژاركرن بۆ وی پۆستی”.

پتر رۆهنكر” ل دووڤ رێككه‌فتنان ده‌لیڤا هشیار زێباری گه‌له‌ك یا ب هێزه‌ ده‌نگێ زۆرینه‌ بده‌ستڤه‌بینیت بۆ وه‌رگرتنا پۆستێ سه‌رۆك كۆمارا ئیراقێ، چونكه‌ رێككه‌فتنێن مه‌زن یێن هه‌ین”.

هه‌ولێر، قائید میرۆ

به‌رهه‌ڤیێن ئالیێن سیاسی بۆ هه‌لبژارتنا سه‌رۆك كۆمارێ ئیراقێ د به‌رده‌وامن و شرۆڤه‌كاره‌كێ سیاسی ئاشكراكر، به‌ربژارێ ئێكه‌تیێ بۆ وه‌رگرتنا پۆستێ سه‌رۆك كۆمارێ ئیراقێ سه‌رناكه‌ڤیت هه‌روه‌سا دبێژیت، ئێكه‌تی ژ ترسا شكه‌ستنا به‌رهه‌م سالحی پڕۆپاگنده‌یان دژی به‌ربژارێ پارتی به‌لاڤ دكه‌ت.

د. مه‌دحه‌ت سلێمان، شرۆڤه‌كارێ سیاسی بۆ رۆژناما (ئه‌ڤرۆ) گۆت” پۆستێ سه‌رۆك كۆمارێ ئیراقێ تنێ لسه‌ر ناڤێ ئالیه‌كێ سیاسی نه‌هاتیه‌ تۆماركرن و پشتی نه‌مانا مام جه‌لالی هه‌ردو سه‌رۆك كۆمارێن پشتی وی رۆلێ خوه‌ نه‌دیتیه‌ وه‌كو پێدڤی، بتایبه‌تی سه‌رۆك كۆمار پارێزه‌رێ دستووریه‌ و چه‌ندین ده‌ستهه‌لات هه‌نه‌، به‌لێ مه‌دیت بتایبه‌تی ل سه‌رده‌مێ به‌رهه‌م سالحی چ رۆله‌ك نه‌بوویه‌ و هه‌كه‌ پۆستێ سه‌رۆك كۆماری بۆ به‌رهه‌م سالحی بمینیت، بێگومان دێ زیانێن مه‌زن بۆ كوردان هه‌بن، ئێكه‌تی بخوه‌ژی گه‌هشتیه‌ وێ باوه‌ریێ كو به‌ربژارێ وان بۆ وه‌رگرتنا پۆستێ سه‌رۆك كۆمارێ ئیراقێ ده‌نگێن پێدڤی بده‌ستڤه‌ نائینیت و سه‌رناكه‌ڤیت، به‌لێ ئێكه‌تیێ ژبه‌ر ڤێ چه‌ندێ به‌رهه‌م سالح به‌ربژاركریه‌ هه‌تا دووماهیێ سه‌رنه‌كه‌ڤیت و بێژنێ، تو به‌ربژارێ مه‌بووی، به‌لێ نه‌شیای سه‌ركه‌ڤی، چونكه‌ هه‌كه‌ نه‌هاتبا به‌ربژاركرن دێ ڤه‌گه‌ڕیت سلێمانیێ و ئاریشا بۆ حزبا خوه‌ چێكه‌ت، بتایبه‌تی بۆ مالا مام جه‌لالی، ژبه‌ركو به‌رهه‌م سالح نه‌شێت چو حزبێن دی چێكه‌ت و باوه‌ری نه‌مایه‌ دناڤا خه‌لكی دا پشتی ئه‌زموونا وێ حزبا دامه‌زراندی و و پاشی رێزێن وێ بجه هێلای بۆ پۆستێ سه‌رۆك كۆمارێ”.

ڤی شرۆڤه‌كارێ سیاسی گۆت ژی” ئێكه‌تی باش دزانیت به‌ربژارێ وان سه‌رناكه‌ڤیت له‌وما پڕۆپاگنده‌یان دژی به‌ربژارێ پارتی دكه‌ن، به‌لێ ئه‌ڤه‌ بریارا ئێكه‌تیێ بتنێ نینه‌، چونكه‌ بریارا ئێكه‌تیێ دده‌ستێ وێ دا نینه‌، یا به‌رچاڤ و دیاربوو ژی ده‌مێ ئێكه‌م كۆمبوونا جڤاتا نوونه‌ران، په‌رله‌مانتارێن ئێكه‌تیێ ژ هۆلا جڤاتا نوونه‌ران ده‌ركه‌فتن و وان بخوه‌ژی دیاركر  كو ئه‌و بریار ل سه‌ردا هاتیه‌ سه‌پاندن و بریار دده‌ستێ وان دا نینه‌”.

ل دۆر كارڤه‌دانێن ئێكه‌تیێ د. مه‌دحه‌ت سلێمان ئاماژه‌كر” ئێكه‌تیێ نوكه‌ ده‌ست ب گه‌فان كریه‌، به‌لێ نه‌شێت چو ره‌فتارێن خراپ دژی حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ بكه‌ت، قه‌وارێ هه‌رێما كوردستانێ ب گۆره‌ی دستووری هاتیه‌ چه‌سپاندن و هه‌كه‌ ئه‌و داخوازا دو ئیداره‌یێ بكه‌ن، ئه‌ڤه‌ ژلایێ ناڤخوه‌یی و نێڤده‌وله‌تی ڤه‌ دێ ئێكه‌تی تووشی شكه‌ستنێن مه‌زن بیت، تنێ هه‌كه‌ وه‌كو ١٦ی ئۆكتۆبه‌رێ خیانه‌ته‌كا دی بكه‌ت دگه‌ل وان هێزێن سه‌ر ب ئیرانێ یێن حه‌شدی سلێمانیێ راده‌ستی حه‌شدا شه‌عبی بكه‌ت، هه‌رچه‌نده‌ هه‌ژماره‌كا سه‌ركرده‌یێن ئێكه‌تیێ بخوه‌ژی دگه‌ل ڤێ بڕیارا ئێكه‌تیێ نینن بۆ خیانه‌ته‌كادی، چونكه‌ خیانه‌تا بۆری ل ١٦ی ئۆكتۆبه‌رێ هه‌موو خه‌لكێ كوردستانێ دیت چه‌ند گران لسه‌ر ئێكه‌تیێ راوه‌ستیا ، دڤێت ئێكه‌تی دانپێدانێ ب ڤێ راستیێ بكه‌ت كو رۆژا به‌رهه‌م سالح ئاڤابوویه‌”.

هه‌ولێر، قائید میرۆ

سیاسه‌تمه‌دارێ كورد د. مه‌حموود عوسمان دبێژیت، مه‌رج نینه‌ هه‌موو ئالیێن سیاسی پشكداری د حوكمه‌تا داهاتی یا ئیراقێ دا بكه‌ن و ئاسایی یه‌ حوكمه‌ته‌كا زۆرینه‌یا نیشتمانی بهێته‌ پێكئینان، لدۆر پۆستێ سه‌رۆك كۆمارێ ژی دبێژیت، نابیت پارتی و ئێكه‌تی دژایه‌تیا هه‌ڤدوو بكه‌ن لسه‌ر پۆستێ سه‌رۆك كۆمارێ، به‌روڤاژی ئاسایی یه‌ پۆستێ سه‌رۆك كۆمارێ بۆ پارتی بیت و كه‌سه‌كێ پارتی ببیته‌ سه‌رۆك كۆمار، چونكه‌ ئه‌ڤه‌ پرۆسه‌كا دیموكراسیه‌ و دێ كه‌ڤیته‌ ده‌نگدانێ.

د. مه‌حموود عوسمان، سیاسه‌تمه‌دارێ كورد بۆ رۆژناما (ئه‌ڤرۆ) گۆت” گرنگ نینه‌ دێ حوكمه‌تا داهاتی لسه‌ر چ بنه‌ما هێته‌ پێكئینان، به‌لكو یا گرنگ ئه‌وه‌ دێ حوكمه‌تا داهاتی چ كار بۆ ئیراقیان كه‌ت، به‌لێ زۆر ئاسایی یه‌ وه‌كی موقته‌دا سه‌در دبێژیت حوكمه‌تا داهاتی حوكمه‌ته‌كا زۆرینه‌یا نیشتمانی بیت، ئانكو هه‌موو پێكهاته‌یێن سه‌ره‌كی وه‌كو ئه‌ره‌ب و سوننه‌ و شیعه‌ و كورد پشكداریێ تێدا بكه‌ن، لێ گرنگ نینه‌ چه‌ند ئالیێن سیاسی دێ پشكداریێ كه‌ن، چونكه‌ بێگومان هنده‌ك ئالی د به‌رهه‌ڤ نینن پشكداریێ د حوكمه‌تێ دا بكه‌ن یان ژی دخوازن ببنه‌ ئۆپۆزسیۆن بۆ چار سالێن داهاتی، یا گرنگ بۆ خه‌لكێ ئیراقێ ئه‌وه‌ حوكمه‌تا داهاتی دێ هه‌تا چ راده‌ شێت ئاریشه‌یێن ئیراقێ چاره‌سه‌ركه‌ت، ژ به‌ر كو چه‌ندین ئاریشه‌ ماینه‌ هه‌لاویستی وه‌كو پرسا میلیشیێن چه‌كدار و گونه‌هبارێن كوشتنا خوه‌نیشاده‌ران و بابه‌تێن بودجه‌ی و مووچه‌ی و خزمه‌تگوزاریان، له‌وڕا بۆ وه‌لاتیێن ئیراقێ یا گرنگ نینه‌ چ جۆره‌ حوكمه‌ته‌ك دێ بۆ داهاتی هێته‌ پێكئینان، به‌روڤاژی كاركرنا حوكمه‌تێ بۆ خه‌لكی یا گرنگه‌، چونكه‌ ئیراق دناڤا چه‌ندین قه‌یرانان دا ده‌رباز دبیت و پێدڤیه‌ حوكمه‌تا نوو كار بۆ ده‌ربازكرنا ئیراقێ ژ وان قه‌یرانێن كه‌فتیه‌ تێدا بكه‌ت”.

لدۆر پۆستێ سه‌رۆك كۆمارێ ئیراقێ، د. مه‌حموود عوسمان گۆت” پۆستێ سه‌رۆك كۆمارێ ئیراقێ پشكا كوردانه‌ و پێدڤی بوو به‌ری نوكه‌ هه‌موو  ئالیێن كوردی پێكڤه‌ بگه‌هنه‌ رێككه‌فتنێ و به‌ربژاره‌ك هه‌بیت بۆ وه‌رگرتنا پۆستێ سه‌رۆكێ كۆمارێ، نوكه‌ ژی تشته‌كێ ئاسایی یه‌ پۆستێ سه‌رۆكێ كۆمارێ بۆ پارتی بیت، چونكه‌ ئه‌ز وه‌سا دبینم ڤی پۆستی ل ئیراقێ گه‌له‌ك  ده‌ستهه‌لات نینن، یا گرنگ ئه‌وه‌ كورده‌ك ببیته‌ سه‌رۆك كۆمار ڤێجا ئاسایی یه‌ ئه‌و سه‌رۆك كۆماره‌ پارتی بیت، به‌لێ دیاره‌ براده‌رێن ئێكه‌تیێ ڤی پۆستی گه‌له‌ك ب گرنگ دزانن بۆ وان بیت، ب دیتنا من بلا د پڕۆسه‌كا دیموكراسی دا بكه‌ڤیته‌ ده‌نگدانێ و كیش به‌ربژارێ كورد ده‌نگێن پێدڤی بده‌ستڤه‌ئینان ببیته‌ سه‌رۆك كۆمارێ داهاتیێ ئیراقێ، به‌لێ نه‌بیته‌ ئه‌گه‌رێ تێكچوونا په‌یوه‌ندیێن پارتی و ئێكه‌تیێ، ئانكو ب تشته‌كێ نۆرمال وه‌رگرن”.

ئه‌ڤرۆ:

سوپاسالارێ هێزا پێشمه‌رگێ كوردستانێ راگه‌هاند، بزاڤ د به‌رده‌وامن بۆ ئێكگرتنا هێزێن پێشمه‌رگه‌ی و گاڤان باش یێن هاتینه‌ هاڤێتن، به‌لێ وان گاڤان پێدڤی ب ده‌م و رێككه‌فتنا سیاسی یه‌.

ل دۆر ئێكگرتنا هه‌ردو هێزێن 70 و 80 یێن پێشمه‌رگه‌ی، فه‌ریق (جه‌مال ئێمینكی) سوپاسالارێ هێزا پێشمه‌رگێ كوردستانێ گۆت” هه‌وا ئێكگرتنا هێزێن پێشمه‌رگه‌ی كو به‌رنامێ چاكسازیێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ بوو یا به‌رده‌وامه‌، بێگومان وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌ ئێك ژ وان وه‌زاره‌تانه‌ كو پێدڤیه‌ چاكسازی تێدا بهێته‌ كرن، چاكسازی ژی زێده‌تر دناڤ هێزێن پێشمه‌رگه‌ی دانه‌ ئه‌ڤه‌ ژی بۆ ئێكگرتنا هه‌ردو هێزێن 70 و 80 یه‌، تاكو بهێنه‌ دبن كونترۆلا وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌ دا، گاڤێن باش یێن هاتینه‌ هاڤێتن بۆ وێ چه‌ندێ و چه‌ندین خال یێن هاتینه‌ بجهئینان كو چار وه‌لات د پرۆسا چاكسازیێ ل وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌ د پشكدارن ئه‌وژی ئه‌مریكا، بریتانیا، ئه‌لمانیا و هوله‌ندا. هه‌تا نوكه‌ ژی شیره‌تكارێن وان ل گه‌ل تیما بۆردێ چاكسازیێ ل وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌ به‌رده‌وام كاری ل سه‌ر وی پرۆژه‌ی دكه‌ن”.

ئێمینكی ئاماژه‌ ب وێ چه‌ندێ ژی كر كو چه‌ندین خالێن وێ رێككه‌فتنێ یێن چووینه‌ پێش د پرسا ئێكگرتنا لیوایان دا، كو گرنگترین خال یه‌كه‌یا دارایی و ژمێریاری یه‌ و بریار ژی یا كه‌فتیه‌ د وارێ بجهئینانێ دا، پارتی و ئێكه‌تی ژی د هه‌ڤڕانه‌ كو ئه‌ڤ ئێكگرتنه‌ بهێته‌ بجهئینان، به‌لێ هنده‌ك خال و گاڤ یێن ماین كو هه‌ردو ئالی ل دۆر بگه‌هنه‌ رێككه‌فتنێ كو زێده‌تر په‌یوه‌ندی ب رێككه‌فتنا سیاسی یا هه‌ردو حزبان ڤه‌ هه‌یه‌.

سه‌باره‌ت ڤه‌گوهاستنا لیوایان ژی، سوپاسالارێ هێزا پێشمه‌رگه‌ی دبێژیت” هه‌تا نوكه‌ چار لیوا یێن هاتینه‌ ڤه‌گوهاستن بۆ سه‌ر وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌ ڤه‌، ئه‌ڤ چه‌نده‌ ژی یا به‌رده‌وامه‌ و قۆناغ ب قۆناغ لیوایێن دی ژی دێ هێنه‌ ڤه‌گوهاستن بۆ سه‌ر وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌ ڤه‌” گۆت ژی” یه‌كه‌یا 80 لیوایه‌كا دی یا هنارتی و كاری ل سه‌ر دكه‌ن و بریاره‌ ژی یه‌كه‌یا 70 ژی لیوایه‌كا دی یا خوه‌ ب هه‌مان شێوه‌ ب هنێرن”.

ئه‌ڤرۆ:

بریاره‌ ل 9/1/2021 روونشتنا ئێكێ یا خۆلا پێنجێ یا جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ ب رێڤه‌بچیت، به‌لێ هێشتا ئالیێن سوننی ل سه‌ر پۆستێ سه‌رۆكێ جڤاتا نوونه‌ران ئێكلا نه‌بووینه‌، گرفت د ناڤبه‌را هه‌ڤپه‌یمانیا (عه‌زم) و هه‌ڤپه‌یمانیا (ته‌قه‌دووم) هه‌بوون كو هه‌ر ئێك ژوان دخواست سه‌رۆكێ جڤاتا نوونه‌ران به‌هرا وی بیت.

مه‌شعان جبووری، ئه‌ندامێ هه‌ڤپه‌یمانیا (عه‌زم) و به‌ربژارێ سه‌ركه‌فتی د هه‌لبژارتنێن جڤاتا نوونه‌ران دا گۆت” ب چاڤدێریا سه‌رۆك مه‌سعود بارزانی رێككه‌فتین كو پشته‌ڤانیێ ل محه‌مه‌د حه‌لبووسی بكه‌ین كو جاره‌كادی ببیته‌ سه‌رۆكێ جڤاتا نوونه‌ران”.

مه‌شعانی گۆت ژی” هنده‌ك كه‌س دناڤ هه‌ڤپه‌یمانیا عه‌زم دا دێ ژ وێ رێككه‌فتنێ یاخی بن، د روونشتنا ئێكێ یا خۆلا نوو یا جڤاتا نوونه‌ران دێ خوه‌ به‌ربژار كه‌ن بۆ پۆستێ سه‌رۆكێ جڤاتێ و ئارمانجا وان ده‌نگ ب (حه‌لبووسی) نه‌ده‌ن یان ژی خوه‌ بۆ وی پۆستی به‌ربژار بكه‌ن، ئێك ژوان (سابت عه‌باسی) یه‌”.

د به‌رسڤا وان ئالیێن سه‌ركه‌فتی د هه‌لبژارتنان دا كو داخوازكریه‌ هه‌رسێ سه‌رۆكایه‌تیێن ئیراقێ بهێنه‌ گوهۆرین، ناڤبری ئاماژه‌ كر كو ئه‌و بۆچوونه‌ په‌یوه‌ندی یا ب ناڤمالا سوننی ڤه‌ هه‌ی كا دێ كێ به‌ربژاركه‌ن، ب هه‌مان شێوه‌ هه‌كه‌ ئالیێن شیعی ژی ل سه‌ر كه‌سه‌كی رێكبكه‌ڤن، سوننه‌یان هیچ لاریبوونه‌ك نابیت”.

د ده‌مه‌كی دا بریاره‌ ل رۆژا 9 ڤێ هه‌یڤێ كۆمبوونا ده‌ستپێكی یا خۆلا نوو یا جڤاتا نوونه‌ران بهێته‌ ئه‌نجامدان، هه‌تا نوكه‌ ب فه‌رمی به‌ربژارێ پۆستێ سه‌رۆكێ جڤاتا نوونه‌ران دناڤمالا سووننی دا ب دیاركری ژی د ناڤبه‌را هه‌ردو هه‌ڤپه‌یمانیێن (عه‌زم) ب سه‌رۆكایه‌تیا خه‌میس خه‌نجه‌ر و (ته‌قه‌دووم) ب سه‌رۆكایه‌تیا محه‌مه‌د حه‌لبووسی ئێكلا نه‌بوویه‌، به‌لێ ئه‌گه‌ره‌كێ ب هێ زیێ هه‌ی جاره‌كادی حه‌لبووسی ببیته‌ سه‌رۆكێ جڤاتا نوونه‌ران.

خالد ئه‌لده‌بوونی، په‌یڤدارێ به‌ره‌یێ رزگاری و گه‌شه‌پێدانێ یا سوونی دبێژیت” هه‌تا نوكه‌ ب رۆهنی لێكتێگه‌هشتن دناڤبه‌را هه‌ردو هه‌ڤپه‌یمانیێن عه‌زم و ته‌قه‌دووم نه‌هاتیه‌ راگه‌هاندن، هه‌ردو محه‌مه‌د حه‌لبووسی و خه‌میس خه‌نجه‌ر چه‌ندین جاران یێن كومبووین و وان یا راگه‌هاندی كوی ێن گه‌هشتینه‌ لێكتێگه‌هشتنێ”.

ئه‌حمه‌د مه‌زهه‌ر، ئه‌ندامێ هه‌ڤپه‌یمانیا ته‌قه‌دووم ب سه‌رۆكایه‌تیا محه‌مه‌د حه‌لبووسی و به‌ربژارێ سه‌ركه‌فتی د هه‌لبژارتنێن جڤاتا نوونه‌ران دا راگه‌هاند” پۆستێ سه‌رۆكێ جڤاتا نوونه‌ران یێ ئێكلابووی، ئه‌م ل گه‌ل هه‌ڤپه‌یمانیا (عه‌زم) یێن رێككه‌فتین كو محه‌مه‌د حه‌لبووسی به‌ربژار بیت بۆ پۆستێ سه‌رۆكێ جڤاتا نوونه‌ران ب گۆره‌ی وێ چه‌ندێ كو هه‌ڤپه‌یمانیا (ته‌قه‌دووم) پتریا كورسیێن سوننه‌یان ب ده‌ستڤه‌ئیناینه‌، هه‌روه‌سا خه‌میس خه‌نجه‌ر ژی به‌ربژارێ مه‌یه‌ بۆ پۆستێ جێگرێ سه‌رۆك كۆماری”.

هه‌ڤپه‌یمانیا حه‌لبووسی د هه‌لبژارتنان دا 37 كورسی بده‌ستڤه‌ئینان و زێده‌تر ژ ره‌وتێ سه‌در یێ نێزیكه‌، هه‌ڤپه‌یمانیا خه‌میس خه‌نجه‌ر ژی 14 كورسی ب ده‌ستڤه‌ئیناینه‌ و پتر یێ نێزیكه‌ ژ هێزێن شیعی یێن دناڤ (چارچۆڤێ هه‌ماهه‌نگیێ) دا.

ئه‌ڤرۆ:

بۆ پركرنا ڤالاهیێن ئه‌منی، بریارا جهگیركرنا دو لیوایێن هه‌ڤپشك یێن هێزێن پێشمه‌رگه‌ی و هێزێن ئیراقی هاتیه‌ دان، ئه‌میندارێ گشتیێ وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌ دبێژیت، پێدڤیه‌ به‌ری نوكه‌ ئه‌ركێ وان ده‌ست پێ كربا.

جه‌بار یاوه‌ر، ئه‌میندارێ گشتیێ وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌ گۆت” بریار بوو ئه‌و دو لیوایێن هه‌ڤپشك یێن بریار ل سه‌ر هاتیه‌ دان ل هه‌یڤا ته‌مووزا 2021 بكه‌ڤنه‌ د ئه‌ركی دا، به‌لێ گه‌له‌ك جاران بریار د ده‌مێ خوه‌ دا ناچنه‌ وارێ بجهئینانێ دا”.

یاوه‌ری گۆت ژی” ب گۆره‌ی دانوستاندنان، بریاره‌ ل ڤێ هه‌یڤێ هه‌ردو لیوا بچنه‌ مه‌شقا هه‌ڤپشك یا له‌شكرێ ئیراقێ، به‌لێ گه‌له‌ك جاران بریار د ده‌مێ خوه‌ دا ناچنه‌ وارێ بجهئینانێ”.

ل دووڤ ئاماره‌كا وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌، د ناڤبه‌را هێزێن پێشمه‌رگه‌ و هێزێن ئیراقی دا 560 كیلۆمه‌تر ڤالاهیا ئه‌منی یا هه‌ی و ئه‌و هه‌ردو لیوایێن هه‌ڤپشك دێ پشكه‌كی ژ وان جهێن بریار ل سه‌ر هاتیه‌ دان و هه‌ر لیوایه‌ك پێك دهێت ژ سێ هزار و 500 كه‌سان”.

جه‌بار یاوه‌ر ئاماژه‌ ب وێ چه‌ندێ دكه‌ت كو لیوایه‌ك ژ پێشمه‌رگه‌یه‌ یا به‌رهه‌ڤه‌ و لیوایا دی ژی ژ له‌شكرێ ئیراقێ یه‌، د ڤی ده‌می دا لیوایا پێشمه‌رگه‌ی ل بنگه‌هێن مه‌شقێ یێن وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌ هاتیه‌ مه‌شقدان، لیوایا له‌شكرێ ئیراقێ ژی ل بنگه‌هێن ئیراقی هایته‌ مه‌شقدان، ئه‌و دو لیوایه‌ دێ هێنه‌ تێكهه‌لكرن و دێ چنه‌ بنگه‌هێن حوكمه‌تا ئیراقێ و پاشی دێ رێككه‌فتن هێته‌ كرن ل سه‌ر وان جهێن تێدا هێنه‌ جهگیركرن”.

ژبلی وان هه‌ردو لیوایێن بریاره‌ ل ڤالاهیێن ئه‌منی بهێنه‌ جهگیركرن، ل دووڤ داخۆیانیه‌كا ته‌حسین خه‌فاجی په‌یڤدارێ فه‌رمانده‌یا ئۆپه‌راسیۆنێن هه‌ڤپشك ل ئیراقێ، شه‌ش ناڤه‌ندێن هه‌ڤپشك دناڤبه‌را ئیراقێ و هه‌رێما كوردستانێ یێن هه‌ین ژوان ژی ناڤه‌ندێن نه‌ینه‌وا، مه‌خموور، كه‌ركووك و خانه‌قین.

هێرشێن تیرۆرستێن داعشێ بۆ سه‌ر هێزێن پێشمه‌رگه‌ی و له‌شكرێ ئیراقێ دزڤریت بۆ هه‌بوونا ڤالاهیا ئه‌منی، ب گۆره‌ی ئاماره‌كا وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌، ل ده‌ستپێكا سالا 2021 وهه‌تا 31/11/2021 چه‌كدارێن داعشێ 229 هێرش ل ده‌ڤه‌رێن كوردستانی یێن ده‌رڤه‌ی ئیدارا هه‌رێما كوردستانێ ئه‌نجامداینه‌ و د ئه‌نجامدا 356 كه‌سان گیانێ خوه‌ ژده‌ستدایه‌ و 480 كه‌س ی بریندار بووینه‌ و 33 كه‌س ژی هاتینه‌ ره‌ڤاندن.

ئه‌ڤرۆ:

سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ ب هه‌لكه‌فتا هاتنا سالا نوو په‌یامه‌كا پیرۆزباهی به‌لاڤكر و تێدا دبێژیت” ب گه‌شبینی دنێرینه‌ ژیانێ و پاشه‌رۆژێ” و داخواز ژ ئیراقێ كر به‌رپه‌ره‌كێ نوو بهێته‌ ڤه‌كرن بۆ باشتركرنا ژیان و ره‌وشا خه‌لكی.

ده‌قێ په‌یاما سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ ..

سالا زایینی یا نوو ل هه‌موو گه‌لێ كوردستانێ، ب تایبه‌تی ل مالباتێن سه‌ربلندێن شه‌هیدان، ل پێشمه‌رگێن قه‌هره‌مان، هێزێن ئه‌منی، گه‌نجان و ل كوردستانیێن ده‌رڤه‌ی وه‌لاتی، ل گه‌لێن ئیراقێ و ل جیهانێ پیرۆز دكه‌م، هیڤیدارم سالا خوه‌شیێ و سه‌ركه‌فتنێ ل سه‌ر كێشه‌ و قه‌یرانان بیت و ب دووماهی هاتنا په‌تا و نه‌خوه‌شیێ بیت. ئومێد، ئاسوده‌یی، سه‌قامگیری و پێشكه‌فتنێ بۆ مرۆڤایه‌تیێ ل گه‌ل خوه‌ بینیت.

مه‌ ل هه‌رێما كوردستانێ ل گه‌ل جیهانێ ژ ئه‌گه‌رێ په‌تایا كۆڤید _19 و ئه‌نجامێن وێ، دو سالێن دژوار ده‌ربازكرن، د به‌رهنگاریا تیرۆرێ دا د به‌رده‌وام بووین، روودانێن دلته‌زین یێن كۆچكرنێ و كاریگه‌ریا خراب یا گوهۆرینا سه‌قای و له‌هی مه‌ دیتن، هه‌ڤسۆز و هه‌ڤخه‌مێن مالباتێن سه‌ربلندێن شه‌هیدان و هه‌موو وان یێن ئه‌زیزێن خوه‌ ژ ده‌ست داین و ب رێز ل بیر دئینین، سوپاسیا گه‌لێ كوردستانێ دكه‌م كو خوه‌ ل به‌ر قه‌یران و كێشان گرتی.

ده‌ربازكرنا دژواری و ئاسته‌نگان، پاراستنا ماف و ده‌ستكه‌فتێن دستووری و قه‌وارێ فیدرالی یێ هه‌رێما كوردستانێ، نوكه‌ و پاشه‌رۆژه‌كا باشتر بۆ گه‌لێ مه‌، كار و به‌رپرسیاره‌تیا هه‌ڤپشك و ئێكرێزی و ته‌بایی و پێكڤه‌ كاركرن ژ هه‌موو هێز و ئالی و پێكهاتێن كوردستانێ دخوازیت.

ل ئیراقێ ژی ب مفا وه‌رگرتنێ ژ شاشیێن بۆری، ڤه‌كرنا به‌رپه‌ره‌كێ نوو، تێگه‌هشتنا واقعی و ئیرادا جدی بۆ چاره‌سه‌ركرنا كێشان، هه‌ڤدوقه‌بوولكرن و هه‌ڤپشكیا راسته‌قینه‌ یا هه‌موویان د پرۆسا سیاسی و ب رێڤه‌برنا وه‌لاتی دا ل سه‌ر بنه‌مایێ دروست یا پێدڤیه‌، كو باوه‌ری و ئارامی و سه‌قامگیری بهێته‌ زڤراندن و ب ژیان و گوزه‌رانه‌كا باشتر بۆ هه‌موویان كو ژ نوكه‌ و پاشه‌رۆژا خوه‌ پشت راست بن.

سوپاسیا هه‌ڤپه‌یمانان و جڤاكێ نێڤده‌وله‌تی و دۆستان دكه‌ین كو د به‌رهنگاریا تیرۆرێ دا پشته‌ڤانی و هاریكاریا مه‌ كری، چه‌مك و بهایێن هه‌ڤپشك مه‌ كۆم دكه‌ت، وه‌كو به‌رده‌وام د ئاماده‌ینه‌ بۆ ئه‌رك و به‌رپرسیاره‌تیا هه‌ڤپشك ووه‌كو ئه‌ندامه‌كێ كارا یێ جڤاكێ نێڤده‌وله‌تی و فاكته‌رێ ئارامیێ و سه‌قامگیریێ ل ئیراقێ و ده‌ڤه‌رێ دێ مینین و هه‌رێما كوردستانێ ژی دێ جهێ پێكڤه‌ژیانێ و لێبورینێ بیت.

ب ئومید و گه‌شبینی ڤه‌ دنێرینه‌ ژیانێ و سالا نوو و پاشه‌رۆژێ و سالا نوو ل هه‌موویان پیرۆز بیت.