هەولێر: سولین سلێمان

ئەندامەكێ پەرلەمانێ كوردستانێ ژ فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان دیدارەكێدا بۆ ڕۆژنامەیا «ئەڤرۆ» ڕاگەهاند، یا فەرە هەر چار سالان جارەكێ هەلبژارتن بهێنە ئەنجامدان چونكی مافێ وەلاتیایە ، لێ ئاریشە د ناڤبەرا ئالیێن سیاسی دا یێن هەین ل دۆر پرسا كۆمسیۆنا بلند یا هەلبژارتن و ڕاپرسیان و پێكهاتەیان ، سەرباری ڤێ چەندی پارتی یا پێداگیرە و ژ هەموو حزبێن دی ڕژدترە كو هەلبژارتن د ئەڤ سالە دا بهێنە ئەنجامدان».
محسن دۆسكی ئەندامێ پەرلەمانێ كوردستانێ ژ فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ ڕۆژنامەیا (ئەڤرۆ) گوت» ژبەر وان ئاریشەیێن د ناڤبەرا ئالیێن سیاسی دا هەین ب نەچاری پەرلەمانی سالەك ژ ژیێ خوە درێژكر داكو ئەڤ سالە هەلبژارتن بهێنە ئەنجامدان».
خۆیاكر» ل دۆر وان بووچونێن مە هەین ل سەر ئالیێن سیاسی ب تایبەت ژی پارتی و ئێكەتیێ ب زەحمەتە ئەڤ سالە ژی هەلبژارتن بهێنە كرن، چونكی ئاریشەیێن وان گەلەكن و هەكە ئەو ل دەرڤەی پەرلەمانی نێزیكی ئێك نەبن پەرلەمان ژی نەشێت ب ڕۆلێ خوە ڕابیت».
ئاماژەكر» هەكە ئالیێن سیاسی بشێن بگەهنە ڕێككەفتنەكێ وی دەمی پەرلەمانێ كوردستانێ ژی دێ ڕوونشتنێن خوە دەستپێكەت و قانوونا هەلبژارتنان ژی دێ ڕاستڤەكەت و كۆمسیۆنێ ژی دێ كارا كەت و بابەتێ بازنان ژی دێ ئێكلا بیت،».
دهێتە زانین د نوكە دا پەرلەمان د بهێنڤەداێ دایە ول ئێكێ هەیڤا ئادارێ دێ دەست ب ڕوونشتنێن خوە كەت.

ئەڤرۆ

ڕێكخستێ ڕاسپاردەیێن نێڤدەولەتی ل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، دیندار زێباری، ل گەل ڕەیچەل مینەر، رێڤەبەرا جێبەجێكارا ڕێكخستیا بێلوێزەر كۆمبوو.
ڕێكخراوا ناڤبری بنگەهێ وێ ل باژێرێ لەندەنە و كار د بوارێن مرۆڤایەتی بۆ وان گرۆپێن كەمینە ئایینی كو ڕوو ب ڕوویێ جینۆسایدێ بوون دكەت.
ڕێچەل مینەر ل دۆر ڕەوشا ئێزدیان چەند پرسیار و تێبینی ئاراستەی ڕێكخەرێ ڕاسپاردەیێن نێڤدەولەتی كر و دیندار زێباری ژی ڕۆلێ نڤیسینگەها ڕێكخەرێ ڕاسپاردەیێن نێڤدەولەتی (OCIA) ل داكۆكیكرنێ ژ ئازادیا ئایینی و هاریكاریێن مرۆڤایەتی و زڤرینا ئاوارەیان بۆ جهێن خوە بەرچاڤكر.
دیندار زێباری باس ل ئاستەنگێن ل بەردەم حوكمەتا هەرێما كوردستانێ كر كو خەمساریا ئالیێن دەرەكی و ڕێكخستێن نێڤدەولەتی هۆكارێن خاڤبوونا پرۆسەیا زڤرینا ئاوارەیانە بۆ جهێن خوە یێن ڕەسەن.
رێڤەبەرا جێبەجێكارا ڕێكخستیا بێلوێزەر دیاركر كو ڕیكخستیا وان د بزاڤان دایە بۆ دروستكرن و كۆمكرنا پشتەڤانیێ و كەدەنگیێ ل دۆر ناساندنا جینۆسایدا ئێزدیان ل پەرلەمانێ بریتانیا، ڕێكخەرێ ڕاسپاردەیێن نێڤدەولەتی ل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ژی بزاڤێن ڕیكخستیا بریتانی بلند هەلسەنگاندن و بەرهەڤی دیاركر كو ژ نێزیك پشكدار بیت بۆ دروستكرنا كودەنگیێ ل ناڤ پەرلەمانێ بریتانیا بۆ ب جینۆساید ناساندنا كەیسا ئێزدیان.

ئەڤرۆ

د چارچۆڤێ کۆنفرانسێ میونشن ل ئەلمانیا سەرۆکێ هەرێما کوردستانێ ل گەل چەندین سەرکردێن وەلاتێن جیهانێ کۆمبوو و چاڤدێرێن سیاسی ژی دیار دکەن، کو بزاڤێن سەرۆکێ هەرێما کوردستانێ بۆ بهێزکرنا پێگەهێ هەرێما کوردستانێ گەلەک د گرنگن.

سەرۆکێ هەرێما کوردستانێ نێچیرڤان بارزانی پشکداری د کۆنفرانسێ میونشن ل ئەلمانیا دا کر و ل گەل گەلەک سەرکردێن وەلاتێن جیهانێ کۆمبوو، سەرۆکێ هەرێما کوردستانێ ل گەل سەرۆک وەزیرێن ئەرمەنستانێ، هاریکارا وەزیرێ بەرگریێ یێ ئەمریکا و گەلەک سەرکردێن وەلاتێن دی کۆمبوو، د کۆمبوونان دا بەحسێ پەیوەندیێن هەرێما کوردستانێ ل گەل وەلاتێن دی هاتیە کرن، ب تایبەتی ژی بەحسێ گرنگیا رۆلێ هەرێما کوردستانێ د بیاڤێ وزێ دا هاتە کرن.
دەزگەهێن راگەهاندنا جیهانی ژی دیار دکەن هەرێما کوردستانێ نها رۆلەکێ گەلەک گرنگ ل دەڤەرێ دگێریت، هەرێما کوردستانێ دشێت تا رادەیەکێ باش پێویستیا وزێ بۆ وەلاتێن ئێکەتیا ئۆرۆپا دابین بکەت، هەروەسا هەرێما کوردستانێ د شەرێ ل دژی داعشێ دا رۆلەک سەرەکی گێرا و ژ بەر هندێ ژی دڤێت نها وەلاتێن جیهانێ هەست ب گرنگیا رۆلێ هەرێما کوردستانێ بۆ دابینکرنا ئارامیێ ل رۆژهەلاتا ناڤین بکەن، ژ بەر هندێ ژی گرنگە سەرۆکێ هەرێما کوردستانێ د کۆنفرانسێ میونشن دا پشکدارە.
ئەحمەد قازی چاڤدێرێ سیاسی یێ کورد ل ئەلمانیا ژی راگەهاند کو وەلاتێن جیهانێ وەکو سەرۆکێ وەلاتەکێ سەرەدەریێ ل گەل سەرۆکێ هەرێما کوردستان دکەن، پشکداریا سەرۆکێ هەرێما کوردستانێ بەرێز نێچیرڤان بارزانی د کۆنفرانسەک وەسا دا بۆ مە وەکو کورد گەلەک گرنگە، چونکی د چارچۆڤێ کۆنفرانسێ میونشن دا سەرۆکێ هەرێما کوردستانێ ل گەل گەلەک سەرکردێن وەلاتێن جیهانێ هەڤدیتنان دکەت، ئەو یەک ژی بۆ بهێزکرنا پێگەهێ هەرێما کوردستانێ گەلەک یا گرنگە، هەتا نها کوردان چو نوونەر د کۆنفرانسێن وەسا گرنگ دا نەبوون، لێ نها ئالایێ کوردستانێ دهێتە بلندکرن و ئێدی هەموو وەلاتێن جیهانێ دزانن، کو کورد هەنە و داخوازا مافێن خوە دکەن، ئەو یەک ژی بێگومان بۆ مە کوردان دهێتە رامانا دەستپێکرنا قۆناغەکا گەلەک نوو و گرنگ.
ناڤهاتی ئەو یەک ژی دیار کر ئێدی هەرێما کوردستانێ د بیاڤێ پەیوەندیێن دبلۆماسی دا پێگەهەکێ خوە یێ گەلەک بهێز هەیە، ئەڤرۆکە ل گەلەک ناڤەندێن گرنگ یێن جیهانی بەحسێ کوردان و مافێن وان دهێتە کرن، ژ بەر هندێ ژی گرنگە کورد ل هەرێما کوردستانێ ژی دەست ب قۆناغەکا نوو بکەن، دڤێت ئاریشێن ناڤخوەیی ل هەرێما کوردستانێ بهێنە چارەسەرکرن، بهێزبوونا هەرێما کوردستانێ د هندێ دایە، کو هێزێن سیاسی یێن کوردی د ناڤ خوە دا ئێکگرتی بن، مخابن نها ئەو یەک نینە و ئەم هێڤیدارین هەر زوو دەست ب قۆناغەکا نوو یا بهێزکرنا هەرێما کوردستانێ بهێتە کرن و گۆت: (دەمێ هەرێما کوردستانێ کار بۆ بهێزکرنا پێگەهێ خوە د ئاستێ نێڤدەولەتی دا دکەت هەردەم ل دژی هەرێما کوردستانێ پیلانگێری هەنە، بریارێن دادگەها فیدرالی و گەلەک بزاڤێن دی یێن ئیرانێ و وەلاتێن دەوروبەر بۆ هندێ نە دا هەرێما کوردستانێ هەر یا لاواز بمینیت، ژ بەر هندێ ژی دڤێت هێزێن سیاسی دەست ب قۆناغەکا نوو بکەن و پرسێن هەی د ناڤبەرا خوە دا ب رێیا دانوستاندنان چارەسەر بکەن، وی دەمی دێ پێگەهێ هەرێما کوردستانێ گەلەک بهێزتر لێ هێت).

ئه‌ڤرۆ:

سیاسه‌تمه‌داره‌كێ كورد دبێژیت، هه‌كه‌ كورد د ئێكگرتی بن، دێ ب هێز بن و چو ئالی نه‌شێن هیچ كاره‌كێ دژی وان بكه‌ن، له‌وما ئێكگرتن و ته‌بایی گه‌له‌ك یا گرنگه‌، هه‌روه‌سا دیاركر ژی، چونكه‌ دادگه‌ها فیدرالی یا ئیراقی كو ئه‌و بڕیارا دژی هه‌رێما كوردستانێ ده‌ركری بڕیاره‌كا سیاسی یه‌ و هنده‌ك ئالیێن ناڤخوه‌یی و ده‌ره‌كی یێن ل پشت وێ بڕیارێ، له‌وما ئێكگرتنا كوردان یا گرنگه‌ د ڤێ قۆناغێ دا.

د. مه‌حموود عوسمان، سیاسه‌تمه‌دارێ كورد، گوت” ئه‌نجامدانا كۆمبوونان د ناڤبه‌را پارتی دیموكراتی كوردستان و ئێكه‌تی نیشتمانی كوردستان گه‌له‌ك یا گرنكه‌ بۆ وێ چه‌ندێ په‌یوه‌ندیێن وان بهێنه‌ ئاساییكرن و پێدڤیه‌كا فه‌ر و گرنگه‌ پارتی و ئێكه‌تی بگه‌هنه‌ ڕێككه‌فتنێ، چونكه‌ ئه‌و هه‌رێما كوردستانێ بڕێڤه‌دبه‌ن، له‌وما یا گرنگه‌ ئه‌و هه‌ردو ئالی د ڕێككه‌فتی بن ل ناڤخوه‌یا كوردستانێ و ل ئیراقێ و ل ده‌رڤه‌ ژی، چونكه‌ ژ بلی ڕێككه‌فتنێ چاره‌یه‌كا دی نینه‌ و ئه‌ز یێ گه‌شبینم ب وێ چه‌ندێ كو هه‌ردو ئالی دێ گه‌هنه‌ ڕێككه‌فتنێ، ژ به‌ر كو ب گه‌هشتنا وان ب ڕێككه‌فتنێ دێ ب هێزبن و چو ئالی نه‌شێن هیچ كاره‌كی به‌رامبه‌ر هه‌رێما كوردستانێ بكه‌ن”.

سه‌باره‌ت ئه‌و بڕیارا دادگه‌ها فیدرالی یا ئیراقی دژی هه‌رێما كوردستانێ ده‌ركری، د. مه‌حموود عوسمان دبێژیت” بڕیارا دادگه‌ها فیدرالی یا ئیراقی بڕیاره‌كا سیاسی یه‌ و ل ده‌مێ بۆری دا ژی ئه‌ڤ كاره‌ كریه‌ و ئه‌ڤه‌ كاره‌كێ باش نینه‌، چونكه‌ ئه‌و چه‌نده‌ دژی كوردان بتنێ نینه‌، به‌لكو دژی مسته‌فا كازمی و حوكمه‌تا محه‌مه‌د شیاع سودانی ژی یه‌، ژبه‌ر كو  وان بڕیارا هنارتنا پاره‌ی بۆ هه‌رێما كوردستانێ دایه‌ و پێدڤیه‌ وان هه‌لویست هه‌بیت به‌رامبه‌ر وێ بڕیارا دادگه‌ها فیدرالی، له‌وما ب دیتنا من ئه‌و بڕیاره‌ گه‌له‌ك یا خراب بوو”.

هه‌روه‌سا ڕۆهنكر” هنده‌ك ئالیێن ئیراقی و ده‌رڤه‌ ژی ل پشت وان بڕیارانه‌، له‌وما پێدڤیه‌ كورد د ئێكگرتی بن و هه‌لویسته‌كێ باش ژی هه‌بوو به‌رامبه‌ر وێ بڕیارا دادگه‌ها فیدرالی ئه‌وا دژی هه‌رێما كوردستانێ ده‌ركری”.

ئه‌ڤرۆ:

سه‌باره‌ت بڕیارا دادگه‌ها فیدرالی، یا ب نه‌قانوونی هه‌ژمارتنا بڕیارا هنارتنا 200 ملیار دیناران هه‌یڤانه‌ بۆ هه‌رێما كوردستانێ، حوكمه‌تا هه‌رێمێ به‌یاننامه‌یه‌ك به‌لاڤكر.

ده‌قێ به‌یاننامه‌یا حوكمه‌تا هه‌رێمێ…

مخابن دادگه‌ها فیدرالی، جاره‌كادی، دژایه‌تیا خوه‌ بۆ مافێن دستووری و شایستێن دارایی یێن خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ دووپاتكر. ئه‌ڤ هه‌لویستێ نوو یێ ڤێ دادگه‌هێ، دووپاتكرنه‌ ل درێژه‌پێدان ب سیاسه‌تا نه‌ڕه‌وا و دژایه‌تیكرنا خوه‌ به‌رامبه‌ر هه‌رێما كوردستانێ، د ده‌مه‌كی دا كو سه‌قایه‌كێ ئه‌رینێ و نێزیكبوونه‌ك د ناڤبه‌را هه‌ردو حوكمه‌تێن هه‌رێما كوردستانێ و فیدرال دا دروست ببوو بۆ ڕێككه‌فتنێ و چاره‌سه‌ركرنا كێشه‌یان ل سه‌ر بنه‌مایێ دستووری، به‌لێ مخابن دادگه‌هێ، ل شوونا پشته‌ڤانیكرنێ ل وی سه‌قایێ ئه‌رێنی یێ دروستبووی، د بڕیاره‌كا نه‌ڕه‌وا و دژی خه‌لكێ كوردستانێ، ڕێگری ل هنارتنا وی گۆژمێ پاره‌ی كر كو بڕیار بوو ژ ئالیێ حوكمه‌تا فیدرالی ڤه‌ بۆ هه‌رێما كوردستانێ بهێته‌ هنارتن.

حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ، چه‌ندین جاران شاند هنارتیه‌ به‌غدا و ل دووماهی سه‌ره‌دان ژی، ل به‌غدا دانوستاندنێن گه‌له‌ك به‌رهه‌مدار هاتنه‌ كرن و هه‌ردو ئالیان نیازپاكیا خوه‌ بۆ چاره‌سه‌ركرنا كێشه‌یان د چارچۆڤه‌یێ دستووری و وێ كارنامه‌یا كو ئالی ل سه‌ر ڕێككه‌فتین دووپاتكربوو.

هه‌رێما كوردستانێ، هه‌رێمه‌كا فیدرالی یا دستووری یه‌ و ئه‌ڤ بڕیار، پێشێلكرنه‌كا دیار و ئاشكرا یا دستوورێ ئیراقێ یه‌. هه‌روه‌سا دژی ڕێككه‌فتنا ئالیێن ئیداره‌یا ده‌وله‌تێ یه‌ بۆ پێكئئینانا حوكمه‌تا نوو و دژی كارنامه‌یا وه‌زاری یا حوكمه‌تا ئیراقێ ژی یه‌ كو ژ ئالیێ جڤاتا نوونه‌ران ڤه‌ هاتیه‌ په‌سه‌ندكرن و تێدا د به‌رگه‌یه‌كێ دا ب ڕۆهنی باس ل خوه‌ دووركرن ژ هه‌ر ڕێكاره‌كی دكه‌ت كو كێشه‌یان ئالۆزتر بكه‌ت. له‌وما ئه‌م وێ بڕیارا دادگه‌ها فیدرالی، ب بڕیاره‌كا نه‌ تنێ دژی هه‌رێما كوردستانێ یه‌، به‌لكو دژی حوكمه‌تا نوو یا ئیراقێ و ئالیێن حوكمه‌ت پێكئینای دزانین و پێدڤیه‌ هه‌لویسته‌كێ ڕۆهن و ئاشكرا به‌رامبه‌ر بڕیار و ڕه‌فتارێن نه‌ڕه‌وا یێن دادگه‌ها فیدرالی هه‌بیت. هه‌روه‌كو د كارنامه‌یا وه‌زاری یا حوكمه‌تا ئیراقێ ژی هاتی كو هه‌موو ئالیێن پشكدار ل سه‌ر ڕێككه‌فتین، پێدڤیه‌ د ده‌مێ شه‌ش هه‌یڤان دا، پرۆژێ قانوونا دادگه‌ها فیدرالی بهێته‌ ده‌ركرن، چونكه‌ ل بن سیبه‌را ڤێ دادگه‌هێ دا، نوكه‌ كو ب گۆره‌ی دستووری نه‌هاتیه‌ دروستكرن، هیچ ده‌لیڤه‌یه‌ك بۆ چاره‌سه‌ركرنا كێشه‌یان نینه‌ و نابیت.

هه‌رێما كوردستانێ ڕێزێ ل دستووری و قانوونێ و دادگه‌هێن شه‌رعی دگریت، به‌لێ ئه‌ڤ دادگه‌هه‌ ب شێوه‌یه‌كێ دستووری نه‌هاتیه‌ پێكنه‌هاتیه‌ و نه‌هاتیه‌ ڕێكخستن و نه‌شێت وه‌كو دادگه‌هه‌كا فیدرالی بڕیارێ بده‌ت، له‌وما بڕیارێن وێ ڕه‌ت دكه‌ین و داخوازێ ژ حوكمه‌تا فیدرال دكه‌ین، نه‌چیته‌ بن بارێ ڤێ بڕیارێ و پێگیر بیت ب وان سۆزێن كو بۆ هنارتنا شایستێن دارایی یێن هه‌رێما كوردستانێ داین.

ئه‌ڤرۆ، سالار محه‌مه‌د دۆسكی:

وه‌زیرێ به‌رێ یێ مافێن مرۆڤی ل حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ئاشكراكر كو ئه‌ركێ حوكمه‌تا ئیراقێ یه‌ pkk ژ شنگالێ ده‌ربێخیت و حوكمه‌تا ئیراقێ نه‌شیا ڕێككه‌فتنا دناڤبه‌را به‌غدا و هه‌ولێرێ دا ل دۆر شنگالێ بجهبینیت، خویاكر ژی كو كاودانێن ئیراقێ نوكه‌ د باشترن ژ جاران بۆ بجهئینانا ڕێككه‌فتنا شنگالێ.

د.محه‌مه‌د ئحسان، وه‌زیرێ به‌رێ یێ مافێن مرۆڤی ل حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ، ل دۆر ڕه‌وشا شنگالێ بۆ ڕۆژنامه‌یا (ئه‌ڤرۆ) گوت”  كێشه‌ د ناڤبه‌را حوكمه‌تا ئیراقێ و pkk دایه‌ و بلا كه‌سه‌ك مزایه‌دا ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ نه‌كه‌ت و به‌رپرسایه‌تیا حوكمه‌تا ئیراقێ یه‌ و دڤێت ئه‌و pkkێ ده‌ربێخیت ژ شنگالێ، ئیراق نه‌شیا ڕێككه‌فتنا شنگالێ ل گه‌ل هه‌رێما كوردستانێ بجهبینیت، كاودانێن ئیراقێ نوكه‌ باشترن ژ جاران بۆ بجهئینانا ڤێ ڕێككه‌فتنێ و ڕه‌وشه‌كا ناڤ ده‌وله‌تی هه‌یه‌ و ڤان گوهۆڕینان هه‌موویان ب باشی كارتێكرن ل سه‌ر كاودانێن شنگال كریه‌”.

د. محه‌مه‌د ئحسان گوت ژی” دانپیدانێن هه‌ژماره‌كا په‌رله‌مانێن جیهانێ ب جینوساید نیاسینا كۆمكوژیا كوردێن ئێزدی بڕیارێن واته‌یی نه‌ و تشته‌كێ گه‌له‌ك باشه‌ وجهێ شانازیێ یه‌ بۆ هه‌موو ئێزدیان و زێده‌تر ئه‌و بڕیاره‌ واته‌یی و سیاسی نه‌ و نه‌ قانوونی نه‌ و ئه‌ڤه‌ كار بۆ دڤێت و ئه‌ڤ كاره‌ ب ساله‌كێ و دو سالان ب دووماهی ناهێت، وان تاوانان مێژوو هه‌نه‌”.

هێشتا گوت” گه‌له‌ك خه‌لكێ مه‌ یێ ئێزدی باسێ قه‌ره‌بووكرنێ دكه‌ت وچاڤێ وی ل تشته‌كی یه‌ تو بده‌یێ بدیتنا من كه‌سه‌كێ جینوساید كری تو چ بده‌یێ قه‌ره‌بووكرنا وی ناهێته‌كرن، چه‌ند مالێ دنیایێ بده‌یه‌ ژنه‌كێ كو ده‌ست درێژاهی ل سه‌ر هاتیه‌كرن ناهێته‌ قه‌ره‌بووكرن، هه‌كه‌ چاڤه‌رێی جڤاكێ ناڤده‌وله‌تی بین كو قه‌ره‌بووكرنێ بكه‌ت ل ڤێره‌ دبێژم ئه‌و ناكه‌ت، هه‌تا ل تاوانێن ئه‌نفالان ژی مه‌ دگۆت بلا ئه‌و ده‌ڤه‌ر بهێنه‌ قه‌ره‌بووكرن نه‌كو ب شێوه‌یه‌كێ كه‌سوكی به‌لكو قوتابخانه‌ و نه‌خوه‌شخانه‌ و ڕێ وپر و كومه‌لگه‌هێن باش بۆ بهێنه‌ دروستكرن”.

ئه‌ڤرۆ:

مه‌كته‌با سیاسی یا پارتی دیموكراتی كوردستان، ب سه‌رۆكایه‌تیا سه‌رۆك مه‌سعود بارزانی، كۆمبوونا خوه‌ یا ئاسایی گرێدا، پشتی كۆمبوونێ مه‌كته‌با سیاسی به‌یاننامه‌یه‌ك به‌لاڤكر وتێدا دووپاتی ل چاره‌سه‌ریا كێشه‌ و گرژیان ب گۆره‌ی پره‌نسیپ و ماده‌یێن ڕێككه‌فتنا سیاسی، ل گه‌ل ئێكه‌تی نیشتمانی كوردستان كر.

ده‌قێ به‌یاننامه‌یا مه‌كته‌با سیاسی:

مه‌كته‌با سیاسی یا پارتیا مه‌ ب سه‌رۆكایه‌تیا سه‌رۆك مه‌سعود بارزانی كۆمبوونا خوه‌ یا ئاسایی گرێدا، سه‌باره‌ت ب پێشهات و گوهۆڕینێن سیاسی و حكومی (ئیداری) ل هه‌رێمێ و ده‌ڤه‌رێ، د ڤێ كۆمبوونێ دا پارتیا مه‌ دووپاتی ل چاره‌سه‌ریا كێشه‌ و گرژیێن هه‌ین د په‌یوه‌ندیا مه‌ دا ل گه‌ل ئێكه‌تی نیشتمانی كوردستان كر ، ب گۆره‌ی پره‌نسیپ و ماده‌یێن ڕێككه‌فتنا سیاسی و ئیداریئه‌وا  د ناڤبه‌را مه‌ دا و كارنامه‌یا كابینه‌یا نه‌هێ یا حوكمه‌تێ كو ب ڕازیبوونا مه‌ هه‌ردو ئالیان هاتیه‌ نڤیسین و ئیمزاكرن.

د ڤێ كۆمبوونێ دا ئه‌ڤ ته‌وه‌رێن ل خوارێ هاتنه‌ باسكرن و بڕیارێن پێدڤی ل دۆر هاتنه‌ دان:

ئێك/ ته‌وه‌رێ ناڤخوه‌یا كوردستانێ: پارتیا مه‌ ژ ڕوانگه‌ها پاراستنا ده‌ستكه‌فتێن گه‌لێ مه‌ كو ب خوین و خه‌بانێ بده‌ستڤه‌ هاتینه‌ و هه‌ستكرن ب به‌رپرسیاره‌تیێ و ئه‌زموونا ده‌هان سالێن خه‌باتا بێ ڕاوه‌ستیان ژ پێخه‌مه‌ت ماف و ئارمانجێن مه‌، هه‌روه‌سا ژ پێخه‌مه‌ت پاراستنا قه‌واره‌یێ هه‌رێما كوردستانێ وئاسایشا وه‌لاتیان، به‌رده‌وام كۆمبوون و دانوستاندن بۆ چاره‌سه‌ریا كێشه‌ و گرفتان ب ڕێیا دروست و راست زانی یه‌، هه‌روه‌سا ژ ڕوانگه‌ها باوه‌ری بوون ب پێكڤه‌ژیانا نه‌ته‌وه‌یی و ئایینی و سیاسی و پاراستنا مافێن مرۆڤی، بزاڤا دروستكرنا پرا په‌یوه‌ندیێ و پێكڤه‌ كاركرنێ و باوه‌ری دروستكرنێ كریه‌. بۆ ڤێ مه‌به‌ستێ ژی و ب پڕاكتێككرنا ڤێ باوه‌ریێ و تێگه‌هشتنا مه‌ و بۆ ئێكڕێزیا گه‌لێ كوردستانێ به‌رانبه‌ر ئاسته‌نگ و گرفتان و بجهئینانا بڕیارا كۆنگره‌یێ 14 یێ پارتیا مه‌ و بڕیارا سه‌رۆك مه‌سعود بارزانی، مه‌ ڤه‌كرنا به‌رپه‌ره‌كێ نوو د په‌یوه‌ندیێن خوه‌ دا ڕاگه‌هاند، له‌وما لڤێرێ هه‌ر وه‌كو پێشتر ژی مه‌ ده‌ستپێشخه‌ری كر بۆ كۆمبوونا دو قۆلی ل گه‌ل ئێكه‌تی نیشتمانی كوردستان و د به‌رسڤا برۆسكا وان ژی ب ڕۆهنی مه‌ ئاماژه‌ پێدایه‌ كو هه‌بوونا تێبینی و گرفتان ب برۆسكان یان باسكرن د ڕاگه‌هاندنێ دا ناهێنه‌ چاره‌كرن، به‌لكو ب ڕێیا سیاسی و مه‌ده‌نیانه‌ كۆمبوونا دو قۆلی و باسكرن و دانوستاندنێ ل سه‌ر هه‌موو تێبینی و گرفتێن مه‌ ب مه‌به‌ستا دیتنا چاره‌سه‌ریێ، نوكه‌ ژی دوباره‌ دكه‌ین ئه‌م ل پارتی دیموكراتی كوردستان د به‌رهه‌ڤین بۆ كۆمبوونێ و دانوستاندنێ و چاره‌سه‌ركرنا گرفتان، هه‌ر بۆ ڤێ چه‌ندێ ژی ب ڕێیه‌كا دروست و هه‌ڤچه‌رخ دزانین كو ل گه‌ل ئێكه‌تی نیشتمانی كوردستان و هه‌موو ئالیێن سیاسی یێن كوردستانی ده‌ست ب دانوستاندنێ و ئالۆگوركرنا بیروڕا بكه‌ین.

دو/ ته‌وه‌رێ حوكمه‌تێ: هه‌روه‌كو د خالا (4) یا ڕێككه‌فتنا سیاسی د ناڤبه‌را پارتیا مه‌ و ئێكه‌تیێ دا هاتی، پێدڤی بوو ئه‌م هه‌ردو ئالی پشته‌ڤانیا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ بكه‌ین ژ هه‌موو ڕوویه‌كی ڤه‌، مخابن نه‌كو پشته‌ڤانیا حوكمه‌تێ نه‌هاته‌ كرن، به‌لكو به‌رۆڤاژی گه‌له‌ك ئاسته‌نگ بۆ هاتنه‌ دروستكرن و نوكه‌ ژی كێشه‌ و گرفت ب شێوه‌یه‌كی بۆ وه‌لاتیێن هه‌رێما كوردستانێ دهێنه‌ دیاركرن كو ئه‌ڤ بابه‌ته‌ ل گه‌ل به‌رێز سه‌رۆكێ حوكمه‌تێ نه‌، لڤێرێ ڕادگه‌هینین ئه‌م ڤان جۆره‌ بزاڤان ڕه‌ت دكه‌ین، سه‌رۆكێ حوكمه‌تێ ب گۆره‌ی ماده‌ و برگێن ڕێككه‌فتنا سیاسی و ئیداری، هه‌روه‌سا كارنامه‌یا كابینه‌یا نه‌هێ ڕه‌فتاركریه‌، ئه‌ڤ بزاڤه‌ بۆ ڤه‌شارتنا وان كێموكاسیانه‌ كو دروست دكه‌ن و ڕێ ل چاكسازیێ و شه‌فافیه‌تێ دهێته‌ گرتن، له‌وما ڕادگه‌هینین كو ئه‌ڤ جۆره‌ ڕه‌فتار و مامه‌له‌كرن ل كاروبارێن حوكمه‌تێ خوه‌ ڤه‌دزینه‌ ژ ڕێككه‌فتنا سیاسی و ئیداری و كارنامه‌یا كابینه‌یا نه‌هێ كو هه‌رسێ ب هه‌ڤپشكی و ب په‌سه‌ندكرنا مه‌ هه‌ردو ئالیان هاتنه‌ به‌رهه‌ڤكرن و ئیمزاكرن.

هه‌ژی گوتنێ یه‌ كۆمبوونا مه‌كته‌با سیاسی ب هه‌موو شیانان پشته‌ڤانیا هه‌ڤال مه‌سرور بارزانی سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ و كابینه‌یا وی دكه‌ت و ڕێیا چاره‌سه‌ریا كێشه‌یان به‌رده‌وامیدانه‌ ب دانوستاندنێ ل كۆمبوونێن جڤاتا وه‌زیران نه‌كو خوه‌ په‌راوێزئێخستن و بكارئینانا ده‌زگه‌هێن ڕاگه‌هاندنێ.

سێ/ ته‌وه‌رێ هه‌لبژارتنێن په‌رله‌مانێ كوردستانێ: مه‌ گه‌له‌ك بزاڤ كرن، مه‌ پرۆژه‌ به‌رهه‌ڤكر و پێشكێش وان كۆمبوونان كر كو به‌رێز سه‌رۆكێ هه‌رێمێ پێكدئینان و سه‌رپه‌رشتیا وان دكر، هه‌روه‌سا د وان كۆمبوونان دا كو نوونه‌رێ UN پشكدار دبوو، به‌لێ مخابن ل دوماهیێ ژ ڕوویێ نه‌چاریێ ژ پێخه‌مه‌ت پاراستنا قه‌واره‌یا هه‌رێمێ مه‌ بژارده‌یا درێژكرنا ژیێ خۆلا په‌رله‌مانی په‌سه‌ندكر، نوكه‌ مه‌كته‌با سیاسی دووپاتیێ ل وێ چه‌ندێ دكه‌ت كو نابیت ئێدی كۆمبوونێن په‌رله‌مانێ كوردستانێ بهێنه‌ ئیفلیجكرن و د زووترین ده‌م دا كۆمبوونا ئاسایی ئه‌نجام بده‌ت و ڤان گاڤان بهاڤێژیت:

– گرنگی ب ڕاستڤه‌كرنا قانوونا هه‌لبژارتنان بهێته‌ دان ل گه‌ل چه‌سپاندنا بابه‌تێ چاربازنه‌یی و بكارئینانا تۆمارا بایۆمه‌تری یا دووماهی هه‌لبژارتنێن جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقی.

– هه‌ڤده‌م ل گه‌ل ده‌نگدانێ ل سه‌ر ڕاستڤه‌كرنا قانوونا هه‌لبژارتنان، كۆمسیۆنا سه‌ربخوه‌ یا هه‌لبژارتن و ڕاپرسیان بهێته‌ كاراكرن و پۆستێن ڤالا دناڤ كۆمسیۆنێ دا بهێنه‌ پڕكرن.

– داخوازێ ژ حوكمه‌تا هه‌رێمێ دكه‌ین پێدڤیێن ئیداری و بودجه‌یا پێدڤی بۆ هه‌لبژارتنێن ئه‌ڤساله‌ دابین بكه‌ت.

– داخوازێ ژ به‌رێز سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ دكه‌ین ب گۆره‌ی ڕێكارێن قانوونی ژڤانێ ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنان ده‌ستنیشان بكه‌ت.

– هه‌روه‌سا داخوازێ ژ هه‌موو ئالیێن سیاسی یێن كوردستانێ دكه‌ین پشته‌ڤان بن بۆ ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنێن په‌رله‌مانێ كوردستانێ ل سالا 2023 د وی ژڤانێ قانوونی یێ دهێته‌ دیاركرن.

چار/ سه‌باره‌ت حوكمه‌تا فیدرال و په‌یوه‌ندیێن هه‌ولێرێ و به‌غدا: ئه‌م ل پارتی دیموكراتی كوردستان ل گه‌ل دروستكرنا په‌یوه‌ندیێن دروست و ئاسایی نه‌ د ناڤبه‌را حوكمه‌تا هه‌رێمێ و حوكمه‌تا فیدرال ب گوره‌ی ماده‌ و برگه‌یێن دستووری بۆ چاره‌سه‌ریا هه‌موو كێشه‌ و گرفتان كو نوكه‌ هه‌ین یان دێ هێنه‌ پێش ژ ڕویێ قانوونی و سیاسی وشایستێن دارایی، ب دیتنا مه‌ ب هێزكرنا په‌یوه‌ندیان ئه‌ڤ ڕێبازه‌ دێ پتر خزمه‌تا گه‌لێن ئیراقێ ب شێوه‌یه‌كێ گشتی كه‌ت و هه‌موو بابه‌تان د ڕێككه‌فتنا سیاسی و ئیداری یا ده‌وله‌تی و كارنامه‌یا كابینه‌یا حوكمه‌تا فیدرال ب ڕۆهنی ئاماژه‌ پێ هاتیه‌ كرن و هاتینه‌ چه‌سپاندن، له‌وما ب پێدڤی دزانین پێگیری ب ڤان ڕێككه‌فتنان بهێته‌ كرن و بكه‌ڤنه‌ دبوارێ بجهئینانێ دا.

ئه‌ڤرۆ:

سه‌رۆك مه‌سعود بارزانی ل سه‌لاحه‌دین پێشوازی ل د. فه‌ریاد فازل، مامۆستایێ زمان، ئه‌ده‌ب و دیرۆكا كوردی و دامه‌زرێنه‌ر و سه‌رۆكێ ئینستیتیۆتا كوردی ل به‌رلین كر.

د دیداره‌كێ دا سه‌رۆك بارزانی پیرۆزباهی ل د. فه‌ریاد فازل كر بۆ بده‌ستڤه‌ئینانا خه‌لاتێ ژێهاتنێ ل ئه‌لمانیا كو ژ ئالیێ سه‌رۆك كۆمارێ ئه‌لمانیا پێ هاته‌ به‌خشین و پێزانین هه‌بوو بۆ بزاڤ و نڤیسینا وان به‌رهه‌مێن زانستی كو ڕۆله‌كێ گرنگ د پێشخستنا زمان و ئه‌ده‌بێ كوردی دا هه‌بوو و هیڤیا سه‌ركه‌فتنێ و به‌رده‌وامیێ بۆ خواست.

هه‌ر د وێ دیدارێ دا، د. فه‌ریاد فازل سوپاسیا پشته‌ڤانیا سه‌رۆك بارزانی كر و ڕاگه‌هاند كو ئه‌و خه‌لاتێ پێشكێشی وی هاتیه‌ كرن پێشكێشێ گه‌لێ كورد دكه‌ت و داخوازكر ژی حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ گرنگیا زێده‌تر ب زمان و ئه‌ده‌بێ كوردی و پاراستن و پێشخستنا وی بده‌ت.