ئەڤرۆ:

پەیڤدارێ وەزارەتا پەترۆلا عیراقێ د داخۆیانیەکێ دا بۆ ئەڤرۆ دیارکر ھەتا نوکە ھەرێما کوردستانێ تنێ 375 ھزار بەرمیلان رۆژانە ھناردە دکەت نەکو 550 ھزار بەرمیلان وەکو بریار ل سەر ھاتیە دان و دیارکر کو ئەڤ چەندە نە ژ ئەگەرێن تەکنیکی نە و چو ئاریشە د رێیا وێ ھە ڤتێگەھشتنەکا بەغدا و ھەولێرێ دا ل دۆر ڤی بابەتی نینن.

عاسم جیھاد پەیڤدارێ وەزارەتا پەترۆلا عیراقێ بۆ ئەڤرۆ گوت” نوکە پرۆسا ھنارتنا پەترۆلێ ژ ھەرێما کوردستانێ ب رێیا بەندەرێ جیھان یێ تورکی یا بەردەوامە و پتر ژ 375 ھزار بەرمیل رۆژانە ب رێیا ھەرێمێ دھێنە ھناردەکرن و وەزارەتا پەترۆلێ یا ب ئومێدە کو ئەو رێژە ل مەھا نیسانا بھێت زێدە ببیت و رۆژانە بگەھیتە د سەر 600 ھزار بەرمیلان دا”. ل دۆر وێ چەندێ ئایا نوکە ئاریشەک د وێ رێککەفتنا د ناڤبەرا ھەرێما کوردستانێ و بەغدا دا ھەیە ل دۆر ھنارتنا پەترۆلا ھەرێمێ ب رێیا کومپانیا (سۆمۆ) و ھنارتنا بودجا ھەرێمێ کو بریاربوو ھەر ژ دەستپێکا سالا 2015 بھێتە بجھئینان، ھەرچەندە وەکو ھوون دبێژن ھەرێم یا پێگیرە ب رێککەفتنێ و ئەو رێژەیا پەترۆلێ یا رێککەفتن ل سەر ھاتیە کرن ب رێیا سۆمۆ ھناردە دکەت.

عاسم جیھاد رەتکر ئاریشە د ناڤبەرا ھەرێمێ و بەغدا دا پەیدابووینە ل دۆر پرسا ھنارتنا پەترۆلێ ب رێیا سۆمۆ و گوت ئەو ھەڤتێگەھشتنە یا بەردەوامە و چو ئاریشە ژی پەیدا نەبووینە، لێ گوت” ئەو نە رێککەفتنا دووماھیێ بوو یا ھەموو ئاریشان د ناڤبەرا بەغدا و ھەرێمێ دا، بەلکو تنێ ھەڤتێگەھشتنەک بوو د ناڤبەرا ھەردو لایەنان دا بۆ پەسەندکرنا بودجێ و پاشی د قۆناغا د دووڤدا لیژنە بھێنە دروستکرن بۆ دانوستاندنێ ل دۆر ھەموو ئاریشێن ھەلاویستێ د ناڤبەرا بەغدایێ و ھەولێرێ”.

خۆیاکر ژی”ئەو رێژەیا بریار ل سەر ھاتیە دان کو ب رێیا (سۆمۆ) بھێتە ھناردەکرن کو 550 ھزار بەرمیل رۆژانە ژ (پەترۆلا کەرکووکێ و یا ھەرێما کوردستانێ) ، نوکە ھندەک ئاریشێن تەکنیکی پەیدابووینە لەوما 375 ھزار ب تنێ د ڤێ قۆناغێ دا دھێنە ھناردەکرن و ھندەک کارێن تەکنیکی یێن ھەین کو پێدڤیە بھێنە تمامکرن ھەتاکو رێژەیا ھناردەکرنێ بگەھیتە وێ رێژەیا بریار ل سەر ھاتیە دان ئەوژی رۆژانە 550 ھزار بەرمیلن و ئەڤ چەندە وەزیرێ پەترۆلا عیراقێ د کۆنگرەکێ رۆژنامەڤانی ژی دا دیارکریە”.

پەیڤدارێ وەزارەتا پەترۆلا عیراقێ ئاشکراکر ژی کو دووماھی رێژا ھناردەکرنا پەترۆلا عیراقێ یا گەھشتیە دو ملیۆن و 940 ھزار بەرمیل رۆژانە کو ل مەھا بۆری ھاتبوو تۆمارکرن و دوھی جڤاتا وەزیرێن عیراقێ د دانانا بودجێ 2015 دا خەملاندنا بھایێ بەرمیلا پەترۆلێ ژ 60 دۆلاران کریە 55 دۆلار و ئەڤ بھایێ نزم یێ پەترۆلێ کو ل جیھانێ ھەموویێ پەیدابوویە دێ کارتێکرنێ ل بودجا عیراقێ کەت ژ بەر کو جوداھی یا ھەی دەمێ داھاتی بۆ عیراقێ دھێت دەمێ ل سەر بنەمایێ 90 دۆلار ژ ھەر بەرمیلەکێ ب 40 دۆلاران، ھەر چەندە پێشبینی بۆ وێ چەندێ دچن کو بھایێ پەترۆلێ دێ بلندتر بیت د دەمەکێ نێزیک دا.

ئه‌ڤرۆ نيوز:

وەلاتیێن پارێزگەھا دھۆکێ گازندا ژ وێ چەندێ دکەن کو کامیرە و رادارێن ھاتن و چوونێ ب ڤەشارتی دھێنە دانان و کەس نزانیت کا کەنگی و ل کیرێ دێ دانن و رەنگە جارەکێ ب تنێ شۆفێری ئاگەە ژ لەزاتیا ترومبێلێ نەمینیت و ل وی دەمی بکەڤیتە راداران و بھێتە سزادان. ئەفسەرەکێ پۆلیسێن ھاتن و چوونا پارێزگەھا دھۆکێ راگەھاند کو ئەو یێ کاردکەن بۆ دانانا رادارێن جھگیر کو ل ھەموو دەمان د دانای بن و گۆت: ھەکە ھەبوون و دانانا وان د قانوونی نەبانە، مە ب چو رەنگەکی نە ددانان، بەلێ یا راست ئەوە کو دانانا کامیران د قانوونا ھاتن و چوونێ دا نینە، ب تنێ سالانە بریارێن ھەڤپێچ ھەنە و ئەڤە ژی ژ وەزارەتا ناڤخۆ دەردکەڤن و مافی ددەنە مە کار ب وان بریاران بکەین وەکو کارەکێ قانوونی.

نسرەت عەبدولرەحیم، شۆفێرەکێ پارێزگەھا دھۆکێ یە دیار کر، نھا ١٢٠ ھزار دینار وەکو سزا ل سەر ترومبێلا وی ھەنە و ھەموو یێن دو سزایێن لەزاتیا ترومبێلێ نە، چونکو ئەو ژ نشکەکێ ڤە کەفتیە وان راداران و وی ل دەمێ ھاژووتنا ترومبێلێ ئاگەە ژ لەزاتیێ نەمابوو و گۆت: ئەز ھەموو رێنمایێن ھاتن و چوونێ جێبەجێ دکەم، ب تنێ دو جاران من ئاگەە ژ لەزاتیا ترومبێلێ نەمابوو و کەفتبوو سەر لەزاتیا ٧٠ کلم و ئەز ھاتمە سزادان.

٧٠٠ ھزار دینار ل سەر ترومبێلا من ھەنە

ناڤبری دیار کر کو ئەو سزایێ کەفتیە سەر من، یێ عادیلانە نینە و پێدڤیە رێڤەبەریا ھاتن و چوونا دھۆکێ چاڤخشاندنەکێ د دانانا راداران دا بکەن، یان بکەنە جھگیر ل ھندک جھان دانن، یان ژی نەدانن، چونکو دانانا وان ب ڤەشارتی غەدرەکا مەزن ل شۆفێران دھێتە کرن، چونکو چو شۆفێر نینن بشێن ترومبێلا خوە ل سەر لەزاتیا ٦٠ کلم براوەستینن و بھاژوون.
ھاریوان حسنی، شۆفێرەکێ گەنجە بۆ ئەڤرۆ دیار کر کو نھا پتر ژ ٧٠٠ ھزار دیناران سزا ل سەر ترومبێلا وی ھەیە و ھەموو ژی ب لەزاتیا ترومبێلێ کەفتیە سەر، ڤێ یەکێ ژی ترومبێل ل بەر وی سارکریە و گۆت: ھەموو دەمان ئەز ل دووڤ لەزاتیەکا نورمال ترومبێلێ دھاژووم، ئەو سزایێ کەفتیە سەر من ژی ژ نشکەکێ ڤە بوو کو لەزاتیا ترومبێلێ ب تنێ بوویە ٧٠ کلم و ئەڤە ژی بوویە ئەگەر کو ئەو ب ڤی پارەی بھێتە سزادان.

کامیرێن جھگیر ل چو جھا نەھاتینە دانان

رائیدێ مافپەروەر ئازاد تاھا، بەرپرسێ راگەھاندنا ھاتن و چوونا پارێزگەھا دھۆکێ بۆ ئەڤرۆ دیار کر ئەو راداران کار دکەن و ھەر ژ دەستپێکێ ھەتا نوکە ل گۆرەی سیسەمەکێ گەرۆک کاردکەن، ئانکو ھەر رۆژ ل جھەکی نە و چو کامیرێن جھگیر ل چو جھان نەھاتینە دانان و بۆ مە ژ لایێ جھێن پەیوەندیدار ڤ نەھاتینە دابینکرن و گۆت: مە داخوازا کامیرە و رادارێن جھگیر کریە و ھەر دەمێ گەھشتنە بەردەستێ مە، دێ ئێکسەر یێن جھگیر ھێنە دانان و ئێدی دێ وەلاتی زانن ھەردەم کامیرە ل کیڤە ھەنە و دێ پتر ئاگەە ژ خوە ھەبن.
ل گۆرەی داخوازیا وەلاتیان کو کامیرێن جھگیر ل ھەموو جھان بھێنە دانان و یێن گەرۆک نەمینن؟ رائید ئازاد گۆت: ئەم نھا نەشێین ڤێ داخوازیا وەلاتیان بجھبینین، چونکو مە ھند کامیرە نینن ل ھەموو جھان جھگیر بکەین و گۆت: ل دەستپێکێ دەمێ کامیرە ھاتینە دانان دڤێت پۆلیسەکی ل سەر کامیرێ کارکربایە، بەلێ نھا ئەڤ کامیرە پێشکەفتیترن و ئەو ب خوە وێنەی بۆ ترومبێلێ دگریت و لەزاتیێ ئاشکرا دکەت و سیستەمێ وێ ب شەڤ و رۆژە.

 

روودان و قوربانی کێمتر لێ ھاتینە

ناڤبری ئاشکرا کر، د سالا ٢٠١٤ ھەموویێ دا ل پارێزگەھا دھۆکێ ٣١٥ ھزار و ٤٠ ترومبێل ب راداران ھاتینە گرتن و ب لەزاتیا ترومبێلێ ھاتینە سزادان و ئەڤە ھەموو ب تنێ ب لەزاتیا زێدە یا ترومبێلێ ھاتینە سزادان چونکو کامیرە ب تنێ لەزاتیێ ب سزا دھژمێرن و نەگرێدانا قاییشێ و ئاخفتن ب تەلەفونێ ناھێنە ھژمارتن، ھەروەسا ھەتا دانانا زارۆیان ل پێشیا ترومبێلێ ژی سزایە و کامیرە دبینن ژی، بەلێ ناھێنە ھژمارتن سزا.
بەرپرسێ راگەھاندنا ھاتن و چوونا پارێزگەھا دھۆکێ خویاژی کر کو دانانا کامیرا رۆلەکێ مەزن گێرایە و گەلەک کارتێکرنا خوە ھەیە و بوویە ئەگەرێ کێمبوونا روودانێن ھاتن و چوونێ و کێمبوونا قوربانیان و گۆت: بۆ نموونە، د سالا بووری دا ٣٩٨٨ وەلاتی ب روودانێن ھاتن و چوونێ برینداربووینە، ١٨٣ کەسان گیانێ خوە ژ دەست دایە، بەلێ ل سالا بەری ھینگی ٤٢٩٠ وەلاتی بریندارببوون و ٢٦٠ وەلاتیان ژی د سالا ٢٠١٣ دا گیانێ خوە ژ دەست دابوو و ئەڤە ژی رۆلێ مەزن یێ راداران ئاشکرا دکەت.

کامیرە د ڤەشارتی نینن

زێدەتر ژی دبێژیت: دەمێ وەلاتیەک دکەڤیتە کامیرێ دێ بێژیت کامیرە یا ڤەشارتی بوو، ئەو ب خوە مە چو کامیرێن ڤەشارتی نینن، کامیرە نەشێت ڤەشارتی کارێ خوە بکەت و نەشێت ل پشت تراشەکێ وێنەی بگریت، دڤێت ل جھەکێ پێشچاڤ بیت، ھەروەسا خوە ھەکە جادە یا خا ژی بیت کامیرە نەشێت وێنەیێ خوە دروست بگریت، دیسا دانانا کامیران ژی کا ل کیڤە بن خەلک بریارێ ددەت، چونکو ل کیڤە روودان پتر ھەبن، دێ ل وێرێ کامیرە ھێنە دانان بۆ ھندێ روودان کێمتر لێ بھێن و شۆفێر لەزاتیا خوە کێم بکەن.
رائیدێ مافپەروەر ئازاد تاھا خویاکر کو گەلەک جاران وان کامیرە ل بەر لوفەکێ یان ژی ل سەر پرەکێ دانایە، ئەو ب خوە نە جھێ دانانا کامیرێ یە، بەلێ مە یێ دیتی شۆفێر یێ د وێ پرێ یان لوفێ دا فڕی، لەوما کامیرە دھێنە دانان و گۆت: ئەو ب خوە د سیستەمی دایە ب تنێ ل جادێن سەرەکی بھێتە دانان، بەلێ ل گۆرەی جھێن روودانان دھێنە دانان.

رادیویا ترافیک جھێ کامیرا رادگەھینیت

دەبارەی وێ چەندێ کا دانانا راداران یا قانوونیە یان نە، ئازاد تاھا دبێژیت: ئەو ب خوە دانانا وان قانوونا ھاتن و چوونێ دا نینە، بەلێ مە بریارێن ھەڤپێچ یێن ھەین و ئەڤ بریارە ژی سالانە دھێنە دانان و ئەڤە سەلاحیاتێن وەزیرێ ناڤخۆنە، ل دەستپێکێ ژی ھەر کەسێ لەزاتیا خوە زێدەکربایە، ب تنێ ب ٣٠ ھزار دیناران دھاتە سزادان، بەلێ نھا ئەڤ پارە زێدەتر لێ ھاتیە و ل گۆرەی زێدەھیا لەزاتیێ پارە ژێ دھێتە وەرگرتن ژ ٦٠ ھەتا ٢٠٠ ھزار دینارانە. مە تابلو و شاشە ژی داناینە کو لەزاتی نەھێتە کرن و رۆژانە ل سپێدێ ل رادیویا ترافیک رادگەھینین کا ئەڤرۆ دێ کامیرە ل کیڤە ھێنە دانان.

کامیرێن جھگیر ب تنێ ل دھۆکێ نینن

ل دور وێ چەندێ کو ئەڤ سیستەمێ دھێتە جێبەجێکرن ل کوردستانێ ھەموو ئێکە یان نە؟ ئازاد تاھا دبێژیت: ل کوردستانێ ھەموو ئێک سیستەمە، ب تنێ ل پارێزگەھێن دی ھندەک کامیرێن جھگیر ھاتینە دانان و ھەتا نوکە ئەو جۆرێ کامیری بۆ دھۆکێ نەھاتیە دابینکرن و گۆت ژی: ھەر کەسەکێ خوە نەرازی کەت یان گومان ل سەر ھندێ ھەبیت کو لەزاتی نەکریە، قەستا رێڤەبەریا مە دکەت و لیژنەک بۆ دووڤچوونا گلەیا وی ھەیە، بەلێ ھەتا نوکە کەس نەشیایە گلەیا خوە ب سەلمینیت و ھەر ل دووماھی دەرکەفتیە کامیرە یا دروستە و ئەو یێ شاشە.
ئاماژە دا وێ چەندێ ژی کو ھەر وەلاتیەکێ سەرپێچیەکێ بکەت دێ ب کورتە نامەکێ ھێتە ئاگەھدارکرن بەلێ ھەتا نوکە سیستەمێ کامیرا بۆ ھنارتنا کورتە ناما نە کەفتیە کاری و گۆت: ھەکە دانانا کامیران یا قانوونە نەبایە ئەم نەدشیاین بدانین، چونکو حوکمەت ژی نەشێت چو کارێن نەقانوونی بکەت.

ئه‌ڤ راپۆرته‌ ئه‌مير ئه‌ترووشى بۆ لاپه‌رێ دووڤچوون يێ رۆژناما ئه‌ڤرۆ به‌رهه‌ڤكريه‌.