ئه‌ڤرۆ نيوز:

ل دھۆکێ چار باخچەیێن ئەھلی یێن زارۆیان ژ بەر نەبوونا ئاڤاھی دێ دەرگەھێن خوە گرن و زارۆیێن وان ھەموو باخچەیان، یان دی ل مالێن خوە رووننە خوار، یان ژی خوە ڤەگوھێزنە ھندەک باخچەیێن دیتر. رێڤەبەرەکا باخچەکێ ب رێیا رۆژناما ئەڤرۆ دیار دکەت، دوو رێڤەبەریێن دھۆکێ ئەگەرن چار باخچە ل دھۆکێ بھێنە داخستن.

ئاھو تەوفیق حەسەن، رێڤەبەرا ھەردوو باخچێن (روکەن 1 و روکەن 2) یێ زارۆیان بو ئەڤرۆ دیار کر، باخچێ (روکەن) یێ ئەھلی ژ دوو بەشان پێک دھێـت کو (روکەن 1 و روکەن 2) ئەڤە بۆ دەمێ چار سالانە مە ئاڤاھی نینە و ئاڤاھیێ مە یێ (کرێ) یە، لەورا ئەم ناچارین بۆ وەرزێ ئەڤ سالە چو زارۆیان وەرنەگرین و ئەڤ چەندە بوویە دیاردەیەکا مەزن تا وی ئاستی مە ل رێکەفتی 24/7/2018 مە دگەل جەنابێ وەزیرێ پەروەردێ کومبونەک کریە و وەزیری پشتەڤانیا مە کریە، لێ ھەتا نھا چو ب دەست مە ڤە نەھاتیە و ئاریشا مە یا ھەرە مەزن ئەو چەندە یە رێڤەبەریا وەبەرھێنانا دھوکێ دگەل مە یا ھاریکار نینە.

زێدەتر دبێژیت: نوکە مە ماف ھەیە پارچەکا ئەردی وەربگرین، چونکە ئەڤە بۆ دەمێ چار سالانە ئەم د ئاڤاھیەکێ کرێ دا و ب فەرمی ماف ب مە ھاتیە دان پارچا ئەردی وەربگرین، لێ رێڤەبەریا وەربەرھێنانا دھوکێ یا بەرھەڤ نینە پارچا ئەردی ب مە بدەت، بەرۆڤاژی کو ل دووڤ یاسایەکا ئەنجوومەنێ وەزیران ئەو چەندە ھاتیە، ھەر باخچەکێ بۆ دەمێ پێنج سالان د ئاڤاھیەکێ کرێ دا دڤێت پارچا ئەردی پێ بھێـە دان، لێ ئەو چەندە ب مە نەھاتیە دان و ھەردوو رێڤەبەرێن (وەبەرھێنان و باژێرڤانیا دھۆکێ) ب ئەڤێ چەندێ ئەگەرن.

رێڤەبەرا باخچێ روکەن بو ئەڤرۆ گۆت ژی: مە وەک باخچێ (روکەن) دوو بەش ھەنە و بۆ ھەر سالەکێ ئەم نێزیکی (60) ھزار دولار ددەینە (کرێ) یا ئاڤاھیێن خوە، لەورا ئەڤ رەوشە بۆ مە ب زەحمەت و ئالۆز بوویە، زێدەباری وێ چەندێ ژبلی باخچێ مە یێ روکەن، دوو باخچێن دی ژی وەک مە د نالن و ئەڤ سالە نەشێن زارۆیان وەربگرن، چونکو وان ژی ھەمان ئاریشا ھەی و ئاڤاھی نینە و ب ئەڤی رەنگی دێ ھژمارەکا مەزن یا زارۆیان ل مالێن خوە رووننە خار و نەشێن ل باخچێن مە بھێنە وەرگرتن.

گۆت ژی: وەزیرێ پەروەردێ گۆتیە مە ل دھۆکێ بۆ خوە راپۆرتەکێ دروست بکەن و دێ ھەول دەم ئەڤ ئاریشە بھێتە چارەکرن و وەزیری ژی دوپاتکریە ئەڤ چەندە بوویە بریار و چوویە ئەنجوومەنێ وەزیران، لێ ھەتا نەھێتە چارەکرن ئەم نەشێین چو زارۆیان وەربگرین.

رێڤەبەرا باخچێ روکەن ئەو چەندە نەڤەشارت: نێزیکی (19) فەرمانبەران من ل ھەردوو باخچێن خو یێن روکەن ھەنە و ئەڤ رێژەیە بۆ حکومەتێ گەلەکە ئەگەر ب میننە بێ کار و زێدەباری کو سالانە ھژمارەکا مەزن یا دایک و بابان زارۆیێن خوە ژ باخچێن حکوومی بۆ مە دەڤ مە گوھاستینە یێن تایبەت و باوەریا وان پتر ب مە دھێت، چونکە ب ھەموو رەنگەکێ باخچێن ئەھلی باشترن ژ یێن میری ھەتا کو سیستەمێ مە یێ خوارنێ ژ وان چێترە و رۆژانە مە دوو جاران خوارن دایە زارۆیان و بەرۆڤاژی ل حکومیان تنێ خوارنەک ھەیە ئەو ژی ھندەک پسکێت و تشتێ ب ساناھی یە نە وەک مە.

یاسین سەعید ئیسلام، رێڤەبەرێ باخچێ (چریسک) ل زاخۆ ل دور بابەتی بۆ ئەڤرۆ دا دیارکرن: ل سالا (2013) دەما دەستوری ب مە ھاتیە دان ئەم ڤان باخچێن تایبەت ڤەکەین ل دوی دەمی ئێک ژ رێنمایێن ئەنجوومەنێ وەزیران ئەو چەندە بوو پشتی بورینا چار سالان باخچەی ماف ھەیە ب بیتە خودانێ ئاڤاھیەکی، لێ پتر ژ پێنج سالانە ئەم ئاڤاھیان کرێ ددەین و ئەز وەک رێڤەبەرێ باخچێ چریسک سالانە (24) ھزار دۆلاران کرێیا ئاڤاھی ددەم.

ناڤبری گوت ژی: مە داخواز ژ رێڤەبەریا وەبەرھێنان و باژێرڤانیا دھۆکێ کریە ئاریشا مە بەرچاڤ وەربگریت، لێ ھەتا نھا چو ئەنجام ب دەستمە ڤە نەھاتینە و ب ڤێ چەندێ ئەم دێ نەچار بین دەرگەھێ باخچێ خوە بگرین و دێ پتر (150) زارۆیان ژلایێ باخچێ مە ڤە رووننە خوار و زیانەکا مەزن بەر جڤاکێ مە کەڤیت، لەورا دخوازین جەنابێ پارێزگارێ دھوکێ ل سەر ئەڤی بابەتی بھێتە دەنگ و ئاگەھی ژ رەوشا مە ھەبیت.

بەختیار ئەمین عەلی رێڤەبەرێ گشتیێ وەبەرھێنانا دھۆکێ بۆ ئەڤرۆ دیار کر: ژ بەر کو پرۆژێن باخچێن زارۆیان ئەو پرۆژە نە ئەوێن پێـدڤیا خەلکی پێ ھەی و براستی ئەم بەرامبەر ئەڤان پرۆژان د کەمتەر خەمین و گۆت: گەلەک کەس قەستا مە دکەن بۆ پێشکێشکرنا مامەلەیێن وەرگرتنا پارچا ئەردی و ئەم وەک رێڤەبەریا وەبەرھێنانا دھۆکێ ب ھەموو لایەکێ دھاریکارین بۆ ھەموو کەسان بێ جوداھی و مە مامەلێن ھەموو کەسان برێڤەبرنە و رادەستی باژێرڤانیا دھۆکێ کرینە و یا دیتر ل سەر ملێ باژێرڤانیێ د مینیت بۆ دانا پارچا ئەردی و مە کێمتەر خەمی بەرامبەر چو کەسێ ئەنجام نەدایە و مە پرۆژێن ھەموو کەسان برێڤەبرنە.

ژلایەکێ دیتر ڤە باژێرڤانیا دھۆکێ ل دور بابەتی ھاتە دەنگ و گۆت: بەری نھا ب رێڤەبەریا وەبەرھێنانێ چەند جە ھاتبوونە تەرخانکرن یان ھندەک گرێبەستێن دەم درێژ ھەبووینە، لێ ژبەر کو پرۆژێن زارۆیان گەلەک داخازی ل سەر ھەیە، لێ باژێرڤانیا دھۆکێ تەماشە دکەت خەلکی چەند پێدڤی پێ ھەیە و ل دووڤ پێدڤیێ ل ھەموو تاخان دەستوریێ و دانا ئەردی دەستپێدکەت.

ئیسماعیل موستەفا بەرپرسێ راگەھاندنا باژێرڤانیا دھوکێ ئەو چەندە نەڤەشارت: باخچێن زارۆیان پرۆژێن (بازرگانی نە) لەورا باژێرڤانی ھەموو دەمان بەرھەڤ نینە ئەردی بدەتە کەسێن بازرگان، چونکە ئەردێ دھوکێ بۆ گەلەک پرۆژێن دیتر و یێن دوور بازرگانیێ ھاتینە بەرھەڤکرن و نەڤەشارت: بۆ من یا سەیرە ئەو بازرگانێن نەشێن (کرێیا) ئاڤاھیێ خوە بدەت دێ چەوا شێت ئاڤاھیەکێ ئاڤاکەت ئەگەر پارچا ئەردی وەربگریت، لەورا ئەم وەک باژێرڤانی د بەر ھەڤین ب ھەموو رەنگەکێ دگەل خودانێن باخچێن تایبەت د ھاریکار بین، لێ ھەر ب وی رەنگی کو تاکێ کومەلێ یان کومەلگەھێ چەند پێدڤی ب باخچەی ھەیە ئەم دێ ل دووڤ وێ چەندێ د ھاریکار بین و ئەگەر تاخەکێ پێـدڤی پێ نەبیت ئەم د بەرھەڤ نینن ئەردی پێشکێش بکەین.

ئه‌ڤرۆ نيوز:

شارەزایەکێ دەروونی بۆ ئەڤرۆ دیار کر کو رێژەیا قەیرەبوونا گەنجان یا بەر ب زێدە بۆنێ دچیت و سالێن داھاتی دێ بیتە مەترسی بۆ سەر جڤاکێ کوردستانێ و گۆت: نەبوونا مەزاختیێن ژن ئینانێ و نە دامەزراندن ئەگەرێن سەرەکی نە کو گەنج نەشێن بچنە دناڤا پڕۆسا ھەڤژینیێ.

کەریم قەرەچەتانی، شارەزایێ دەروونی بۆ رۆژناما ئەڤرۆ دیار کر کو راستە ل ڤان سالێن دووماھیێ پڕۆسا ھەڤژینیێ دناڤا جڤاکێ مە دا بەر ب کێمبوونێ چوویە و زۆربەیا کۆڕ و کچێن جڤاکێ مە یان ناچنە ناڤا پڕۆسا ھەڤژینیێ یانژی د تەمەنەکێ مەزندا پڕۆسا ھەڤژینیێ پێک دئینن و گۆت: ئانکو نە پێکئینانا پڕۆسا ھەڤژینیێ بویە دیاردە دناڤا جڤاکێ مە دا و ھژمارەکا زۆرا گەنجێن مە د مەزنن و پڕۆسا ھەڤژینیێ پێک نەئینایە.

شارەزایێ دەروونی ئەگەر ژی دانە دیار کرن و گۆت: ئەگەر زۆرن، بەلێ ئەگەرێن سەرەکی ھەنە ژ وان ژی ئەڤ رەوشا ئابوری ئاستەنگە ل ھەمبەر گەنجان، چونکی ئەڤە چار سالن ژبلی دەرچوویێن کۆلیژا گشتی چ دەرچوویێن دی نەھاتینە دامەزراندن، سالانە ھژمارەکا گەنجا ل کۆلیژ و پەیمانگەھان دەردچن، لێ ناھێنە دامەزراندن دەمێ گەنجەک نەھێتە دامەزراندن چاوا بچیتە د ناڤا پڕۆسا ھەڤژینیێ؟ دەمێ نەشێت مەزاختیێن خوە پەیدا بکەت، ئەڤە ئەگەرێ سەرەکیە.

شارەزایێ دەروونی زێدەتر گۆت: ئەگەرێن دیژی زۆرن، بۆ نموونە تەکنەلۆژیا نوو، ھەبوونا ھژمارەکا زۆرا جھێن لەشفرۆشیێ ئەگەرن کو گەنج بچن حەزێن خوە یێن سێکسی لێ تێر بکەن و ژ پڕۆسا ھەڤژینیێ دوور بکەڤن.

شارەزایێ دەروونی ئەو چەندە ژی دیار کر کو ل گورەی ئامارێن نە فەرمی ھژمارا کچێن قەیرە و کۆڕێن قەیرە ژی بەر ب زێدەبۆنەکا مەترسیدار دچیت و ژبەر نەبوونا پێدڤیێن ژیانێ گەنج نەچار دبن بچنە دەرڤەی وەلاتی و گۆت: چونکی خویایە ل دەرڤە یان پڕۆسا ھەڤژینیێ چ مەزاختی نەڤێن یانژی ئەو حەزێن سێکسی ب ساناھی دھێنە پر کرن و پێدڤی ب پڕۆسا ھەڤژینیێ ناکەت.

ھەروەسا کەریم گۆت: ئەگەرەکێ دی کو دناڤا جڤاکێ مە دا زۆر یێ بەربەلاڤە داخوازیێن مالا بووکێ ئەڤرۆ زۆرن، گەنج د بەرھەڤن بچنە دناڤا پڕۆسا ھەڤژینیێ، بەلێ دێ دەمێ گەنجەک کچەکێ دخوازیت و کڕینا زێڕا و ئاڤاکرنا مالا سەربخوە بارگرانیێ بۆ پەیدا دکەت و ئاستەنگە ل ھەمبەر پڕۆسا ھەڤژینیێ.

کەریم قەرەچەتانی گۆت: رەنگە نھا ئەم ھەست بڤێ مەترسیێ نەکەین، لێ د داھاتی و سالێن بھێت دا دێ جڤاکێ مە کەڤیتە د مەترسیەکا گەلەک مەزن دا، چونکی قەیرەبوونا تاکێن جڤاکی ئاریشەیێن مەزن دووڤدا دھێن، ژبەرکو ئەو کچ و کۆڕێن چووینە د ژیەکێ مەزندا و پڕۆسا ھەڤژینیێ نە پێکئینای ھەکە ئەڤرۆ ل گەل دایک و بابێن خوە بژین ئەڤە بێگومان دێ چەند سالێن دی دایک و بابێن وان ژی وەغەر کەن و دێ ئەف گەنجێن قەیرە ھەموو بێکەس مینن، ژبەرکو مرۆڤی پێدڤی ب خزمەتکرنێ ھەیە و دبیت ل پاشەڕۆژێ ئەڤ گەنجە تووشی نەساخی و چەندین ئاریشەیان ببن و کەس نەبیت ئەوان خودان بکەت.

ئه‌ڤرۆ نيوز:

پارێزەرەکێ دادگەھا سێمێلێ راگەھاند کو کچەکا د ژیێ 18 سالیێ دا شوو ب کورەکێ ژیێ وی 26 سالی کر، پشتی دەواتێ کچک ب تنێ سێ رۆژان ما لنک کورکی و ئاریشە دناڤبەرا وان دا دروست بوون و گۆت: پاشی ھەردو لا پێکھاتن و کچک زڤری مال ڤە، بەلێ ل سەر شیڤێ جارەکا دی خەسوویێ قەسێن نەشرین گۆتنە بووکا خوە، دەیکا کچێ ژی سکالا ل سەر خەسوویا کچا خوە کر.

پارێزەر جومعە سلێڤانەیی ل دادگەھا سێمێلێ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ دیار کر کو کچەکا د ژیێ 18 سالیێ دا شوو ب کورەکێ ژیێ وی 26 سالی کر و گۆت: پشتی دەواتێ کچک ب تنێ سێ رۆژان ما لنک کورکی و ئاریشە دناڤبەرا وان دا دروست بوون، کورکی دگۆت کچکێ نەدھێلا ئەز بچمە نڤینا وێ و کچێ ژی دگۆت نەخێر ئەوی خوە نێزیکی من نەدکر، کورکی دگۆت نزا ئەوێ ئەز نەدڤیام! ب تنێ ل شەڤا ئێکێ کچێ ھێلا ئەز نێزیکی وێ ببم، پشتی وان سێ رۆژان مە برە مالا بابێ وێ و بابێ وێ گۆتە وان کورێ مە ل گەل کچا ھەوە نا قەتینیت.

پارێزەری گۆتژی: ھندی دایک و بابێن کچێ گۆتە وان کچکا بچووکە دڤێت ھوون ب حەمول بن ل گەل، مە کچا خوە دا ھەوە دا ھوون بۆ خوە ب خودان بکەن، کچک ماوەکی ما ل مالا بابێ خوە و دایکا وێ تێلەفونا دایکا کورکی کر و گۆتێ وەرن بووکا خوە ببەن. پارێزەری د بەردەوامیا ئاخفتنا خوە دا گۆت: دایک و بابێن کچێ کچک بر و چوونە شیڤێ ل مالا خەزوورێ وێ ل سەر شیڤێ خەسوویا کچکێ قەسێن نە شرین گۆتنە بووکا خوە، ئەو ژی زۆر عاجز بوون و کچا خوە دیسان برە مال و ل رۆژا دووڤ دا سکالا ل دایکا کورکی کر ل دادگەھێ.

پارێزەری ئاشکرا کر کو پشتی دادگەھا دایکا کورکی ھاتیە کرن کو دبیتە خەسوویا کچکێ دادوەری ب کوژمێ ملیونەکێ غورامە کر و گۆت: کچکێ گۆتی ھەکە کورک من جودا کەت بلا دێ زڤرم مە چ ئاریشە ل گەل نینە، بەلێ کورکی گۆت نەخێر دێ بەردەم.

پارێزەری زێدەتر گۆت: کورکی داخاز ژ دادگەھێ کر ھەڤژینا خوە بەردەت، ل رۆژا پاشتر ب رێیا عەشائیری ھەردو لایا رێککەفتنێن خوە ژ دەرڤەی دادگەھێ کرن و کچک بەردا ب ئامادەبوونا دو دیدەڤانان.

ھەروەسا پارێزەری گۆت: کچێ ژی داخازا مافێن خوە ھەموویان کر، چونکی یا ھاتیە بەردان و زەرەر یا لێ بوویی، دادگەھێ ژی ھەموو مافێن وێ بۆ کورکی دانە دیارکرن و کچک گەھشتە ھەموو مافێن خوە.