ئهڤرۆ نيوز:
وهزيرێ ناڤخو كهريم شنگالى ههموو ئهو گوتگوتكه رهت كرن كو دبێژن رێڤهبهرێن فرۆكخانێن ههرێمێ هاتينه گوهۆرين.
دهقێ داخويانيێ:
ئهڤرۆنيوز:
سهرۆك وهزيرێن عيراقێ ب توندى بهرسڤا سهرۆك كۆمارا عيراقێ ددهت ورادگههنيت، بۆ كهسێ نينه بودجهى راوهستينيت.
حهيدهر عهبادى، سهرۆك وهزيرێن عيراقێ د بهرپهرێ خوه يێ تايبهت دا ل سهر تۆرا جڤاكى يا فهيسبووكى گۆت” چاڤهرێ دكهين وێنهكێ ئيمزاكرى يێ قانوونا بودجا گشتى يا عيراقێ بۆ سالا 2018 بهێته هنارتن بۆ جڤاتا وهزيران”.
عهبادى ب شێوهكێ نهراستهوخوه بهرسڤهكا توند يا فوئاد مهعسوومى ددهت ودبێژيت” چو كهسهكى ماف نينه بودجا گشتى يا وهلاتى پشتى پهسهندكرنى ل پهرلهمانى، رابگريت”.
ل رۆژا سێشهمبى 13/3/2018، دهزگههێن راگههاندنێ يێن عيراقى بهلاڤكر كو فوئاد مهعسووم سهرۆك كۆمارێ عيراقێ قانوونا بودجا گشتى يا عيراقێ بۆ سالا 2018 يا رهتكرى وڤهگهرانديه پهرلهمانى.
فوئاد مهعسوم ل شهڤا شهمبيێ 10/3/2018 دديدارهكێ دا ل گهل كهنالێ (السومهريه) گۆتبوو كو ئهو تنێ ڤهكۆلينێ دكێشێن تهكنيكى يێن قانوونا بودجا عيراقێ دكهت وپهيوهندى ب كێمكرنا پشكا بودجا ههرێما كوردستانێ نينه.
بودجا عيراقێ بۆ سالا 2018 دگههيته 104 ترليۆن و158 مليار دينار كو ژوێ شهش ترليۆن و597 مليار دينار بۆ بودجا ههرێما كوردستانێ هاتينه تهرخانكرن، ددهمهكى دا دكۆمبوونا ههرسێ سهرۆكاتيێن عيراقێ (سهرۆكاتيا وهزيران، سهرۆكاتيا كۆمارێ، سهرۆكاتيا پهرلهمانى) بريار هاتبوو دان ئێك ترليۆن ل سهر پشكا بودجا كوردستانێ بهێته زێدهكرن، بهلێ پهرلهمانى ئهو برياره بجهنهئينا.
ئهڤرۆنيوز:
وهزارهتا ساخلهميێ ل ههرێما كوردستانێ رادگههينيت، قهيرانا دهرمانان وپێدڤيێن نوشدارى ل نهخوهشخانێن ههرێما كوردستانێ دێ ب دووماهى هێت وژنوكه وپێڤه بهغدا دێ پشكا دهرمانێن پێدڤى بۆ ههرێما كوردستانێ هنێريت.
خالس قادر، پهيڤدارێ وهزارهتا ساخلهميێ ل ههرێما كوردستانێ گۆت” گرفتا دهرمانان وپێدڤيێن نوشدارى ددهمێ سالێن بۆرى دا ب تايبهتى سالا بۆرى كو ل هژمارهكا مهزن يا نهخوهشخانان وبنگههێن ساخلهميێ ههبوو، نوكه بهر ب چارهسهربوونێ دچيت، چونكى ل دووڤ قانوونا بودجا گشتى يا عيراقێ يا سالا 2018 دهست ب تهرخانكرنا دهرمانان وپێدڤيێن نوشدارى بۆ ههرێما كوردستانێ كريه”.
خالسى دداخۆيانيهكا رۆژنامهڤانى دا گۆت ژى” هنارتنا دهرمانان پشتى پهسهندكرنا بودجهى بهردهوامه ورێژا ههرێمێ ل دووڤ بودجێ پهسهندكرى يێ سالا 2018 رێژا 17% يا ماى وژسالا بۆرى پتره”.
دياركر” نوكه تنێ ئهو دهرمانان دابين دكهين كو گهلهك دپێدڤى نه بۆ وهلاتيان، چونكى دشيان دا نينه ژوى پارێ دناڤ ههريمێ دا بۆدهێته دابينكرن، ههموو پێدڤيان دابين بكهين”.
ئهڤرۆ نیوز، نهوزاد هلۆرى:
ب ههلكهفتا ژدایكبوونا بارزانیێ نهمر و رۆژا دار چاندنێ ، ئهڤرۆ دامودهزگههێن دهڤهرێن ئامێدیێ و ئاكرێ ههوێن دار چاندنێ ئهنجام دان.
بارین نهێلى ، بهرپرسا جڤاتا ئافرهتێن دێرهلوكێ بۆ ئهڤرۆ نیوز گۆت” ئهڤرۆ ئهم وهكو ئافرهتێن دهڤهرێ ب ههڤكاریا ههموو دامودهزگههێن دهڤهرێ ، ب ههلكهفتا ژدایكبوونا بارزانیێ نهمر و رۆژا چاندنا داران، رابوین ب چاندنا داران ل سهر رێیێن گشتى و فهرمانگهه و قوتابخانه و چهند جههكێن گشتى”.
زێدهتر گۆت”مهرهم ژ چاندنا داران بۆ هندێ بوویه كو رێژا داروبارى بهێته زێدهكرن و ژینگهه جوان ببیت و تێگههێ وهلاتیان ژ برینا داران و پیسكرنا ژینگههێ بهێته گوهۆرین ژ بوو ژینگهههكا ساخلهم و جوان”.
ژلایهكێ دى ڤه باژێرڤانیا ئاكرێ و دامودهزگههێن ئاكرێ ژى رابوون ب ههوهكا مهزن یا چاندنا داران ل سهر رێیا گشتى و چهند جهێن دى.
رهوان نهێلى
رهنگه گهلهك وهسا هزر بكهن كو رازیبوونا حوكمهتا ههرێمێ ب مهرجێن بهغدا بۆ ڤهكرنا فرۆكخانێن ههولێر و سلێمانیێ، تهنازول كرنه بۆ بهغدا و هێدى هێدى ههرێم یا خوه رادهستى بهغدا دكهت، بهلێ د راستى دا وهسا نینه، ژبهر كو ل دهرڤهى دهستوورى، نێچیرڤان بارزانى چو تشتهك رادهستى بهغدا نهكریه، ڤهكرنا فرۆكخانێن ههرێمێ خالهكا گهلهك گرنگ بوو بۆ راكرنا وێ دوورپێچا ل سهر ههرێما كوردستانێ كو ژ ئهنجامێ ریفراندوما كوردستانێ، بهغدا ل سهر گهلێ كورد داناى، قوناغهك ژ ئهنجامێ خیانهتا 16 ئوكتوبهرێ یێ هاتیه پێش، پێدڤیه ل گهل بهغدا رێك بكهڤین، ژبهر كو كهركووك ژ دهست حوكمهتا ههرێما كوردستانێ دهركهڤت كو نهفتا وێ ببوو پشتهڤانیهك مهزن كو ههرێم بشێت مووچێ فهرمانبهرێن ههرێمێ پێ دابین بكهت، سهرۆك وهزیرێن ههرێمێ ب بزاڤێن خوه یێن دبلوماسى، حوكمهتا عیراقێ نهچار كر كو دهست ب دانوستاندنان بكهت، باكوور جارهكا دى كره حوكمهتا ههرێما كوردستانێ فرۆكخانه ڤهكرن، پشكهك ژ مووچێ فهرمانبهران دابین كر و هێشتا دهریێن سنورى و نهفتا ههرێمێ نههاتینه رادهستكرن كو هندهك بانگهشا وێ یهكێ دكهن كو ههرێم ب ئێكجارى یا رادهستى بهغدا بووى و دێ ژ ناڤ چیت.
خیانهتا 16 ئوكتوبهرێ%D
كارزان فهقى
دووشهمییا بۆرى 12ى ئادارێ، ههرێما كوردستانێ د پرسا بهرهڤ گرنگیدان قۆناغێن چاكسازیێ پێنگاڤهكا دى بهرهف پێشڤه چوو، چونكى رێكخراوا ئاژانسا گهشهپێدانا نێڤ دهولهتى تایێ خوه ل ههولێرێ ڤهكر و ئارمانج پێ ئهوه حكومهتا ههرێمێ چالاكتر ژ جاران و ب رهنگهكێ بهرچاڤتر خزمهت پێكێشێ وهلاتیان بكهت، و حكومهتا ههرێمێ دكاریت گهورینان بكهت، كو ئهڤه بخوه ژى گۆتنێن دۆگلاس سێلمان بالیۆزێ ئهمریكا بوون ل ئیراقێ، ب ڤى پرۆژهى ئهمریكا دێ 160 ملیۆن دۆلاران د گهلهك بیاڤا دا ل ههرێمێ مهزێخیت، پشتى بریاردان ل سهر ڤێ پرسێ و ڤهكرنا تایهكێ وێ رێكخراوێ ل ههوێرێ د كۆنگرهیهكا رۆژنامهڤانى دا قوباد تالهبانى جێگێرێ سهرۆك وهزیرێن ههرێمێ و جۆن لسیتهر هنارتیێ رێكخراوا گهشهپێدانا ناڤدهولهتى و دۆگلاس سیلمان بالیۆزێ ئهمریكا ل ئیراقێ پشكدارى پریسكۆنفرانسهكێ بوون و ناڤهرۆكا وى پرۆژهى ئاشكهرا كرن، ئیدى ل ڤێرێ ئهو پێنگاڤا حكومهتا ههرێمێ پشتى قهیرانا دارایى دهستپێكرى بهر ب قۆناغهكا دى چوو، چونكى نها دهستهلاتدارێن ناڤا كابینهیا نها یا حكومهتێ د چاكسازیێ دا ب تهنێ نینن، ههروهكو چهوا پێشتر ئهمریكا و ههموو ئهو وهلاتێن جیهانێ گوتبوون وان ههرێما كوردستانهكا ب هێز دناڤا ئیراقێ دڤێت، نها ب كردا ئهو یهك ژ وان وهلاتان دهێته دیتن، ئهڤه ههموو بوونه ئهگهرێ وێ یهكێ پلانێن بهغدایێ بۆ ژ ناڤ ژناڤبرنا ههرێما كوردستانێ بهێنه راگرتن، چونكى ئهو گۆتن ل تهنشت سهرۆكێ حكومهتا ههرێمێ دهاتنه كرن و ههم ژلایێ ئابوورى و ههم ژى ژ لایێ سیاسى ڤه ل سهر حكومهتا ئیراقێ بوونه گڤاشتن و بهره بهره ئهنجامێن وان ههول و بزاڤان ژ بۆ باشتر كرنا پهیوهندیێن ناڤبهرا ههولێر و بهغدایێ دهێنه دێتن. ههبوونا ئالییهكێ نێڤ دهولهتى و وهرگرتنا ئهركێ چاڤدێرێكرنێ، ب رهنگهكێ باشتر پێنگاڤێن چاكسازیێ شهفاف دكهت، ژلایهكێ دى چاكسازیكرن ب رێكێن یاسایى و ب رێكا پهرلهمانێ كوردستانێ رهواجهكادى ددهته وێ پرۆژهیا كو حكومهتا ههرێمێ ژ بۆ زێدهكرنا داهاتێ و كێمكرنا خهرجییان دهستپێكرى، چاكسازیكرن د موچهیێن خانهنشینان ژى ژ وان نموونهیان كو حكومهتا ههرێمێ دخوازیت ڤێ قهیرانا نها ههى ب رهنگهكى دهربازبكهت كو كارتێكرنهكا كێم ب سهر ههموو بیاڤان دیاربیت، یا گرنگ ئهوه پێنگاڤێن حكومهتا ههرێمێ د بیاڤێ چاكسازیكرنێ هاڤێتین پتر د بیاڤێ پراكتیك دا جهێ خوه ڤهكهن و خهلكێ كوردستانێ خوهدى مافێن سهركینه كو ئهنجامێن وان پێنگاڤان بزانن، ژ بایۆمهترى و پاقژكرنا لیستا مووچهخۆرێن ههرێمێ ههتا دگههیته قۆناغا نهایا ههرێمێ و كۆنفرانسێن ههماههنگیێ ل گهل بانكێن جیهانێ و پرۆژهیێ چاكسازیێ د مووچهیێن خانه نشنیان دا، ئهڤه ههموو بخوه ب تنێ د بیاڤێ نڤێسینێن سهركاغهزێ هاتینه كرن و خهلكێ ههرێمێ ژ كردارێن وان پرۆژهیێن ب درستی نههاتییه هایداركرن، لهورا ئهوا كو دێ رهواجهكا دى دهته كابینهیا حكومهتا ههرێمێ ئهوه، كو ئهنجامێن قۆناغ ب قۆناغێن چاكسازیێ ژ بۆ وهلاتیێن ههرێما كوردستانێ بهێنه راگههاندن
ژیوار بامەڕنی
ل وەلاتێن (پێشکەفتی) دەستوور، پەڕلەمان، یاسا و هتد مەرجەعێن چارەکرنا هەر کێشەیەکا ناڤخوەنە و ل سەر وی بنەمایی پێشکەفتی نە. لێ ل وەلاتێن مینا ئیراقێ رەوش گەهشتییە ئاستەکی کو بجهئینانا دەستووری و دانا مافێن وەلاتییان، بوویە دەستکەفت.
بابەتێ بڕینا مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێما کوردستانێ و راگرتنا گەشتێن ئەسمانی ل فرۆکخانەیێن هەولێر و سلێمانیێ، هەر ژ دەستپێکێ بابەتەکێ سیاسی بوویە. مووچە بەری هنارتنا پەترۆلێ ب رەنگەکێ سەربخوە ژ ئالیێ حکومەتا هەرێما کوردستانێ ڤە، هاتبوونە بڕین و نیەتا راگرتنا گەشتێن ئەسمانی ل فرۆکخانەیێن هەرێمێ ژی، ژ رێفڕاندۆما سەرخوەبوونا کوردستانێ کەڤنتر بوو. هەرچەندە دانا مووچە و مافێن وەلاتییان و خزمەتا خەلکی نە منەتە حکومەت ل خەلکی بکەت، بەلکو ئەرکە، لێ ل وەلاتەکێ مینا ئیراقێ گەلەک ئاسایی یە دانا مافێن وەلاتییان منەت بیت و ئالیێن سیاسی موزەیەدان پێ بکەن و ل وەلاتەکێ وەکی ئیراقێ گەر تا سەر هەستی فشار ل حکومەتێ نەهێنە کرن، ماف ناهێنە دان. حکومەتا هەرێما کوردستانێ ژی دزانی کو گەر ب فشارێن نانخوە و نێڤدەولەتی نەبیت، بەغدا مافێن دەستووری یێن هەرێما کوردستانێ نادەت و هەرچەندە هەموو ئالی نها دزانن کا چاوا بڕینا مووچەیان بڕیارەکا سیاسی بوو، ب هەمان رەنگ دانا مووچەیان ژی سیاسی یە و دەمێ دانا وێ بڕیارێ سیاسی یا وێ دوپات دکەت.
ل وەلاتەکی کو ماف و دەستوور و ئەرک و هەر تشتەکێ حکومەت و دەستهەلاتداران ب وەلاتییان ڤە گرێ بدەت وەکو بازرگانیکرنەکێ بیت و ب بڕیارێن سیاسی بیت، ب چو رەنگ دێ ژیان هەبیت؟ ل وەلاتەکی کو هەردەم ب عەقلیەتا هێزێ و پڕانی و کێماتیێ بڕیار بهێنە دان، دێ ب چو رەنگ یاسا هێنە بجهئینان؟ ل وەلاتەکی کو نەتەوەیەکێ زێدەتری شەش ملیۆن کەسان ب کەمینە بهێتە دیتن و ب هەڤپەیمانیێن سیاسی ب سالان ژ مافێن وی نەتەوەیی بهێنە بڕین، دێ ب چو رەنگ پێکڤە ژیان هەبیت؟ ل وەلاتەکی کو هەر دەمێ بەرەک و گومتلەک ڤێک بکەڤن، تائیفەک بهێتە قڕکرن، دەڤەرێن وێ بهێنە وێرانکرن و ڤەگەڕاندنا وان دەڤەران و کاڤلێن خەلکی ل سەر ببیتە منەت، دێ ب چو رەنگ ئارامی و گەرەنتییا ژیانێ هەبیت؟
ئیراق مووچەیان بهنێریت یان نە، فرۆکخانەیا ڤەکەت یان نە، بودجەیا هەرێمێ کێم کەت یان نە، ئاساییش و ئارامیێ ب رەنگەکێ دەمکی پەیدا کەت یان نە، ئیراق هەر ئەو ئیراقە، عەقلیەت هەر ئەو عەقلیەتە. چەند هەلبژارتن بهێنە کرن، چەند پەڕلەمانتار بهێنە گوهۆڕین، چەند حکومەتێن نوو ب رێکەفتنێن نوو بهێنە پێکئینان، ئیراق هەر ئیراقە و هندی زین ل کەری بهێنە کرن، نابیتە هەسپ و هندی عەبادی روویێ حکومەتا خوە جوان بکەت، جوان نابیت، ژبەر کو ئەگەر جەنابێ عەبادی وەسا شەریفە و جوداهیێ د ناڤبەرا خەلکێ کوردستانێ و دەڤەرێن سوننی و باشوورێ ئیراقێ دا ناکەت، بۆچێ ل داوییا عەمرێ حکومەتا خوە دێ دلێ وی نەرم بیت و مافێن خەلکێ هەرێمێ دەتێ؟ و ئەگەر خو نوکە ژی هاتییە سەر هشێن خوە و دزانیت دەولەتا تشتەک هەیە کو دبێژنێ “دەستوور” و ئیدارەیا دەولەتێ ب وی دهێتە کرن، بۆچی هەموو بەندێن وی دەستوورێ ل ئیراقێ ژ هەر رێسا و یاسایەکێ کێمتر بجهـ نائینیت. یا گرنگ، هاتنا مووچەیی ژ چنەییێ باشترە، بەلێ هەر کێشەیێن دەڤەرێن کوردستانی یێن دەرڤەی ئیدارەیا هەرێمێ و هەموو مافێن دی یێن دەستووری یێن کوردان، دێ بنە جهێ دەستپێکرنا مەرەسۆنەکا دی یا دانوستاندنان و بدەستڤەهاتنا وان هەر د سەردەمێ ڤێ حکومەتێ دا موستەحیلە، لێ هەر دێ ب هیڤی بین کو حکومەتێن بهێن یێن بەغدا باشتر بن، بەلکی رۆژەکێ ژ رۆژان ئەڤ وەلاتێ هەڕفتی یێ ژناڤچووی یێ دانعەمر، یان وێران ببیت و بمریت گۆری هەموو خەلکێ خوە ببیت، یان ژی ببیتە شاما شەریف.
ئهڤرۆنيوز:
پشتى راگههاندنا ڤهكرنا گهشتێن نيڤدهولهتى ل ههردو فرۆكخانێن ههرێما كوردستانێ، ئهڤ شهڤه ئێكهمين گهشتا نێڤدهولهتى ل فرۆكخانا ههولێرێ بۆ ئورۆپا دێهێته ئهنجامدان، ب ههمان شێوه گهشتهك ژى يا ههى بۆ فرۆكخانا ناڤبرى.
ل دووڤ خشتهكى،شهڤا ئهڤرۆ چارشهمبى 14/3/2018 ئێكهمين گهشت ل فرۆكخانا ههولێرێ بۆ ئورۆپا پشتى راكرنا دۆرپێچێ ژئاليێ بهغدا ڤه دێ بۆ كوبنهاگن پايتهختێ دانيمارك بيت وچهند گهشتێن نێڤدهولهتى ژى بۆ فرۆكخانا ههولێرێ يێن ههين.
ل دووڤ خشتێ ههى، ئهو گهشته دێ ل دهمژمێر 12 شهڤ بيت وپشتى وێ ژى چهند گهشتێن دى بۆ وهلاتێن ئورۆپى يێن ههين وهكو بهرلين وستانبۆل وقاهيره.
كهريم شنگالى وهزيرێ ناڤخوهيا ههرێما كوردستانێ وقاسم ئهعرهجى وهزيرێ ناڤخوهيا عيراقێ ئهڤرۆ دكۆنگرهكێ رۆژنامهڤانى دا راگههاندبوو، فرۆكخانێن ههولێرێ وسلێمانيێ دڤهكرينه بۆ گهشتێن نێڤدهولهتى.
ئهڤرۆ نيوز:
نوکە سێ زارۆ ل نەخوشخانا سۆتنێ و نشتەرگەریێن جوانکاریێ نە ل دهۆکێ کو هەر سێ برایێن ئێکن و ب دەستێن بابێ خوە هاتینە سۆتن.
مامێ زارویان بو نۆش نیوز دیارکر کو شڤێدی ئەو مژوولی شەهیانەکێ بوون و برایێ وان ل شەهیانێ ئامادەنەببوو و گۆت: سعەت ئێکی شەڤێ ئەم هاتینە ئاگەهدارکرن کو برایێ مە سێ کورێن خوە سۆتینە و پشتی پەیوەندی ب پولیسان و دەزگەهێن ساخلەمیێ هاتیە کرن مە زارۆیێن وی ل ئاکرێ رەوانەی دهۆکێ کرن بو چارەسەریێ.
قادر دوسکی، هاریکارێ رێڤەبەری بو کارۆبارێن کارمەندێن تەندروستی بو نۆش نیوز دیارکر کو زارۆ د عەمرێن سێ و شەش و هەشت سالینە و گۆت: رێژێن سۆتنا دو ژوان دۆرێن 40% کو رەوشا وان یا باش نینە و ئێک ژوان 8% کو رەوشا وی باشە.
دیارکر ژی هەر ئێکسەر پشتی گەهاندنا وان بو نەخۆشخانێ ستافێ نەخۆشخانێ کارێن پێدڤی بو ئەنجامداینە و نوکە ل ژێر چاڤدێریێ نە.
ژێدهر: نوش نيوز