ئەڤرۆ نیوز:
ئەرێ چ رێک ھەیە بۆ بەرھنگاریا خوارنێن خوش ل سەر سفرەیا خوارنێ و بێھنا کێکێن ب شوکولاتە ئەوێن ل شریناھیان دھێنە ئامادەکرن، ئەرێ دێ مە شیان ھەبن ل سەرسال و بیرەوەریان خوە ژێ ب پارێزین داکو سەنگێ مە زێدەنەبیت؟
دبیت ب رەنگەکێ ریژەیی یا ب ساناھی بۆ مە ھەمیان ل دووڤ ھندەک بنەمایێن خوارنا ساخلەم بچین و زێرەڤانیا سەنگێ خوە بکەین، ب تایبەت ھەکە ئەم ل مالێن خوە بین، دێ مە شیان ھەبن کونترۆلا تشتێ د سەلاجێ دا بکەین و گەلەک یا سروشتی یە ئەم شریناھیان نەکرین بۆ نموونە ھەکە مە بڤێت قەلەو نەبین، دیسان یا سروشتی یە ژی کو لێنانگەھا مە بەرھەمێن ساخلەم تێدا ھەبن کو ھاریکاریا مە بکەن بۆ ئامادەکرنا دانێن ھەڤسەنگ و سڤک و کێم یەکەیێن گەرماتیێ تێدا ھەبن، بەلێ ئەڤ رەوشە دێ ھێتە گوھارتن دەمێ کو ل جھەکی مە چو دەستەلات ل سەر نەبیت و ھەموو جورێن خوارنێ و شریناھیان لێ بھێنە ئامادەکرن و بەرێ مە بکەڤیتە خوارنێ و ب راستی ژی راکێشانا حەزا مرۆڤی بۆ خوارنێ گەلەک رێک یێ، ھەین و یا ب زەحمەتە ئەم بشێین خوە ژ خوارنەکێ ب پارێزین ھەکە ب دەستێن ھندەک تەباخچیێن شارەزا بھێتە دروستکرن و ئەم نەشێین ھێزا خوە ب پارێزین و وێ خوارنێ نەخوین، شارەزایێن بەرھنگاریا قەلەویێ ھندەک شیرەت و ستراتیژیان پێشکێشی مە دکەن کو ھاریکارن بۆ وێ چەندێ ئەم بشێین کونترولا خوە بکەین داکو خوارن نەبیتە فاکتەرەک بۆ قەلەویێ ژوان رێیان ژی:
1- بازارکرن دناڤ سەنتەرێن بازرگانی دا: ھندەک دەلیڤەیان دا، ب تایبەت بەری جەژنان ئەم نەچاردبین کو گەلەک دەمژمێران دناڤ سەنتەرێن بازرگانی دا بمینین داکو دیاری و پێدڤیێن خوە بکرین، پشتی بۆرینا دەمەکی ئەم ھەست ب برسیبوونێ دکەین، بێی دەستێ مرۆڤی، مرۆڤ نەچارە قەستا خوارنگەھەکێ یان کافتریایەکێ بکەت کو دناڤ یان نێزیکی وی جھی بیت و ل وێرێ دێ دوژمنێن بەژن زراڤیا مە ل پێش چاڤێن مە کەڤن، بۆ نموونە رەنگە بیتزایەک ییا پێکھاتی بیت ژ 850 کالوریان و 34 گرامێن روینی، یان پسکێتەک ھەبیت یا باشتر بیت کو 280 یەکەیێن گەرماتیێ دناڤدا ھەبن، بەلێ ھەر ئەو رێژا روینی دناڤدا بیت ئەوا دناڤ دو رانکێن مریشکێن قەلاندی دا ھەین، و مرۆڤ نەچارە تشتەکی بخووت دا برسا مرۆڤی بشکێت، ل وی دەمی دێ باشتر بیت مرۆڤ بسکێتێن سیرکری بخوت کو پێکھاتینە ژ 340 یەکەیێن گەرماتیێ و 5 گرامێن روینی، بەلێ ب راستی نەخوارنەکا پلە ئێکە.
ستراتیژیێن دروست ل ھەمبەر ڤێ رەفتارێ دھێنە دانان پێکھاتینە کو مرۆڤ زوو بچیتە بازاری: باشترین تشت کو تو ل بازاری برسی نەبی ئەوە زوو قەستا بازاری بکەی، یان سپێدێ زوو دەمێ ژنوو دھێتە ڤەکرن، ئەڤە نە ب تنێ دێ مرۆڤی ژ قەرەبالغا بازاری دوور کەت، بەلکو ناھێلڕیت مرۆڤ ببیتە قوربانیێ خوارنا بیتزایەکێ ل بازاری و مسوگەر ھەتا دەمژمێر 10 سپێدێ بێھنا بیتزا و خوارنان گەلەک ب سەر بازاری دا نافریت و دلێ مرۆڤی ناچیتێ، ل وان دەمان ژی دێ ھێشتا باشتر بیت مرۆڤ تێشتەکا باش بخوت بەری بچیتە بازاری، ئەڤجا چ ئەو خوارن فێٌی بیت یان پارچەکا نانی ل گەل پەنیری بیت، بەری بچیتە بازاری داکو ھەست ب برسیبوونێ نەکەت.
گەلەک یا سروشتی یە دەمێ مرۆڤ ل بازاری دگەریت و دوەستیێت دێ قەستا نێزیکترین جھێ فرۆتنا شریناھیا کەت بۆ خوارنا کێکەکێ یان پسکێتەکێ، ب راستی ل وی دەمی ب تنێ مرۆڤی پێدڤی ب بێھنڤەدانێ ھەیە، پروفیسورە مادلین فیرنسترۆم، رێڤەبەرا سەنتەرێ کونترولکرنا سەنگی ل زانکۆیا بیتسبۆرک یا ئەمریکی دبێژیت: گەلەک یا خەلەتە ئەم شریناھیان بۆ خوە بکەینە دیاری ژبەرکو ئەم یێن وەستیاین، چونکو ئەو ساخلەمیا مە تێک ددەن و سەنگێ مە زێدە دکەن.

ئه‌ڤرۆ نيوز:

ھەموو دەمان شارەزایێن خوارنێ ئاماژە ب مفایێ خوارنان ددەن و دیاردکەن کو فێقی مفایێن مەزن ھەنە، ھندەک ژوان مفایان پێکھاتینە ژ قورتالکرنا مرۆڤی ژ کۆمڤەبوونا روینی ل دور زکی، شارەزایێن خوارنێ پێنج جورێن خوارنێ ھەلبژارتینە کو ھاریکارن روین ل زکی کۆمڤە نەبیت ژوان خوارنان ژی:

- تری: شارەزایێن خوارنێ شیرەتان ل مە دکەن کو تری ل گەل تێشتێ بھێتە خوارن ئەوژی ل گەل ماستەکێ کێم روین داکو رۆژەکا ساخلەم دەست پێ بکەی، تری ژێدەرەکێ سەرەکی یە بۆ ڤیتامین(سی) و دژی ژەنگارێ یە و ھاریکارە بۆ کێمکرنا کولیسترولی و روینی.

- شتی: شتی یێ پێکھاتیە 92% ئاڤە، ئەوژی رێژەکا مەزنە و ئاڤ ھاریکارە بۆ تژیکرنا گەدەیی و دیسا چ کەرستە دناڤدا نینن کو کولیسترولی زێدەبکەن.

- دڕی: خوارنا دڕیا ل گەل کێکا ئەو مفا نینە ھەروەکو فێقی دھێتە خوارن، دڕی ژێدەرەکێ سەرەکی یە بۆ ڤیتامین( سی) و مەگنسیومی کو ھاریکارن بۆ شکاندنا کەرستێن خوارنێ وەکو کاربوھیدرات و پروتینان و روینان دناڤا لەشی دا، ئەڤەژی دبنە ھاریکار بۆ باشکرنا لەشی و ھێزێ بۆ دابین دکەن و دبنە رێگر د کومڤەبوونا روینی د زکی دا.

- فراولا: فراولا ھاریکاریێ د کونترولکرنا ئاستێ شەکرێ د لەیدا دکەت و رێکێ بۆ ئومبارکرنا روینی ڤەناکەت و دیسا دبیتە رێگر دکومڤەبوونا روینی دلەشیدا.

- خوخ: ئەو یا پێکھاتیە ژ رێەکا مەزن یا ڤیتامین( ئەی و سی) و کێم کاوری یان پلەیێن گەرماتیێ دناڤدا ھەنە و خوارنا خوخا وەکو دانەکێ سڤک ب شەڤێ ھاریکارە بۆ کێمکرنا روینی دزکی دا.