ئەڤرۆ نیوز:
پلا گەرماتیا لەشی دکەڤیتە دناڤبەرا 37-39 پلەیان ژ سەدێ، نوشدار ب رەنگەکێ گشتی وەسان دھژمێرن کو پلا گەرماتیێ ھەکە گەھشتە 40 پلا ئەو بلندبوونە و ل وی دەمی پلا گەرماتیا لەشی بلند دبیت، چ ژ ئەگەرەکێ ناڤیا لەشی یان ژ دەرڤەی لەشی بیت وەکو بەرھەڤبوون ب تیشکا رۆژێ، ئەڤ بەرھەمئینانا گەرماتیێ شیانێن لەشی زێدە دکەت کو لەش ب خۆ خۆساربکەتەڤە ب رێکا خوھدانێ و ھەناسێ و پالدانا خوینێ بۆ پیستی.
ھەکە مرۆڤی گەرماتیا لەشی ھێلا بێی چارەسەریەکا راستەوخو بۆ بکەت نەدوورە ببیتە ئەگەرێ لێدانا گەرماتیێ و د حالەتێن دژوار دا دبیتە ئەگەرێ مرنێ.
تایا سروشتی د پتریا دەمان دا یا ب مەترسی نینە، بەلکو بەرسڤدانەکە بۆ کونترولکرنا وێ کو ژ رادەیێ سروشتی نەبوریت، ئەڤە وەکو کێمبوون و زێدەببونا سپلێتا ناڤمالێ یە و ھەکە ژ رادێ سروشتی بوری دێ ھەول دەت ب رێکا خوھدان و پاراستنا گەرماتیێ کێم ببیت.
بلندبوونا پلا گەرماتیا لەشی دھێتە گوھارتن بێی پێدڤی ب ھندەک دەرمانان ژی بیت و ھێزا شانەیێن سپی زێدەدکەت بۆ بەرھنگاریا بەکتریا و ھەر ل وی دەمی تا رادەیەکی بۆ خوارنا مرۆڤی ژی دادنیت و ل دووماھیێ ئەو نامەیێن ب رێکا تایێ دگەھنە مێشکی ھەر وەکو وان نامەینە ئەوێن بەرگریا لەشی زێدەدکەن.
د پتریا دەمان دا مرۆڤ ھەول ددەت ب رێکا سەرشووشتنەکا تەزی یان کەمادەیان یان چوونا ل بەر پانک و سپلێتان وێ گەرماتیێ دابەزینیت، ئەو پێکولێن بۆ سارکرنا لەشی ژ دەرڤە دھێنە کرن، لەشی مرۆڤی نەچار دکەن کو گەلەک کاوریان بسوژیت ژ پێخەمەت پاراستنا ئاستێ بلندیا گەرماتیێ.
دەرمانێن دژی تایێ ( یێن کێمکرنا تایێ) وەکو ئەسپرین ھاریمارن بۆ تەزاندنا لەشی ب کاریگەریەکا باش و پتر ژ وان تشتێن بەری نوکە مە دیارکرین، ئەو دەرمان کاردکەن بۆ برینا وان رێکێن بەرسڤدانا بلندببونا گەرماتیێ دکەن، ئەوژی ب رێکا نەھێلانا دەرھاڤێتنا کەرستەیێن کیمیاوی یێن دبنە ئەگەرێ تایێ، ئەو دەرمانێن کو دبێژنێ ( بروستاگلاندین) بەلێ دبنە ئەگەرێ تێکچوونا ھەرسکرنێ و خوین بەربوونێ، ئەسپرین ئەوێ بۆ زارۆیان دھێتە دان رەنگە وان تووشی نەخوشیا ( رای) بکەت ئەوژی کێم جاران پەیدادبیت بەلێ مەترسیا مرنێ زێدەدکەت. و دیسان دەرمانێن ( ئەسیتامینوفین) باشتر و ئێمنترە بۆ زارۆیان، بەلێ ھەکە ب قورچەکا زێدە بۆ زارۆیان ھاتە دان دبیتە ئەگەرێ پووچکرنا مێلاکا رەش.
ھەر چ ئەگەر بیت، ھەکە تا گەھشتە 40 پلەیان بۆ دەمەکی، رەنگە کارتێکرنێ ل بەرگریا لەشی بکەت، لەورا باشترە سەرەدەریەکا ساخلەمانە دگەل پلا گەرماتیا بلند بکەین، ھەکە کەسەک بۆ دەمەکێ درێژ تووشی تایا د سەر 40 پلەیان دابوو پێدڤیە بێ گیروبوون قەستا نوشداری بکەتن، بەلێ ژبیرنەکەین ژی ھندەک جاران تووشبونا مرۆڤی ب پەرسیڤی ژی تایێ زێدەدکەت و ھندەک جاران ژی ھەودانێن بەکتری مرۆڤی دگرن و چ تایێ پەیداناکەن و ھەکە نوشداری گوتە تە دەرمانان ب کاربینە تو ب کاربینە، بەلێ نابیت دەرمانێن وەکو ئەسپرینی بۆ زارۆیان بھێنە دان ب تایبەت ھەکە تایا وی ژبەر پەرسیڤی و خوریکان بیت، ئەوژی داتووشی نەخۆشیا رای نەبیت ئەوا بەری نوکە مە بەحس ل سەرکری، ھەکە تو ژوان کەسان بی ئەوێن خۆ ل بەر رەجفێنێ و خوھدانێ دگرن، بزانە بێی ب کارئینانا دەرمانان ژی دێ چارەسەربی و باشترە بێھنا خۆ ڤەدەی و ئاڤێ و شلەمەنیان گەلەک ڤەخوی.

ئه‌ڤرۆ نيوز:
نیڤەک ژ مرۆڤان پشتی 50 سالیێ تووش دبنێ، ڤەخوارنا کحولی و کێمیا ڤیتامین دی و جگارەکێشان و بەدخوارن و نەبزاڤکرن و خوارنا دەرمانان و نەخۆشیێن دومدرێژ ھەموو پێکڤە دبنە ئەگەرێ نەخۆشیا پێتیبوونا ھەستیان.ھەستی ب سروشتێ خۆ بھێزن، بەلێ دەمێ چاڤدێری بۆ نەبیت دێ ھەلوەریان و پێتیبوون ژێرا پەیدابیت و ل دووماھیێ ئەو ھێز نامینیت ھەتا گرانیا لەشێ مرۆڤی ژی رابکەن و پتریا تووشبۆیێن ڤێ نەخۆشیێ ژ رەگەزێ مێ نە، ئاریشا ھەرە مەزن ئەوە نەخوشی ل قۆناغێن دووماھیێ پەیدادبیت، بەلێ پێدڤیە ژن بزانن کو راوەستیانا عادەیا ھەیڤانە و زەعیفی و کێم بزاڤکرن نیشانێن سۆرن
ئەڤرۆ، بەرپەرێ ساخلەمیێ:
د.محەمەد تاھر رەسول، تایبەتمەندێ چارەسەریا سروشتی و نەخۆشیێن دلی و ھناڤان دیارکر کو پێتیبوونا ھەستیان ئانکو پەیدابوونا ھەر گوھۆرینەکا فسیولوجی یە ل سەر لەشێ مرۆڤی ژ ئەنجامێ دانعمربوونێ و ئەو سەربارکێن ژێ پەیدادبن کو کارتێکرنێ ل ژیانا نەخۆشی یا سروشتی و جڤاکی دکەن و نەخۆش نەشێت لڤینێ بکەت و ئەڤ چەندە نوکە گەلەک یا بەربەلاڤ دبلیت ل سەر ئاستێ جیھانێ و ب گرانی ژلایێ دارایی ڤە ل سەر دەولەتێ ژی رادوەستیت و گۆت: ئەگەرێن نەخۆشیێ دو رەنگن ھندەک ژوان ناھێنە گوھارتن وەکو ژیێ مرۆڤی ھەکە یێ مەزن بیت، یان رەگەز و ئەسلێ نەخۆشی و دیسان فاکتەرێن زکماکی و ھندەک ژی دشیاندایە بھێنە کونترولکرن وەکو نەخۆشیێن دومدرێژ و چاڤدێریا بەردەوام یا مرۆڤی و خوارن و ڤەخوارنێن مرۆڤی و جگارەکێشان و ..ھتد، 50% ژ کەسێن ژیێ وان ژ 50 سالیێ پێھەلتر نەخۆشیا خوە ژ پێتیبوونا ھەستیان دبینن و پتریا وان ژنن.
د.محەمەد تاھر دیارکر ژی کو گەلەک ڤەخوارنا مەی ژی دبیتە ئەگەرێ کێمبوونا ڤیتامین دی دلەشیدا و دیسان جگارەکێشان دبیتە ئەگەر کو کارتێکرن ل ئاڤاکرنا ھەستیان ببیت و ھەر خوارنەکا ڤیتامینێن باش دناڤدا نەبن یان پرۆتینێن باش دناڤدا نەبن دیسان کارتێکرنێ ل لەشی و ھەستیان ب تایبەتی دکەن، و داکو پتر ژ سەنگێ مرۆڤ پێ ھزر دکەت رابگرن، پێدڤیە راھێنانێن وەرزشی ئەنجام بدەین، دیسان خوارنێن تژی کلس بخوین داکو لەشێ مە ب شێوەیەکێ باش و نورمال ئاڤا ببیت.
د.محەمەد تاھر گۆت: پتریا نەخۆشان نزانن ئەڤ نەخۆشیە ھەیە، لەورا ب سەدەھان نەخۆشێن دھێنە لایێ مە دێ بێژن مە چ کارێن گران نەکرینە، یان مە خۆ چەماندە موجەمیدێ یان مە دەستنڤێژا خۆ دشووشت و مە ھەستکر کو ھەستیەکێ مە شکەست. و ب ڤی رەنگی دگەھیتە قوناغێن داویێ ژنوو نەخۆش دزانن.
ل گەل ڤێ چەندێ تایبەتمەندێ چارەسەریا سروشتی گۆتژی کو گەلەک نەخۆشی ھەنە ژی دشیاندایە ببنە ئەگەرێ نەخۆشیا پێتیبوونا ھەستیان ژوانژی کێم لڤین و ئەو نەخۆشیێن کارتێکرنێ ل ھورمونان دکەن. ھەروەسان دیارکر ژی کو ھندەک جورێن دەرمانان ئەوێن توشبوویێن نەخۆشیێن دومدرێژ وەکو نەخۆشیێن ( شەکرێ و فشارا خوینێ و پەریزادێ و دلی) دخون و دیسان نەخۆشیێن پەنجەشێرێ و ھەروەسان دەرمانێن شلکرنا خوینێ و ئەو کەسێن قەلەو لەشێ وان پتر بەرئاتافی پێتیبوونا ھەستیان دبیت.
د.محەمەد تاھر رەسول، ئەو چەند ژی نەڤەشارت کو ژنێن دچنە د قوناغێن ژیێ بێھیڤیبوونێ دا و دەمێ ل عادەیا ھەیڤانە رادوەستن و ژنێن گەلەک زەعیف کو سەنگێ وێ گەلەک یێ کێم بیت و ئەوا کێم بزاڤێ دکەت، پێدڤیە ھشیاربیت و بزانیت ئەڤە نیشانێن سۆر و ئاگەھلێبوونێ نە بۆ ڤێ نەخۆشیێ و پێدڤیە پشکنینێن دەوری بۆ بھێنە کرن، ب تایبەت بۆ کەسێن ژیێ وان ژ 60 سالیێ بۆری.
بۆ چارەسەریێ د.محەمەد تاھر رەسول گۆت: باشترە دەزگەھێن راگەھاندنێ گەلەک گرنگیێ ب نەخۆشیێ بدەن و بزانن ئەڤە ژ قەوارێ خۆ یا دەرباز دبیت و دیسان پێدڤیە جگارەکێشان بھێتە کێمکرن و خو دوورکرن ژ کحولی و خوارنەکا باش بھێتە ئامادەکرن و ھەروەسان پێدڤیە دەرمان بۆ چارەسەریێ بھێنە دان و دیسان دەرمانێن ھێزێ و ڤیتامین بۆ بھێنە دان و بزاڤا خو یا وەرزشی زێدەبکەن و دیسان دەرمانێن ئێشکێمکرنێ ژی ھندەک دەمان ژپێدڤیانە.