ل ڕۆژا سێشەمبی 8/8/2023 ل سەلاحەدین، سەرۆك مەسعود بارزانی پێشوازی ل ستیڤن هیتچن، بالیۆزێ نوو یێ بریتانیا ل ئیراقێ كر.
د دیدارەكێ دا ب بەرهەڤبوونا ڕۆزی كەیڤ قونسۆلا بریتانیا ل هەولێرێ، باس ل ڕەوشا ئیراقێ و دەڤەرێ و دووماهی پێشهاتێن د ناڤ پڕۆسەیا سیاسی یا ئیراقێ دا و هەروەسا پەیوەندیێن د ناڤبەرا بەغدا و هەرێما كوردستانێ دا و سەرەدانا شاندێ پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ بەغدا ژبۆ دانوستاندنێ ل گەل ئالیێن سیاسی یێن ئیراقێ هاتە كرن.
هەر د وێ دیدارێ دا دانوستاندن ل دۆر ڕەوشا سیاسی یا هەرێما كوردستانێ و دووپاتی ل پێدڤیا ئەنجامدانا هەلبژارتنێن هەرێما كوردستانێ هاتە كرن.
د پشكەكا دی یا وێ كۆمبوونێ دا، بالیۆزێ بریتانیا ل ئیراقێ خوەشحالیا خوە دیاركر بۆ وی ئەركێ پێ هاتیە سپاردن ل ئیراقێ کو ب باشی كار بكەت و د دەمێ كاركرنێ دا ل گەل سەركردایەتیا سیاسی یا هەرێما كوردستانێ دێ د پەیوەندیێ دا بیت.هەروەسا پشتەڤانیا وەلاتێ خوە ژی بۆ پڕۆسەیا سیاسی ل هەرێما كوردستانێ و ئەنجامدانا هەلبژارتنان و بەرفرەهكرنا پەیوەندیێن د ناڤبەرا هەردو ئالیان دا ب سەرۆك بارزانی ڕاگەهاند.

ئەندامەكێ شاندێ بلند یێ پارتی دیموكراتی كوردستان ل دانوستاندنێن ل گەل ئالیێن سیاسی ل بەغدا ڕاگەهاند: د كۆمبوونان دا مە باس ل وێ چەندێ كر كو نابیت هەمان ئەزموونا بودجەی د پڕۆژەیێ قانوونا پەترۆلێ و غازێ دا دوبارە ببیت و بۆ وێ مەبەستێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا ئیراقێ دو لژنەیێن هەڤپشك پێكئیناینە و ل هەفتیا بهێت دێ دانوستاندنێن تایبەت ب وێ قانوونێ ڤە دەستپێكەن.
پشتیوان سادق، ئەندامێ مەكتەبا سیاسی یا پارتی و ئەندامێ شاندێ بلند یێ پارتی ل بەغدا د كۆنگرەیەكێ ڕۆژنامەڤانی دا گوت» د كۆمبوونا ل گەل چارچۆڤەیێ هەماهەنگیێ دوپاتی ل سەر مافێن دستووری یێن هەرێما كوردستانێ ب تایبەت مووچە و بودجەیا هەرێما كوردستانێ هاتە كرن و نابیت ئەو دو بابەتە ب هیچ بابەتەكێ دی ڤە بهێتە گرێدان و هەرێما كوردستانێ ژی هەموو پێگیریێن خوە یێن بجهئیناین».
پشتیوان سادق گۆت ژی» هەرێما كوردستانێ دو ڕێككەفتن ل گەل ئیراقێ هەنە، ئێك ژوان ئەو ڕێككەفتنەیە یا كو حوكمەتا ئیراقێ ب سەرۆكایەتیا محەمەد شیاع سۆدانی ل سەر هاتیە پێكئینان، هەروەسا ڕێككەفتنا دویێ ژی د ناڤبەرا هەردو سەرۆك وەیزرێن ئیراقێ و سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ مەسرور بارزانی هاتیە كرن و هەرێما كوردستانێ پێگیری هەردو ڕێككەفتنان بوو».
هەروەسا ئاماژە ب وێ چەندێ كر، شاندێ پارتی دیموكراتی كوردستان د كۆمبوونێن خوە دا دوپاتی ل سەر دانوستاندنێ و زمانێ تێكگەهشتنێ كریە ب تایبەتی ب پشتبەستن ب دستوور و پێگیریبوون ب سیستەمێ فیدرالی بۆ چارەسەركرنا بابەتێ شایستەیێن دارایی یێن هەرێما كوردستانێ و مووچەیێن فەرمانبەران و مادەیێ 140 ژ دستووری و پرسێن دی یێن هەلاویستی د ناڤبەرا هەردو حوكمەتان دا.
ب بۆچوونا پشتیوان سادقی» نابیت ڕێككەفتنا سیاسی و ئیداری هەبیت، بەلێ ل جڤاتا نوونەران ب شێوەیەكێ دی مامەلە ل گەل بهێتە كرن».
گوت ژی» كۆمبوون ب شێوەیەكێ گشتی د ئەرێنی بوون و ڕێكا دانوستاندنێ باشترین بژاردەیە بۆ چارەسەركرنا كێشەیان، و كۆمبوون ژ بلی چارچۆڤەیێ هەماهەنگیێ، دێ ل گەل ئالیێن سوننی و كەسایەتیان ژی ل بەغدا بەردەوام بن».

ئەندامێ مەكتەبا سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستان، سەربەست لەزگینی ڕاگەهاند: دلتەنگی و تێبینیێن پارتی ل سەر سیاسەتا ئیراقێ د جهێ خوە دا بوون، لەوما ل سەر فەرمانا سەرۆك بارزانی سەرەدانا بەغدا هاتە كرن، ب ئومێدا گەهشتنێ ب ڕێككەفتنێ وژ پێخەمەت بجهئینانا داخوازیێن وەلاتیێن هەرێما كوردستانێ.
سەربەست لەزگینی گۆت ژی» ڕێككەفتنێن د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێ دا ل سەر بنەمایێ دستووری بوون، هەروەسا مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ گەلەك یێ سەركەفتی بوو د ڕێككەفتنێ ل گەل بەغدا، هەڤدەم ئەو خالێن كو د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێ دا ڕێككەفتن ل سەر هاتیە كرن وەكو خوە نەهاتیە بجهئینان ژ ئالیێ بەغدا ڤە».
ئاماژەكر» هندەك ئالیێن سیاسی ل بەغدا دخوازن هەرێما كوردستانێ لاواز بكەن، هەروەسا دخوازن ئاستەنگان بێخنە بەردەم ڕێككەفتنا بەغدا و هەولێرێ».
سەربەست لەزگین دیاركر» نیگەرانیێن پارتی دیموكراتی كوردستان هەمان نیگەرانیێن خەلكێ هەرێما كوردستانێ نە و ئەم خوە شەرمزاری مللەتێ خوە ناكەین و پاراستنا هەرێما كوردستانێ ژی ب ئەركێ خوە دزانین».
هەروەسا گوت» كۆمبوونێن د ناڤبەرا شاندێ بلند یێ پارتی و ئالیێن ئیراقی دێ بەردەوام بن ب ئومێدا وێ چەندێ بگەهنە ئەنجامەكێ باش ژ پێخەمەت گرەنتیكرنا مافێن وەلاتیێن خوە، هەروەسا ڕەوشا ئیراقێ ب ئیدارەدانا هەڤپشك دهێتە چارەسەركرن» .
سەبارەت هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ، سەربەست لەزگین دبێژیت» هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ گەلەك د گرنگ و چارەنڤیسسازن، پێدڤیە د دەمێ خوە دا بهێنە ئەنجامدان، هەروەسا پێدڤیە هەموو ئالی پشتەڤانیێ ل ئەنجامدانا وان هەلبژارتنان بكەن» .

سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ، نێچیرڤان بارزانی ب هەلكەفتا سالڤەگەرا 47 سالیا دامەزراندنا حزبا سۆسیالیستا دیموكراتا كوردستانێ، پەیامەكا پیرۆزباهیێ ئاراستەی سكرتێرێ حزبێ و سەركردایەتیێ و ئەندامێن وێ كر و ڕادگەهینیت: ڕۆل و پشكداریا حزبا سۆسیالیست د پڕۆسەیا سیاسی یا هەرێما كوردستانێ دا بلند د هەلسەنگینین.
د پەیاما سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ دا هاتیە» ب گەرمی پیرۆزباهیێ ل محەمەد حاجی مەحمود، سكرتێرێ حزبا سۆسیالیستا دیموكراتی كوردستان، ئەندامێن مەكتەبا سیاسی، جڤاتا سەركردایەتیێ و هەموو ئەندام و لانگرێن وان دكەین».
نێچیرڤان بارزانی گوت ژی» ب ڕێز ڤە دنێڕینە خەبات و قوربانیدانا حزبا سۆسیالیستا دیموكراتی كوردستان بۆ ئازادی و ڕۆل و پشكداریا وێ د پڕۆسەیا سیاسی د هەرێما كوردستانێ دا بلند د هەلسەنگینین، وەكو بەردەوام دووپاتیێ ل تەبایی، ئێكڕێزی و هاریكاریێ د ناڤبەرا هەموو ئالیێن سیاسی دكەین بۆ پاراستنا ماف و دەستكەفتێن دستووری یێن هەرێما كوردستانێ».

سەرۆكێ لژنەیا قانوونی ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ دبێژیت: هندەك ژ تانێن سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ژ ئالیێ دادگەها فیدرالی ڤە هاتنە پەسەندكرن و پشكەك ژی كو پێدڤی بوو بهێنە پەسەندكرن، هاتنە ڕەتكرن، هەروەسا دبێژیت: هەكە كێشە د ناڤبەرا پارێزگەهەكا هەرێمێ دا درستبوو، حوكمەتا فیدرال نەشێت ڕاستەخوە دەستێوەردانێ بكەت، بەلكو دێ حوكمەتێن هەرێمان بۆ چارەسەركرنا كێشەیێ ڕاسپێریت.
ڕێبوار هادی، سەرۆكێ لژنەیا قانوونی ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ سەبارەت ب تانێن مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل بڕگە و مادەیێن قانوونا بودجەیا فیدرالی و ئێكلاكرنا وان ژ ئالیێ دادگەها فیدرالی ڤە، گوت» شێوازێ تانەلێدانێ ل قانوونا بودجەی ل گەل تانەلێدان ل قانوونێن دی یا جودایە، چونكە د وێ پڕۆسەیێ دا سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ و سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و وەزیرێن حوكمەتا ئیراقێ دشێن تانێ ل وێ قانوونێ بدەن، بەلكو بۆ پەرلەمانتاران نینە تانەیەكا ب ڤی شێوەی ل قانوونێ بدەن».
هەروەسا ئاماژە ب وێ چەندێ كر، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ تانە ل چەند بابەتێن دناڤ قانوونێ دابوون، ژ وان ژی ئەو گۆژمەیێ پارەیێ بۆ هەرێما كوردستانێ دهێتە دیاركرن ل دەمێ بلندبوونا بهایێ پەترۆلێ، ب شێوەیەكی هەموو پارێزگەهێن ئیراقێ بۆ هەبوو 30% ژ وی داهاتی بۆ بهێتە زێدەكرن، د دەمەكی دا ب گۆرەی مادەیا دوویێ ژ قانوونێ تنێ هەرێما كوردستانێ ئەو مافە نەبوو، بەلێ تانێ سەرنەگرت و ژئالیێ دادگەها فیدرالی ڤە نەهاتە پەسەندكرن، د دەمەكی دا ئەو مادە پێشێلكاریەكا دیارە بۆ مادەیێن 14 و 121 1 ژ دستووری ئیراقێ.
هەڤدەم باس ل وێ چەندێ ژی كر، سەبارەت ب تانا ل سەر مادەیا 11 یا تایبەت ب خەرجیێن ڕاستەقینە، كو داخواز هاتبوو كرن بەغدا ل سەر وان خەرجیێن ڕاستەقینە پشكا هەرێما كوردستانێ بهنێریت، هەروەكو پێشتر ژی ئەو بابەت د قانوونێن سالێن پێشتر دا نەبوو ، بەلكو د قانوونا بودجەیا سالا 2015 دا هاتە دانان، لەوما هەرێما كوردستانێ و قانوونزانان ژی بۆچوونا وان ئەوبوو ئەو مادەیە بەرۆڤاژی بڕگەیا سیێ ژ مادەیا 123 ژ دستووری یە و چاڤەڕێ بوون كو دادگەه تانا سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ پەسەند بكەت، بەلێ پەسەند نەكر.
گوت ژی» تانا سەرەكی یا تایبەت بوو ب چاوانیا مامەلەكرنێ ب پەترۆلا هەرێما كوردستانێ وەكو د مادەیا 12 دا ژ دستووری هاتی، كو پێدڤیە ئەو شێوازە بیت ب گۆرەی دستووری و دڤێت وەكو دناڤ قانوونا بودجەی هاتی، لەوما بۆچوونا هەرێما كوردستانێ ئەوبوو كو پێدڤیە ئەو تانە ب گرنگ هاتبا وەرگرتن، بەلێ دادگەها فیدرالی ب گرنگە وەرنەگرت.
دیاركر ژی كو ئەو چەندە ژ بیرا دادگەها فیدرالی چوویە، جوداكرنا دەستهەلاتان د حوكمەتێن فیدرالی دا تنێ د ناڤبەرا حوكمەتا فیدرالی و پەرلەمانی و دەزگەهێن دی دا نینە، بەلكو هەتا د ناڤبەرا حوكمەتا فیدرالی و حوكمەتێن هەرێمان ژی دایە، ب شێوەیەكی بۆ دەستهەلاتا فیدرالی نینە دەستێوەردانێ د دەستهەلاتێن هەرێمان دا بكەت، وەكو د بڕگەیا هەشت ژ مادەیا 13 د قانوونا بودجەی دا هاتبوو كو دەمێ دروستبوونا كێشەیەكێ د ناڤبەرا پارێزگەهێن هەرێمان دا، حوكمەتا فیدرالی دەستێوەردانێ بكەت.
دیاركر ژی، سەبارەت ب بڕگەیا هەشت ژ مادەیا 13 ژ دستووری، ب وی شێوەی نینە كو هندەك ئالی باس لێ دكەن، كو دەمێ دروستبوونا هەر ناكۆكی و كێشەیەكێ د ناڤبەرا پارێزگەهێن هەرێمان دا، سەرۆكێ وەزیرێن حوكمەتا فیدرال دشێت دەستێوەردانێ بكەت، بەلكو هەكە پارێزگەهەك ژ هەرێمان سكالا ل سەر پشكا ڕاستەقینەیا خوە هەبیت، وی دەمی دێ پەنایێ بەتە بەر حوكمەتا فیدرالی و حوكمەتا فیدرالی ژی دێ حوكمەتێن هەرێمان ڕاسپێریت بۆ چارەسەركرنا وێ كێشەیا دروستبووی، ب وێ ڕامانێ نەشێت ب شێوەیەكێ ڕاستەوخوە دەستێوەردانێ بكەت و پارەی ب ڕێكا خوە بۆ وێ پارێزگەها هەرێمێ بهنێریت.

سەرۆكێ تیما ڕۆژنامەڤانی یا كۆمسیۆنا بلند یا سەربخوە یا هەلبژارتنان ل ئیراقێ ڕاگەهاند: ل هەفتیا بهێت خشتەیێ كارێ تایبەت ب هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ دێ بەلاڤكەت. كو ژڤانێ تۆماركرنا هەڤپەیمانیان و بەربژاران ژی تێدایە. هەروەسا دبێژیت: دبیت نووكرنا تۆمارا دەنگدەرانژ ی بهێتە درێژكرن.
عیماد جەمیل، سەرۆكێ تیما ڕۆژنامەڤانی یا كۆمسیۆنا بلند یا سەربخوە یا هەلبژارتنان ل ئیراقێ ل دۆر بەرهەڤیێن تایبەت ل هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ گوت» بەری دەركرنا مەرسوومێ سەرۆكایەتیا هەرێما كوردستانێ بۆ دیاركرنا ژڤانێ هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ، كۆمسیۆنێ بەرهەڤی دەستپێكربوون، بەلێ پشتی مەرسوومێ سەرۆكایەتیا هەرێما كوردستانێ كارێن مە دێ چڕبن و بڕیارە ل هەفتیا بهێت خشتەیێ كارێن مە بۆ دەستپێكرنا پێنگاڤێن كریاری ڕابگەهینین».
عیماد جەمیل گوتژ ی» ڤەكرنا دەرگەهێ تۆماركرنا هەڤپەیمانیان و تۆماركرنا بەربژاران و ڕەفتارێن هەلبژارتنێ و هەوا هەلبژارتنان و چەندین كارێن دی دێ دناڤ خشتەیێن خوە ب گۆرەی دەم و ژڤانان و هووردەكاریان دیاركەین».
خویاكر» د دەمێن بهێت دا دێ دەست ب بەرهەڤبوونا بنگەهێن دەنگدانێ و بەرهەڤیێن پێدڤی و كەرەستەیێن دەنگدانێ و ڕێكخستنا عومباران و چەندین كارێن دی بۆ ئەنجامدانا هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ، كەن».

دوهی دوشەمبی 7/8/2023، مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل گەل ڤۆلكەر تورك، كۆمسیارێ بلند یێ un بۆ مافێن مرۆڤی و شاندەكێ دگەلدا كۆمبوو.
د وێ كۆمبوونێ دا، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ئاماژە ب وێ چەندێ كر كو گەلێ كوردستانێ ب درێژاهیا دیرۆكێ تووشی چەندی كۆمكوژی و جینۆساید و پێشێلكرنا مافان بوویە و قوربانیەكا مەزن ژ پێخەمەت بدەستڤەئینانا مافێن خوە یێ ڕەوا دایە، لەوما گەلەك ب گرنگی دنێریتە پرەنسیپێن پاراستنا مافێن مرۆڤی و بهایێن ئازادیێ و دیموكراسیێ.
د وێ دیدارێ دا مەسرور بارزانی داخوازكر پێشێلكرنا مافێن گەلێ كورد ب دوماهی بهێت و جڤاكێ نێڤدەولەتی هاریكاریا هەرێما كوردستانێ بكەت بۆ دەستەبەركرنا «مافێن مە یێن ڕەوا وپێدڤیە ڕێكێ بگریت ل دوبارەبوونا كارەسات و جینۆسایدكرنا خەلكێ كوردستانێ».
هەروەسا سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د كۆمبوونێ دا كوتیەك ل دۆر چاكسازیێن حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بەرچاڤكر، ب تایبەتی پلانا پەسەندكری یا پێنج سالی یا حوكمەتا هەرێمێ یا تایبەت ب پاراستنا مافێن مرۆڤی و بەهنگاریا توندوتیژیێ و توندڕەویێ و ب تایبەتی توندوتیژیا دژی ئافرەتان.
مەسرور بارزانی د وێ دیدارێ دا دوپاتكر كو پاراستنا مافێن مرۆڤی و پێشڤەبرنا كەلتوورێ پێكڤەژیانا ئاشتیانە دناڤبەرا پێكهاتەیێن جودا دا، پشكەكا گرنگە ژ كارنامەیا كابینەیا نەهێ یا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ.
ژ ئالیێ خوەڤە كۆمسیارێ بلند یێ un بۆ مافێن مرۆڤی، سوپاسیا هاریكاری و هەماهەنگیا ئالیێن پەیوەندیدارێن حوكمەتا هەرێما كوردستانێ كر ل گەل un ب تایبەتی د بوارێ پاراستنا مافێن مرۆڤی دا.
بەرهنگاربوونا دەرئەنجامێن نەرێنی یێن هەمەلایەن یێن گوهۆڕینا سەقای ل سەر ژیانا مرۆڤی و زێدەكرنا بەلاڤكرنا هشیاركرنا ژینگەپارێزی، تەوەرەكێ دی یێ دانوستاندنێن كۆمبوونێ بوو.

ئەندامەكێ خولا پێنجێ یا پەرلەمانێ كوردستانێ ژ فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان سەبارەت ب ڕێككەفتنا هەرێما كوردستانێ و بەغدا دبێژیت: هەكە بەغدا پێگیری ڕێككەفتنان نەبیت دێ هەرێما كوردستانێ بژاردەیا خوە هەبیت.
ڕێبوار بابكەیی، ئەندامێ خولا پێنجی یا پەرلەمانێ كوردستانێ ژ فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان سەبارەت ب سەرەدانا شاندەكێ بلند یێ پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ بەغدا، گوت» سەرەدانا شاندێ بلند یێ پارتی بۆ بەغدا، ئارمانج ژێ باس ل پرسێن سیاسی و ڕێككەفتنا سیاسی نینە، چونكە ئەو قۆناغە یێن دەرباز بووین، بەلكو بۆ وێ چەندێ یە پەیاما سیاسی یا هەرێما كوردستانێ بگەهینیتە ئالیێن سیاسی ب تایبەتی ئالیێن شیعی كو نوكە زۆرینەنە».
سەبارەت ب پەیاما سیاسی یا هەرێما كوردستانێ، ڕێبوار بابكەیی باس ل وێ چەندێ كر، پەیام ئەوە، هەكە ئالیێن سیاسی یێن ئیراقی و حوكمەتا ئیراقێ پێگیر نەبن ب وێ ڕێككەفتنا كو دناڤبەرا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا ئیراقێ دا ل سەر قانوونا بودجەیا گشتی یا ئیراقێ و پڕۆژەیێ قانوونا پەترۆلێ و غازێ هاتیە كرن، دێ هەرێما كوردستانێ بژاردەیا خوە هەبیت.
هەروەسا گوت ژی» بژاردەیێن هەرێما كوردستانێ دێ كاریگەریا خوە هەبیت ل سەر هەڤكێشەیێن سیاسی یێن ئیراقێ».
ب باوەری ڕێبوار بابكەیی» بزاڤەك هەیە بۆ لێدانا پێگەهی دستووری یێ هەرێما كوردستانێ».
وی پەرلەمانتارێ خولا پێنجی یا پەرلەمانێ كوردستانێ دیاركر ژی» هندەك ژ ئالیێن سیاسی یێن ئیراقێ بۆچوونا وان ئەوبوو كو نەرمیا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دەلیڤەیە بۆ لێدانا پێگەهێ هەرێما كوردستانێ، بەلێ پێدڤیە وێ چەندێ بزانن ئەڤ نەرمیە ڕامانا تەسلیم بوونێ نینە ب ئیرادەیا سیاسی یا وان، چونكە ژێدەرێ ئیرادەیا مە دزڤڕیت بۆ خەلكێ كوردستانێ و هەلوەستێن سەرۆك بارزانی».
شاندێ پارتی دیموكراتی كوردستان ب سەرۆكایەتیا فازل میرانی، بەرپرسێ دەستەیا گارگێریا مەكتەبا سیاسی دوهی دوشەمبی 7/8/2023 گەهشتبوو بەغدا و بڕیارە هەژمارەكا كۆمبوونان ل گەل ئالیێ سیاسی ل بەغدا ئەنجام بدەت.

دادگەها بلند یا فیدرالی ل ئیراقێ بەرسڤا سكالایەكا مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دایە و بڕیارا ب نە دستووری بوونا دو بڕگەیێن مادەیێن 11 و 13 و دستووری بوونا چەند بڕگە و مادەیێن دی ژ هەمان قانوونێ دا.
دوهی دوشەمبی 7/8/2023، دادگەها بلند یا فیدرالی ل ئیراقێ ل دۆر سكالایەكا مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل سەر هەژمارەكا بڕگە و مادەیێن قانوونا بودجەیا گشتی یا ئیراقێ ل دژی محەمەد حەلبووسی، سەرۆكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ كۆمبوو و بڕیارا ب نە دستووری بوونا دەستەواژەیا ( ب ڕازیبوونا سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ) د بڕگەیا ئێك ژ مادەیا 11 ژ قانوونا بودجەیا گشتی یا ئیراقێ و دەستەواژەیا ( ل دەمێ چارەسەرنەكرنا كێشەیان، جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ دێ بڕیارا پێدڤی) د بڕگەیا حەفت ژ مادەیا 13 د هەمان قانوون دا.
د بڕگەیا ئێك ژ مادەیا 11 ژ قانوونا بودجەی دا هاتیە: هەكە بەغدا و هەولێر ل دۆر چارەسەركرنا كێشەیێن تایبەت ب بودجەی ڤە نەگەهشتنە ڕێككەفتنێ، سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ ( محەمەد شیاع سۆدانی) دێ لژنەیەكا تایبەتمەند بۆ چارەسەركرنا كێشەیان پێكئینیت، بەلێ ب گۆرەی بڕیارا دوهی یا دادگەها بلند یا فیدرالی ل ئیراقێ، ئەو بڕگەیە یا دستووری نینە.
هەڤدەم ب گۆرەی بڕگەیا حەفتی ژ مادەیا 13 ژ قانوونا بودجەی، هەكە هەردو حوكمەتێن ئیراقێ+ و هەرێما كوردستانێ ل دۆر هنارتنا شایستەیێن دارایی یێن هەرێما كوردستانێ نەگەهشتنە ڕێككەفتنێ، جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ بڕیارا پێدڤی سەبارەت وێ چەندێ دێ دەت، ب هەمان شێوە ب گۆرەی بڕیارا دادگەها بلند یا فیدرالی ل ئیراقێ ئەو بڕگە ژی یا دستووری نینە و پێدڤیە ناكەت هەولێر و بەغدا بۆ چارەسەركرنا وێ كێشەیێ ڤەگەرن بۆ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ.
هەر د كۆمبوونا خوە یا دوهی دا، دادگەها فیدرالی بڕیارا ب نە دستووری بوونا مادەیێن (2/ئێك/ب) و (11/دو) و (12/دو/أ، ب، ج، د، ه) و (13/هەشت/ب) ژ قانوونا بودجەیا گشتی یا ئیراقێ بۆ سالێن دارایی 2023، 2024 و 2025 دا.
سكالایا مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ڕۆژا 15/7/2023 ل دژی (بڕگەیێن ئێك و دو ژ مادەیا 11، سێ خالێن بڕگەیا دو ژ مادەیا 12، بڕگەیا حەفت ژ مادەیا 13، خالا (ب) ژ بڕگەیا هەشت، لقێ (ب) ژ خالا پێنج ژ بڕگەیا ئێك یا مادەیا دو) هاتبوو تۆماركرن.
قانوونا بودجەیا گشتی یا ئیراقێ بۆ سێ سالان (2023، 2024 و 2025) ل ڕۆژا 12/6/2023 ب پتریا دەنگێن ئەندامێن جڤاتا نوونەران هاتە پەسەندكرن، ل ڕۆژا 26/6/2023 ئەو قانون ل ڕۆژنامەیا وەقائیعا ئیراقی هاتە بەلاڤكرن، سەرجەمێ گشتی یا پارێ قانوونێ 198,9 ترلیۆن دینارن و پشكا هەرێما كوردستانێ تێدا ب ڕێژەیا 12,67% كو دبیتە 16 ترلیۆن دینار، هاتیە دیاركرن.
ل ڕۆژا شەمبیا بۆری 5/8/2023 ژێدەرەكی ژ وەزارەتا دارایی ڕاگەهاندبوو، پێشبینی دهێتە كرن ل چەند ڕۆژێن داهاتی ڕێنمایێن بجهئینانا قانوونا بودجەیا گشتی یا ئیراقێ بۆ سێ سالێن داهاتی 2023، 2024و 2025 بۆ دەستە و وەزارەتێن ئیراقێ بهێنە كرن، و دوهی دوشەمبی 7/8/2023 ئەو ڕێنما د ڕۆژنامەیا وەقائیعا ئیراقی یا فەرمی هاتنە بەلاڤكرن.
ل گەل بەلاڤكرنا ڕێنمایێن قانوونا بودجەی دهێتە پێشبینیكرن ئەڤرۆ سێشەمبی وەزارەتا دارایی یا ئیراقێ نڤیسارەكێ ئاراستەی هەموو وەزارەت و پارێزگەهان و هەرێما كوردستانێ بكەت كو كاری ب بڕگەیێن قانوونا بودجەیا گشتی یا ئیراقێ بكەن.

هەولێر، قائید میرۆ

شرۆڤەكارەكا سیاسی پێشبینی دكەت هەلبژارتنێن هەرێما كوردستانێ بكەڤنە دوماهیا سالا داهاتی و دبێژیت، دەستپێكا سالا داهاتی دێ دەمێ قانوونیێ كۆمسیۆنا هەلبژارتنێن ئیراقێ بسەرڤە چیت و بابەتێ هەلبژارتنان پێدڤی ب ڕێككەفتنا دناڤبەرا بەغدا و هەرێمێ یە، بەرۆڤاژی بێی ڕێككەفتن زەحمەتە هەلبژارتن ل مەها شوباتا داهاتی بهێنە ئەنجامدان.
تانیا تاهر، شرۆڤەكارا سیاسی بۆ ڕۆژنامەیا (ئەڤرۆ) گوت» دیاركرنا ژڤانێ ئەنجامدانا هەلبژارتنێن هەرێما كوردستانێ ئەركێ سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ یە ژلایێ قانوونی ڤە، هەروەسا ژلایێ سیاسی ڤە هەرێما كوردستانێ د ڕەوشەكا سیاسی یا نە سەقامگیر دا دەرباز دبیت، بەرۆڤاژی هەكە ژڤانێ هەلبژارتنێن خولا شەشێ یا پەرلەمانێ كوردستانێ نەهاتبا دیاركرن دا ڕەوشا قانوونی و سیاسی یا هەرێما كوردستانێ بەر ب پاشەڕۆژەكا نەدیار چیت، لەوڕا دیاركرنا ژڤانێ هەلبژارتنان ژلایێ سەرۆكێ هەرێمێ ڤە ودەركرنا فەرمانا هەرێمی بۆ ئەنجامدانا هەلبژارتنان پێنگاڤەكا گرنگە بۆ ڕەوشا نوكە یا هەرێما كوردستانێ تێدا دبۆریت، بەلێ ئەنجامدان و ئەنجامنەدانا هەلبژارتنان بابەتەكێ دی یە، ژ بەر كو ئێك ژوان ئاستەنگێن ل هەمبەر ئەنجامدانا هەلبژارتنێن هەرێما كوردستانێ ل مەها شوباتا 2024، ب سەرڤەچوونا دەمێ قانوونی یێ كۆمسیۆنا بلند یا سەربخوە یا هەلبژارتنایە ل ئیراقێ، چارەسەركرنا ڤی بابەتی پێدڤی ب ڕێككەفتنا سیاسی د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و بەغدا هەیە ئەوژی ب درێژكرنا دەمێ كۆمسیۆنا هەلبژارتنان ل ئیراقێ هەتا پرۆسەیا هەلبژارتنان ل هەرێما كوردستانێ دهێتە ئەنجامدان، هەكە بهێت و دەمێ قانوونی یێ كۆمسیۆنا هەلبژارتنان ل ئیراقێ نەهاتە درێژكرن و نەشیان هەلبژارتنان بڕێڤەببەن پێدڤیە ڤەگەڕین بۆ دستووری، چونكە ب گۆرەی قانوونێ ژیێ حوكمەتا كار بڕێكەر تنێ ٣٠ ڕۆژن و هەكە بهێتە درێژكرن دێ بیتە ٦٠ ڕۆژ، بەلێ هەرێما كوردستانێ دێ ژ وان پێگیریان دەركەڤیت ئەوێن هەتا نوكە ل سەر هەرێما كوردستانێ هەین، ئەز ب دوور نابینم جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ یان دادگەها فیدڕالی ل ئیراقێ بڕیارێ بدەت».
تانیا تاهر گوت ژی» هەكە بهێت و كۆمسیۆنا هەلبژارتنان ل ئیراقێ دیار بكەت كو نەشێت هەلبژارتنێن هەرێما كوردستانێ د دەمێ بۆ هاتیە دیاركرن دا بڕێڤەببەت، ئەڤە ژ دەرڤەی ئیرادەیا هەرێما كوردستانێ یە و هەرێم دشێت ژڤانێ هەلبژارتنان درێژ بكەت، بەلێ هەرێم ڕازینابیت حوكمەتا ئیراقێ دەستهەلاتێن خوە بكاربینیت ل سەر هەرێما كوردستانێ، پێدڤیە ڕێككەفتنەكا سیاسی د ناڤبەرا بەغدا و هەرێما كوردستانێ دا بهێتە ئەنجامدان هەتا كۆمسیۆنەكا نوو دهێتە پێكئینان و دوبارە سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ ژڤانەكێ دی بۆ ئەنجامدانا هەلبژارتنان دیار بكەت، هەكە كۆمسیۆنا هەلبژارتنان ل ئیراقێ نەشیا ل مەها شوباتا 2024 هەلبژارتنێن هەرێما كوردستانێ بڕێڤەببەت، پێشبینی دكەم هەلبژارتن بكەڤنە د دوماهیا سالا داهاتی دا».