دادگەها بلند یا فیدرالی ل ئیراقێ بەرسڤا سكالایەكا مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دایە و بڕیارا ب نە دستووری بوونا دو بڕگەیێن مادەیێن 11 و 13 و دستووری بوونا چەند بڕگە و مادەیێن دی ژ هەمان قانوونێ دا.
دوهی دوشەمبی 7/8/2023، دادگەها بلند یا فیدرالی ل ئیراقێ ل دۆر سكالایەكا مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل سەر هەژمارەكا بڕگە و مادەیێن قانوونا بودجەیا گشتی یا ئیراقێ ل دژی محەمەد حەلبووسی، سەرۆكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ كۆمبوو و بڕیارا ب نە دستووری بوونا دەستەواژەیا ( ب ڕازیبوونا سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ) د بڕگەیا ئێك ژ مادەیا 11 ژ قانوونا بودجەیا گشتی یا ئیراقێ و دەستەواژەیا ( ل دەمێ چارەسەرنەكرنا كێشەیان، جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ دێ بڕیارا پێدڤی) د بڕگەیا حەفت ژ مادەیا 13 د هەمان قانوون دا.
د بڕگەیا ئێك ژ مادەیا 11 ژ قانوونا بودجەی دا هاتیە: هەكە بەغدا و هەولێر ل دۆر چارەسەركرنا كێشەیێن تایبەت ب بودجەی ڤە نەگەهشتنە ڕێككەفتنێ، سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ ( محەمەد شیاع سۆدانی) دێ لژنەیەكا تایبەتمەند بۆ چارەسەركرنا كێشەیان پێكئینیت، بەلێ ب گۆرەی بڕیارا دوهی یا دادگەها بلند یا فیدرالی ل ئیراقێ، ئەو بڕگەیە یا دستووری نینە.
هەڤدەم ب گۆرەی بڕگەیا حەفتی ژ مادەیا 13 ژ قانوونا بودجەی، هەكە هەردو حوكمەتێن ئیراقێ+ و هەرێما كوردستانێ ل دۆر هنارتنا شایستەیێن دارایی یێن هەرێما كوردستانێ نەگەهشتنە ڕێككەفتنێ، جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ بڕیارا پێدڤی سەبارەت وێ چەندێ دێ دەت، ب هەمان شێوە ب گۆرەی بڕیارا دادگەها بلند یا فیدرالی ل ئیراقێ ئەو بڕگە ژی یا دستووری نینە و پێدڤیە ناكەت هەولێر و بەغدا بۆ چارەسەركرنا وێ كێشەیێ ڤەگەرن بۆ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ.
هەر د كۆمبوونا خوە یا دوهی دا، دادگەها فیدرالی بڕیارا ب نە دستووری بوونا مادەیێن (2/ئێك/ب) و (11/دو) و (12/دو/أ، ب، ج، د، ه) و (13/هەشت/ب) ژ قانوونا بودجەیا گشتی یا ئیراقێ بۆ سالێن دارایی 2023، 2024 و 2025 دا.
سكالایا مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ڕۆژا 15/7/2023 ل دژی (بڕگەیێن ئێك و دو ژ مادەیا 11، سێ خالێن بڕگەیا دو ژ مادەیا 12، بڕگەیا حەفت ژ مادەیا 13، خالا (ب) ژ بڕگەیا هەشت، لقێ (ب) ژ خالا پێنج ژ بڕگەیا ئێك یا مادەیا دو) هاتبوو تۆماركرن.
قانوونا بودجەیا گشتی یا ئیراقێ بۆ سێ سالان (2023، 2024 و 2025) ل ڕۆژا 12/6/2023 ب پتریا دەنگێن ئەندامێن جڤاتا نوونەران هاتە پەسەندكرن، ل ڕۆژا 26/6/2023 ئەو قانون ل ڕۆژنامەیا وەقائیعا ئیراقی هاتە بەلاڤكرن، سەرجەمێ گشتی یا پارێ قانوونێ 198,9 ترلیۆن دینارن و پشكا هەرێما كوردستانێ تێدا ب ڕێژەیا 12,67% كو دبیتە 16 ترلیۆن دینار، هاتیە دیاركرن.
ل ڕۆژا شەمبیا بۆری 5/8/2023 ژێدەرەكی ژ وەزارەتا دارایی ڕاگەهاندبوو، پێشبینی دهێتە كرن ل چەند ڕۆژێن داهاتی ڕێنمایێن بجهئینانا قانوونا بودجەیا گشتی یا ئیراقێ بۆ سێ سالێن داهاتی 2023، 2024و 2025 بۆ دەستە و وەزارەتێن ئیراقێ بهێنە كرن، و دوهی دوشەمبی 7/8/2023 ئەو ڕێنما د ڕۆژنامەیا وەقائیعا ئیراقی یا فەرمی هاتنە بەلاڤكرن.
ل گەل بەلاڤكرنا ڕێنمایێن قانوونا بودجەی دهێتە پێشبینیكرن ئەڤرۆ سێشەمبی وەزارەتا دارایی یا ئیراقێ نڤیسارەكێ ئاراستەی هەموو وەزارەت و پارێزگەهان و هەرێما كوردستانێ بكەت كو كاری ب بڕگەیێن قانوونا بودجەیا گشتی یا ئیراقێ بكەن.

هەولێر، قائید میرۆ

شرۆڤەكارەكا سیاسی پێشبینی دكەت هەلبژارتنێن هەرێما كوردستانێ بكەڤنە دوماهیا سالا داهاتی و دبێژیت، دەستپێكا سالا داهاتی دێ دەمێ قانوونیێ كۆمسیۆنا هەلبژارتنێن ئیراقێ بسەرڤە چیت و بابەتێ هەلبژارتنان پێدڤی ب ڕێككەفتنا دناڤبەرا بەغدا و هەرێمێ یە، بەرۆڤاژی بێی ڕێككەفتن زەحمەتە هەلبژارتن ل مەها شوباتا داهاتی بهێنە ئەنجامدان.
تانیا تاهر، شرۆڤەكارا سیاسی بۆ ڕۆژنامەیا (ئەڤرۆ) گوت» دیاركرنا ژڤانێ ئەنجامدانا هەلبژارتنێن هەرێما كوردستانێ ئەركێ سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ یە ژلایێ قانوونی ڤە، هەروەسا ژلایێ سیاسی ڤە هەرێما كوردستانێ د ڕەوشەكا سیاسی یا نە سەقامگیر دا دەرباز دبیت، بەرۆڤاژی هەكە ژڤانێ هەلبژارتنێن خولا شەشێ یا پەرلەمانێ كوردستانێ نەهاتبا دیاركرن دا ڕەوشا قانوونی و سیاسی یا هەرێما كوردستانێ بەر ب پاشەڕۆژەكا نەدیار چیت، لەوڕا دیاركرنا ژڤانێ هەلبژارتنان ژلایێ سەرۆكێ هەرێمێ ڤە ودەركرنا فەرمانا هەرێمی بۆ ئەنجامدانا هەلبژارتنان پێنگاڤەكا گرنگە بۆ ڕەوشا نوكە یا هەرێما كوردستانێ تێدا دبۆریت، بەلێ ئەنجامدان و ئەنجامنەدانا هەلبژارتنان بابەتەكێ دی یە، ژ بەر كو ئێك ژوان ئاستەنگێن ل هەمبەر ئەنجامدانا هەلبژارتنێن هەرێما كوردستانێ ل مەها شوباتا 2024، ب سەرڤەچوونا دەمێ قانوونی یێ كۆمسیۆنا بلند یا سەربخوە یا هەلبژارتنایە ل ئیراقێ، چارەسەركرنا ڤی بابەتی پێدڤی ب ڕێككەفتنا سیاسی د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و بەغدا هەیە ئەوژی ب درێژكرنا دەمێ كۆمسیۆنا هەلبژارتنان ل ئیراقێ هەتا پرۆسەیا هەلبژارتنان ل هەرێما كوردستانێ دهێتە ئەنجامدان، هەكە بهێت و دەمێ قانوونی یێ كۆمسیۆنا هەلبژارتنان ل ئیراقێ نەهاتە درێژكرن و نەشیان هەلبژارتنان بڕێڤەببەن پێدڤیە ڤەگەڕین بۆ دستووری، چونكە ب گۆرەی قانوونێ ژیێ حوكمەتا كار بڕێكەر تنێ ٣٠ ڕۆژن و هەكە بهێتە درێژكرن دێ بیتە ٦٠ ڕۆژ، بەلێ هەرێما كوردستانێ دێ ژ وان پێگیریان دەركەڤیت ئەوێن هەتا نوكە ل سەر هەرێما كوردستانێ هەین، ئەز ب دوور نابینم جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ یان دادگەها فیدڕالی ل ئیراقێ بڕیارێ بدەت».
تانیا تاهر گوت ژی» هەكە بهێت و كۆمسیۆنا هەلبژارتنان ل ئیراقێ دیار بكەت كو نەشێت هەلبژارتنێن هەرێما كوردستانێ د دەمێ بۆ هاتیە دیاركرن دا بڕێڤەببەت، ئەڤە ژ دەرڤەی ئیرادەیا هەرێما كوردستانێ یە و هەرێم دشێت ژڤانێ هەلبژارتنان درێژ بكەت، بەلێ هەرێم ڕازینابیت حوكمەتا ئیراقێ دەستهەلاتێن خوە بكاربینیت ل سەر هەرێما كوردستانێ، پێدڤیە ڕێككەفتنەكا سیاسی د ناڤبەرا بەغدا و هەرێما كوردستانێ دا بهێتە ئەنجامدان هەتا كۆمسیۆنەكا نوو دهێتە پێكئینان و دوبارە سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ ژڤانەكێ دی بۆ ئەنجامدانا هەلبژارتنان دیار بكەت، هەكە كۆمسیۆنا هەلبژارتنان ل ئیراقێ نەشیا ل مەها شوباتا 2024 هەلبژارتنێن هەرێما كوردستانێ بڕێڤەببەت، پێشبینی دكەم هەلبژارتن بكەڤنە د دوماهیا سالا داهاتی دا».

سەرۆك مەسعود بارزانی ل سەلاحەدین پێشوازی ل شاندەكێ پەرلەمانێ ئوردنی ب سەرۆكایەتیا د. ئەحمەد ئەلخەلایلە، جێگرێ سەرۆكێ پەرلەمانێ ئوردنی كر.
د دیدارەكێ دا شاندێ مێهڤان سلاڤێن تایبەت یێن شاهێ ئوردنێ ب سەرۆك بارزانی گەهاندن و ب گرنگی باسێ پەیوەندیێن د ناڤبەرا ئوردنێ و هەرێما كوردستانێ كر و هەروەسا پێزانین بۆ پێشكەفتن و گەشەیا هەرێما كوردستانێ د بوارێن جۆراو جۆر هەبوو و ڕاگەهاند كو ب چاڤێ ڕێزێ دنێرنە ڕۆلێ هەرێما كوردستانێ ل پێكڤەژیان و سەقامگیریا ئیراقێ و دەڤەرێ، هەروەسا ڕۆلێ هەرێما كوردستانێ د حەواندنا سەدان هزار ئاوارەیان و شكاندنا تیرۆرستیچن داعشێ بلند هەلسەنگاند.
دوێ دیدارێ دا سەرۆك بارزانی ب هووری ئاماژە ب دیرۆكا د ناڤبەرا گەلێ كوردستانێ و گەلێ ئوردنێ كر كو ل سەر دەستێ بارزانیێ نەمر و شاهـ حوسێن هاتیە ئاڤاكرن، هەروەسا سوپاسیا شاهـ عەبدوللا شاهێ ئوردنێ ژی كر كو ل قۆناغێن جۆرا و جۆرو ل شەڕێ دژی تیرۆرێ دا پشتەڤان و هاریكارێ هەرێما كوردستانێ بوو. سەرۆك بارزانی خوەشحالیا خوە ژی نیشان دا ب وێ چەندێ كو دۆستایەتی و پەیوەندیێن د ناڤبەرا گەلێ كوردستانێ و گەلێ ئوردن د بوارێن جۆرا و جۆر دا ب هێز بووینە و پێشڤەچوونەكا بەرچاڤ ب خوەڤە دیتیە.

ب بەرهەڤبوونا نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ، سالڤەگەڕا نەهێ یا كۆمكوژیا كوردێن ئێزدی هاتە ساخكرن، سەرۆكێ هەرێمێ د پەیڤەكێ دا باس ل ڕەوشا كوردێن ئێزدی كر و گوت» ڕەوشا ئێزدیان ل دەڤەرا شنگالێ گەلەك یا خرابە، ژ بەر وێ چەندێ ژی ئەو خێزانێن كو زڤریبوونە شنگالێ، جارەكادی ب نەچاری بجهـ هێلا، ئەڤ چەندە ژی ژ بەر كێمیا خزمەتگوزاریان و نەبوونا ئاسایش و ئارامیێ و نەبوونا دەلیڤەیێن كاری».
سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ د پشكەكا دی یا پەیڤا خوە دا گوت» پێدڤیە حوكمەتا فیدرالی یا ئیراقێ گرنگیەكا تایبەت ب ئاڤەدانكرنا شنگالێ بدەت، كو زێدەتر ژ هەموو جهەكێ دی ژ هێرشا داعشێ یا زیاندارە، چونكە ل شنگالێ ژ بلی جادە و ڕێك، خێزان و جڤاك ژی هاتنە تێكدان، ئەنفالەكا مەزن دژی خەلكێ شنگالێ هاتیە كرن».
نێچیرڤان بارزانی باس ل وێ چەندێ ژی كر» گوهۆڕینا ڕەوشا شنگالێ بەرپرسیارەتیا هەموویانە ل ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ».
گوت ژی» پێدڤیە هەموو ئەو هێزێن نە خەلكێ شنگالێ، دەڤەرێ بجهـ بهێلن، بڕێڤەبرن و پاراستنا شنگالێ ب دەستێ خەلكێ شنگالێ بیت، پێدڤیە هێزێن ب سەر pkk ڤە و ئەو هێزێن ژ دەرڤە هاتینە دەڤەرێ، بجهبهێلن، ئەو هێز تنێ بەلا و نە ئارامی بۆ ئێزدیان دروستكریە و برینێن وان كوورتر لێكرینە».

سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، مەسرور بارزانی پەیامەك ب هەلكەفتا سالڤەگەرا نەهێ یا كارەساتا شنگالێ بەلاڤكر و ئەڤە دەقێ وێ یە:
بەری 9 سالان تیرۆرستێن داعشێ هێرشەكا درندانە دژی شنگالێ و دەوروبەرێن وێ ئەنجامدا وژئەگەرێ وێ چەندێ هزاران كەس ژ ئاكنجیێن وێ دەڤەرێ، كۆمكوژ و بێسەروشوین و ئاوارە بوون.
د ڤێ هەلكەفتا خەمگین دا، ب ڕێز ڤە بیرئینانا هەموو قوربانیێن وێ كۆمكوژیێ دكەین، هەروەسا ب پێزانینەكا زۆر ڤە بیرئینانا خۆراگری و قەهرەمانیا قوربانیێن هێزا پێشمەرگێ كوردستانێ ب ڕێبەریا سەرۆك مەسعود بارزانی دكەین، كو ئەفسانەیا چەكدارێن تیرۆرستێن داعشی شكاندی و شنگال ئازادكری و داستانەكا دیرۆكی تۆماركری.
دەستخوەشیێ ل هەموو وان وەلاتان دكەین یێن كو تاوانێن تیرۆرستێن داعشێ ل دژی كوردێن ئێزدی ب فەرمی ب جینۆساید ناساندی. هیڤیدارین جڤاكێ نێڤدەولەتی هاریكار بیت د كێمكرنا ئێش و ئازارێن خوشك و برایێن مە یێن ئێزدی.
مخابن پشتی دەربازبوونا 9 سالان ل سەر وێ كارەساتێ، بەلێ هێشتا ڕەوشا دەڤەرا شنگالێ ئاسایی نەبوویە و ژ ئەگەرێ خوەسەپاندنا میلیشیان و گرۆپێن چەكدار یێن نە قانوونی، خووشك و برایێن مە یێن ئێزدی نەشیاینە بزڤرن بۆ جهێن خوە و دەڤەر نەهاتیە ئاڤەدانكرن .
ب ڤێ هەلكەفتێ پشتەڤانیا خوە بۆ داخوازیێن ڕەوایێن خوشك و برایێن مە یێن ئێزدی دوپات دكەین و پێدڤیە دووماهی ب ڕەوشا نە ئاسایی یا شنگالێ بهێتە دان. هەروەسا دوپاتیێ ل بجهئینانا ڕێككەفتنا شنگالێ و دەركەفتنا هێزێن نە قانوونی ئەوێن ل وێ دەڤەرێ دكەین، بۆ وێ چەندێ ب هاریكاریا حوكمەتا فیدرال و جڤاكێ نێڤدەولەتی، دەڤەر بهێتە ئاڤەدانكرن و دەستهەلاتا دەڤەرێ بزڤریتە دەستێ خەلكێ ڕەسەنێ شنگالێ.

سەرۆك مەسعود بارزانی ل سالڤەگەرا نەهێ یا كۆمكوژیا كوردێن ئێزدی ل شنگالێ، پەیامەك بەلاڤكر و ئەڤە دەقێ وێ یە:
پشتی 9 سالان ژ كارەساتا شنگالێ مخابن هێشتا برینێن شنگالێ نەهاتینە چارەسەركرن و ئازار و نەهامەتی و ئاوارەییا خووشك و برایێن ئێزدی هەر یا بەردەوامە. ڕێككەفتنا د ناڤبەرا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا ئیراقێ دا ل سەر ئاساییكرنا ڕەوشا شنگالێ و زڤرینا ئاوارەیان باشترین چارەسەریە بۆ ب دووماهی ئینان ب نەهامەتی و ئازارێن خەلكێ شنگالێ یە. بەلێ جهێ پرسیارێ یە بۆچی هەتا نوكە حوكمەتا ئیراقێ نەشیایە ڕێككەفتنا ئاساییكرنا ڕەوشا شنگالێ بجهبینیت و هەتا كەنگی حوكمەتا ئیراقێ دێ ڕێ ب وان هێز و ئالیان دەت كو ڕێگریێ ل بجهئینانا ڕێككەفتنا شنگالێ بكەن؟
د وێ سالڤەگەرێ دا خەلكێ كوردستانێ ئەو چاڤەڕێبوونە ژ جڤاكێ نێڤدەولەتی و وەلاتێن دی هەیە كو هەڤشێوەیێ ئەلمانیا و بریتانیا ب فەرمی دانپێدانێ ب جینۆسایدكرنا ئێزدیان ژ ئالیێ داعشێ ڤە بكەن و هەروەسا ب فەرمی كیمیابارانكرن و پرۆسەیێن ئەنفالێ و هەموو تاوانێن دی ژی یێن بەرانبەر گەلێ كوردستانێ هاتینە ئەنجامدان ب جینۆساید بدەنە نیاسین.
د سالڤەگەرا نەهێ یا كارەساتا شنگالێ دا سلاڤان بۆ گیانێ شەهید و قوربانیێن وێ تاوانێ دهنێرین و ڕۆلێ هێزا پێشمەرگێ كوردستانێ بلند د هەلسەنگینین كو دیرۆك و قەهرەمانی تۆماركری و بۆ ئازادكرنا چیایێ شنگالێ و شنگالێ خوین بەخشی و تۆلە ژ تیرۆرستێن داعشێ ڤەكرین.

ل ڕۆژا پێنجشەمبیا بۆری 3/8/2023، دلشاد شەهاب، پەیڤدارێ سەرۆكایەتیا هەرێما كوردستانێ ڕاگەهاند» نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ بڕیار دا ب دیاركرنا 25/2/2024 وەكو ڕۆژا ئەنجامدانا هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ، ئەوژی پشتی ڕاوێژ ودانوستاندنێ ل گەل هەموو ئالیێن سیاسی ل هەرێما كوردستانێ» .
پەیڤدارێ سەرۆكایەتیا هەرێما كوردستانێ دیاركر ژی» هەموو ئالی ل سەر ئەنجامدانا هەلبژارتنان د وێ ڕۆژێ دا د ئێكدەنگن».
وەلاتێن جیهانێ ژی ب گەرمی پێشوازی ل دیاركرنا ڕۆژا ئەنجامدانا هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ ژئالیێ نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ كر و داخواز ژ ئالیان كر پێكڤە هەلبژارتنان سەربێخن.
ئەمریكا: پێشوازیێ ل بەیاننامەیا سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ ل دۆر هەلبژارتنان دكەین
ئەلینا ڕۆمانۆسكی، بالیۆزا ئەمریكا ل ئیراقێ پێشوازیێ ل دیاركرنا ڕۆژا ئەنجامدانا هەلبژارتنان ژ ئالیێ نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ دكەت و ڕاگەهاند» بالیۆزخانەیا ئەمریكا ل بەغدا و قونسۆلخانەیا گشتی یا ئەمریكا ل هەولێرێ پێشوازیێ ل بەیاننامەیا نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ دكەن كو هەلبژارتنێن هەرێما كوردستانێ دێ ل 25/2/2024 هێنە ئەنجامدان».
بالیۆزا ئەمریكا ل ئیراقێ گوت ژی» هەلبژارتنێن ئازاد و دادپەروەرانە و د دەمێ خوە دا، ستوینا هەر دیموكراسیەتەكا دروستن».
ڕۆزی كەیڤ، قونسۆلێ گشتیێ بریتانیا ل هەولێرێ د بەیاننامەیەكێ دا گوت» پێشوازیێ ل بەیاننامەیا نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ دكەین كو تێدا دیاركری هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ ل 25/2/2024 هێنە ئەنجامدان».
قونسۆلێ گشتیێ بریتانیا ل هەولێرێ گوت ژی» بریتانیا بەردەوام داخوازكریە هەلبژارتن ب شێوەیەكێ ئازاد و دادپەروەرانە و گشتگیر بێی گیروبوونا زێدەتر بهێنە ئەنجامدان. هاندانا هەموو ئالیان دكەین كو ب شێوەیەكێ ئاڤاكەرانە پشكداریێ بكەن و ئالیێن پەیوەندیدار پشتڕاست ژ وێ چەندێ كو هەلبژارتن د دەمێ خوە دا دێ هێنە ئەنجامدان و ئەڤە دەلیڤەیەكا گرنگە بۆ خەلكێ هەرێما كوردستانا ئیراقێ بۆ تێكهەلبوونێ د پڕۆسەیا دیموكراسی وبەرجەستەكرن و بكارئینانا مافێ دەنگدانێ».
فرەنسا: دیاركرنا ڕۆژا ئەنجامدانا هەلبژارتنان ژ ئالیێ سەرۆكێ هەرێمێ ڤە قۆناغەكا ئێكلاكەرە
ژ ئالیێ خوەڤە، ڕۆدۆلف ریچارد، جێگرێ قونسۆلێ گشتیێ فرەنسا ل هەولێرێ سەبارەت هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ ڕاگەهاند» دیاركرنا ڕۆژا ئەنجامدانا هەلبژارتنێن پەرلەمانی ژ ئالیێ سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ ڤە قۆناغەكا ئێكلاكەرە. گرنگە هەموو دەزگەهێن پەیوەندیدار و هێزێن سیاسی هەماهەنگیێ بكەن ژ پێخەمەت ڕێكخستنا پڕۆسەیەكا هەلبژارتنان كو ڕێز ل ڕێنمایێن نێڤدەولەتی بهێتە گرتن».
ئەلمانیا : هەموو ئالیان هانددەین ب شێوەیەكێ ئاڤاكەر پشكداریێ د هەلبژارتنان دا بكەن
هەڤدەم، ئەلمانیا ژی پێشوازی ل دیاركرنا ڕۆژا ئەنجامدانا هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ ژ ئالیێ نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ دكەت و قونسۆلخانەیا ئەلمانیا ل هەولێرێ ڕاگەهاند» ب گەرمی پێشوازیێ ل وێ چەندێ دكەین كو سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ ڕۆژا ئەنجامدانا هەلبژارتنێن پەرلەمانی ل هەرێما كوردستانێ دیاركریە و هەموو ئالیان هانددەین ب شێوەیەكێ ئاڤاكەر پشكداریێ تێدا بكەن و پشتڕاستیێ بدەن كو هەلبژارتن ل دەمێ خوە و ب شێوەیەكێ ئازاد، دادپەروەرانە و گشتگیر بهێنە ئەنجامدان».
ئێكەتیا ئورۆپا: پێدڤیە هەموو ئالی پێكڤە كار بكەن بۆ سەرئێخستنا هەلبژارتنان
ڤیلە ڤاریۆلا، بالیۆزێ ئێكەتیا ئورۆپا ل ئیراقێ ب هەلكەفتا ب دووماهی هاتنا ئەركێ خوە سەرەدانا سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ كربوو و پشتی وێ دیدارێ چ ڤە بەلاڤكر» د چارچۆڤەیێ گەشتا مالئاڤاهیا من ژ هەرێما كوردستانێ، من كۆمبوونەكا نایاب ل گەل نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ ئەنجامدا و من پێشوازی ل دیاركرنا ڕۆژا ئەنجامدانا هەلبژارتنێن هەرێما كوردستانێ ل 25/2/2024 كر. پێدڤیە نوكە هەموو ئالی پێكڤە كار بكەن بۆ وێ چەندێ هەلبژارتنان سەربێخن».
هولەندا: پشتەڤانیێ ل هەلبژارتنەكا ئازاد و دادپەروەرانە دكەین
قونسۆلخانەیا گشتی یا هولەندا ل هەولێرێ ڕاگەهاند» بەیاننامەیەكا گرنگ ژ ئالیێ سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ ڤە بۆ ئەنجامدانا هەلبژارتنێن هەرێما كوردستانێ ل 25/2/2024 هاتە بەلاڤكرن».
قونسۆلخانەیا هولەندا گوت ژی» ئەم ب تمامی پشتەڤانیێ ل هەلبژارتنەكا ئازاد، دادپەروەر و گشتگیر دكەین بۆ وێ چەندێ ڕێك ب هەموو خەلكێ هەرێما كوردستانێ بهێتە دان بۆچوونا خوە ب ڕێكا دەنگدانێ دیار بكەن».

ئیتالیا: دەلیڤەیەكا ب بهایە بۆ وەلاتیێن هەرێما كوردستانێ تاكو دەنگێ خوە بگەهینن
بالیۆزخانەیا ئیتالیا ژی ل بەغدا د پەیامەكێ دا بەلاڤكر» پێشوازیێ ل بڕیارا سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ دكەین بۆ دیاركرنا دەمێ هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ كو 25/2/2024 دیاركریە» .
بالیۆزخانەیا ئیتالیا ل بەغدا داخوازا هەلبژارتنێن ئازاد و دادپەروەرانە دكەت و دبێژیت» مافێ دەنگدانێ شەنگشتێ دیموكراسیێ یە و دەلیڤەیەكا ب بهایە بۆ وەلاتیێن هەرێما كوردستانێ تاكو دەنگێ خوە بگەهینن».

دەزگەهێن راگەهاندنا ئیرانێ دیار دکەن، د سەرەدانا ڤێ دووماهیێ یا جێنین پلاسخارت بۆ ئیرانێ، بەرپرسێن وی وەلاتی داخواز ژ نەتەوێن ئێکگرتی کرینە کو دڤێت نەتەوێن ئێکگرتی هاریکار بیت دا پارتیێن رۆژهەلاتێ کوردستانێ ئەوێن نها ل هەرێما کوردستانێ نە دەست ژ چەکێ خوە بەردەن.

دەزگەهێن راگەهاندنا ئیرانێ دیار دکەن، د سەرەدانا ڤێ دووماهیێ یا جێنین پلاسخارت بۆ ئیرانێ دا، بەرپرسێن وی وەلاتی داخواز ژ نوونەرا تایبەت یا سکرتێرێ نەتەوێن ئێکگرتی بۆ کاروبارێن ئیراقێ کرینە کو کار بکەن دا پارتیێن کوردی یێن رۆژهەلاتێ کوردستانێ ل هەرێما کوردستانێ دەست ژ چەکی بەردەن و نەبنە مەترسی ل سەر ئاسایشا ئیرانێ.
د ڤێ دەربارێ دا بەرپرسەکێ پارتی دیموکراتی کوردستان- ئیران دیار کر، وەکو پارتیێن رۆژهەلاتێ کوردستانێ دەمەک درێژە وان چو چالاکیێن سەربازی ل دژی ئیرانێ نەکرینە، لێ نها ئیران د قەیرانەکا گەلەک مەزن دایە و سالا بۆری ژی خەلکێ ئیرانێ ل دژی دەستهەلاتێ دەست ب خوەنیشادانان کرن و نها ژی بەرپرسێن ئیرانێ ژ خوەنیشادانێن وەلاتیان دترسن، ئیرانێ دڤێت بابەتێ پارتیێن رۆژهەلاتێ کوردستانێ وەکو سەرکەفتنەکێ بۆ خوە بدەتە دیار کرن، د راستی دا یا نها بۆ ئیرانێ جهێ مەترسیێ یە سەرهلدانا خەلکی یە، خەلک ژ رەوشا نها رازی نینن، رەوشا ئابووری یا ئیرانێ رۆژ ب رۆژێ خرابتر لێ دهێت، یێن نها ئیرانێ برێڤە دبەن باش دزانن خەلک رەوشا نها قەبوول ناکەن و دێ جارەکا دی دەست ب خوەنیشادانان کەن.
هەمان بەرپرسی کو نەخواستیە ناڤێ وی بهێتە ئاشکرا کرن ئەو یەک ژی دیار کریە، وەکو پارتێن رۆژهەلاتێ کوردستانێ وان چو دەمەکێ نەخواستینە ئاریشان بۆ هەرێما کوردستانێ دروست بکەن، ژ بەر هندێ ژی هەتا نها وان گەلەک قۆربانی دانە، لێ رەوش وەسا بەردەوام نابیت، چونکی دڤێت پرسا کوردی ل ئیرانێ بهێتە چارەسەرکرن، گەلێ کورد ل رۆژهەلاتێ کوردستانێ سالا بۆری ل هەمبەر زۆلم و زۆرداریا دەستهەلاتێ دەست ب خوەنیشادانان کرن و هەتا نها ژی ب سەدان لاوێن کورد د زیندانان دانە و رۆژانە ژی زۆرداری ل خەلکێ دهێتە کرن، رەوشا ژیانا کوردان ل ئیرانێ گەلەک خرابە، ژ بەر هندێ ژی بابەت پارتیێن رۆژهەلاتێ کوردستانێ نینە، بێ چەککرنا پارتیێن رۆژهەلاتێ کوردستانێ چو کاریگەریا خوە ل سەر خەباتا گەلێ کورد ل رۆژهەلاتێ کوردستانێ ناکەت، چونکی گەلێ کورد ل ئیرانێ ب سالانە داخوازا مافێن خوە یێن رەوا دکەت و هەتا کورد نەگەهنە مافێن خوە بێگومان دێ خەباتا گەلێ کورد ل ئیرانێ و رۆژهەلاتێ کوردستانێ یا بەردەوام بیت.

ژ ئەگەرێ ناكۆكیێن سیاسی دەمێ 18 سالایە قانوونا پەترۆلێ و غازێ ل جڤاتا نوونەران نەهاتیە پەسەندكرن، د نوكە دا هەولێرێ و بەغدا لژنەیەك پێكئینایە بۆ نڤیسینا ڕەشنڤیسەكێ نوو بۆ پڕۆژە قانوونا ناڤبری، جێگرێ سەرۆكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ژی دبێژیت: چاڤەڕێ دكەین پڕۆژە قانوونا پەترۆلێ و غازێ بۆ جڤاتا نوونەران بهێتە هنارتن.
شاخەوان عەبدوللا، جێگرێ سەرۆكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ گوت» چاڤەڕێ دكەین رەشنڤیسا دووماهیێ یا پڕۆژەیێ وێ قانوونێ ژ جڤاتا وەزیرێن ئیراقێ دەنگ ل سەر بهێتە دان تاكو بهێتە هنارتن بۆ جڤاتا نوونەران بۆ پەسەندكرنێ».
پێشتر هەولێرێ و بەغدا ڕێككەفتبوون، پشتی شەش مەهان ژ پێكئینانا حوكمەتا نوو یا ئیراقێ، پڕۆژە قانوونا پەترۆلێ و غازێ بهێتە پەسەندكرن، بەلێ سێ مەهه ب سەر وی ژڤانێ دیاركری دەربازبووینە .
ژ ئالیێ خوەڤە محەمەد شمەری، ئەندامێ هەڤپەیمانیا دەولەتا قانوونێ گوت» داخوازا هەرێما كوردستانێ ئەبوو پڕۆژەیێ قانوونا پەترۆلێ و غازێ بهێتە پەسەندكرن، سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ ژی سۆزا وێ چەندێ دایە كو ئەو پڕۆژە قانوونە بهێتە پەسەندكرن، بەلێ هەتا نوكە ڕێككەفتنا سیاسی نەهاتیە كرن بۆ دەربازكرنا وێ قانوونێ».
ب گۆرەی ڕەشنڤیسێ قانوونا پەترۆلێ و غازێ، پڕۆسەیا دەرئینان و سەرپەرشتیكرنا كێلگەهێن پەترۆلێ و هنارتنا پەترۆلێ د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێ دا ب گۆرەی دستوورێ دێ هێتە ڕێكخستن.
پێشتر ژی سەباح سوبحی، ئەندامێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ژ فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان و ئەندامێ لژنەیا پەترۆلێ و غازێ ل جڤاتا نوونەران ڕاگەهاندبوو» ل سەر پرسا پڕۆژەیێ قانوونا پەترۆل و غازێ پێنگاڤێن باش یێن هاتینە هاڤێتن، ئەوا دمینیت، دكەڤیتە سەر ڕێككەفتنا سیاسی یا سەرانسەری، چونكە هەكە ئەو پڕۆژە قانوونە بهێتە پەسەندكرن، دێ ب گرنگترین قانوون هێتە هەژمارتن».

وەزارەتا دەرڤە یا بریتانیا د بەیاننامەیەكێ دا ڕاگەهاند: حوكمەتا بریتانیا ب فەرمی دانپێدانێ ب وێ چەندێ دكەت كو د سالا 2014 دا داعشێ خەلكێ ئێزدی جینۆساید كریە.
ئەڤ پێنگاڤا حوكمەتا بریتانیا د سالڤەگەرا نەهێ یا هێرشا داعشێ یە ل سەر شنگالێ و ئەنجامدا كۆمكوژیێ دژی كوردێن ئێزدی.
لۆرد ئەحمەد، وەزیرێ دەولەتا بریتانیا بۆ كاروبارێن ڕۆژهەلاتا ناڤین گوت» بەری نەهـ سالان، خەلكێ ئێزدی ل سەر دەستێ داعشێ تووشی نەهامەتیەكا مەزن بوو كو كاریگەریێن وێ هەتا ئەڤرۆ ژی هەست پێ دهێتە كرن، دادپەروەری و لێپرسین (ژ تاوانباران) بۆ وان كەسان گرنگە كو ژیانا وان وێران بووی».
لۆرد ئەحمەد گوت ژی» مە دانپێدانەكا دیرۆكی ب وێ چەندێ كر كو كریارا جینۆسایدی دژی خەلكێ ئێزدی هاتیە ئەنجامدان، ئەڤ بڕیارە پێگیریا مە ب هێزتر دكەت بۆ پشتڕاستبوونێ ژ وێ چەندێ كو ئەو قەرەبوویا هەژی وەربگرن و گەهنە دادپەروەریەكێ».
وەزیرێ دەولەتا بریتانیا بۆ كاروبارێن ڕۆژهەلاتا ناڤین ئاماژە كر» بریتانیا دێ بەردەوام بیت ب گێرانا ڕۆلەكێ سەرەكی بۆ ژناڤبرنا داعشێ، ژ وان ژی ب ڕێكا ئاڤەدانكرنا وان كۆمەلگەهێن ژ ئەگەرێ تیرۆرا داعشێ زیان گەهشتیێ».
ل 20 نیسانا 2016، جڤاتا نوونەرێن بریتانیا ب تەڤایا دەنگان پڕۆژەیێ قانوونەكێ پەسەندكربوو بۆ وێ چەندێ داپێدانێ ب جینۆسایدا كوردێن ئێزدی بكەت و شەرمزار بكەت و وێ پرسێ ببەتە جڤاتا ئاسایشا نێڤدەولەتی.
دهێتە زانین ل ڕۆژا 19/1/2023، پەرلەمانێ ئەلمانیا تاوانێن داعشێ یێن دژی كوردێن ئێزدی ب جینۆساید هەژمارتن، هەروەسا ل ڕۆژا 6/7/2023 پەرلەمانێ هولەندا ب پتریا دەنگان هێرش و كریارێن داعشێ بەرامبەر كوردێن ئێزدی ب جینۆساید هەژمارت، پەرلەمانێ بەلجیكی ژی ل 15/7/2023 كۆمكوژیا كوردێن ئێزدی ژ ئالیێ داعشێ ڤە ب جینۆساید هەژمارت.
د هێرشا داعشێ دا بۆ سەر شنگالێ ل سالا 2014، داعشێ كۆمكۆژی دژی كوردێن ئێزدی ئەنجامدا و ب هزاران كەسان ژی ڕەڤاندن كو هەتا نوكە دو هزار و 713 كوردێن ئێزدی د بێسەروشوینن ژوان هزار و 270 ژنن و هزار 443 زەلامن.