NO IORG
نووترين نووچه

مەحمود نهێلی:

خێزانێن خودانێن پێدڤیێن تایبەت
و نەخۆشێن ئوتیزمێ‌ دناڤ دا هەین، گازندا ژ نەبوونا بنگەهێن تایبەت ب نەخوەشیێن ئوتیزمێ‌ دكەن و رێڤەبەرێ‌ چاڤدێری و خێزانی ل ئامێدیێ‌ ژی تەكەز دكەت كو وان بزاڤێن زۆر كرینە بۆ ڤەكرنا بنگەهەكی و رازیبوونێن دەسپێكی ژی یێن هەین.

رێڤەبەرێ‌ چاڤدێری و گەشەپێدنا خێزانی ل ئامێدیێ‌ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ دیاركر، چەندین سالە رازیبون هاتیەكرن ل سەر ڤەكرنا سەنتەرەكی تایبەت ب نەخۆشێن ئوتێزمێ‌ ل دەڤەرێ‌ لێ‌ ژبەر قەیرانا ئابووری یا هەرێم تێدا دەرباز بوویی ئەڤ یەكە نەهاتیە ئەنجامدان و گۆت: نەبوونا چ سەنتەرێن تایبەت بۆ نەخۆشێن ئوتێزمێ‌ ل دەڤەرداریا ئامێدیێ‌ ، دبیتە بارگرانیەك بۆ خێزانێن ئەڤ كەسە دناڤ دا هەی كو رۆژانە یان حەفتیانە سەرا ڤان بنگەهان ب دەن ل دهوكێ‌.
مافپەروەر كارگەر عەبدوللا، رێڤەبەرێ‌ چاڤدێری و گەشەپێدنا خێزانی ل ئامێدیێ‌ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ دیاركر، زێدەباری هەژمارەكا زۆرا نەخوشێن ئوتێزمێ‌ زكماكی و یێن لەشی نە، لێ‌ هندەك ژ وانا ژی یێن دەرونی نە و پێدڤی ب چارەسەریێ‌ هەنە، ژ بەر وێ‌ یەكی ژی سەنتەرەكی تایبەت ب ڤی نەخوەشیێ‌ كارەكی فەرە، ژبەر كو هەموو خێزانێن خودان پێدڤیێن تایبەت نەشێن سەرەدانا سەنتەرێ‌ پارێزگەهێ‌ بكەن.
ناڤهاتی ئاشكرا كر، كو ئەردێ‌ پێدڤی ژی بۆ چێكرنا ڤی سەنتەری هاتیە تەرخانكرن و تارادەیەكی كادر ژی بۆ هاتیە دابینكرن، لێ‌ ژ بەر رەوشا ئابوری و ئەو پرۆژە تا نوكە نەهاتیە بجهئینان.
ناڤهاتی ئاشكرا كر، تا نوكە پتر ژ 100 كەسێن توش بووی ب ڤێ‌ نەخوەشیێ‌ ل دەڤ وان هاتینە توماركرن، لێ‌ ژ بەر ئەگەرێن جڤاكی و نەبوونا چ سەنتەرێن تایبەت و نەبوونا باوەریێ‌ و شارەزایێ‌ ل سەر ڤێ‌ نەخۆشیێ‌ گەلەك خێزانان ناڤێن نەخۆشێن خوە تومار نەكرینە.

سولین سلێمان:

پشتی وەزارەتا حەج و عومرا سعودیێ بریار دای د ڤێ مەها رەمەزانێدا هەر بوسلمانەك تنێ دێ شێت ئێك عومرێ ئەنجام دەت و زێدەتر نابیت، دیسا ژی هەر عومركارەك تنێ پێدڤیە 15 رۆژ زێدەتر وێرێ نەمینیت، د نۆكە دا بهایێ چۆنا عومرێ بلند بوویە، ب جۆرەكی ب تنێ بهایێ عومرەكا نورمال 11 هزار و 200 دولارن.

كاروان ستونی، رێڤەبەرێ راگەهاندنا حەج و عومرا هەرێما كوردستانێ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت: هەر چەند ل سالا بوری د مەها رەمەزانێدا بهایێ عومرێ ژ بۆ ٦٥٠ دولارا هاتبوو خار، لێ د ئەڤ سالەدا ئەڤ بهایە هاتیە گوهۆرین و بلندتر بوویە ژ بۆ ١١ هزار ٢٠٠ دولاران.
ئاماژەكر: ئەگەرێ بلندبوونا بهایێ چونا عومرێ ژبەر مەها رەمەزانێیە، چونكی د ڤێ مەهێدا خاستا خەلكی ژ بۆ وێرێ گەلەك نە ب تنێ ل كوردستانێ، بەلكو ل هەمی جیهانێ، ئەڤ چەندە ژی دبیتە ئەگەر هوتێل ب ساناهی ب دەست نەكەڤیت.
خویاكر: ژ بەر خاستا زۆرا وەلاتێن عەرەبی ژبۆ عومرێ هوتێلێن نێزیك ژ عومرێ دەستناكەڤن، چونكی خەلك هوتێلێن نێزیك ژ عومرێ دگرن و بهایێن وان ژی د گرانن.
ئەو یەك ژی دیار كر، ئەنجام دانا ئێك عومرە د مەها رەمەزانێ ژ لایێ سعودیێ ڤە تنێ ژ بۆ مەها رەمەزانێیە، دا كو هەمی موسلمان ژ چوونێ بۆ عومرێ د مفاداربن، پشتی ڤێ مەهێ هەر كەس دێشێت ب چەندەها عومرا ئەنجام دەت، دیسا ژی سعودیێ ئەپلیكەیشنەك دانایە ژ بۆ هەر كەسەكێ یێ بڤێت ناڤێ خوە ب شێوازێ ئەلكترونی تومار بكەت و تێدا چەندین خزمەتگوزارێ دناڤدا هەنە.

ئامێدیێ‌، مەحمود نهێلی:

د سەرەدانەكی دا بۆ دەڤەرا ئامێدیێ‌ د. عەلی تەتەر، پارێزگارێ‌ دهۆكێ‌ و شاندەكێ‌ د گەل دا ل گەل رێڤەبەرێن دام و دەزگەهێن میری ب گوژمێ‌ پتر ژ چار ملیار دیناران بەرێ بنیاتی بۆ هەژمارەكا پڕۆژەیان ل ناوچەداریا چەمانكی دانا و هەژمارەكا پڕۆژەیان ژی هاتنە ڤەكرن.
ئەڤ پڕۆژەیە پێك دهێن ژ چێكرنا جادا سەرەكی یا ناوچەداریا چەمانكێ‌ ب گوژمێ‌ دو ملیار دیناران، هەروەسا دو پڕۆژەیێن چێكرن و سەخبێركرنا جادێن ناڤخوە و دیوارێن پالپشت ب گوژێ‌ نێزیكی 400 ملیۆن دیناران و چێكرنا جادا گوندێ‌ چەم رەبەتكێ‌ بۆ گوندێ‌ بیلمەندا ب درێژاهیا هەشت كیلۆمەتر و 500 مەتران ب گوژمێ‌ ملیارەك و 700 ملیۆن دیناران.
پارێزگارێ‌ دهوكێ‌ د كۆنگرەیەكێ‌ رۆژنامەڤانی دا دیار كر، د بەردەوامیا پڕۆژەیێن خزمەزتگوزاری دا، ئەوێن بۆ وەلاتیان دهێنە پێشكێشكرن، ب گوژمێ‌ چار ملیار و 77 ملیۆن دیناران بەرێ‌ بنیاتی بۆ هەژمارەیەكا پڕۆژەیان هاتە دانان و هەژمارەكا دی ژی هاتنە ڤەكرن.
دیار ژی كر، ئەڤ جادەیا هاتیە ڤەكرن ژی جادەیەكا گەلەكا گرنگە، چونكی ڤێ‌ دەڤەرێ‌ ب دەڤەرداریا ئاكرێ‌ ڤە گرێ ددەت، كو بەری چەندەكێ‌ ژی لایێ‌ باكورمان تمامەتیا ڤێ‌ جادێ‌ هاتیە ڤەكرن و ئەڤە ژی پشكەكە ژ وێ‌ رێكێ‌، كو د شیان دایە ل سیارەتیكا ب ڤێ‌ رێكێ‌ را بگەهیە دینارتێ‌ و خەلیفان.
پارێزگاری گۆت: «ئەڤ دەڤەرە، دەڤەرەكا شۆڕەشگێر و كوردپەروەر و جهێ‌ ڤەحەواندنا پێشمەرگەیان بوویە، راكێشانا ڤان جادەیان و پڕۆژەیێن خزمەتگوزاری بۆ خەلكێ‌ ڤێ‌ دەڤەرێ‌ و پڕۆژێن كارەبێ‌ ژی بەری نوكە هاتینە چێكرن و كۆمەكا پڕۆژەیان د ڤان چەند سالان دا ل ڤێ‌ دەڤەرێ‌ هاتینە بجهئینان و ب حەزكرنا خودێ‌ دێ‌ بەردەوام بین».
گۆتژی: «پڕانیا وان پڕۆژێن د ڤان سێ‌ سالێن دەربازبوویی دا، رازیبوون ل سەر هاتیە كرن، نێزیكی 700 پڕۆژەیان بوون و ژ وان ژی ب تنێ‌ 11 پڕۆژە ماینە، كو نەهاتینە رەوانەكرن، ئەو ژی كار ل سەر دهێتە كرن، كو ب كەڤنە د وارێ‌ بجهئینانێ‌ دا».
دەربارەی هەبوونا چەكدارێن پەكەكێ‌ ل وێ‌ دەڤەرێ‌ پارێزگاری دیار كر، هەبوونا هێزەكا چەكدار و ڤەگوهاستنا شەڕی بۆ ڤێ‌ دەڤەرێ‌ زیانێن زۆر گەهاندینە پارێزگەها دهۆكێ‌ و هەر ئەڤە ژی بوویە ئەگەرێ‌ هندێ‌، كو هەژمارەكا زۆرا گوندان نەهێنە ئاڤەدانكرن و خەلك نەشێت قەست بكەنێ‌ و ئەڤە ژی دبیتە ئەگەرێ‌ بێكاریێ‌ و زێدەبوونا رێژا هەژاریێ‌ ل دەڤەرێ‌.

ئەڤرۆ
سەرۆك مەسعود بارزانی د دیدارەكێ دا ل گەل كەنالێ (بی بی سی) عەرەبی، كو ژ ئالیێ فیراس گەیلای پێشكێشكار و پەیامنێرێ وی كەنالی د گەلدا هاتیە ئەنجامدان، رۆناهی خستە سەر چەندین بابەتێن هەستیار هەر ژ ئەگەرێن سەهلدانا ناكۆكیێن مەزهەبی پشتی ژناڤچوونا ڕژێما ئیراقێ ل سالا 2003 و دوپاتكرن ل سەر ناسنامەیا كەركووكێ و چەند پرسێن دی، كو تێدا دوپاتی ل ناسنامەیا باژێرێ كەركووكێ كر.

دەقێ دیدارا سەرۆك بارزانی ل گەل كەنالێ (بی بی سی) عەرەبی:

بی بی سی عەرەبی: هوون ل بەراهیا وان سەرۆكان بوون كو ل دووماهیا سالا 2002 بۆ هەوە هاتیە ئاشكراكرن و هەوە هەست ب ڕژدیا بڕیارا كۆچكا سپی كری ب ئەنجامدانا هێرشا لەشكری ل سەر ئیراقێ پشتی سەرەدانەكا نهێنی یا هەوە بۆ واشنتۆن، پشتی وێ چەندێ چاوان بەرهەڤی هاتنە كرن بۆ خوەگونجاندنا هەوە ل گەل ڕەوشا نوو و چاوان هەوە خوە بۆ بەرهەڤكر؟
سەرۆك بارزانی: ل مەها نیسانا 2002 داخوازنامەیەك گەهشتە من و مام جەلالی بۆ سەرەدانا واشنتۆن و ب سەرەدانەكا نە ڕاگەهاندی چووینە واشنتۆن، د چارچۆڤەیێ سەرەدانا مەدا بۆمە هاتە دوپاتكرن كو بڕیارا ژناڤبرنا ڕژێما ئیراقێ هاتیە دان، چ ئەم تێدا پشكدار بین یان نە، مە ژی پێشنیازكر كۆمبوونا ئالیێن ئۆپۆزسیۆنا ئیراقی بهێتە گێڕان و ئەو ڤالاتیە ژی بهێتە پڕكرن یا كو پشتی ژناڤبرنا ڕژێمێ دروست دبیت. ڕازیبوون ل سەر وێ پێشنیازا مە هاتە كرن، ل دەمێ زڤڕینا مە مە ل لەندەن ئەو پێشنیازە گەهاندە ئالیێن ئۆپۆزسیۆنێ و ڕێككەفتن هاتە كرن ل سەر گرێدانا كۆنگرەیێ لەندەن بۆ ئالیێن ئۆپۆزسیۆنا ئیراقی ل دیسێمبەرا سالا 2022.

بی بی سی عەرەبی: بەری ل سەر بابەتێ كۆنگرەیێ لەندەن ب ڕاوەستین، بەری وی دەمی د ڕێكا زڤرینا تە ژ واشنتۆن، بۆچی تە سەرەدانا دیمەشقێ كر؟
سەرۆك بارزانی: پێدڤی بوو ل وی دەمی دۆست و هەڤپەیمانێن خوە ببینین بەلێ مە هەموو هووردەكاری پێ نە ڕاگەهاندن بەلێ مە پێ ڕاگەهاند كو بڕیارا ئێكلاكەر هاتیە دان بۆ ژناڤبرنا ڕژێمێ. ئەم ژی وەكو بزاڤەكا كوردی و ئۆپۆزسیۆنەكا ئیراقی پێدڤی بوو مە هەلوەستەك هەبیت بەرامبەر وێ پێشهاتەیا مەزن و مەترسیدار. پشكدار ببین و مە ڕۆل هەبیت. هەكە مە پشكداری نەكربا مە نەدزانی چارەنڤیسێ ئیراقێ و چارەنڤیسێ بزاڤا كوردی وەكو ئۆپۆزسیۆن دێ چ لێ هێت.
بی بی سی عەرەبی: بەرسڤا سەركردایەتیا سووریێ بۆ هەوە چ بوو ل وی دەمی؟
سەرۆك بارزانی: د بنەرەتدا وی دەمی ململانێیەكا دژوار د ناڤبەرا بەغدا و دیمەشقێ دا هەبوو كو دو بەرەیێن حزبا بەعسن، گۆمان د وێ چەندێ دا نینە، ئەوان دخواست ڕژێم بهێتە ژناڤبرن، بەلێ ترس ژ قۆناغا پاشتر هەبوو. ڕژێما سووریێ گۆمان ل بابەتێ هەبوو كو تنێ فشارەك بیت یان ژی بابەت ژ ئالیێ كۆچكا سپی ڤە هیچ ڕژدیەك تێدا نەبیت. بەلێ بابەت هەموو بۆ ئۆپۆزسیۆنا ئیراقی یا وی دەمی هاتە هێلان كو قۆناغا بهێت یا ئیراقێ قۆناغا ئێمناهیێ و سەقامگیریێ و پەیداكرنا پەیوەندیێن ئاشتیانە و باش یێن جیرانیێ ل گەل سووریێ و وەلاتێن دی.
بی بی سی عەرەبی: پشتی وێ چەندێ هوون چوونە لەندەن و كۆنگرەیێ لەندەن هەوە گرێدا ل دیسێمبەرا 2002، ل وی دەمی د چارچۆڤەیێ ڕوونشتنێن كۆنگرەیێ لەندەن دا ئەو ترسە ل دەف هەوە دروست بوو كو پاشەڕۆژ ب وی جۆری یا گەش نابیت كو پێشبینی بۆ دهێتە كرن؟
سەرۆك بارزانی: كۆنگرە د بنەرەتدا بۆ وێ چەندێ هاتە گێڕان كو ئەو ڤالاتیا پشتی ژناڤبرنا ڕژێمێ پەیدا دبیت بهێتە پڕكرن. پتریا ئالیێن ئۆپۆزسیۆنێ د كۆنگرەی دا پشكداربوون ب ڕاستی ژی ل ڕۆژا دووماهیا كۆنگرەی من هەست كر كو ئاراستەیەك بۆ تۆلڤەكرنێ پشتی ژناڤبرنا ڕژێمێ یا هەی، نەكو ئاشتیا نیشتمانی یا ڕاستەقینە و ڤەكرنا بەرپەڕەكێ نوو.
بی بی سی عەرەبی: شەڕی ل 20 ئادارا 2033 ێ دەستپێكر و ڕژێما سەدامی د دەمەكێ كێم دا هاتە ژناڤبرن، هەر ل وی دەمی هەست ب وێ چەندێ هاتە كرن كو پاشەڕۆژا ئیراقێ یا گەش نینە وەكو ئەمریكا وئالیێن ئۆپۆزسیۆنێ سۆز بۆ دای. كێماسی د چ دا بوو؟
سەرۆك بارزانی: كێماسیێ ژ وێ دەستپێكر كو هێزێن ئەمریكی بۆ هێزێن داگیركەر هاتنە گوهۆڕین و ئەڤە بوو كێماسیا مەزن.

بی بی سی عەرەبی: ئەمریكا هەتا چ ئاستەكی یا بەرپرسیارە، هەروەسا ئەو بڕیارا بلەز یا پۆل پرێمەیر دەركری كو بوویە ئەگەرێ تێكچوونا زێدەتر یا ڕەوشێ؟
سەرۆك بارزانی: ژناڤچوونا ڕژێمێ ژناڤچوونا سەرجەم جۆمگێن حوكمڕانیێ بوو، ژناڤچوونا هەموو دەزگەهێن دەولەتێ بوو بەلێ پلانەك هەبوو بۆ پڕكرنا ڤالاتیان و پێكئینانا حوكمەتەكا دەمكی، بەلێ تووشی حێبەتیێ بووین ب دەركرنا بڕیارەكێ ژ جڤاتا ئاسایشێ ب داگیركرنا ئیراقێ، داگیركرن ژی هەر وەكو برێمەری ب مە ڕاگەهاندی (پەیڤەكا جوان نینە)، بەلێ وی وەگوت. بەلێ پێدڤی بوو مامەلێ د گەلدا بكەین. داگیركرنێ سەرجەم ڕێككەفتن هەلوەشاندن، هەتاكو كۆنگرەیێ لەندەن ژی و بۆ ئەگەرێ دروستبوونا هەموو وان كێشەیێن ل قۆناغا باشتر دروست بووین.
بی بی سی عەرەبی: هەوە نە دشیا برێمەری د ئاستەكی دا ڕابگرن؟
سەرۆك بارزانی: نەخێر، ئەوی هندەك ئالی لبەرچاڤ وەرگرتن، ئەو حاكمێ ڕەها بوو هەر بڕیارەكا حەز ل سەر هەبا دەردكر.

بی بی سی عەرەبی: مامەلەیا حزب و ئالیێن شیعی ل گەل ڕەوشێ د وی دەمی دا چاوان بوو؟ هەتا چەند هۆكار بوو بۆ دروستبوونا دوبەرەكیا سوننە و شیعەیان، كو وەكر سوننە پاشی پەنایێ بۆ توندوتیژیێ ببەن؟

سەرۆك بارزانی: ل شوینا ئاشتیا نیشتمانی و ئاڤەدانكرنا دەولەتێ و مفا وەرگرتن ژ دەلیڤەیەكا نوو بۆ ئاڤەدانكرنا ئیراقا نوو و فیدرالی و دیموكراتیێ، ئالیێ ئیراقی پەنا برە تۆلڤەكرنێ، ب ڕاستی ڕەوش گەلەك یا كارەسات داربوو.

بی بی سی عەرەبی: بۆچی كورد ل گەل وی سیستەمێ نوو یێ دەستهەلاتێ ل ئیراقێ مان؟
سەرۆك بارزانی: مە هیچ دەمەكی پشتەڤانیا وێ سیاسەتێ نەكریە، كو پشتی وێ قۆناغێ ژ ئالیێ حزبێن شیعی و هەتا یێن سوننی ژی هاتیە پەیڕەوكرن و بەرپرسیارەتیا وێ قۆناغێ د ستوویێ وان هەردو ئالیان دایە، ئانكو هەردو ئالیان بوهژاندنا ڕەگەزی ئەنجامدایە، بەلێ ژ بەر كو دەستهەلات د دەستێ شیعەیان دا بوو، لەوما بەرپرسیارەتیا مەزن ژی دكەڤیتە ستوویێ وان.
بی بی سی عەرەبی: ب دیتنا تە هەتا چ ئاستەكی هاتنا (قاعیدە) و هەژمارەكا زۆر یا ڕێكخستیێن دی دەلیڤە ژ پەیڕەوكرنا وێ سیاسەتێ دیت و چاوان بەرەیێ سوننی هاتنە گوهۆڕین بۆ (قاعیدە) و ڕێكخستیێن توندڕەو؟
سەرۆك بارزانی: ب پشتڕاستی ڤە كریارێن تۆلڤەكرنێ و پشت گوهـ هاڤێتنێ و هەموو ڕێكارێن دی یێن هەڤشێوە، ژینگەهەكا گەلەك گونجای بۆ تیرۆرستان و ڕێكخستیا (قاعیدە) پەیداكر و شیان بهێنە د ناڤ ئیراقێ دا و ل دەڤەرێن سوننی جهگیر ببن.

بی بی سی عەرەبی: ب ڕاشكاوی دێ ڤێ پرسیارێ ژ تە كەم، د دەمەكی دا تو ئالۆزیێن دەڤەرێ و هەرێمی دزانی، تە پشكەكا ژیێ خوە ل سووریێ بوراندیە، هەتا چ ئاستەكی سووریێ ڕۆلەكێ خراب د وان سالان دا گیڕایە، مەبەستا من سالێن دەستپێكا داگیركاریا ئەمریكا ل سەر ئیراقێ، ب ڕێكا ڤەكرنا سنۆران و ڕێدان ب سەدان و هزاران شەڕكەران بۆ دەربازبوونێ بۆ ناڤ ئاخا ئیراقێ؟
سەرۆك بارزانی: هەژمارەكا زۆر یا تیرۆرستان ژ ڕێكا سووریێ هاتنە دناڤ ئیراقێ دا گومان د وێ چەندێ دا نینە و پاشی ئاگر بۆ وان ب خوە ڤەگەڕیا.

بی بی سی عەرەبی: د وی دەمی دا دەلیڤە پەیدابوو كو دیدارەكێ ل گەل هشیار زێباری وەزیرێ دەرڤەیێ ئیراقێ ل وی سەردەمی ئەنجام بدەم، وی باسێ وێ ناكۆكیێ كر كو د بۆچوونێن سووریێ و ئیرانێ دا هەبوون سەرەرای وێ هەڤپەیمانیا ستراتیژی ئەوا د ناڤبەرا وان هەردو وەلاتان دا هەی، بەلێ وان ناكۆكی د چاوانیا مامەلەكرنێ دا ل گەل ڕەوشا ئیراقێ دا هەبوو، نوكە و پشتی دەربازبوونا 20 سالان ل سەر داگیركرنا ئیراقێ چاوان پشتڕاست بین ژ وێ چەندێ كو بەلێ ڕاست بوو ئەو د ناكۆك بوون د وێ پرسێ دا؟

سەرۆك بارزانی: ب بۆچوونا من جۆرەكێ هەماهەنگیێ دناڤبەرا ئیرانێ و سووریێ دا بۆ لێدانا هێزێن ئەمریكی هەبوو.
بی بی سی عەرەبی: هێزێن ئەمریكی ل سالا 2011 ژ ئیراقێ هاتنە ڤەكێشان و ڕەوش جارەكادی تێكچوو، هندەكان ئەگەر زڤراند بۆ پەیڕەوكرنا سیاسەتێن نوری مالكی سەرۆك وەزیرێن ئیراقی ل وی دەمی، بەلێ ڕەوشا ئەمنی ب تمامی وێران بوو، ل سالا 2014 و قاعیدە ژی ب بەرگەكێ نوو و ب هێزتر ڤەگەڕیا؟

سەرۆك بارزانی: پشتی خوەڤەكێشانا هێزێن ئەمریكی ل 2011 ڤالاتیا ئەمنی دروستبوو، لەشكرێ ئیراقێ ژی د وی ئاستی دا نەبوو كو وێ ڤالاتیێ پڕبكەت. ئیرانیان ژی پشكەكا مەزن یا وێ ڤالاتیێ پڕكر. ئەڤجا چ ب شێوەیەكێ ڕاستەوخوە بیت، یان ب ڕێكا هەڤپەیمانێن خوە و ئەو گرۆپێن كو ب شێوەیەكێ ڕاستەوخوە ب ئیرانێ ڤە د گرێدای. دەمێ هاتینە دناڤ مووسلێ دا ب ڕاستی ب گۆرەی پێزانینێن مە ڕووداوەكا شوكهێنەر بوو بۆ هەموویان. داعشێ پلانا وێ چەندێ نەبوو مووسلێ داگیر بكەت بەلكو پلانا وێ ئەوبوو چەند ئەندامێن خوە ژ زیندانا بادووشێ رزگار بكەت. دخواست چەند بەرەیەكێن شەڕی ل مووسلێ مژوول بكەن تاكو وێ پلانا خوە بجهبینیت لێ لەشكری شكەستن ئینا. ئەو لەشكرێ ناتۆی ب 10 سالان دروستكری ب 10 دەمژمێران دیار نەما. پاشی ئاراستەیا خوە بەر ب مە گوهۆڕی. لەشكرێ ئیراقێ ل سەر بنەمایێ پێگیریا نیشتمانی نەهاتبوو پێكئینان ئەوژی هۆكاربوو كو داعش كونترۆلا پتریا ئاخا ئیراقێ كری. بێگومان خەلكێ مووسلێ ژ ئەگەرێ بكارئینانا سیاسەتا تائیفی دژی وان هاریكاریا داعشێ كر هەتاكو داعش وەكو رزگاركەر هەژمارت و پاشی زانی ئەو رزگاركەر نینن بەلكو كارەساتن. بیگومان داعشێ ب شیانێن مەزن هێرش ل سەر مە كر كو چو هەڤسەنگی نەبوو د شیانێن لەشكری د ناڤبەرا پێشمەرگەی و داعشێ دا ب ڕێكا وی هەموو چەك و كەرەستێ ژ هەردو لەشكرێن ئیراقێ و سووریێ بۆ بجهـ مای. تنێ ژ لەشكرێ ئیراقێ هزار و 700 ترومبێلێن گوللەنەبڕ ژ جۆرێ هەمەر بدەست كەفتبوون هەروەسا تۆپ و چەك و كەرەستێ لەشكری ل دەستپێكێ گەلەك سەخت و دژوار بوو بەلێ پێشمەرگە و خەلكێ كوردستانێ د خۆراگر و وێرەك بوون.
بی بی سی عەرەبی: رزگاربوونا ئیراقێ ژ دەستێ داعشێ ئەستەم بوو هەكە هێزێن هەڤپەیمان دووبارە نە زڤریبان و پشكداری نەكربا ب ڕێكا تۆپبارانكرنا ئەسمانی و پێزانینێن هەوالگیری ل سالا 2015. بۆچوونا تە بۆ وی بابەتێ چیە؟
سەرۆك بارزانی: نابیت ئەو ڕاستیە بهێتە ماندەل كرن هەڤپەیمانان پشتەڤانیەكا مەزن كر ب تایبەت پشتەڤانیا ئەسمانی، ئەوا پەیوەندیدار بیت ب مەڤە پێشمەرگەی بەرگریەكا پەهلەوانانە كر و یێ وێرەك بوو د بەرگریكرنێ دا. بەلێ هەكە پشتەڤانیا ئەسمانی یا هەڤپەیمانان نەبا ڕاستە دا زیانێن مە پتر بن و سەركەفتن ل سەر داعشێ دا بیتە ئەركەكێ دژوار و دا شەڕ یێ درێژخایەن بیت.
بی بی سی عەرەبی: ئایا هۆكارە بۆ وێ چەندێ كو تاكو نوكە ژی تو ڤەكێشانا هێزێن هەڤپەیمانان ب تمامی ل ئیراقێ ڕەت دكەی؟ كو ئەو داخوازیا پتریا ئالیانە ل بەغدا ب تایبەت ئەو ئالیێن ب سەر ئیرانێ ڤە؟

سەرۆك بارزانی: ب پشتڕاستی ڤە هەكە هێزێن هەڤپەیمانان ب تمامی ژ ئیراقێ بهێنە ڤەكێشان، داعش دێ ب هێز زڤڕیت. نوكە ژی یێن ماین. ئەوێن داخواز دكەن هێزێن هەڤپەیمانان ژ ئیراقێ بهێنە ڤەكێشان وێ ڕاستیێ دزانن بەلێ موزایەدەیا سیاسی و نیشتمانی ب وی بابەتی دكەن.
بی بی سی عەرەبی: هەوە بڕیارا ڕیفراندۆمێ دا و هەلوەستێ هەوە یێن ڕۆهن و ڕاشكاوانە بوو كو ئەستەمە پەیوەندی ل گەل بەغدا ب وی شێوەی بەردەوام بن و هەوە چەندین هۆكار ژی دیاركرن و هەوە ئاماژە ب وێ چەندێ ژی دا كو ئیراق بەر ب وەلاتەكێ مەزهەبی ئایینی ڤە دچیت. وێ ئەزموونێ بۆ هەوە چ هێلا؟

سەرۆك بارزانی: بابەت ببوو ململانێ ل سەر ئێرادێ، هەموو ئالیان دخواست ئیرادەیا مە بشكێنن، ئەڤە هۆكارێ سەرەكی بوو بۆ خۆراگریا مە. ڕاستە گەلەك بزاڤ دژی مە هاتنە كرن بەلێ ئەم د خۆراگر بووین و ب سەركەفتین مە، ئەو هێرش ڕاوەستاند كو ل ئۆكتۆبەرا 2017 ل سەر مە هاتیە كرن، كەركووك ژی چو جاران نە دكەفت، هەكە ژ ئەگەرێ خیانەتا ئالیەكێ دیاركری نەبا، بەلێ ئەڤە یا دەمكی یە، چونكی هیچ هێزەك ل ڤێ جیهانێ نەشێت ناسنامەیا ڕاستەقینە یا كەركووكێ ب گوهۆڕیت.
بی بی سی عەرەبی: بۆچی پێداگیربوون ل سەر ڕیفراندۆمێ سەرەرای نەبوونا هیچ سۆزەكا ڕژد ژ ئالیێ ئەمریكا ڤە كو دێ ل گەل هەوە ڕاوەستیت؟
سەرۆك بارزانی: مافەكێ ئاسایی یێ هەر مللەتەكێ یە، ب خوە بڕیارێ ل دۆر چارەنڤیسێ خوە بدەت، هەتاكو ئەو چەندە ژی بۆمە ب ڕەوا نەدیت و كینەكا مەزن هەبوو بەرامبەر مە، ئەو كینە زێدەتر بوو و هاتە گوهۆڕین بۆ شكاندنا ئیرادەیا گەلێ كورد، لەوما مە ژی هەلوەستەك نیشادا كو چو جاران ژێ پەشێمان نابین.

بی بی سی عەرەبی: ب دیتنا هەوە ئیراق هێشتا بەر ب وەلاتەكێ مەزهەبی دچیت؟

سەرۆك بارزانی: ئەو ئیراقا نوكە دبینین ئەو ئیراق نەبوو كو مە هیڤی بۆ دخواست پشتی ژناڤچوونا ڕژێمێ و ژ پێخەمەت وێ چەندێ ژی مە خەباتكری كو هەتا بەری ژناڤچوونا ڕژێمێ. بەلێ نوكە دەلیڤەیەك هەیە كو ل بن سیبەرا حوكمەتا نوكە ب سەرۆكایەتیا محەمەد شیاع سۆدانی دروستبوویە، دەلیڤەیەك هەیە بۆ دروستكرنا وان ئالیێن كو پێدڤیە بهێنە دروستكرن.

بی بی سی عەرەبی: دووماهی پرسیار، پشتی ڕیفراندۆمێ برینەكا مەزن دروستبوو، ئایا ئەو برینە چێبوویە پشتی هەوە ل گەل پشكەك ژ وان سەركردێن ئیراقێ دیدار ئەنجامداین كو هندەك ژوان فەرماندەیێن هێزێن چەكدار بوون ل دەمێ هێرشكرنێ ل سەر كوردستانێ، ئایا هەوە ئەو برینە ساخكریە؟
سەرۆك بارزانی: بەری هەموو تشتەكی مە پرەنسیپەك هەیە كو ئەم خودان دۆزین و چو جاران داگێڕانێ ل سەر دۆزا خوە یا ڕەوا ناكەین و چو جاران ژی داگێڕانێ ژ وان پرەنسیپان ناكەین بەلێ ئەو سیاسەتە و ڕەوشە هندەك دەمان د شەڕی دا ل گەل ئالیەكی، یان كەسەكی بەلێ قۆناغەك دهێت كو نەچاری دانوستاندنان د گەلدا بكەی.
بی بی سی عەرەبی: هەروەكو ئەوا ل گەل سەدام حسێنی روودای؟
سەرۆك بارزانی: بەلێ.. ئەو ڕەوشە، بەرژەوەندیا وەلاتی و خەلكی حوكمی دكەت، ئانكو بابەت كەسی نینە و گرفتا كەسی نینە ل گەل كەسەكێ دیاركری، مە دۆزەك هەیە هندەك جاران پێدڤیە بەرگریێ ژێ بكەین و قوربانیێ ژ پێخەمەت بدەین هندەك جاران ژی نەچارین دانوستاندنێ ل گەل ئالیێ بەرامبەر بكەین بۆ وێ چەندێ چارەسەریا سەركەفتی بۆ پرسان ببینین.

ب، سه‌رجان مەحمود:

رۆژنامەکا لوبنانی دیار دکەت بەرپرسێن تورکیا ب رێیا رۆسیا و ئیرانێ پەیامەکا نوی بۆ شامێ هنارتینە و تێدا دیار کرینە ئەو نها ڤەکێشانا هێزێن خۆ ژ ئاخا سووریێ گەنگەشە دکەن، تنێ وان دڤێت بەشار یێ رازی بیت ل گەل ئەردۆغانی کۆمبیت، لێ هەتا نها ئەو یەک ژ ئالیێ بەشار ئەسەدێ سەرۆکێ رژێما سووریێ ڤە نەهاتیە قەبوول کرن.
پشتی 12 سالان تورکیا دخوازیت جاره‌کا دی پەیوەندیێن خۆ ل گەل سووریێ باش بکەت، ژ بۆ ڤێ یه‌کێ ژ ئیران و رۆسیا دخوازیت رژێما ئه‌سەدی رازی بکه‌ن دا کو د ئاسته‌کی بلند دا ده‌ست ب هه‌ڤدیتنان بکه‌ن، لێ هه‌تا نها ئه‌سەد رازی نه‌بوویه بێی مەرج ل گەل تورکیا دەست ب هەڤدیتنان بکەت و ل سه‌ر مه‌رجێ ڤه‌کێشانا هێزێن تورکیا ژ باکورێ سووریێ رژده‌.
ل ئالیێ دی دەزگەهێن راگەهاندنا رۆسیا ژی دیار کرن د هەڤدیتنا هەری دووماهیێ یا د ناڤبەرا پۆتین و بەشاری دا سەرۆکێ رۆسیا داخواز ژێ کریە، کو ل گەل رەجەب تەیب ئەردۆغانێ سەرۆکێ تورکیا دەست ب قۆناغەکا نوی بکەت، لێ ئه‌سەد رازی نه‌بوویه‌ و ئاشکرا کریه‌، کو دڤێت‌ تورکیا بێی مه‌رج هێزێن خوه‌ ژ ئاخا وان ڤه‌کێشیت، هەروەسا بەشاری داخواز ژی کریە دڤێت تورکیا ب فەرمی دەست ژ پشتەڤانیا گرۆپێن تیرۆرستی ل سووریێ بەردەت، هەتا تورکیا داخوازیێن سووریێ بجه نەئینیت ئەو نەشێن ل گەل تورکیا دەست ب چو دانوستاندنان بکەن، چونکی ئەو یەک دهێتە رامانا شکەستنەکا مەزن بۆ سووریێ، شام ژی تشتەک وەسا قەبوول ناکەت.
د ڤێ مژارێ دا رۆژناما ئه‌خبار یا لوبنانێ ژی راگه‌هاند، کو ئه‌ردۆغان د ڤان رۆژێن بۆری دا جاره‌کا دی ژ پۆتین و بەرپرسێن ئیرانێ خوا‌ستیه‌ فشارێن خۆ ل سەر بەشاری زێدەتر لێ بکەن، دا سەرۆکێ رژێما سووریێ رازی بیت ل گەل وی دەست ب قۆناغەکا نوی بکەت.
ل گۆر راپۆرتا رۆژناما لوبنانی بەرپرسێن تورکیا ئەو یەک ژی ئاشکرا کرینە، کو ئه‌و د ناڤ خوه‌ دا مژارا ڤه‌کێشانا ژ باکورێ سووریێ گه‌نگه‌شه‌ دکه‌ن و د ڤێ مژارێ دا جدی نه‌. بەرپرسێن تورکیا ژ بۆ ئیران و رۆسیا راگه‌هاندینه‌ ئه‌و بەرهەڤن رێککەفتنەکا نوی ل گەل سووریێ بکەن و هەموو خالێن رێککەفتنێ ژی بجه بینن، لێ تنێ وان دڤێت سەرۆکێ سووریێ رازی بیت ل گەل ئەردۆغانی کۆمبیت. بۆ ڤێ چه‌ندێ نها رۆسیا و ئیران هه‌ول دده‌ن به‌ری هه‌لبژارتنێن تورکیا ژڤانەکێ بۆ هه‌ڤدیتنا ئەردۆغانی و ئەسەدی دیار بکەن، لێ هەتا نها ئەو یەک ژ ئالیێ بەشاری ڤە نەهاتیە قەبوول کرن، چونکی بەشار ئەسەد بەرهەڤ نینە بەری هەلبژارتنێن تورکیا ل گەل ئەردۆغانی کۆمبیت.

ئەڤرۆ

وەزارەتا بەرگریێ یا ئەمریکا راگەهاند د چەند رۆژێن بۆری دا، هێزێن سەر ب ئیرانێ ل نێزیکێ دێرازۆرێ ئێرشی هێزێن وان کرینە و هێزێن وان ژی ب توندی بەرسڤا ئێرشێن ئیرانێ داینە، هەکە ئیران ل سەر هەلوەستێ خۆ یێ نها بەردەوام بیت ئەو دێ ب توندی بەرسڤا ئێرشێن ئیرانێ دەن.
ل ئالیێ دی جۆ بایدن سەرۆکێ ئەمریکا ژی راگەهاند، وەلاتێ وی نەڤێت ل گەل ئیرانێ دەست ب شەڕی بکەت، لێ هەکە ئیران ل باکورێ سووریێ ئالۆزیان بۆ ئەمریکا دروست بکەت و هەروەسا ئێرشی هێزێن ئەمریکا بکەت، وەکو ئەمریکا ئەو دێ ب توندی بەرسڤا ئێرشێن ئیرانێ دەن و گۆت: (د چەند رۆژێن بۆری دا ئیرانێ ئێرشی هێزێن مە کربوو، هێزێن مە ژی ب توندی بەرسڤا ئێرشێن ئیرانێ داینە و نها هێزێن ئەمریکا یێن ل باکورێ سووریێ د ئامادەباشێ دانە و دێ ب توندی بەرسڤا هەر ئێرشەکا ئیرانێ ژی دەین).

ئەڤرۆ

سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، مەسرور بارزانی، د هەڤپەیڤینەكێ دا ل گەل پێگەهێ (مۆنیتۆر) یێ ئەمریكی باس ل چەند تەوەران كر ژ وان ڕەوشا ناڤخوەیا هەرێمێ، پەیوەندیێن د ناڤبەرا هەولێرێ و بەغدا، دۆسێیا تیرۆرێ و چەند پرسێن دی یێن گرنگ یێن گرێدای ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ و دەڤەرێ.
مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د وێ هەڤپەیڤینێ دا گوت» پێدڤیە ناكۆكیێن سیاسی و ئابۆری د چارچۆڤەیێ جڤاتا وەزیران دا بهێنە چارەسەركرن، نەكو ب بایكۆتكرنا حوكمەتێ ژ ئالیێ وەزیرێن ئێكەتیێ ڤە».
گوت ژی» وەزیرێن ئێكەتیێ ل پەرلەمانی و ل بەردەم خەلكێ كوردستانێ سویند خواریە، بەلێ خوە ڤەدزین ژ بەرپرسیارەتیێ، چارەسەریا كێشەیان ناكەت».
ئاشكرا كر ژی» هۆكارێ ڕاستەقینەیێ ڤی بابەتی د ناڤبەرا پارتی و ئێكەتیێ دا، كوشتنا هاوكار عەبدوللا رەسول، ئەفسەرێ بەرێ یێ هەوالگریا ئێكەتیێ یە ل سالا بۆری ل هەولێرێ كو د ڤێ دۆسێیێ دا ئێكەتی یا هاریكار نەبوو، بۆ وێ چەندێ چاڤان ژ تیرۆركرنێ دوور بێخن، ئەو زێدەرەویێ د كێشەیێن دی دا دكەن، وەكو بابەتێ دارایی و دابەشكرنا دەستهەلاتێ، د دەمەكی دا ئەڤ كێشە بەردەوام هەبوون».
خویاكر ژی» ل شوینا هەموو كێشەیان تێكهەلی هەڤدوو بكەن، پێدڤیە سەرنجا وان ل سەر چارەسەركرنا كێشەیێن سیاسی و دارایی ب ڕێكا جڤاتا وەزیران بیت و بلا دادگەهـ و قانوون مامەلێ ل گەل دۆسێیا وێ پرسا كوشتنێ بكەن».
سەرۆكێ حوكمەتێ دیاركر» ب فەرمی من داخواز ژ ئێكەتیێ كریە، بۆ كۆمبوونێن جڤاتا وەزیران بزڤرن، لەوما هیڤیدارم بزڤرن بۆ حوكمەتێ و هەر كێشە و نێگەرانیەكا وان هەی، ب ڕێكا دانوستاندنێ د كۆمبۆنێن جڤاتا وەزیران دا چارەسەر بكەین، ژ بلی ڤێ چەندێ ژی هیچ ڕێكەكا دی نینە».
سەبارەت هەلبژارتنان، مەسرور بارزانی ڕاگەهاند» كێشەیێن د ناڤبەرا ئالیێن سیاسی دا هەر چ بن، پێدڤیە ڕێكەكا جودا بۆ ئێكلاكرنا كێشەیێن خوە ببینن، بەلێ نابیت هیچ تشتەك ل سەر كیستێ پاشئێخستنا هەلبژارتنان بیت و پێدڤیە ئەڤ سالە هەلبژارتن بهێنە ئەنجامدان».
سەبارەت پەیوەندیێن هەرێما كوردستانێ و ئەمریكا، مەسرور بارزانی گوت» ئەم دخوازن پەیوەندیێن مە باشتر ببن، پشكداریكرنا زێدەتر و وەبەرئێنانا زێدەتر. كورد و ئەمریكا بها و پرەنسیپێن هەڤپشك یێن هەین، ئەم هەڤپەیمانێن سروشتی نە و هیڤیا پشتەڤانیەكا زێدەتر دخوازین».
دیاركر ژی» پێدڤیە ئەمریكا زێدەتر پەرەپێدانێ ب پێشڤەچوونێن هەرێما كوردستانێ بدەت، پێدڤیە هەرێما كوردستانێ وەكو نموونەیەك بۆ وی ڕۆلێ ئەرێنی بهێتە بكارئینان كو ئەمریكا دشێت د دەڤەرێ دا بگێریت. بێی پشكداریكرنا راستەوخوە یا ئەمریكا د دەمێ 30 سالێن بۆری دا. مە ئەو هەموو تشتە نەدبوون كو ئەڤرۆ دهێنە دیتن، ئەڤە ژی چیرۆكەكا سەركەفتنا ئابۆری یە».
زێدەتر گوت» ئەمریكا كارەكێ مەزن كر ب ئازادكرنا ئیراقێ ژ ستەمكاریێ و دیكتاتۆریەتێ. بەلێ ب درێژیا سالان كاریگەریا پشكداریكرنا ئەمریكا كێم كر و ژ بەر نەبوونا وێ كارەكتەرێن دی ئەو ڤالاتیە پڕكر. ئەڤە ژی هاریكار نەبوو».
پتر گوت» ئەم دخوازین ئەمریكا، هەرێما كوردستانێ ب هەڤپەیمانەكا ب هێز و باوەرپێكری بزانیت و وەكو دۆستەك ب هەژمێریت كو مە هەمان بها و پرەنسیپ هەیە. ئەم بەردەوام باجەكا گران یا وێ هەڤالینیێ ددەین، مە پێدڤی ب پشتەڤانیەكا زێدەترە ژ ڕوویێ سیاسی و ئابۆری و ئەمنی ڤە».
مەسرور بارزانی باس ل وێ چەندێ ژی كر « ل هەرێما كوردستانێ دەلیڤەیەكا مەزن هەیە ل بەردەم ئەمریكا بۆ وەبەرئێنانا زێدەتر، ئەم د زەنگینین ب سامانێن سروشتی و ژێدەرێن مرۆڤی، شیانێن گەشەكرنێ هەم بۆ گەلێ كورد و هەرم بۆ كۆمپانیێن ئەمریكی مفا هەیە».
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ ئاماژە ب هەبوونا سەقایەكێ ئەرێنی كر د دانوستاندنێن ل گەل بەغدا كو بوویە ئەگەرێ د ڤێ هەفتیێ دا جڤاتا وەزیرێن ئیراقێ بودجەی پەسەند بكەت و ڤرێكەتە جڤاتا نوونەران كو بەهرا هەرێما كوردستانێ ژ بودجەیا گشتی یا ئیراقێ 12.6% هاتیە دیاركرن» .
هەروەسا گوت» پێشكەفتننەكا مەزن د دانوستاندنێن ل دۆر بودجەی بدەستڤەهاتینە، ئەو ب تمامی نینە یا مە دخواست، بەلێ ب دیتنا من بودجەیەكا كارایە».
خویاكر ژی» وەلات دێ مفای ژ پەسەندكرنا پڕۆژێ قانوونا بودجەی بینیت،پێشتر مە پشتەڤانیا خوە بۆ ڤێ بودجێ دیاركربوو، هیڤیدارم جڤاتا نوونەران بودجەی وەكو خوە دەرباز بكەت، ئەڤە ژی دێ بیتە دەستپێكەكا پەیوەندیەكا گەلەك باش. نەكو تنێ د ناڤبەرا بەغدا و حوكمەتا هەرێمێ دا ، بەلكو د ناڤبەرا بەغدا و پارێزگەهێن دی ژی دا، هەروەسا دێ بیتە ئەگەرێ ڤەژاندنا ئابۆری ژی».
مەسرور بارزانی ئاماژە كر ژی» سەقایێ ئەرێنی د دانوستاندنێن بودجەی دا دێ ئاسانكاریان پەیداكەت بەر ب قانوونەكا نیشتمانی بۆ پەترۆلێ كو ژ مێژە نەهاتیە بدەستڤەئینان، د بەرێ دا هندەك ڕەشنڤیس هەبوون، بەلێ چو جاران ژ ئالیێ جڤاتا نوونەران ڤە نەهاتنە پەسەندكرن» .
هەروەسا گوت» گەلەك جاران مە گوتیە ل گەل حوكمەتا فیدرالی كار دكەین بۆ بجهئینانا دەستووری وەكو خوە، پێدڤیە قانوونا پەترۆل و غازێ ل گەل مافێن هەرێما كوردستانێ د دەستووری دا بگونجیت، پاراستنا مافێن مە دێ ژ كارێن مە یێن سەرەكی بیت، ب دیتنا من ڕێكەك هەیە بۆ ڤەدیتنا چارەسەریەكێ كو كار پێ بهێتە كرن د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێ دا».
ژ ئالیەكێ دی ڤە سەرۆكێ حوكمەتێ ڕاگەهاند» ڕەوشا ئەمنی ل هەرێما كوردستانێ و ل سەرانسەری ئیراقێ ژ بەرێ باشترە و ئەڤە پێنگاڤەكا باشە، هاریكاری ژی یا گرنگە».
پتر گوت» پەیوەندیەكا گەلەك باشتر د ناڤبەرا هێزێن ئەمنی یێن كوردی و هێزێن ئیراقی دا هەیە، ژ وان ژی ئۆپەراسیۆنێن هەڤپشك دژی داعشێ كو بۆ باشتركرنا تەناهیێ هاتیە دروستكرن».
باس ل وێ چەندێ ژی كر» هەتا نوكە گەفا تیرۆرێ ل ئیراقێ و جهێن دی هەیە و دڤێت مامەلە ل گەل ڕیهوڕیشالێن تیرۆرێ بهێتە كرن و مخابن ب دیتنا من ئەو وەكو پێدڤی نەهاتینە چارەسەركرن».
سەرۆكێ حوكمەتێ دووپاتكر كو خەلكی پێدڤی ب خزمەتگوزاریێن حكومی یێن دروست و ژیانەكا هەژی هەیە، هەكە حوكمەت پێدڤیێن خەلكی دابین بكەت، گرنگیێ ب خەلكێ خوە بدەت، گوهداریا خەلكێ خوە بكەت و ل گەل خەلكی پەیوەندیان دروست بكەت، دێ حەزا هاریكاریكرنا خەلكێ ل گەل ڕێكخراوێن تیرۆرستی كێمتر كەت، هەروەسا دڤێت ب ناساندنا ئایدلۆژیەكا میانرەوتر كو هاندنا و هیڤیا پاشەڕۆژەكا گەش ب خەلكی بدەت، بەرهنگاریا ئایدلۆژیا تیرۆرستان ببیت، هەكە ئەڤە دێ بەردەوام بیت».
خویاكر» كابینەیا من دەست ب بەرنامەیەكێ چاكسازیێ یێ توند كریە كو مەبەستەكا مەزن هەیە، ژ وان ژی دروستكرنا شەفافیەتەكا زێدەتر د مەزاختیێن حوكمەتێ و دابینكرنا خزمەتگوزاریێن بازرگانی و بانكی دا».

ئەڤرۆ

ئەندامەكا لژنا دارایی ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ باس ل پڕۆژەیێ قانوونا بودجەی دكەت و ژڤانێ پەسەندكرنا وی ژ ئالیێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ و دبێژیت پێشبینی دهێتە كرن بەری جەژنا رەمەزانێ قانوونا بودجەیا ئیراقێ ژ ئالیێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ڤە بهێتە پەسەندكرن.
ئیخلاس دلێمی، ئەنداما جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ژ فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان و ئەنداما لژنەیا دارایی ل جڤاتا نوونەران گوت» پێشبینی دهێنە كرن بەری جەژنا رەمەزانێ پڕۆژەیێ قانوونا بودجەیا گشتی یا ئیراقێ بهێتە پەسەندكرن».
ئیخلاسێ گوت ژی» ئەو گۆژمەیێ پارەی یێ بۆ پارێزگەهان هاتیە تەرخانكرن بۆ مەبەستا مەزاختیێن وەبەرئێنانێ یە كو د دەمێ سالا دارایی دا د شیان دا نبەوو بهێنە مەزاختن، ل ڕەشنڤیسێ قانوونا بودجەیا فیدرالی بۆ سالا 2023 هاتە جهگیركرن».
وێ ئەنداما لژنەیا دارایی ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ئەوژی گوت» ئەڤە میكانیزمەكا گونجایە و ڕێكێ ب پارێزگەهان ددەت چالاكیێن دارایی د چارچوڤەیێ تەرخانكرنا سالانە یا خوە ئەنجام بدەن».
د بەیاننامەیەكێ دا، شاخەوان عەبدوللا، جێگرێ سەرۆكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ل دۆر پڕۆژەیێ قانوونا بودجەی باس ل وێ چەندێ كر كو ڕەشنڤیسێ قانوونا بودجەیا فیدرالی گەهشتیە وێ، كو بلندترین بودجەیە د دیرۆكا ئیراقێ دا ب بهایێ زێدەتر ژ 197 ترلیۆن دیناران، ب پشتبەستن ب بهایێ ئێك بەرمیلا پەترۆلێ ب 70 دۆلاران، د دەمەكی دا كورتئینان 63 ترلیۆن دینار بوو».

ئەڤرۆ

دهۆك، لەزگین جوقی

كەساتیەكێ‌ ژ بنەمالا میرێن ئێزدیان ڕاگەهاند، چوونا میرێ‌ ئێزدیان میر حازم تەحسین بەگ بۆ بەغدا بۆ ڤەگەراندنا ژیانێ‌ بوو ب تایبەتی بۆ شنگالێ ل سەر ڤێ‌ پینگاڤی شاندێن جودا یێن بەغدا سەرەدانا شنگالێ كرن لێ‌ گرۆپێن چەكدار ئاستەنگان دروست دكەن و ناهێلن ئێزدی ڤەگەرنە شنگالێ.
میر داسن فاروق بەگ، كەسایەتیێ ژ بنەمالا میرێن ئێزدیان دیاركر گوت» ئێزدی چاڤەڕێنە ڕەوشا شنگالێ ئاسایێ‌ ببیت وخەلكێ‌ مە ژ بن خیڤەتان دەركەڤن وڤەگەرن سەر مالێن خوە».
هەروەسا گوت» بەری دەمەكی حازم تەحسین بەگ، میرێ‌ ئێزدیان دگەل شاندەكێ‌ جڤاتا ڕوحانی یا ئێزدی سەرەدانا بەغدا كربوو وداخواز ژ حوكمەتا ئیراقێ‌ كر ڕەوشا شنگالێ ئاسایێ‌ بكەت وپڕۆژەیێن ستراتیژی ل شنگالێ بهێنە ئەنجامدان و ئاوارە ڤەگەرنە جهێن خوە پشتی ڤێ‌ سەرەدانێ‌ شاندێن بەغدا قەستا شنگالێ كرن وهەتا نوكە نەشیاینە ڕەوشا شنگالێ ئاسایێ‌ بكەن ژبەركو گرۆپێن چەكدار د ناڤ شنگالێ دا یێن هەین و ڕێگریێ‌ دكەن و بتنێ‌ بۆ بەرژوەندیا خوە كار دكەن «.
زێدەتر گۆت» هەر پێنگاڤەكا بۆ بەرژوەندیا ئێزدیان بهێتە هاڤێتن گرۆپێن چەكدار تێك ددەن و ناهێلن ئێزدی ڤەگەرنە سەر مالێن خوە و هەر ژ سالا 2014ێ‌ وەرە خەلكێ‌ مە یێ‌ ئێزدی ئاوارەبووینە وهەتا نوكە ژ بەر ئاستەنگ و ئاریشەیێن گرۆپێن چەكدار ئێزدیان نەشیاینە ڤەگەرنە شنگالێ و هیڤدارین ڕێككەفتنا د ناڤبەرا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ‌ و حوكمەتا ئیراقێ‌ دا ل دۆر ئاساییكرنا ڕەوشا شنگالێ بهێتە بجهئینان و ئەڤ ڕێككەفتنە دەرگەهێ‌ چارەسەریا هەموو ئاریشەیێن شنگالێ‌ یە «.
ئەوژی خۆیا كر» ژ بەر نەبوونا خزمەتگوزاریان و نەبوونا تەناهیێ‌، ئاوارە نەشێن ڤەگەرنە شنگالێ وحوكمەتا ئیراقێ‌ ژی بێ‌ ڕازیبوونا ئاوارەیان ئاهێن خوارنی یێن هندەك خێزانان ڕەوانەی شنگالێ دكەت و داخوازا نڤیسارا ڤەگەراندنێ‌ ژ كەمپان بۆ شنگالێ ژ ئاوارەیان دكەت بۆ بڕیڤەبرنا كاروبارێن وان وفشاران ل سەر ئاوارەیان دروست دكەت بۆ زڤرینێ بۆ شنگالێ».
هەروەسا گوت» ڕەوشا شنگالێ یا خوەش نینە وئاوارە نەشێن ڤەگەرن پێدڤیە ل دەستپێكێ‌ بەغدا ڕەوشا شنگالێ خوەش بكەت وگرۆپێن چەكدار شنگالێ چۆل بكەن داكو خەلك بشێن ڤەگەرن جهێن خوە و بەردەوام ژی حوكمەتا هەرێما كوردستانێ‌ پشتەڤانی و هەڤكاریا ئاوارەیان دكەت وهەموو بزاڤان دكەت بۆ خوەشكرنا ڕەوشا شنگالێ وزڤرینا ئاوارەیان وپێدڤیە بەغدا ژی ب ڕژدی كار بكەت و ڕەوشا شنگالێ ئاسایی و خوەش بكەت».

ئەڤرۆ

ئەندامەکێ پەرلەمانێ سووریێ راگەهاند، وەلاتێ وی ب رێیا رۆسیا چەندین داخوازی ل تورکیا کرینە و هەروەسا ب رەنگەکێ ئاشکرا داخواز ژ تورکیا هاتیە کرن دڤێت وان داخوازیان قەبوول بکەت، هەتا ئەنقەرە داخوازیێن سووریێ بجهـ نەئینیت ئەو چو دانوستاندنان ل گەل تورکیا ناکەن.

عەلی ئەلجادان ئەندامێ پەرلەمانێ سووریێ د داخۆیانیەکێ دا بۆ ئاژانسا سپوتینگ یا رۆسیا راگەهاند، د سەرەدانا ڤێ دویماهیێ یا بەشاری ئەسەدی بۆ رۆسیا ئێک ژ تەوەرێن سەرەکی یێن دانوستاندنان بابەتێ پەیوەندیێن تورکیا و سووریێ بوویە، رۆسیا یا رژدە تورکیا و سووریێ پەیوەندیێن خۆ ئاسایی بکەن، لێ ژ بۆ هندێ شامێ چەندین داخوازی و مەرج پێشکێشی ئەنقەرە کرینە، هەتا تورکیا وان داخوازیان قەبوول نەکەت شام یا بەرهەڤ نینە پەیوەندیێن خۆ ل گەل تورکیا ئاسایی بکەت و گۆت: (نها تورکیا پشکەک ژ ئاخا سووریێ داگیر کریە، تورکیا هەتا نها ژی پشتەڤانیێ ل گرۆپێن چەکدار دکەت، رەوشا دەڤەرێن باکورێ سووریێ یێن ل ژێر کۆنترۆلا تورکیا گەلەک خرابە، ل گۆر قانوونێن نێڤدەولەتی تورکیا داگیرکەرە و دڤێت د زووترین دەم دا تورکیا هەمی هێزێن خۆ ژ ئاخا مە ڤەکێشت، ژ بۆ هندێ ژی نابیت تورکیا چو مەرج هەبن، سووریێ دەولەتەک سەربخۆیە و دڤێت تورکیا رێزێ ل سەروەریا سووریێ بگریت).
ئەندامێ پەرلەمانێ سووریێ ئەو یەک ژی دیار کریە، ئەو باش دزانن نها تورکیا بەر ب هەلبژارتنان ڤە دچیت، ئەنقەرە دڤێت بابەتێ ئاساییکرنا پەیوەندیێن خۆ ل گەل شامێ وەکو کارتەکێ د هەلبژارتنان دا بکار بینیت، لێ ئەو یەک ژ ئالیێ شامێ ڤە ب چو رەنگەکێ ناهێتە قەبوول کرن و گۆت: (ئێک ژ خالێن دی یێن هەری گرنگ ژی بابەتێ گرۆپێن چەکدارە، نها تورکیا پشتەڤانیێ ل چەندین گرۆپێن چەکدار و تیرۆرست دکەت، وان گرۆپان د چەند سالێن بۆری دا تاوانێن گەلەک مەزن دەرحق خەلکێ سووریێ کرینە، دڤێت ئێدی تورکیا ب فەرمی دەست ژ پشتەڤانیا وان گرۆپێن تیرۆرستی بەردەت و ب فەرمی ڤێ یەکێ بۆ رایا گشتی ئاشکرا بکەت، هەتا تورکیا تشتەک وەسا نەکەت شام ژی یا بەرهەڤ نینە ل گەل تورکیا دەست ب قۆناغەکا نوی بکەت).
چاڤدێرێن سیاسی دیار دکەن رۆسیا داخواز ژ بەشار ئەسەدی کریە د زووترین دەم دا ل گەل ئەردۆغانی دەست ب قۆناغەکا نوی بکەت، لێ هەتا نها ئەو یەک ژ ئالیێ بەشار ئەسەدی ڤە نەهاتیە قەبوول کرن، چونکی بەشار ئەسەد دزانیت نها پێگەهێ جەماوەری یێ ئەردۆغانی د ناڤ تورکیا دا گەلەک لاواز بوویە، ژ بەر هندێ ژی بەشار ئەسەد نەڤێت ئەردۆغان بابەتێ ئاساییکرنا پەیوەندیێن ل گەل شامێ وەکو کارتەکێ ل دژی ئۆپۆزسیۆنێ بۆ هەلبژارتنان بکار بینیت، بەلکو بەشاری دڤێت بزانیت کا دێ پشتی هەلبژارتنان کێ بیت سەرۆک کۆمارێ تورکیا، سەرۆکێ رژێما سووریێ دڤێت پشتی ئەنجامێن هەلبژارتنان هاتنە راگەهاندن ل گۆر راستیا هەی سەرەدەریێ ل گەل دەستهەلاتا نوی یا تورکیا بکەت.

website security
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com