ئه‌ڤرۆ، عه‌زیز هه‌ورامی

به‌رپرسێ فه‌رمانگه‌ها قانوونی یا پارتی دیموكراتی كوردستان، ڕاگه‌هاند، دادگه‌ها فیدرالی یا دستووری نینه‌ و پێدڤیه‌ بهێته‌ هه‌لوه‌شاندن و دادگه‌هه‌كا نوو بهێته‌ پێكئینان ژ به‌ر كو بڕیارێن وێ د سیاسی نه‌.

به‌ختیار حه‌یده‌ر، به‌رپرسێ فه‌رمانگه‌ها قانوونی یا پارتی بۆ ڕۆژنامه‌یا (ئه‌ڤرۆ) گوت” دادگه‌ها فیدرالی ب گۆره‌ی بڕیارا هه‌ژمار 30 یا سالا 2005 ده‌مێ ئیراق ل بن داگیركاریا ئه‌مریكا دا هاتیه‌ دامه‌زراندن، ل گه‌ل نڤیسین و په‌سه‌ندكرنا دستوورێ ئیراقێ ل ماده‌یا 92 ل چاوانیا دامه‌زراندنا دادگه‌ها فیدرالی، ئه‌و دادگه‌ها وی ده‌می ب گۆره‌ی دستووری نه‌هاتیه‌ دامه‌زراندن، له‌وما مان و هه‌بوونا ڤێ دادگه‌هێ یا دستووری نینه‌”.

ئاماژه‌كر” ل سالا 2021 ده‌مێ قانوونا دادگه‌ها فیدرالی هاتیه‌ ڕاستڤه‌كرن، دستوور ل به‌رچاڤ نه‌هاته‌ وه‌رگرتن، ب نه‌ دستووری ئه‌و قانوونه‌ هاته‌ ڕاستڤه‌كرن، د دستووری دا هاتیه‌ هه‌ر ڕاستڤه‌كرنه‌كا گرێدای دادگه‌ها فیدرالی پێدڤی ب دو ل سه‌ر سێ یا په‌رله‌مانی یه‌، به‌لێ ب زۆرینه‌ ئه‌و قانوون ده‌ربازكر”.

به‌ختیار خویاكر ژی” دادگه‌ها فیدرالی ب شێویه‌كێ سیاسیانه‌ كار دكه‌ت و هه‌ر دادگه‌هه‌ك ژ قانوون و دستووری ده‌ربچیت و ب سیاسیانه‌ كاربكه‌ت، ئه‌و دادگه‌هه‌ جهێ باوه‌ریێ نینه‌، پێدڤیه‌ دادگه‌ها فیدرالی ببیته‌ هێڤێنێ تێكگه‌هشتنێ و چاره‌سه‌ریا كێشه‌یان نه‌كو ئه‌و ب خوه‌ ببیته‌ كێشه‌، نوكه‌ وێ دادگه‌هێ كێشه‌ د ناڤبه‌را به‌غدا و هه‌ولێرێ دا دروستكریه‌ ب ڕێیا ده‌ركرنا بڕیاره‌كێ دژی په‌ترۆلا هه‌رێما كوردستانێ، وی ده‌می مه‌ داخوازكر ب توندی دژی وێ دادگه‌هێ ب ڕاوه‌ستین و نابیت ل گه‌ل دادگه‌هه‌كا نه‌ دستووری كار بكه‌ین”.

به‌رپرسێ فه‌رمانگه‌ها قانوونی یا پارتی دبێژیت” دادگه‌ها فیدرالی ب ڤی شێوه‌ی به‌رده‌وام بیت، دێ بڕیارێن مه‌ترسیدارتر ژی دژی هه‌رێما كوردستانێ ده‌ركه‌ت و نابیت بچینه‌ ژێر بارێ بڕیارێن ئه‌و دادگه‌هه‌ ده‌ردكه‌ت و هه‌تاكو پێدڤیه‌ مامه‌له‌ ژی دگه‌ل نه‌هێته‌ كرن، هه‌روه‌سا پێدڤیه‌ دو دادوه‌رێن كورد یێن وێ دادگه‌هێ ژی بهێنه‌ ڤه‌كێشان، ژ به‌ر كو هه‌بوون و نه‌بوونا وان وه‌كو ئێكه‌ وپێدڤیه‌ دادگه‌هه‌كا دستووری یا فیدرالی هه‌روه‌سا جڤاتا فیدرالی ژی بهێنه‌ دامه‌زراندن “.

ل دووماهیێ گوت” بڕیارێن دادگه‌ها فیدرالی یا نوكه‌ یا مه‌ترسیدارتره‌ ژ (دادگه‌ها شۆڕه‌شێ) یا سه‌رده‌مێ سه‌دام حسێنی، ژ به‌ر كو وێ بڕیارێن سته‌مكارانه‌ یێن سێداره‌دانێ دژی سه‌ر كه‌سان ده‌ردكر، به‌لێ ئه‌ڤ دادگه‌ها ب ناڤ فیدرالی بڕیاران دژی ملله‌ته‌كی ده‌ردكه‌ت”.

دهۆك ، زنار تۆڤی:

بسپۆره‌كێ زانستێن سیاسی دبێژیت، گه‌له‌ك یا ب زه‌حمه‌ته‌ ل ژێر ده‌ستهه‌لاتا گرۆپێن میلیشیێن شیعی و هه‌بوونا ده‌وله‌ته‌كا پڕی ئالۆزی ل ئیراقێ، چ ئاریشه‌ ل گه‌ل به‌غدا بهێنه‌ چاره‌سه‌ركرن، هه‌روه‌سا هه‌كه‌ سه‌رۆك وه‌زیرێن ئیراقێ كه‌سه‌كێ میانڕه‌و ژی بیت، یان ژی نییه‌تا چاره‌سه‌ركرنا ئاریشه‌یان هه‌بیت، وه‌كو دیار پتریا هێزێن دناڤا چارچۆڤه‌یێ هه‌ماهه‌نگیێ دا سه‌ر ب ئیرانێ ڤه‌نه‌ و سیاسه‌تا ئیرانێ بجهـ دئینن، وان نه‌ڤێت ئه‌و ئاریشه‌یێن دناڤبه‌را به‌غدا و هه‌ولێرێ دا هه‌ین چاره‌سه‌ر بكه‌ن، دیسان ئه‌و  ڕێككه‌فتنا بۆ پێكئینانا حوكمه‌تا ئیراقێ ژی هاتیه‌ كرن پتر یا ته‌كتیكی بوویه‌، هه‌روه‌سا بۆ كورد و سووننه‌یان باشتر بوو ڕێككه‌فتنێ ل گه‌ل گرۆپێن چارچۆڤه‌یێ هه‌ماهه‌نگیێ نه‌كه‌ن، به‌لێ مخابن ئه‌و ڕێككه‌فتنه‌ هاته‌ كرن و نوكه‌ دادگه‌ها فیدرالی ل به‌رده‌ستێ وان دایه‌ و وه‌كو ئامرازه‌كێ كاریگه‌ر ل دژی كورد و سوننه‌یان ب كاردئینن و وه‌كو به‌هانه‌یه‌كێ ژی بكار دئینن بۆ خوه‌ ڤه‌دزینێ ژ پراكتیزه‌كرنا وان ڕێككه‌فتنێن به‌ری نوكه‌ هاتینه‌ كرن”.

د. نه‌وزاد هێتوتی، پسپۆرێ زانستێن سیاسی پتر گوت”پشتی هه‌لبژارتنێن 2021 ێ یێن ئیراقێ، چارچۆڤه‌یێ هه‌ماهه‌نگیێ دادگه‌ها فیدرالی ل دژی پرۆسه‌یا سیاسی، كورد و سه‌دریان بكارئینا و پرۆسه‌یا هه‌لبژاتنان ئیفلیج كر و وان ڕێ بۆ خوه‌ خوه‌شكر بۆ هندێ كو ئه‌و حوكمه‌تا نوو یا ئیراقێ پێكبینن، هه‌ر چه‌نده‌ كورد و سووننی دشیان حوكمه‌ت نه‌هێته‌ پێكئینان، به‌لێ كه‌فتنه‌ ژێر كاریگه‌ریا سۆزێن وان یێن بێ ناڤه‌رۆك، وه‌كو دیار هه‌تا نوكه‌ ژی ئێك خال ژ داخوازیێن كورد و سووننه‌یان نه‌هاتینه‌ بجهئینان، دڤێت چاڤه‌رێی هندێ بكه‌ین كو چاره‌نڤیسێ قانوونا په‌ترۆل و غازێ ژی كو بریار بوو دشه‌ش مه‌هان دا پشتی ده‌ست بكاربوونا حوكمه‌تا نوو ژ جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ بهێته‌ ده‌ربازكرن، كو ب ده‌ردێ شایستێن دارایی یێن هه‌رێمێ كوردستانێ بچیت، چونكی وان بڕیارا دادگه‌هێ هه‌یه‌ و ب وێ به‌هانه‌یێ ئه‌و خوه‌ ژ ده‌ركرنا هه‌ر جۆره‌ قانوونه‌كێ ڤه‌دزن كو ل دژی بڕیارا دادگه‌ها ده‌ستووری بیت”.

دیاركر” نوكه‌ فشارێن مه‌زن ل سه‌ر سه‌رۆك وه‌زێرین ئیراقێ هه‌نه‌ ژ ئه‌گه‌رێ بلندبوونا بهایێ دۆلاری و دبیت ئه‌ڤه‌ ژی یاریه‌كا ئیرانێ و هێزێن شیعی بیت بۆ تێكهه‌لكرنا كارتان و ژناڤبرنا سه‌رنجان ل سه‌ر قه‌یرانێن داكه‌فتنا بهایێ دراڤێ ئیراقی، هه‌روه‌سا ئه‌مریكا دڤێت ئیراق خوه‌ ژ ئیرانێ دوور بكه‌ت و نه‌بیته‌ پشكه‌ك ژ سیاسه‌ت و ئه‌جندایێن ئیرانێ، دیسان د نوكه‌ دا ئه‌مریكا فشارێن خوه‌ ل سه‌ر حوكمه‌تا ئیراقێ پتر لێ كرینه‌، ژ پێخه‌مه‌ت نه‌هێلێت دۆلار ژ ئیراقێ بچیته‌ ئیرانێ، ئالیێن چارچۆڤه‌یێ هه‌ماهه‌نگیێ ژی ب تایبه‌ت یێن  توندره‌و ل گه‌ل هندێ نینن كو ئاریشه‌یان ل گه‌ل هه‌رێما كوردستانێ چاره‌سه‌ر بكه‌ن”.

ئه‌ڤرۆ:

سیاسه‌تمه‌داره‌كێ كورد دبێژیت، هه‌كه‌ كورد د ئێكگرتی بن، دێ ب هێز بن و چو ئالی نه‌شێن هیچ كاره‌كێ دژی وان بكه‌ن، له‌وما ئێكگرتن و ته‌بایی گه‌له‌ك یا گرنگه‌، هه‌روه‌سا دیاركر ژی، چونكه‌ دادگه‌ها فیدرالی یا ئیراقی كو ئه‌و بڕیارا دژی هه‌رێما كوردستانێ ده‌ركری بڕیاره‌كا سیاسی یه‌ و هنده‌ك ئالیێن ناڤخوه‌یی و ده‌ره‌كی یێن ل پشت وێ بڕیارێ، له‌وما ئێكگرتنا كوردان یا گرنگه‌ د ڤێ قۆناغێ دا.

د. مه‌حموود عوسمان، سیاسه‌تمه‌دارێ كورد، گوت” ئه‌نجامدانا كۆمبوونان د ناڤبه‌را پارتی دیموكراتی كوردستان و ئێكه‌تی نیشتمانی كوردستان گه‌له‌ك یا گرنكه‌ بۆ وێ چه‌ندێ په‌یوه‌ندیێن وان بهێنه‌ ئاساییكرن و پێدڤیه‌كا فه‌ر و گرنگه‌ پارتی و ئێكه‌تی بگه‌هنه‌ ڕێككه‌فتنێ، چونكه‌ ئه‌و هه‌رێما كوردستانێ بڕێڤه‌دبه‌ن، له‌وما یا گرنگه‌ ئه‌و هه‌ردو ئالی د ڕێككه‌فتی بن ل ناڤخوه‌یا كوردستانێ و ل ئیراقێ و ل ده‌رڤه‌ ژی، چونكه‌ ژ بلی ڕێككه‌فتنێ چاره‌یه‌كا دی نینه‌ و ئه‌ز یێ گه‌شبینم ب وێ چه‌ندێ كو هه‌ردو ئالی دێ گه‌هنه‌ ڕێككه‌فتنێ، ژ به‌ر كو ب گه‌هشتنا وان ب ڕێككه‌فتنێ دێ ب هێزبن و چو ئالی نه‌شێن هیچ كاره‌كی به‌رامبه‌ر هه‌رێما كوردستانێ بكه‌ن”.

سه‌باره‌ت ئه‌و بڕیارا دادگه‌ها فیدرالی یا ئیراقی دژی هه‌رێما كوردستانێ ده‌ركری، د. مه‌حموود عوسمان دبێژیت” بڕیارا دادگه‌ها فیدرالی یا ئیراقی بڕیاره‌كا سیاسی یه‌ و ل ده‌مێ بۆری دا ژی ئه‌ڤ كاره‌ كریه‌ و ئه‌ڤه‌ كاره‌كێ باش نینه‌، چونكه‌ ئه‌و چه‌نده‌ دژی كوردان بتنێ نینه‌، به‌لكو دژی مسته‌فا كازمی و حوكمه‌تا محه‌مه‌د شیاع سودانی ژی یه‌، ژبه‌ر كو  وان بڕیارا هنارتنا پاره‌ی بۆ هه‌رێما كوردستانێ دایه‌ و پێدڤیه‌ وان هه‌لویست هه‌بیت به‌رامبه‌ر وێ بڕیارا دادگه‌ها فیدرالی، له‌وما ب دیتنا من ئه‌و بڕیاره‌ گه‌له‌ك یا خراب بوو”.

هه‌روه‌سا ڕۆهنكر” هنده‌ك ئالیێن ئیراقی و ده‌رڤه‌ ژی ل پشت وان بڕیارانه‌، له‌وما پێدڤیه‌ كورد د ئێكگرتی بن و هه‌لویسته‌كێ باش ژی هه‌بوو به‌رامبه‌ر وێ بڕیارا دادگه‌ها فیدرالی ئه‌وا دژی هه‌رێما كوردستانێ ده‌ركری”.

هه‌ولێر، قائید میرۆ

بڕیاره‌ سه‌رۆكایه‌تیا هه‌رێما كوردستانێ فه‌رمانا هه‌رێمی بۆ دیاركرنا ژڤانێ ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنان ده‌ر بكه‌ت و په‌رله‌مانتاره‌كێ فڕاكسیۆنا پارتی ژی ئاشكراكر، پارتی یا به‌رهه‌ڤه‌ بۆ هه‌لبژارتنان و نابیت بهێنه‌ پاشخستن هه‌روه‌سا دبێژیت، چو به‌هانه‌ نه‌ماینه‌ و نابیت ئیدی ژیێ په‌رله‌مانی بهێته‌ درێژكرن.

وه‌یسی سه‌عید، ئه‌ندامێ په‌رله‌مانێ كوردستانێ ژ فراكسیۆنا پارتی بۆ ڕۆژنامه‌یا (ئه‌ڤرۆ) گوت” پێدڤی بوو هه‌لبژارتنێن هه‌رێما كوردستانێ ل سالا بۆری د ده‌مێ خوه‌ یێ قانوونی دا هاتبان ئه‌نجامدان، به‌لێ مخابن ڕێككنه‌كه‌فتنا ئالیێن سیاسی بۆ ئه‌گه‌رێ پاشئێخستنا وان و بۆ پاراستنا ئه‌زموونا هه‌رێما كوردستانێ و په‌یدانه‌بوونا ڤالاهیا قانوونی ژیێ  ڤێ خۆلا په‌رله‌مانی هاته‌ درێژكرن، به‌لێ نابیت ب چ شێوه‌یه‌كی دوباره‌ ژیێ په‌رله‌مانێ بهێته‌ درێژكرن و پرۆسه‌یا هه‌لبژارتنان بهێته‌ پاشئێخستن”.

گوت ژی”د دوماهی په‌یامدا سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ بۆ ده‌ربازكرنا ڕه‌وشا نوكه‌ هه‌رێما كوردستانێ تێدا و ب مه‌ره‌ما چاره‌سه‌ركرنا ئاریشه‌یان چه‌ندین خال وه‌كو پێشنیاز داینه‌ ئالیێن سیاسی بتایبه‌تی ئێكه‌تی نیشتمانی كوردستان وه‌كو ئالیێ پشكدار و سه‌ره‌كی د حوكمه‌تا هه‌رێمێ دا ئێك ژوان خالێن مه‌سرور بارزانی داینه‌ ئالیێن سیاسی ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنایه‌، له‌وڕا ژی نوكه‌ ئالیێن سیاسی ل هه‌مبه‌ر به‌رپرسیاریه‌كا دیرۆكی نه‌ ژبوو نه‌هێلانا ئاسته‌نگێن هه‌مبه‌ر پرۆسه‌یا هه‌لبژارتنان، ژ به‌ر كو هه‌لبژارتن مافه‌كێ بنه‌ره‌تی یێ هه‌موو وه‌لاتیانه‌ و تنێ مافێ ئالیه‌كێ دیاركری نینه‌، له‌وڕا نابیت مافێ وه‌لاتیان بهێته‌ بنپێكرن، هه‌رێما كوردستانێ ل سه‌ر بنه‌مایێ ئازادی و دیموكراسیێ هاتیه‌ پێكئینان و به‌رده‌وامبوونا ئازادی و دیموكراسیێ دێ كیانێ هه‌رێما كوردستانێ زێده‌تر یێ پاراستی و پێشكه‌فتی بیت”.

وه‌یسی سه‌عید ئاماژه‌كر” نابیت چ ئالیه‌كێ سیاسی بۆ به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ یان ترس هه‌بیت ژ هه‌لبژارتنان، كو ژئالیێ ده‌نگده‌رانڤه‌ بهێنه‌ سزادان ببیته‌ ئه‌گه‌رێ ڕێگریێ ل ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنان، یان ژی ڕاستڤه‌كرنا قانوونا هه‌لبژارتنان و هنده‌ك بابه‌تێن دی بكه‌نه‌ به‌هانه‌ بۆ پاشئێخستنا هه‌لبژارتنان، هه‌لویستێ پارتی ل دۆر هه‌لبژارتنان نوكه‌ و سالا بۆری ژی یێ دیاربوو كو دكه‌ل ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنایه‌ و به‌رهه‌ڤی ژی نیشادان بۆ هه‌موو دانوستاندنه‌كێ لدۆر هه‌لبژارتنان تنێ هه‌لبژارتن بهێنه‌ ئه‌نجامدان دده‌مێ خوه‌ یێ قانوونی دا، به‌لێ مخابن چ ئالیێن سیاسی به‌رسڤا پێشنیازا پارتی نه‌دا، له‌وما ژ نه‌چاری ڤه‌ بڕیارا درێژكرنا ژیێ ڤێ خۆلا په‌رله‌مانی هاته‌ دان، چونكه‌ ژبلی بڕیارا درێژكرنا ژیێ په‌رله‌مانی چ رێیێن دی نه‌بوون”.

دیاركر”پارتی هیچ ده‌مه‌كی ژ به‌رپرسیاریه‌تیێ خوه‌ نه‌دایه‌ پاش و ژبه‌ر تێك نه‌چوونا سه‌قامگیریا هه‌رێمێ زۆرینه‌یا په‌رله‌مانی بكار نه‌ئینا، ئه‌گه‌ر نه‌ دشیاندابو پارتی هه‌ر بڕیاره‌كا ده‌ربكه‌ت ژ كاراكرنا كۆمسیۆنا هه‌لبژارتنان هه‌تا دگه‌هیته‌ هه‌ر بڕیاره‌كا دی، پارتی دوماهی كۆمبووندا دووپاتی ل سه‌ر ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنان كریه‌، له‌وما پێدڤیه‌ ئه‌ڤساله‌ ب هه‌ر شێوه‌یه‌كێ هه‌بیت هه‌لبژارتن بهێنه‌ ئه‌نجامدان”.

ئه‌ڤرۆ:

د په‌یوه‌ندیه‌كا ته‌له‌فۆنی دا د ناڤبه‌را مه‌سرور بارزانی، سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ و برێت مه‌كگۆرك، هه‌ماهه‌نگكارێ كۆچكا سپی بۆ كاروبارێن ڕۆژهه‌لاتا ناڤین و باكوورێ ئه‌فریقیا، سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێمێ نیگه‌رانیا خوه‌ ژ بڕیارا دادگه‌ها فیدرالی یا ئیراقی یا تایبه‌ت ل ڕێگریكرنێ ل هنارتنا پاره‌ی بۆ هه‌رێما كوردستانێ ده‌ربری و دیاركر كو ئارمانج ژێ تێكدانا سه‌قایێ ئه‌رێنی و باشتركرنا په‌یوه‌ندیێن د ناڤبه‌را به‌غدا و هه‌ولێرێ یه‌ و مه‌به‌سته‌كا سیاسی یا ل پشت.

د وێ په‌یوه‌ندیا ته‌له‌فۆنی دا، برێت مه‌كگۆرك، باسێ سه‌ره‌دانا ڤێ دووماهیێ بۆ به‌غدا و هه‌ولێرێ و دانوستاندنێن سه‌باره‌ت گاڤێن داهاتی بۆ چاره‌سه‌ركرنا كێشه‌یێن د ناڤبه‌را هه‌رێما كوردستانێ و حوكمه‌تا فیدرال دا ل سه‌ر بودجه‌ی و پرسێن دی, هه‌روه‌سا دووپاتی ل گرنگیا ئێكڕێزیا ئالیێن كوردستانی و باشتركرنا په‌یوه‌ندیێن دناڤبه‌را پارتی دیموكراتی كوردستان و ئێكه‌تی نیشتمانی كوردستان كر.

هه‌ماهه‌نگكارێ كۆچكا سپی بۆ كاروبارێن ڕۆژهه‌لاتا ناڤین و باكوورێ ئه‌فریقیا، پشته‌ڤانیا وه‌لاتێ خوه‌ بۆ چاكسازیێن كابینه‌یا نه‌هێ ب تایبه‌تی چاكسازیێن وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌، هه‌روه‌سا پێشكه‌فتنێن كه‌رتێ وزێ و باشتركرنا ژێرخانه‌یا ئابووری و بزاڤێن به‌رهنگاربوونا گوهۆڕینا سه‌قی دووپاتكر.

هه‌ردو ئالی د هه‌ڤڕا بوون ل سه‌ر گرنگیا نه‌هێلانا هه‌موو ئاسته‌نگێن ل به‌رده‌م گه‌شه‌پێدانا كه‌رتێ وزێ و وه‌به‌رئێنانا زێده‌تر یا كۆمپانیێن ئه‌مریكی ل هه‌رێما كوردستانێ، هه‌روه‌سا د هه‌ڤڕا بوون ل سه‌ر وێ چه‌ندێ كو د په‌یوه‌ندیا به‌رده‌وام دا بن.