ئه‌ڤرۆ:گ

پشتی سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ، په‌یامه‌ك ل دۆر ره‌وشا ئیراقێ به‌لاڤكری و تێدا داخواز ژ هه‌موو ئالیێن سیاسی یێن ئیراقی كربوو ل هه‌ولێرێ كۆمبن و چاره‌سه‌ریه‌كێ بۆ ره‌وشا ئیراقێ ببینن، په‌یڤدارێ هه‌ڤپه‌یمانیا چارچۆڤێ هه‌ماهه‌نگیێ راگه‌هاند، پێشوازیێ ل داخوازناما نێچیرڤان بارزانی، سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ دكه‌ین بۆ ئه‌نجامدانا دانوستاندنێن نیشتمانی.

سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ ل دۆر ره‌وشا ئیراقێ و ئالۆزیێن ل ڤێ دووماهیێ په‌یدابووین، په‌یامه‌ك به‌لاڤكربوو و تێدا دیاركربوو” ب دلگرانیه‌كا مه‌زن ڤه‌ دنێرینه‌ ره‌وشا سیاسی یا ئیراقێ و پێشهاتێن وێ، داخوازێ ژ ئالیێن سیاسی یێن ناكۆك دكه‌ین دان ب خوه‌ دا بگرن و بۆ چاره‌سه‌ركرنا كێشان ده‌ست ب دانوستاندنێن راسته‌وخوه‌ بكه‌ن. د ڤێ ره‌وشا هه‌ستیار دا ئالۆزبوونا زێده‌تر یا ره‌وشێ، ئاشتیا جڤاكی و ئاسایش و سه‌قامگیریا وه‌لاتێ دئێخیته‌ د مه‌ترسیێ دا”.

زێده‌تر د په‌یاما خوه‌ دا گۆتبوو” د ده‌مه‌كی دا رێزێ ل خوه‌نیشادانێن ئاشتیانه‌ یێن جه‌ماوه‌ری دگرین، دووپاتیێ ل پاراستنا ده‌زگه‌هێن ده‌وله‌تێ و ئێمناهیێ و سه‌ر و مالێ وه‌لاتیان و كارمه‌ندێن ده‌وله‌تێ دكه‌ین. گه‌لێ ئیراقێ هه‌ژی ژیان و نوكه‌ و پاشه‌رۆژه‌كا باشتره‌ و ئه‌رك و به‌رپرسیاره‌تیا هه‌ڤپشك یا هه‌موو هێز و ئالیانه‌ پێكڤه‌ ئیراقێ ژ ڤێ ره‌وشا هه‌ستیار و مه‌ترسیدار ده‌رباز بكه‌ن”.

هه‌روه‌سا دیاركربوو”هه‌رێما كوردستانێ وه‌كو به‌رده‌وام دێ پشكه‌ك بیت ژ چاره‌سه‌ریێ، له‌وما داخوازێ ژ ئالیێن سیاسی یێن په‌یوه‌ندیدارێن ئیراقێ دكه‌ین بهێنه‌ هه‌ولێرا پایته‌ختا دویێ و ده‌ست ب دانوستاندنێن ڤه‌كری بكه‌ن و ل سه‌ر بنه‌مایێ به‌رژه‌وه‌ندیێن بلند یێن وه‌لاتی بگه‌هنه‌ لێكتێگه‌هشتن و رێككه‌فتنێ. هیچ كێشه‌ك نینه‌ ب دانوستاندنان نه‌هێته‌ چاره‌سه‌ركرن”.

ژ ئالیێ خوه‌ڤه‌، ئه‌حمه‌د ئه‌لئه‌سه‌دی، په‌یڤدارێ چارچۆڤێ هه‌ماهه‌نگیێ ل دۆر ده‌ستپێشخه‌ریا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ راگه‌هاند” دووپاتیێ ل ڤه‌كرنێ ب روویێ هه‌موو ئالیان بۆ چاره‌سه‌ركرنا كێشان و گه‌هه‌شتن ب رێچاره‌كا راستیانه‌ پالپشت ب دستووری و قانوونێ و به‌رژه‌وه‌ندیا گه‌لی”.

دهۆك، له‌زگین جوقی

سه‌رپه‌رشتی دۆسێیا رزگاركرنا ره‌ڤاندیێن ئێزدی راگه‌هاند،  به‌لگه‌ هه‌نه‌ گرۆپێن چه‌كدار گه‌له‌ك ژ ره‌ڤاندیێن ئێزدی یێن دبن ژیێ‌ 18 سالیی دا پشتێ‌ ژده‌ستێن تیرۆرستێن داعشێ رزگاربووین، چه‌كدار كرینه‌ ،ئاماژه‌كر ژی كو ژ سالا 2015ێ‌ وه‌ره‌ هه‌تا نوكه‌ مه‌ نه‌شیایه‌ چ  زه‌لامان رزگاربكه‌ین ئه‌وژی دبیت د ژیانێ‌ دا نه‌مابن و ئه‌وێن دهێنه‌ رزگاركرن ژی هه‌موو ژن و زارۆنه‌ وچارنڤیسێ‌ زه‌لامان یێ دیار نینه‌.

خه‌یری بۆزانی، سه‌رپه‌رشتی دۆسێیا رزگاركرنا ره‌ڤاندیێن ئێزدی گۆت” حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ‌ ب ریێا نڤیسینگه‌ها رزگاركرنا ره‌ڤاندییان به‌رده‌وام كار دكه‌ت بۆ رزگاركرنا هه‌موو ره‌ڤاندیێن ئێزدی نوكه‌ ژی نڤیسینگه‌ه ل هه‌ولێر به‌رده‌وامیێ ب كارێ‌ خوه‌ دكه‌ت ژبۆ رزگاركرنا ره‌ڤاندییان”.

خه‌یری ئاماژه‌ دا وی چه‌ندی ژی” هه‌تا نوكه‌ ئاسته‌نگ ل به‌رده‌م رزگاركرنا ره‌ڤاندیێن ئێزدی یێن هه‌ین  ب تایبه‌تی ژی ل كه‌مپا (هۆلێ‌) ل وه‌لاتی سووریێ چونكو پتریا ره‌ڤاندیێن ئێزدی دناڤ وێ كه‌مپێ دانه‌ كو ئه‌و كه‌مپ دبن ده‌ستهه‌لاتا (قه‌سه‌دی) دایه‌ ئه‌وژی نه‌دهاریكارن دگه‌ل مه‌ بۆ رزگاركرنا ره‌ڤاندیێن ئێزدی هه‌روه‌سا گه‌له‌ك ژ ره‌ڤاندیێن ئێزدی ل وان ده‌ڤه‌ران ماینه‌ وهاتینه‌ ترساندن ونه‌وێرن بێژن ئه‌م ئێزدی نه‌ هه‌روه‌سا  دبیت هنده‌ك ره‌ڤاندیێن ئێزدی زارۆ هه‌بن ونه‌شێن ژبه‌ر زارۆیێن خوه‌ بهێن”.

زێده‌تر گۆت” هه‌بوونا په‌كه‌كێ‌ ل شنگال كارتێكرنه‌كا مه‌زن ل سه‌ر هه‌موو ئاستان كریه‌ وه‌كو ئێمناهیا شنگالێ هه‌روه‌سا هاریكاری ژی نه‌گه‌هشتینه‌ شنگالێ وهه‌بوونا په‌كه‌كێ‌ ل شنگالێ كارتێكرنه‌كا خراب ل سه‌ر كارێ‌ رزگاركرنا ره‌ڤاندیان كریه‌، له‌ورا ئه‌م دخوازین په‌كه‌كه‌ ل شنگالێ نه‌مینیت داكو ئه‌م ژی بشێین پتر كارێن خوه‌ ئه‌نجام بده‌ین”.

خه‌یرێ‌ بۆزانی پتر دبێژیت”به‌لگه‌ هه‌نه‌ گه‌له‌ك ژ ره‌ڤاندیێن ئێزدی ئه‌وێن هاتینه‌ رزگاركرن ل ده‌ڤه‌رین رۆژئاڤایێ‌ كوردستانێ‌ په‌كه‌كێ‌ یێن برینه‌ دناڤ رێزێن خوه‌ دا وچه‌كدار كرینه‌ هه‌تا ل كه‌مپان ژی په‌كه‌كێ‌ گه‌له‌ك ره‌ڤاندی ب رێیێن جودا جودا یێن برینه‌ دناڤ رێزیێن خوه‌دا ئه‌ڤ ژی كاره‌كێ‌ گه‌له‌ك خرابه‌ هاتیه‌ كرن پتریا ره‌ڤاندیێن ئێزدی یێن په‌كه‌كه‌ دبه‌ت ژیێ‌ وان دبن 18 سالیێ‌ دایه‌ و هیشتا زارۆنه‌”.

خویاكر”  ل كه‌مپا هۆلێ‌ ره‌ڤاندیێن ئێزدی هه‌نه‌ هه‌روه‌سا ل وان ده‌ڤه‌ران ژی ماینه‌ یێن سالا 2014ێ‌ تیرۆرستێن داعشێ داگیركرین پشتی نه‌مانا داعشێ ژی ل وان ده‌ڤه‌ران هێشتا ره‌ڤاندی ماینه‌ دناڤ مالێن خێزانێن تیرۆرستێن داعشێ دا ئه‌و ئه‌ره‌بێن بووینه‌ داعش ژی یێن زڤرینه‌ سه‌ر مالێن خوه‌ و ره‌ڤاندیێن ئێزدی ژی دگه‌ل وان ماینه‌ “.

ئاشكه‌را  كر ژی” ب دیتنا من ژ سالا 2015ێ‌ هه‌تا نوكه‌ هێشتا وه‌كو پێدڤی لێگه‌ریان ل سه‌ر گۆرێن بكۆم نه‌هاتیه‌ كرن وهه‌تا نوكه‌ تنێ‌ 339 زه‌لام رزگاربووینه‌ و ژسالا 2015ێ‌ هه‌تا نوكه‌ مه‌ نه‌شیایه‌ چ زه‌لامان رزگاربكه‌ین ئه‌وژی دبیت دژیانێ‌ دا نه‌مابن وئه‌وێن دهێنه‌ رزگاركرن ژی هه‌موو ژن و زارۆنه‌ وچارنڤیسێ‌ زه‌لامان هێشتا  یێ دیار نینه‌”.

ل دووماهیێ گۆت” رۆلێ‌ حوكمه‌تا ئیراقێ گه‌له‌ك یێ خرابه‌ و یا خه‌مسار بوویه‌ هێشتا وه‌كو پێدڤی هه‌ڤكاری دگه‌ل مه‌  نه‌كریه‌ بۆ رزگاركرنا ره‌ڤاندیێن ئێزدی”.

ئه‌ڤرۆ، عه‌زیز هه‌ورامی:

روودانێن ئیراقێ یێ ئالۆزتر دبن و سه‌ركردێن ئیراقێ باس ل وێ چه‌ندێ دكه‌ن جڤاتا نوونه‌ران ب دووماهی هاتیه‌، ئه‌ندامه‌كا كورد ل جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ ژی دبێژیت، ناڤمالا شیعی ب تمامی یا په‌رت و به‌لاڤبووی و پێدڤیه‌ كورد مفای ژ ڤێ ده‌لیڤێ ببینن و ل بن چه‌ترا ئالایێ كوردستانێ كۆمڤه‌بن.

چرۆ حه‌مه‌ شه‌ریف، ئه‌نداما جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ بۆ رۆژناما (ئه‌ڤرۆ) گۆت” نه‌شێین بێژین دووماهی ب جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ هاتیه‌ چونكه‌ ئالیێن سیاسی د بزاڤا وێ چه‌ندێ دانه‌ ڤێ ناكۆكیێ چاره‌سه‌ربكه‌ن، ژ به‌ركو ب دووماهی ئینانا جڤاتا نوونه‌ران دێ زیانێن مه‌زن بۆ هه‌موو ئیراقێ هه‌بیت”.

چرۆ گۆت ژی” هه‌كه‌ بهێت و به‌رده‌وام خوه‌نیشاده‌ر دناڤ جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ دا بن و كۆمبوونێن جڤاتێ تێدا نه‌هێنه‌ كرن، دستوور و په‌یره‌وێ ناڤخوه‌یی جڤاتا نوونه‌ران رێ دایه‌ كو ل ره‌وشێن نه‌ گونجای كۆمبوونێن جڤاتا نوونه‌ران بهێنه‌ ڤه‌گوهاستن بۆ پارێزگه‌هێن دی یێن ئیراقێ ب هه‌رێما كوردستانێ ژی ڤه‌”.

لایه‌نگرێن موقته‌دا سه‌در داخواز دكه‌ن به‌ربژارێ راسپاردی بۆ پێكئینانا حوكمه‌تا نوو یا ئیراقێ به‌ربژاركرنا خوه‌ ڤه‌كێشیت، ل دۆر وێ چه‌ندێ ئه‌ڤ په‌رله‌مانتاره‌ دبێژیت” مه‌ پێزانین نین نكا هه‌ڤپه‌یمانیا چارچوڤێ هه‌ماهه‌نگیێ به‌ربژارێ خوه‌ ڤه‌كێشایه‌ یان نه‌”.

ئاماژه‌كر” مه‌ پێ باشه‌ هه‌موو ئالیێن كوردی ل به‌غدا پێكڤه‌ ل بن ئێك چه‌تر و بۆچوون دا بین ئه‌وژی چه‌ترێ ئالایێ كوردستانێ و بۆچوونه‌كا نیشتمانی، هه‌ر ده‌مێ وه‌كو كورد پێكڤه‌بین مه‌ یا شیای مافێن خوه‌ بده‌ستڤه‌بینین، ل ده‌مێ ناكۆكیان دا ژی مه‌ نه‌شیایه‌ مافێن خوه‌ بده‌سڤه‌بینین له‌وما پێدڤیه‌ ل ژێر چه‌ترێ ئالایێ كوردستانێ بین”.

خویاكر ژی” هه‌كه‌ د ڤێ ره‌وشا ناڤمالا شیعی دا هه‌ی كورد د ئێكگرتی و ئێكده‌نگ بن، ئه‌ڤ ده‌لیڤه‌ یا باشه‌ بۆ كوردان و هیڤیدارین كورد مفای ژ په‌رت و به‌لاڤبوونا ناڤمالا شیعی دا ببینیت و بشێین ناڤمالا كوردی رێكبێخین”.

مه‌ ژ چرۆ حه‌مه‌ شه‌ریف پرسی كو دهێته‌ گۆتن بافل تاله‌بانی یێ رازی بووی به‌رهه‌م سالحی ژ به‌ربژاركرنێ بۆ پۆستێ سه‌رۆك كۆماری بگوهۆریت بۆ له‌تیف ره‌شید تاكو پارتی پشته‌ڤانیێ لێ بكه‌ت و كوردان ئێك به‌ربژار بۆ وی پۆستی هه‌بیت، د به‌رسڤێ دا گۆت” روودان هه‌موو د ئالۆزن و هه‌تا نوكه‌ ئه‌وا هه‌ی كو باس ل گوهۆرینا به‌ربژاركرنا به‌رهه‌م سالحی بۆ له‌تیف ره‌شید ژ ئالیێ ئێكه‌تیێ ڤه‌ دهێته‌ كرن تنێ ئاخڤتنه‌، ئه‌وا ئه‌ز پێ ئاگه‌هدار د نوكه‌ دا ره‌وش یا ئالۆزه‌ و هه‌موو مژوولی روودانێن به‌غدانه‌ كو كێمتر هزر دچیته‌ پرسا سه‌رۆك كۆماری”.

هه‌ولێر، قائید میرۆ

چه‌ند رۆژه‌كه‌ لایه‌نگرێن موقته‌دا سه‌در ده‌ست ب خوه‌نیشادانان كریه‌ و ره‌وشا ئیراقێ به‌ر ب  ئالۆزیان دچیت په‌رله‌مانتاره‌كێ كورد ژی ل جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ ئاماژه‌كر، هه‌موو بزاڤ دهێنه‌كرن بۆ دوباره‌ ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنان، به‌لێ هه‌كه‌ هه‌لبژارتن بهێنه‌ ئه‌نجامدان، دێ كاره‌سات ل ئیراقێ په‌یدا بن، ناڤبری ل دۆر رۆلێ كوردان ژی دبێژیت، كورد پشكه‌ك نینن ژ ئالۆزیێن نوكه‌ یێن ئیراقێ.

سیپان شێروانی، ئه‌ندامێ جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ ژ فڕاكسیۆنا پارتی ل به‌غدا بۆ رۆژناما (ئه‌ڤرۆ) گۆت” خوه‌نیشادانێن نوكه‌ ل ئیراقێ دهێنه‌ ئه‌نجامدان تشته‌كێ چاڤه‌ڕێ كری بوویه‌، چونكه‌ ده‌مێ موقته‌دا سه‌در سه‌رۆكێ ره‌وتا سه‌دری خوه‌ ڤه‌كێشای ل پرۆسا سیاسی یا ئیراقێ، مه‌ پێشبینیا ڤێ چه‌ندێ دكر دێ ئالۆزی په‌یدابن و دێ گڤاشتنان كه‌ته‌ سه‌ر ده‌ستهه‌لاتدارێن ئیراقێ، هه‌كه‌ بهێت و محه‌مه‌د شیاع سودانی ژی وه‌ك به‌ربژارێ پۆستێ سه‌رۆك وه‌زیران بهێته‌ ڤه‌كێشان ژی دێ خوه‌نیشادان و ئالۆزیێن ئیراقێ هه‌ر به‌رده‌وام بن، له‌وڕا ژی پێشبینی هه‌موو ئه‌ون دێ خوه‌نیشادانێن لایه‌نگرێن موقته‌دا سه‌در به‌رده‌وام بن هه‌تا گڤاشتن دهێنه‌ كرن بۆ دووباره‌ ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنان ل ئیراقێ، هه‌كه‌ هات وهه‌لبژارتن جاره‌كادی بهێنه‌كرن ژی تشتێ وه‌سا ل جیهانێ نه‌بوویه‌ و ل گۆر دیتنا من هه‌كه‌ هه‌لبژارتن بهێنه‌ دوباره‌كرن دێ كاره‌سات په‌یدابن، خه‌لكه‌ك یێ به‌رهه‌ڤه‌ لسه‌ر ئێك (تویتا) موقته‌دا سه‌در گیانێ خوه‌ لسه‌ر ده‌ستێ خوه‌ دانیت، ئه‌ڤه‌ هه‌موو نیشانێن وێ چه‌ندێ نه‌ كو خه‌لكێ ئیراقێ یێ بێزاره‌ ژ ره‌وشا نوكه‌ یا ئیراق تێدا ده‌رباز دبیت، ره‌نگه‌ ژی سیسته‌مێ نوكه‌ یێ حوكمڕانیێ ل ئیراقێ نه‌مینیت”.

ل دۆر رێڤه‌چوونا كۆمبوونا جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ، ڤی په‌رله‌مانتاری ئاشكراكر” هه‌تا نوكه‌ ژڤانێ ئه‌نجامدانا كۆمبوونا جڤاتا نوونه‌ران بۆ هه‌لبژارتنا سه‌رۆك كۆمارێ و سه‌رۆك وه‌زیران نه‌هاتیه‌ دیاركرن، ده‌مێ كۆمبوونێن جڤاتا نوونه‌ران ژی یێ دیار نینه‌ و ئه‌و پێزانینێن دهێنه‌ به‌لاڤكرن ل دۆر رۆژا كۆمبوون دێ تێدا هێته‌ ئه‌نجامدان چ راستی بۆ نینه‌”.

سیپان شێروانی گۆت ژی” ب دیتنا من ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنان نابیته‌ چاره‌سه‌ری بۆ ره‌وشا نوكه‌ یا ئیراقێ، چونكه‌ ئه‌ڤه‌ پێنج هه‌لبژارتن ل ئیراقێ هاتنه‌ ئه‌نجامدان وهه‌مان ئه‌نجام هه‌نه‌ و ره‌وش ناهێته‌ گوهۆڕین، ئیراقیان سه‌ربور دگه‌ل هه‌لبژارتنان هه‌نه‌ و یێن گه‌هشتینه‌ وێ باوه‌ریێ هه‌لبژارتن گوهۆڕینان په‌یدا ناكه‌ن بۆ نموونه‌ سالا ٢٠١٠ێ ئه‌یاد عه‌لاوی ده‌نگێ ئێكێ بده‌ستڤه‌ئینا، به‌لێ نوری مالیكی حوكمه‌ت پێكئینا، دیسان ل سالا ٢٠١٤ێ موقته‌دا سه‌در ئێكه‌م بۆ ل هه‌لبژارتنان به‌لێ حوكمه‌ت ژئالیێ هه‌ڤپه‌یمانیا ده‌وله‌تا قانوونێ هاته‌ پێكئینان، چه‌ند هه‌لبژارتن ل ئیراقێ بهێنه‌ ئه‌نجامدان، هه‌مان سیسته‌مێ حوكمڕانیا دهێته‌ به‌رهه‌م، كورد پشكه‌ك نینن ژ ئاریشێن نوكه‌ ل ئیراقێ په‌یدابووین، به‌ری نوكه‌ ژی شه‌ڕێ مه‌زهه‌بی ل ئیراقێ هه‌بوو و كورد پشكه‌ك نه‌بووینه‌ ژ ڤان هه‌ڤڕكیێن دناڤبه‌را ئیراقیان دا هه‌ین، به‌رۆڤاژی كورد زێده‌تر وه‌كو ته‌ماشه‌كه‌ر مایه‌ هه‌مبه‌ر وان ئالۆزیێن نوكه‌ دناڤبه‌را ئیراقیان دا هه‌ین، هه‌كه‌ كورد نه‌بنه‌ پشكه‌ك بۆ چاره‌سه‌ریێ، نابنه‌ لایه‌نگرێ هیچ مه‌زهه‌ب وئالیه‌كێ شیعی یان ژی د ناڤبه‌را شیعه‌ و سوننه‌ێن ئیراقێ دا”.