NO IORG
نووترين نووچه

ئه‌ڤرۆ:

فه‌رماندێ هێزا پێشمه‌رگه‌ی ل شنگالێ، قاسم شه‌شۆ، راگه‌هاند، ئه‌وا PKK ل شنگالێ دكه‌ت، كاره‌كێ گه‌له‌ك مه‌ترسیداره‌ و حوكمه‌تا ئیراقێ به‌رپرسیاره‌، چونكه‌ نابیت رێ بده‌ته‌ PKK ب وی شێوه‌ی ره‌فتارێ بكه‌ت، دیاركر ژی، هه‌كه‌ ئه‌و چه‌نده‌ به‌رده‌وام بیت، خه‌لك ل شنگالێ نامینیت.

قاسم شه‌شۆ، گۆت” ئه‌وا ل رۆژێن بۆری ل شنگالێ، كاره‌كێ گه‌له‌ك مه‌ترسیدار بوو و پێدڤیه‌ ب جدی هه‌لویست ل دۆر بهێته‌ وه‌رگرتن، كو PKK خوه‌ كریه‌ ده‌ستهه‌لاتدار و حیسابێ بۆ هیچ     ئالیه‌كی ناكه‌ت، هه‌تا بۆ حوكمه‌تا ئیراقێ ژی، ئه‌ڤ چه‌نده‌ ژی بۆ وێ ئێكێ دزڤریت كو حوكمه‌تا ئیراقێ یا خه‌مسار بوو ل ده‌مێ بۆری و رێككه‌فتنا شنگالێ بجهنه‌ئینایه‌، له‌وما ئه‌و ئه‌نجامێ خراب ژێ په‌یدابوو، نوكه‌ ژی حوكمه‌تا ئیراقێ یا به‌رپرسیاره‌ و پێدڤیه‌ بله‌ز چاره‌سه‌ریا وێ ره‌وشێ بكه‌ت و ئێدی رێ نه‌ده‌ت PKK ل شنگالێ بمینیت.

فه‌رماندێ هێزا پێشمه‌رگه‌ی ل شنگالێ رۆهنكر ژی” هه‌كه‌ سنووره‌ك بۆ PKK نه‌هێته‌ دانان، دێ ره‌وش خراپتر و مه‌ترسیدارتر بیت، چونكه‌ سه‌ركردێن PKK هه‌موو یێن لژ توركیا و سووریێ هاتین و ل ڤێرێ ژی ب ناڤێن كوردێن ئێزدی هه‌موو كارێن خراب دكه‌ن، له‌وما هه‌كه‌ ب ڤی شێوه‌ی بیت دێ خه‌لكێ شنگالێ ئاواره‌ بن و ئێدی نه‌شێن خوه‌ ل به‌ر وێ ره‌وشا ئه‌منی یا خراب بگرن، كو به‌رده‌وام ژ ئه‌گه‌رێ PKK ژیانا وان یا د مه‌ترسیێ دا.

ئه‌ڤرۆ ، زنار تۆڤی:

چاڤدێره‌كێ‌ سیاسی، بۆ رۆژناما (ئه‌ڤرۆ) راگه‌هاند، پشتی ئالۆزبوونا ره‌وشا ئه‌منی و سیاسی ل ئیراقێ، ب هاتنا داعشێ‌، ل سه‌رده‌مێ‌ سه‌رۆك وه‌زیرێن ئیراقێ یێ‌ به‌رێ‌ نوری مالكی، هاتنا هێزێن ئه‌مریكا ل سه‌ر داخوازیا حوكمه‌تا ئیراقی بوویه‌، د هه‌مان ده‌مدا رێككه‌فتنا ئه‌منی دناڤبه‌را ئیراقێ و ئه‌مریكا دا ل سالا 2008 ێ‌ هاتیه‌ ئیمزا كرن، دیسان په‌رله‌مانتارێن شیعی ژی ب پتریا ده‌نگان شیان قانوونه‌كێ‌ ده‌ربكه‌ن ب ناڤێ‌ ” ده‌ركرنا هێزێن بیانی “، ئه‌ڤ بزاڤه‌ یا شیعێن سه‌ر ب ئیرانێ‌ ڤه‌یه‌، ب تایبه‌تی ژی ئه‌و میلیشیێن دناڤا حوكمه‌تێ دا، ئه‌ڤه‌ داخوازیه‌كا ئیرانی یه‌، به‌ری كو داخوازیا خه‌لكێ‌ ئیراقێ بیت، هه‌روه‌سا ئه‌و میلیشیێن چه‌كداری یێن د ڤان هه‌لبژارتنێن جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ دا شكه‌ستن ئینای، ئه‌و حه‌ز دكه‌ن ئه‌مریكا ژ ئیراقێ ده‌ركه‌ڤیت، دیسان پشتی ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنان، وان گرۆپێن شیعی هێرش دكرنه‌ سه‌ر ده‌ڤه‌را كه‌سك ل به‌غدا، هنده‌ك رۆكێت ئاراسته‌ی بالیۆزخانا ئه‌مریكا ل به‌غدا و بنگه‌هێن وان یێن له‌شكری كرن، هه‌روه‌سا هنده‌ك سه‌ركردێن میلیشیان ژ ئالیێ‌ ده‌ستهه‌لاتا دادوه‌ریا ئیراقێ ڤه‌ هاتینه‌ داخوازكرن ب مادێ‌ چار یێ‌ تیرۆرێ‌، لێ‌ ناهێنه‌ ده‌سته‌سه‌ر كرن.

د. ئازاد دۆسكی، چاڤدێرێ سیاسی ئه‌و ژی گۆت” مه‌ترسیا ڤان میلیشیێن شیعی یێن چه‌كدار، كێمتر نینه‌ ژ مه‌ترسیا داعشێ‌، چونكی ئه‌بۆ به‌كر به‌غدادی ژی درووشمێ‌ (ئه‌لده‌وله‌) بلند كربوو، دیسان ئه‌و میلیشیا دپشكدارن د حوكمه‌تێ‌ دا،د هه‌مان ده‌مدا كریارێن تیرۆریستی و چه‌كداری و میلیشیایی ل دژی به‌رژه‌وه‌ندیێن حوكمه‌تا فیدرالی و هێزێن هه‌ڤپه‌یمانان ئه‌نجام دده‌ن، ل ژێر چه‌ترێ‌ ده‌وله‌تبوونێ‌ دا، ئه‌ڤ چه‌نده‌ ل چو وه‌لاتان نینه‌، هه‌روه‌سا دناڤا له‌شكرێ ئیراقێ دا چه‌ندین رێكخراو و گرۆپێن چه‌كداری هه‌نه‌، به‌رژه‌وه‌ندیێن ده‌وله‌تێ‌ د ئێخنه‌ دمه‌ترسیێ‌ دا، له‌وما دڤێت حوكمه‌تا ئیراقێ ڤێ‌ پرسێ‌ چاره‌سه‌ر بكه‌ت، هه‌ر چه‌نده‌ موقته‌دا سه‌دری ئاماژه‌ ب هندێ‌ دایه‌، دڤێت ئه‌نجامێن دووماهیێ‌ یێن هه‌لبژارتنان بهێنه‌ په‌سه‌ند كرن و گۆتیه‌ ژی، دڤێت چه‌ك ژ ده‌ستێ‌ گرۆپێن شیعی یێن سه‌ر ب ئیرانێ‌ ڤه‌ بهێته‌ ده‌رخستن”.

د. ئازاد دۆسكی هێشتا دبێژیت” هه‌ر چه‌نده‌ ب پتریا ده‌نگێن كۆتلێن شیعی، قانوونه‌ك بۆ ده‌ركرنا هێزێن ئه‌مریكا ژ ئیراقێ ل جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ ڤه‌ هاتیه‌ په‌سه‌ندكرن، لێ‌ هێشتا ئه‌و رێككه‌فتنا ئه‌منی یا ل سالا 2008 ێ‌ یا د ناڤبه‌را ئه‌مریكا و ئیراقێ دا هاتیه‌ ئیمزا كرن، نه‌هاتیه‌ هه‌لوه‌شاندن، له‌وما بۆ هه‌لوه‌شاندنا هه‌ر رێككه‌فتنه‌كێ‌ دڤێت جڤاتا نوونه‌ران ده‌نگی ل سه‌ر بده‌ت، دیسان هه‌رێما كوردستانێ‌ هه‌تا راده‌كێ‌ زۆر ماف هه‌یه‌، رێككه‌فتنه‌كێ‌ ل گه‌ل هێزێن بیانی بكه‌ت، ئه‌و ژی ب رێیا ده‌ركرنا قانوونه‌كێ‌ ل په‌رله‌مانێ‌ كوردستانێ‌، داكو شه‌رعیه‌تێ‌ بده‌ته‌ مانا هێزێن ئه‌مریكا ل كوردستانێ‌، دیسان سیسته‌مێ‌ سیاسی ل ئیراقێ سیسته‌مه‌كێ‌ فیدرالیه‌، پتریا وان قانوونێن ژ ئالیێ جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ دهێنه‌ په‌سه‌ند كرن، ئێك ژ وان قانوونان ده‌ركرنا هێزێن بیانیه‌، بۆ په‌سه‌ندكرنا ڤێ‌ قانوونێ‌ پێدڤی ب رێككه‌فتنێ‌ ل گه‌ل په‌رله‌مانێ‌ كوردستانێ‌ هه‌یه‌، ئه‌ڤه‌ پرسه‌كا قانوویه‌، به‌ری كو پرسه‌كا سیاسی بیت”.

وی چاڤدێرێ‌ سیاسی ئاشكرا كر ژی” وه‌زاره‌تا گه‌نجینا ئه‌مریكا چه‌ندین كه‌ساتیێن شیعی یێن رادیكال خستینه‌ ل ژێر سزایان، دیسان دژایه‌تیكرنا ئه‌مریكا ژ ئالیێ‌ حوكمه‌تا ئیراقێ ڤه‌، دێ‌ باجا وێ‌ گه‌له‌ك یا گران بیت، دیسان حوكمه‌تا ئیراقێ ژی زوو ب زوو شاشیه‌كا ب ڤی ره‌نگی ناكه‌ت، چونكی عیراق دزانیت هه‌ژموونا ئه‌مریكا ل جیهانێ‌ چه‌نده‌، دیسان پێدڤیه‌ كورد ژی هه‌موو داخوازیێن خوه‌ ب رێیا دستوری ژ حوكمه‌تا ئیراقێ بكه‌ن، هه‌ر چه‌نده‌ ژ سالا 2005 ێ‌ هه‌تا نوكه‌ حوكمه‌تا ئیراقێ چه‌ندین مادێن دستوری بجهنه‌ئیناینه‌، ژ وان ژی مادێ‌ 140، پرسا بۆدجی و پرسا قانوونا په‌ترۆلێ و غازێ‌ و چه‌ندین پرسێن دیتر ژی ماینه‌ هه‌لاویستی، دیسان یا گرنگ ئه‌وه‌، كورد هه‌موو ب ئێكده‌نگ و ئێكرێزی بچنه‌ به‌غدا، هه‌ر چه‌نده‌ نوكه‌ ل سلێمانیێ‌، جۆره‌ ئالۆزیه‌كا سیاسی هه‌یه‌، گۆتارا پارتێن سلێمانیێ‌ یا ئێكرێز نینه‌، ئه‌ڤه‌ د به‌رژه‌وه‌ندیا كوردان دا نینه‌، له‌وما دڤێ‌ قووناغێ‌ دا گرنگه‌ ئه‌و حزبه‌ خوه‌ ژ موزایه‌داتێن سیاسی و عه‌قلێ‌ شۆفینیا عه‌ره‌بی دوور بكه‌ن.

ئه‌ڤرۆ:

سه‌رۆكێ گشتی یێ پارتا ماف و ئازادیان ل باكورێ كوردستانێ راگه‌هاند كو دڤێت سیسته‌مێ نها ل توركیا بهێته‌ گوهۆرین، چونكو سیسته‌مێ نها كوردان قه‌بوول ناكه‌ت و هه‌كه‌ سیسته‌مێ توركیا ببیته‌ فیدرالی دێ پرسا كوردی و هه‌موو پرسێن دی هێنه‌ چاره‌سه‌ركرن، چونكو ب شه‌ری پرسا كوردی ناهێته‌ چاره‌سه‌ركرن.

له‌تیف ئه‌پئۆزده‌میر سه‌رۆكێ گشتی یێ پارتا ماف و ئازادیان پشتی كۆنگرێ پارتا خوه‌ ل ئامه‌دێ بۆ ده‌زگه‌هێن راگه‌هاندنێ ئاخڤی و دیار كر كو دڤێت هه‌موو پارتێن كوردی ل توركیا پێكڤه‌ كار بۆ چاره‌سه‌ركرنا پرسا كوردی بكه‌ن، چونكو پرسا كوردی ئێدی بوویه‌ پرسه‌كا سه‌ره‌كی ل توركیا و بێی چاره‌سه‌ركرنا پرسا كوردی پرسێن دی یێن توركیا ژی ناهێنه‌ چاره‌سه‌ركرن و گۆت: (سیسته‌مێ نها یێ توركیا ژی بێگومان بخوه‌ گه‌له‌ك ئاریشه‌یه‌، چونكو سیسته‌مێ نها هه‌بوونا كوردان قه‌بوول ناكه‌ت و بێگومان هه‌تا سیسته‌مێ نها یێ توركیا وه‌كو خوه‌ بمینیت پرسا كوردی ژی ناهێته‌ چاره‌سه‌ركرن، ژ به‌ر هندێ ژی مه‌ به‌ری نها گه‌له‌ك جاران دیار كریه‌ كو دڤێت سیسته‌مێ نها یێ توركیا بهێته‌ گوهۆرین).

ناڤهاتی د به‌رده‌وامیا ئاخڤتنا خوه‌ دا ئه‌و یه‌ك ژی دیار كر كو دڤێت سیسته‌مێ ده‌ستهه‌لاتداریێ ل توركیا ببیته‌ فیدرالی، ده‌مێ سیسته‌مێ توركیا ببیته‌ فیدرالی دێ پرسا كوردی و هه‌موو پرسێن دی یێن نها ل توركیا ژی هێنه‌ چاه‌رسه‌ركرن، هه‌كه‌ سیسته‌مێ توركیا نه‌بیته‌ فیدرالی و زۆرداریا نها ل سه‌ر كوردان ژی وه‌كو خوه‌ به‌رده‌وام بیت بێگومان دێ كورد ژی نه‌چار بن گه‌له‌ك رێیێن دی بكار بینن دا بگه‌هنه‌ مافێن خوه‌ و گۆت: (ل جیهانێ گه‌له‌ك ملله‌تان شه‌ر بۆ ئازادیا خوه‌ كرن و د ئه‌نجام دا هه‌ر ب رێیا دانوستاندنان و ئاشتیێ گه‌هشتنه‌ مافێن خوه‌، ژ به‌ر هندێ ژی دڤێت به‌رپرسێن توركیا ئێدی ڤێ راستیێ قه‌بوول بكه‌ن كو بێی چاره‌سه‌ركرنا پرسا كوردی ئالۆزیێن نها ل توركیا دێ به‌رده‌وام بن، لێ د هه‌مان ده‌می دا دڤێت هه‌موو پارتێن كوردی ل توركیا ژی پێكڤه‌ ل سه‌ر به‌رنامه‌كێ نه‌ته‌وه‌یی بۆ بده‌ستڤه‌ئینانا مافێن نه‌ته‌وه‌یی یێن گه‌لێ كورد كار بكه‌ن).

سه‌رۆكێ گشتی یێ پارتا ماف و ئازادیان HAK-PAR ئه‌و یه‌ك ژی دیار كر كو ب شه‌رێ چه‌كداری پرسا كوردی ناهێته‌ چاره‌سه‌ركرن، چونكو ئه‌زموونا چه‌ندین سالێن بۆری ئه‌و یه‌ك سه‌لماند كو شه‌ر بوویه‌ ئه‌گه‌رێ هندێ پرسا كوردی ل توركیا پتر ئالۆز بوویه‌ و نه‌هاتیه‌ چاره‌سه‌ركرن و گۆت: (ژ به‌ر هندێ ژی ئه‌م دبێژین دڤێت پرسا كوردی دوور ژ شه‌ری و ب رێیێن سیاسی و د ناڤ سیسته‌مه‌كێ فیدرالی دا ل توركیا بهێته‌ چاره‌سه‌ركرن، دڤێت توركیا هه‌بوونا پرسا كوردی قه‌بوول بكه‌ت، گه‌له‌ك جاران به‌رپرسێن توركیا دبێژن ل توركیا پرسا كوردی نینه‌ یان ژی ئه‌ردۆغان دبێژیت پرسا كوردی هاتیه‌ چاره‌سه‌ركرن، ئه‌و یه‌ك راست نینه‌، پرسا كوردی ل توركیا نه‌هاتیه‌ چاره‌سه‌ركرن و ئالۆزتر ژی لێ هاتیه‌).

ناڤهاتی د دووماهیا ئاخڤتنا خوه‌ دا ئاماژه‌ ب هندێ ژی كر كو سیسته‌مێ نها ل هه‌رێما كوردستانێ نموونه‌كا باش و سه‌ركه‌فتیه‌ و مه‌ پێ باشه‌ ل پارچێن دی یێن كوردستانێ ژی هه‌مان ئه‌زموون بهێته‌ دوباره‌كرن، چونكو ده‌وله‌تێن داگیركه‌رێن كوردستانێ نه‌شێن ب شه‌ری كوردان ژناڤ ببه‌ن و دڤێت هه‌بوونا كوردان قه‌بوول بكه‌ن، هه‌تا كورد نه‌گه‌هنه‌ مافێن خوه‌ یێن ره‌وا ره‌وشا رۆژهه‌لاتا ناڤین ژی ئارام نابیت، ژ به‌ر هندێ ژی دڤێت توركیا و ده‌وله‌تێن دی كار بۆ چاره‌سه‌ركرنا پرسا كوردی بكه‌ن.

دهۆك، له‌زگین جوقی

به‌رپرسێ‌ نڤیسینگه‌ها رزگاركرنا ره‌ڤاندیێن ئێزدی راگه‌هاند، كارێ‌ لێگه‌ریان و رزگاركرنا ره‌ڤاندیێن ئێزدی دی یێ‌ به‌رده‌وام بیت و هه‌تا نوكه‌ سێ‌ هزار 550 ره‌ڤاندیێن ئێزدی ژ هه‌ردوو ره‌گه‌زان یێن هاتینه‌ رزگاركرن و هێشتا چاره‌نڤیسێ‌ پتر ژ دوو هزار و 700 ره‌ڤاندییان دیارنینه‌ كو هه‌تا ئێك ره‌ڤاندیێ‌ ئێزدی مابیت دێ‌ كاری لێگه‌ریان و رزگاركرنێ‌ یێ‌ به‌رده‌وام بیت.

 

حسێن قائیدی، به‌رپرسێ‌ نڤیسینگه‌ها رزگاركرنا ره‌ڤاندیێن ئێزدی بۆ ئه‌ڤرۆ دیار كر، ل كه‌مپا هولێ‌ دا كچ و ژن و زارۆكێن ئێزدی هه‌نه‌ ده‌ستهه‌لاتداریا رۆژئاڤایێ‌ كوردستانێ‌ هه‌ڤكار نینه‌ بۆ رزگاركرنا ره‌ڤاندییان، ئه‌ڤه‌ بوویه‌ ئه‌گه‌ر هه‌تا نوكه‌ ره‌ڤاندیێن ئێزدی ناڤ كه‌مپا هولی دا بمینن. هه‌روه‌سا ژی كۆمه‌لگه‌ها نێڤده‌وله‌تی ژی نه‌یا هه‌ڤكاره‌. گه‌له‌ك جاران مه‌ داخواز كریه‌ هه‌تا ژی مه‌ شانده‌ك پێك ئینان ژ هنده‌ك كه‌ساتیێن ئێزدی چووینه‌ رۆژئاڤایێ‌ كوردستانێ‌ ده‌ست ڤالا ڤه‌گه‌ریاینه‌”.

حسێن قائێدی گۆت ژی:”ل سالا 2014ێ‌ وه‌ره‌ حكومه‌تا عێراقی چوو پێنگاڤ بۆ رزگاركرنا ره‌ڤاندیێن ئێزدی نه‌هاڤێتنه‌، ئه‌م دووپات دكه‌ین گه‌له‌ك جاران داخواز ژ به‌غدا كریه‌ هه‌ڤكاریا ره‌ڤاندیێن ئێزدی بكه‌ن، لێ‌ نه‌كریه‌. هه‌تا سالا 2015ێ‌  ئه‌ز وه‌كو به‌رپرسێ‌ نڤیسینگه‌ها رزگاركرنا ره‌ڤاندیێن ئێزدی دگه‌ل خه‌یری بۆزانی ب فه‌رمی مه‌ داخواز ژ حكومه‌تا عێراقی كر هاریكاریا ئێزدیان بكه‌ن بۆ رزگاركرنا ره‌ڤاندییان و سوز دان هاریكاریا مه‌ بكه‌ن، به‌لێ‌ هه‌تا نوكه‌ ژی چو هاریكاری نه‌هاتینه‌ كرن و سۆزا خۆ بۆ بابه‌تێ‌ رزگاركرنا ره‌ڤاندیان بجه نه‌ئیناینه‌”.

به‌رپرسێ‌ نڤیسینگه‌ها رزگاركرنا ره‌ڤاندیێن ئێزدی خۆیا ژی كر، بابه‌تێ‌ رزگاركرنا ره‌ڤاندیان بابه‌تێ‌ مرۆڤایه‌تی یه‌ و چو په‌یوه‌ندی ب سیاسیه‌تێ‌ ڤه‌ نینه‌، پێدڤیه‌ هه‌موو كه‌س هه‌ڤكاریێ‌ بكه‌ن بۆ رزگاركرنا ره‌ڤاندییان، چونكو بابه‌ته‌كێ‌ مرۆڤایه‌تی یه‌. ب هه‌ر حال ئه‌م وه‌كو نڤیسینگه‌ها دگه‌ل دام و ده‌زگه‌هێن حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ‌ دێ‌ رژدبین هه‌تا ئێك ره‌ڤاندیێ‌ ئێزدی مابیت دێ‌ كاركه‌ین بۆ رزگاركرنێ‌.

قائیدی خۆیا كر، هێشتا پتر ژ دوو هزار و700 ره‌ڤاندیێن ئێزدی د دیار نینن، ئه‌م هیڤدارین بابه‌تێ‌ رزگاركرنا ره‌ڤاندیێن ئێزدی ل به‌رچاڤ بهێته‌ وه‌رگرتن و گرنگی پێ‌ بهێته‌ دان ل سه‌ر ئاسته‌كێ‌ گه‌له‌ك باش، هه‌روه‌سا ژی ئه‌م هیڤیدارین هاریكاریا مه‌ بهێته‌ كرن بۆ رزگاركرنا ره‌ڤاندیێن ئێزدی یێن هه‌تا نوكه‌ ل بن ده‌ستێ‌ داعش و خێزانێن داعش دا ماین، هاتنا ڤایرۆسێ‌ كۆرۆنایێ‌ كارتێكرن ل پرۆسه‌یا رزگاركرنا ره‌ڤاندیێن ئێزدی كر “.

حسێن قائیدی، به‌رپرسێ‌ نڤیسینگه‌ها رزگاركرنا ره‌ڤاندیێن ئێزدی ئاشكه‌را كر، هه‌ر كه‌سه‌كێ‌ ژ ده‌ستێن تیرۆرستێن داعش رزگاربیت، ئه‌م فورمه‌كێ‌ بۆ چێدكه‌ین. هه‌روه‌سا ژی داتایێن وێ‌ و چیرۆك و شێوازێن رزگاركرنی چه‌ند مایه‌ د ده‌ستێ‌ تیرۆرستێن داعش دا و چ ب سه‌ری هاتیه‌ هه‌موو دهێته‌ دیكومێنتكرن و پشكنینێن ساخله‌میێ‌ بۆ دهێنه‌ ئه‌نجامدان و هه‌ر تشته‌كێ‌ د شیان دابیت بۆ وان دهێته‌ كرن”.

ئه‌ڤرۆ، نه‌وزاد هلۆری:

ئه‌ندامێ‌ مه‌كته‌با سیاسی و به‌رپرسێ‌ ده‌زگه‌هێ‌ ره‌وشه‌نبیری و راگه‌هاندنا پارتی دیموكراتی كوردستان سه‌ره‌دانا ناڤه‌ندا خانی یا راگه‌هاندن و ره‌وشه‌نبیرێ‌ دا، د داخوانیه‌كا رۆژنامه‌ڤانی دا بۆ سازیێن راگه‌هاندنا ناڤه‌ندێ‌ دیاركر كو پارتی دیموكراتی كوردستان ل گه‌ل ئالیێن سیاسی د دانوستاندنێن به‌رده‌وام دایه‌ بۆ وێ‌ یه‌كێ‌ حوكمه‌ته‌ك ل ئیراقێ بهێته‌ پێكئینان كو هه‌موو پێكهاته‌یێن ئیراقێ خوه‌ تێدا ببینن.

مه‌حمود محه‌مه‌د، ئه‌ندامێ‌ مه‌كته‌با سیاسی و به‌رپرسێ‌ ده‌زگه‌هێ‌ ره‌وشه‌نبیری و راگه‌هاندنا پارتی دیموكراتی كوردستان گۆت”وه‌كو دیار نه‌خشێ‌ سیاسی یێ‌ ئیراقێ ب كێموكوری هاتیه‌ دروستكرن و هه‌رده‌م وه‌كو مینێن داناینه‌ كو قابلی وێ چه‌ندێ یه‌ زیانێ‌ ب هه‌موو پێكهاتێن ئیراقێ بگه‌هینیت، ل ده‌ستپێكا دروستبوونێ‌ هه‌تا نوكه‌ زۆر ب كێمی هه‌بوویه‌ كو ئارامیه‌ك ل ئیراقێ دروست ببیت كو خه‌لك ژ سیاسه‌تا حوكمه‌تا وێ‌ رازی ببیت و ب دلخوه‌شی بژیت، پێكهاتێن ئیراقێ ب ئارمانج و هیڤیێن خوه‌ ناگه‌هن و بوویه‌ ئه‌گه‌ر كو ئاسته‌نگ هه‌مبه‌ر ژیانا وان دروست ببن وئه‌ڤ چه‌نده‌ به‌ر ب زێده‌بونێ‌ یه‌،  نوكه‌ ئاریشه‌ كه‌فتینه‌ سه‌رئێك و ئیراق به‌ر ب مه‌زهه‌بیێ و تایفه‌گه‌ریێ دچیت، ئه‌ڤ ئێكه‌ ژی بوویه‌ ئه‌گه‌ر كو سه‌قامگیریا سیاسی و جڤاكی و ئابووری ل كوردستانێ‌ و ئیراقێ ژی دروست نه‌بیت و خه‌لك ل پاشه‌رۆژا خوه‌ ئارام و پشتراست نه‌بوویه‌”.

زێده‌تر گرت”د نوكه‌ ژی دا ئه‌ڤ جۆرێ‌ كه‌لتوری ل ئیراقێ دهێته‌ دیتن و ل شوونا به‌خته‌وه‌ریێ‌ بۆ ئیراقێ ببینن، به‌رده‌وام نه‌هامه‌تی و نه‌خوه‌شی بۆ خه‌لكی دئینن و ئیراق د یاریه‌كا ترسناك دا دژیت ب تایبه‌تی هه‌بوونا ده‌ستێ‌ ده‌ره‌كی، ئیراقێ كو نوكه‌ شیانێن داریی یێن مه‌زن یێن هه‌ین و په‌ترۆل هه‌یه‌ و خه‌لك ژی هه‌یه‌، به‌لێ‌ نه‌بوویه‌ خوه‌شگوزه‌رانی بۆ وه‌لاتیان، به‌لكو نه‌خوه‌شی زێده‌كرینه‌ و هه‌ژاری زێده‌تر بویه‌، ژ به‌ر ڤێ‌ چه‌ندێ پێدڤیه‌ پێداچوونه‌كا هوور و سه‌رده‌میانه‌ بۆ ره‌وشا گشتی یا ئیراقێ بهێته‌كرن و ب تمامی بهێته‌ چاره‌سه‌ركرن ب تایبه‌تی ژی ئه‌و ئاریشێن كو ئه‌ڤه‌ چه‌ند ساله‌ د ناڤبه‌را هه‌رێما كوردستانێ و ئیراقێ دا ب هه‌لاویستی ماین”.

ل دۆر رێكخستنا ناڤمالا كوردی وهه‌روه‌سا ناڤمالا سونه‌یان ژی كو هنده‌ك جاران دهێنه‌ تومه‌تباركرن ب ئه‌گه‌رێ پێكنه‌ئینانا حوكمه‌تا داهاتی یا ئیراقێ، ناڤبری گۆت”رێكخستنا ناڤمالێن هه‌موو پێكهاتێن ئیراقێ كاره‌كێ گه‌له‌ك گرنگه‌، سونه‌ ژی وه‌كو پێكهاته‌كا ئیراقێ یا گرنگه‌ كو رێكخستنه‌ك بكه‌ڤیته‌ تێدا و هه‌موو پێكهاته‌ د هه‌ڤپشك بن د پرسا ب رێڤه‌برنا ئیراقێ دا و وان پێكهاتان ئه‌رك و مافێن خوه‌ ژی هه‌بن، هه‌رده‌مێ‌ ناكۆكی دناڤ ئێك ژ وان پێكهاتان دروست بوو، بێگومان دێ ئاریشه‌ بۆ هه‌موو ئیراقێ دێ دروست بن”.

ئه‌ندامێ‌ مه‌كته‌با سیاسی یا پارتی دیموكراتی كوردستان د درێژاهیا داخویانیا خوه‌ دا دیاركر ژی كو تاكه‌ تشتێ‌ كو نوكه‌  سه‌باره‌ت پوستێ‌ سه‌رۆك كومارێ‌ ئیراقێ هاتیه‌ ئێكلاكرن ئه‌وه‌ كو ئه‌ڤ پوسته‌ پشكا كوردانه‌ و گۆت” هه‌تا نوكه‌ یا دیار نینه‌ كا پوستێ‌ سه‌رۆك كومارێ‌ ئیراقێ بۆ كیش لایه‌نێ سیاسی یه‌، به‌لكو ئه‌ڤ چه‌نده‌ دێ‌ مینیت هه‌تاكو ئالیێن سیاسی ل سه‌ر رونن و دانوستاندنێ‌ بكه‌ن و د ناڤبه‌را خوه‌ دا بگه‌هنه‌ رێككه‌فتنه‌كێ‌ كا ئه‌ڤ پوسته‌ بۆ كیش ئالیێ‌ كوردی بیت، ئه‌ڤ یه‌ك د ناڤبه‌را كورد و سونه‌ و شیعه‌یان دا پێشتر هاتیه‌ ئێكلاكرن كو پوستێ سه‌رۆك كوماری بۆ كوردایه‌ له‌وا دبێژین نه‌ رێككه‌فتنه‌كا نوێ‌ یه‌، هه‌تا نوكه‌ چو دانوستاندن بۆ دیاركرنا كه‌سه‌كی بۆ پوستێ‌ سه‌رۆك كوماری نه‌هاتینه‌كرن”.

سه‌باره‌ت وێ چه‌ندێ كو پشتی ده‌ستكاریكرنێ د پرۆسا ڤاڤارتنا ده‌نگان دا و راگه‌هاندنا ئه‌نجامێ‌ دووماهیێ‌ یێن هه‌لبژارتنێن جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ وكێمبوونا  دو كورسیێن پارتی و چونا وان هه‌ردو كورسیان بۆ ئێكه‌تیێ، مه‌حموود محه‌مه‌د، گۆت”مه‌ پێشتر ژی گوت كو ئه‌و هه‌ردو كورسیێن پارتی یێن هاتینه‌ تالانكرن، بێگومان ئه‌ڤ یه‌ك ژی ب ده‌ستێوه‌ردانا سه‌رۆك كومارێ‌ ئیراقێ و جڤاتا بلند یا دادوه‌ریا ئیراقێ بوویه‌ و كۆمسیۆنا بلند یا هه‌لبژارتنان ل ئیراقێ كفتیه‌ بن فشاراه‌ وێ‌ لایه‌نێ‌ كو هاتیه‌ ئاراسته‌كرن، ئه‌م دێ‌ ل دادگه‌ها فیدرالی یا ئیراقێ به‌حس كه‌ین، دیسان وه‌كو پارتی به‌ری هه‌لبژارتنان و پشتی هه‌لبژارتنان ژی مه‌ لێكتێگه‌هشتن ل گه‌ل (سه‌در)ی هه‌بوویه‌، پارتی ل سه‌ر دانوستاندن و سه‌ره‌دانێن خوه‌ بۆ لایێ‌ سه‌دری و هه‌موو ئالیێن دن دێ‌ دێ به‌رده‌وام بیت داكو لێكتێگه‌هشتنه‌كا دروست بهێته‌كرن و د ئه‌نجام دا حوكمه‌ته‌ك بهێته‌ دروستكرن كو هه‌موو پێكهاتێن ئیراقێ خوه‌ تێدا ببینن”.

ئه‌ندامێ‌ مه‌كته‌با سیاسی و به‌رپرسێ‌ ده‌زگه‌هێ‌ ره‌وشه‌نبیری و راگه‌هاندنا پارتی دیموكراتی كوردستان ل دۆر كێمبونا ده‌نگان د هه‌لبژارتنێن ڤێجارێ یێن جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ ب تایبه‌تی ل پارێزگه‌ها دهۆكێ گۆت”ب شێوه‌كێ‌ گشتی ده‌نگ ل هه‌موو پارێزگه‌هێن هه‌رێما كوردستانێ‌ یێن كێمبوین، بێگومان هنده‌ك ژ ئه‌گه‌ران گرێدای  وێ چه‌ندێ نه‌ كو هه‌موو كارتێن بایۆمه‌تری نه‌هاتینه‌ به‌لاڤكرن و هنده‌ك ژ وان كارتان ژی نه‌هاتینه‌ خواندن و بێگومان هنده‌ك ژی نه‌چووینه‌ ده‌نگدانێ‌، وه‌كو پارتی لژنه‌ك هاتیه‌ پێكئینان و دێ‌ به‌حس ل كێمبوونا ده‌نگان كه‌ت و پشتی ڤه‌كولینێ‌ دێ‌ دووڤچوون هێته‌كرن كا ئه‌گه‌ر چیه‌ و چه‌وا بهێته‌ چاره‌سه‌ركرن، بێگومان دبیت هنده‌ك ژ ئه‌گه‌رێن كێمبوونا ده‌نگان گرێدای ده‌ستێوه‌ردانێ‌ ژی بیت”.

ل دوماهیێ‌ ژی گۆت”پارتی دیموكراتی كوردستانێ‌ دێ‌ كۆنگرێ‌ خوه‌ ئه‌نجام ده‌ت، به‌لێ‌ هه‌رده‌مێ‌ كو ببینیت كو ده‌م یێ گونجایه‌ بۆ ئه‌نجامدانا كۆنگره‌ی دێ بریارێ ده‌ت و ئه‌ز ب باوه‌رم ده‌مێن داهاتی دێ‌ ئه‌ڤ چه‌نده‌ دیار بیت”.

 

ئه‌ڤرۆ، له‌زگین جوقی

قایمقامێ‌ قه‌زا شنگالێ راگه‌هاند، داخستنا داموده‌زگه‌هێن حوكمه‌تا ئێراقی ل شنگالێ گاڤه‌كا شه‌رعی نینه‌ وب هیچ شێوه‌یه‌كی دانپێدان ب وێ بریارا (یه‌په‌شێ) یا ب سه‌ر PKK ێ ڤه‌ ناهێته‌ كرن.

مه‌حما خه‌لیل، قایمقامێ‌ قه‌زا شنگالێ دیاركر” نابیت (یه‌په‌شه‌) بریاران ل شنگالێ بده‌ت و ب هیچ شێوه‌یه‌كێ‌ دانپێدان ب بریارێن داخستنا داموده‌زگه‌هێن حوكمه‌تا ئیراقێ ل شنگالێ ناهێته‌ كرن وپێدڤیه‌ حوكمه‌تا ئێراقی ل سه‌ر ره‌فتارێن (یه‌په‌شه‌) بهێته‌ سه‌رهێلێ وئه‌ڤ سیاسه‌تا شكه‌ستی بۆ حوكمه‌تا به‌غدا دزڤریت ده‌مێ‌ دبێژیت وێ رێككه‌فتنا شنگالێ یا بجهئێنای، هه‌روه‌سا (یه‌په‌شه‌) كار دكه‌ت ترسێ‌ بێخیته‌ د ناڤ فه‌رمانبه‌رێن شنگالێ‌ دا وڤان ره‌فتارێن خراب به‌رامبه‌ر داموده‌زگه‌هێن حوكمه‌تا ئێراقێ‌ ل شنگالێ دكه‌ت”.

قایمقامێ‌ قه‌زا شنگالێ، ئه‌وژی دیاركر كو پێدڤیه‌ حوكمه‌تا ئێراقی داموده‌زگه‌هێن شه‌رعی یێن شنگالێ بپارێزیت وب هه‌موو شێوه‌یان پێدڤیه‌ پاراستنا فه‌رمانبه‌ران بهێته‌ كرن و PKK شنگالێ چۆل بكه‌ت تاكو ژیان ڤه‌گه‌ریت بۆ شنگالێ.

مه‌حما خه‌لیل، پتر رۆهنكر كو PKK ناخوازیت ژیان بۆ شنگالێ ڤه‌گه‌ریت وبه‌رده‌وام دڤێت شنگال یا وێرانكری بیت وئاڤه‌دانی و ته‌ناهی ل شنگالێ په‌یدا نه‌بیت، هه‌روه‌سا دووپاتكر” ئه‌م دانپێدانێ ب بریارێن (یه‌په‌شه‌) ناكه‌ین وئه‌و مه‌رجه‌عێ‌ مه‌ نینن ودشكه‌ستی نه‌ وهه‌تا ئه‌م دانپێدانی ژی ب وان ناكه‌ین كو ب دیتنا مه‌  PKK ب پشته‌ڤانیا حه‌شدا شه‌عبی ڤان گاڤان دهاڤێت.

دهێته‌ زانین سپێده‌هیا دوهی ئێكشه‌مبی 12/12/2021ێ‌ هه‌موو داموده‌زگه‌هێن شنگالێ ژلایێ (یه‌به‌شه‌) ڤه‌ هاتبوونه‌ ئاگه‌هداركرن  كو بهێنه‌ داخستن هه‌تا ده‌مه‌كێ‌ نه‌ دیاركری.

جه‌میل سفۆكا، رێڤه‌به‌رێ‌ باژێرڤانیا شنگالێ دبێژیت” ل سپێده‌هیا 12/12/2021ێ‌ ئه‌م هاتینه‌ ئاگه‌هداركرن ژلایێ‌ PKK ڤه‌ بۆ داخستنا ئاڤاهیێ‌ باژێرڤانیێ‌ وهێزه‌ك ژی ل به‌ر ده‌رگه‌هێ‌ ئاڤاهیێ باژێرڤانیێ یا هاتیه‌ جهگیركرن بۆ بجهئینانا وێ بریارێ”.

ناڤبری ئاماژه‌كر كو ئێدارا پارێزگه‌ها نه‌ینه‌وا  ل دۆر بریارا داخستنا داموده‌زگه‌هێن حوكمه‌تێ یا هاتیه‌ ئاگه‌هداركرن و تنێ‌ بنگه‌هێ‌ پۆلیسان ل شنگال مایه‌.

ڤه‌كۆله‌ره‌كێ ناڤدار یێ توركیا راگه‌هاند كو كورد ژ ئاكپارتیێ بێ هێڤی بووینه‌، ب تایبه‌تی ژی هه‌لوه‌ستێ توند یێ ئه‌ردۆغانی كو وه‌كو هه‌لوه‌ستێ سه‌رۆكێ پارتا بزاڤا نه‌ته‌وه‌په‌رسته‌ وه‌سا ل كوردان كریه‌ كو ڤێجارێ ب جهێ ئاكپارتیێ ده‌نگێن خوه‌ بده‌نه‌ پارتا كۆماری.

موراد یێتكین نڤیسه‌ر و ڤه‌كۆله‌رێ ناڤدار یێ توركیا راگه‌هاند كو د هه‌لبژارتنێن بهێت یێن توركیا دا ل باژێرێن كوردی دێ ده‌نگێن ئاكپارتیێ ب رێژه‌یه‌كا به‌رچاڤ كێم بن، ئه‌و ده‌نگده‌رێن كورد یێن كو به‌ری نها ده‌نگێن خوه‌ ددانه‌ ئاكپارتیێ دێ ڤێجارێ ده‌نگێن خوه‌ ده‌نه‌ پارتا كۆماری، ل ئالیێ دی ده‌نگێن هه‌ده‌پێ هه‌م دێ ل باژێرێن كوردی و هه‌م ژی ل هنده‌ك باژێرێن دی یێن توركیا ب تایبه‌تی ژی وه‌كو ئسته‌نبولێ دێ زێده‌تر لێ هێن و گۆت: (ئاكپارتیێ هه‌ست ب مه‌ترسیه‌كا مه‌زن ل سه‌ر پاشه‌رۆژا خوه‌ كریه‌، ژ به‌ر هندێ ژی هه‌تا نها ئه‌ردۆغان و به‌رپرسێن دی یێن ئاكپارتیێ به‌رهه‌ڤ نینن كو چو هه‌لبژارتن ل توركیا برێڤه‌ بچن و ئه‌و دبێژن دڤێت هه‌لبژارتن د ده‌مێ خوه‌ یێ ئاسایی دا برێڤه‌ بچیت، ئانكۆ ب كورتی ئه‌ردۆغان و ئاكپارتی ژ ئه‌نجامێن راپرسیان گه‌له‌ك دترسن).

ڤه‌كۆله‌رێ ناڤدار یێ توركیا ئه‌و یه‌ك ژی دیار كر كو كوردێن ل توركیا ژ سیاسه‌تا توند یا ئه‌ردۆغانی گه‌له‌ك تووره‌ نه‌، راسته‌ گه‌له‌ك ژ وان وه‌لاتیێن كورد یێن كو به‌ری نها ده‌نگێن خوه‌ ددانه‌ ئاكپارتیێ حه‌ز ژ هه‌ده‌پێ ژی ناكه‌ن، لێ ئه‌و ژی كوردن و داخوازا مافێن خوه‌ دكه‌ن، ئێدی بۆ وان ئاشكرا بوویه‌ كو چو پرۆژێن ئاكپارتیێ بۆ چاره‌سه‌ركرنا پرسا كوردی ل توركیا نینن و ژ به‌ر هندێ ژی ئه‌و كوردێن به‌ری نها ل باژێرێن كوردی و هنده‌ك باژێرێن توركیا ده‌نگێن خوه‌ ددانه‌ ئاكپارتیێ دێ رێژه‌یه‌كا به‌رچاڤ ژ وان د هه‌لبژارتنێن بهێت دا ده‌نگێن خوه‌ ده‌نه‌ پارتا كۆماری و گۆت: (هه‌رچه‌نده‌ كورد زێده‌ حه‌ز ژ پارتا كۆماری ناكه‌ن، چونكو پارتا كۆماری چو پرۆژه‌ بۆ چاره‌سه‌ركرنا پرسا كوردی نینن و ل ئالیێ دی هه‌تا نها پارتا كۆماری ب فه‌رمی چو پرۆژه‌یه‌ك ژی ل دۆر پرسا كوردی و چاوانیا چاره‌سه‌ركرنا وێ بۆ رایا گشتی ئاشكرا نه‌كریه‌، لێ دیسان ژی كورد وه‌كو هه‌لبژارتنێن بۆری ڤێجارێ ده‌نگێن خوه‌ ناده‌نه‌ ئاكپارتیێ و پارتا كۆماری دێ ده‌نگێن خوه‌ زێده‌تر لێ كه‌ت).

ناڤهاتی ئه‌و یه‌ك ژی دیار كر كو ل توركیا كه‌س نه‌شێت بێی پشته‌ڤانیا كوردان بهێته‌ سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ، ل باژێرێن هه‌ری مه‌زن یێن توركیا ژی رێژه‌یه‌كا مه‌زن كورد دژین، نها ل ئسته‌نبولێ گه‌له‌ك كورد دژین و د هه‌لبژارتنێن هه‌ری دووماهیێ یێ باژێرڤانیان دا كوردان ده‌نگێن خوه‌ دانه‌ پارتا كۆماری و شیان ئه‌ردۆغانی و پارتا وی تووشی شكه‌ستنێ بكه‌ن، دڤێت هه‌ر كه‌س باش بزانیت كو ژ به‌ر كوردان ئه‌ردۆغان و پارتا وی د هه‌لبژارتنێن بۆری دا تووشی شكه‌ستنێ هاتن و هه‌كه‌ ئاكپارتی به‌ری هه‌لبژارتنان چو پرۆژه‌یه‌كێ ل دۆر پرسا كوردی پێشكێشی په‌رله‌مانی یان ژی رایا گشتی نه‌كه‌ت ئه‌ز ب باوه‌رم دێ ڤێجارێ د هه‌لبژارتنێن په‌رله‌مانی دا ژی تووشی شكه‌ستنه‌كا مه‌زن بیت و گۆت: (ده‌نگێن كوردان كاریگه‌ریا خوه‌ یا مه‌زن ل سه‌ر هه‌ڤسه‌نگیێن سیاسی ل توركیا هه‌نه‌، هه‌ده‌په‌ دێ رێژه‌یه‌كا باش یا ده‌نگان بده‌ستڤه‌ ئینیت و ئه‌ز وه‌سا دبینم دێ ده‌نگێن خوه‌ زێده‌تر ژی لێ كه‌ت، چونكو فشارێن چه‌ند سالێن بۆری یێن ئاكپارتیێ و ده‌سته‌سه‌ركرنا سه‌ركردێن هه‌ده‌پێ دێ وه‌سا كه‌ت كو كورد پتر ژ جارێن بۆری ده‌نگێن خوه‌ بده‌نه‌ هه‌ده‌پێ).

ئه‌ڤرۆ:
سه‌رۆك مه‌سعود بارزانی په‌یامه‌ك ب هه‌لكه‌فتا 69 سالییا دامه‌زراندنا ئێكه‌تیا ئافره‌تێن كوردستانێ به‌لاڤكرییه‌ و تێدا هاتییه‌ ،ئێكه‌تییا ئافره‌تێن كوردستانێ ئێكه‌ ژ ده‌ستكه‌فتێن كرنگێن شۆڕه‌شێ كو رۆلێ خوه‌ بۆ چه‌سپاندن و ده‌سته‌به‌ركرنا مافێن ئافره‌تان د قوناغێن جودا دا ب باشی گێڕاییه‌.
د پشكه‌كا دی یا په‌یاما سه‌رۆك بارزانی دا هاتییه‌” ئێكه‌تییا ئافره‌تێن كوردستانێ رێكخراوه‌كا تێكۆشه‌را ناڤ شۆڕه‌ش و خه‌باتا گه‌لێ كوردستانێ یه‌ كو ژ بلی پشته‌ڤانیكرنا شۆڕه‌ش و پێشمه‌رگه‌ی” ئه‌ركێ خوه‌ ژ پێگه‌هاندن و هشیاركرنا ئافره‌تان و به‌رگریكرن ژ مافێن وان بجهئیناینه‌.
هه‌روه‌سا سه‌رۆك بارزانی د په‌یما خوه‌ دا دبێژیت:(د ڤی سه‌رده‌می دا پێدڤییه‌ ئێكه‌تییا ئافره‌تێن كوردستانێ د چوارچووڤێ كولتووری پێكڤه‌ژیان و مه‌دنییه‌ت و یه‌كسانیخوازی و نه‌هێلانا تووندوتیژییا خێزانێ و جڤاكی كار بۆ بهێزكرنا هزرا نه‌ته‌وه‌یی و نشتیمانپه‌روه‌ری و دیمۆكراسیێ د ناڤ رێزێن خوه‌ دا بكه‌ن).
هه‌ر ب هه‌مان هه‌لكه‌فت نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ دامه‌زراندنا ئێكه‌تییا ئافره‌تێن كوردستانێ پیرۆز دكه‌ت و هیڤیا سه‌ركه‌فتن و پێشكه‌فتنێ بۆ داخوازیت.

ئه‌ڤرۆ:

سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ، نێچیرڤان بارزانی، د رێ و ره‌سمێن سویند خوارنا دادوه‌ر عه‌بدولجه‌بار عه‌زیز سه‌رۆكێ دادگه‌ها پێداچوونێ و سه‌رۆكێ جڤاتا دادوه‌ری ل هه‌رێما كوردستانێ، په‌یڤه‌ك پێشكێشكر و ئه‌ڤه‌ ده‌قێ وێ یه‌..

 

بنه‌مایێ سه‌ره‌كیێ هه‌ر وه‌لات و سیسته‌مه‌كێ دیموكراسی و جڤاكه‌كێ پێشكه‌فتی كو تێدا وه‌لاتی باوه‌ری ب ئه‌ڤرۆ و پاشه‌رۆژا خوه‌ هه‌بیت، پێك دهێت ژ جوداكرنا هه‌رسێ ده‌ستهه‌لاتێن قانوون دانانێ، بجهئینانێ، دادوه‌ریێ. هه‌ر ئێك ژوان پێگه‌ها خوه‌ یا سه‌ریخوه‌ و به‌رپرسیاره‌تیا خوه‌ یا جودا یا هه‌ی.

ئارمانجا مه‌ یه‌وه‌ ژڤان ده‌ستهه‌لاتان ل هه‌رێمێ ب شێوه‌كێ بهێنه‌ جوداكرن و په‌یوه‌ندیێن وان ب جۆره‌كێ بهێته‌ رێكخستن كو هیچ ئێك ژوان هه‌ژموون ل سه‌ر یا دی نه‌بیت وده‌ستێوه‌ردانێ دكاروبارێن هه‌ڤدو دا نه‌كه‌ن، ئه‌ڤه‌ بۆمه‌ گرنگترین گاڤا ب ده‌زگه‌هكرنا ئه‌زموونا حوكمرانیا هه‌رێمێ یه‌ و ئاڤاكرنا دیموكراسیێ و جڤاكه‌كێ مه‌ده‌نی و پێشكه‌فتی یه‌.

سه‌ربخوه‌یا ده‌ستهه‌لاتا دادوه‌ری دو ره‌هه‌ند یێن هه‌ین: ئێك، سه‌ربخوه‌یا دادوه‌ران، ئانكو دادوه‌ر یێ بێلایه‌ن و ئازاد بیت د ده‌مێ بریاردانێ دا، بۆ ڤێ چه‌ندێ ژی پێدڤیه‌ سه‌ربخوه‌یی و ئاسایشا دارایی هه‌بیت و یێ پاراستی بیت ژ هه‌ر ژیچده‌ره‌كێ كارتێكرنێ یێ نه‌هه‌ژی، دوور بیت ژ هه‌موو جۆره‌ توندوتیژیه‌كێ، گه‌فان، بێزاركرنا راسته‌وخوه‌ یان نه‌راسته‌وخوه‌ چ حوكمه‌ت بیت، یان كه‌سایه‌تیێن سیاسی بن، خزم و كه‌س بن، یان لایه‌نێ به‌رژه‌وه‌ندیدار بیت.

دو: سه‌ربخوه‌یا ده‌زگه‌هێ دادوه‌ری، ب وێ رامانێ جڤاتا دادوه‌ری وه‌كو ده‌زگه‌ه یێ سه‌ربخوه‌ بیت و ل ژێر هه‌ژموونا هیچ ئێك ژ ده‌زگه‌هێن حوكمه‌تێ ا په‌رله‌مانی دا نه‌بیت. ب هیچ شێوه‌كی ل ژێر كاریگه‌ریا ده‌ستهه‌لاتا سیاسی دا نه‌بیت و نه‌بیته‌ ئامرازێ ده‌ستێ سیاسه‌تێ. په‌یوه‌ندیا ده‌زگه‌هی ل گه‌ل ده‌ستهه‌لاتا بجهئینانێ و ده‌ستهه‌لاتا قانوون دانانی هه‌بیت.

ئه‌ركێ جڤاتا دادوه‌ری یه‌ كو دادوه‌ران ژ ژێده‌رێن نه‌ هه‌ژی یێن كارتێكرنێ بپارێزیت. ئه‌ڤه‌ وی ده‌می دبیت كو پشتراستیێ بده‌ت كو بریارا دادوه‌ران یا بێلایه‌ن و دروسته‌ و تنێ ئه‌و بریارێن دهێنه‌ دان ل سه‌ر بنه‌مایێ قانوونێ یه‌، بۆ وێ چه‌ندێ ده‌مێ وه‌لاتی ل ده‌مێ دادگه‌هكرنا خوه‌ دا یێ پشتراست بیت كو ب دادپه‌روه‌رانه‌ ره‌فتار و دادوه‌ری دگه‌لدا دهێته‌ كرن، ب دروستی گوه ل وی وداخوازیێن وی هاتیه‌ گرتن، پێدڤیه‌ وه‌لاتی باوه‌ری هه‌بیت كو دادوه‌ر ژ هه‌موو فشارێن ده‌ره‌كی یێ دووره‌ و تنێ یێ گرێدایه‌ ب ویژدان و پێگیریا خوه‌ ب قانوونێ، وه‌لاتی ژی د ده‌مه‌كی دا پێگیری دادوه‌ریێ و قانوونێ دبیت كو یێ پشتراست بیت د ئازاد و سه‌ربخوه‌نه‌.

به‌لێ ئایا واقعێ ده‌ستهه‌لاتا دادوه‌ری ل هه‌رێما كوردستانێ ب ڤی شێوه‌یه‌؟ ئایا یا سه‌ربخوه‌یه‌ و ل ژێر هه‌ژموونا ده‌ستهه‌لاتێ و سیاسه‌تێ وهیچ كاریگه‌ریه‌كێ دا نینه‌؟ ئایا وه‌لاتی ب تمامی باوه‌ری ب ده‌ستهه‌لاتا دادوه‌ریێ هه‌یه‌؟ ئایا ده‌ستهه‌لاتا دادوه‌ری و جڤاتا دادوه‌ری و دادوه‌ران وه‌كو پێدڤی قانوونیا خوه‌ بكارئینایه‌ بۆ پاراستنا سه‌ربخوه‌یا خوه‌ كو ب قانوونێ ئه‌ڤ سه‌ربخوه‌یه‌ هاتیه‌ پاراستن؟

بێگومان، به‌رسڤا ڤان پرسیاران گه‌له‌ك ئاخڤتن و بۆچوون و لێكدانێن جودا هه‌لدگرن، ب پشتراستی ڤه‌ وه‌كو هه‌موو بوارێن دی، ده‌ستهه‌لاتا دادوه‌ری ژی گه‌له‌ك جاران بوویه‌ بابه‌تێ ناكۆكیێ و پرۆپاگندێ و شه‌رێ سیاسی و میدیایی ل هه‌رێمێ، بزاڤ دهێته‌ كرن تانه‌ ل پاقژی و سه‌ربخوه‌یێ و پیشه‌ییبوونا وێ بهێته‌ دان بۆ وێ چه‌ندێ باوه‌ریا وه‌لاتی ب ده‌ستهه‌لاتا دادوه‌ری و دادگه‌هێ لاواز ببیت.

به‌لێ به‌رسڤا ڤێ چه‌ندێ ئه‌وه‌، دادوه‌ریه‌كا دروست و قانوونپارێز و سه‌ربخوه‌یا دادگه‌هێ، هه‌ر چ تێبینیه‌كا هه‌بیت، ده‌ستهه‌لاتا دادوه‌ری ئێك ژ بنه‌مایێن سه‌ره‌كی یێن قوارێ هه‌رێمێ یه‌، رۆل و پێگه‌هه‌كێ مه‌زن یێ هه‌ی و خزمه‌ته‌كا مه‌زن دكه‌ت، رۆله‌كێ مه‌زن د دامه‌زراندنا بنیاتێ قانوونی یێ هه‌رێما كوردستانێ دا دیتیه‌ و دبینیت.

ل گه‌ل وێ چه‌ندێ ژی دا، وه‌كو هه‌موو بوارێن دی، ئالیێن ده‌ستهه‌لاتا دادوه‌ری ل هه‌رێمێ یێ دروسته‌ و هیچ كێشه‌ك نینه‌ ! هنده‌ك راستی ییچن هه‌ین پێدڤیه‌ گه‌له‌ك ب وێره‌كی دانپێدانێ پێ بكه‌ین. ده‌ستهه‌لاتا دادوه‌ری كێشه‌ و ته‌حه‌دایێن جدی د به‌رده‌م یێن هه‌ین و پێدڤیه‌ بهێنه‌ چاره‌سه‌ركرن ! گه‌له‌ك یان كێم بزاڤێن ده‌ستێوه‌ردانێ و هه‌ژموون و كاریگه‌ریا سیاسی ب سه‌ر هنده‌ك لایه‌نێن ده‌ستهه‌لاتا دادوه‌ریێ دا یێ هه‌ین و پێدڤیه‌ رێ لێ بهێته‌ گرتن !

پرسیار ئه‌وه‌، چاوان روو ب روویێ ته‌حه‌دیان ببین؟ چاوان كێشان چاره‌سه‌ربكه‌ین و هه‌موو جۆرێن ده‌ستێوه‌ردانێ و هه‌ژموون و كاریگه‌ریه‌كێ ل سه‌ر ده‌ستهه‌لاتا دادوه‌رێ رابگرین؟ ب باوه‌ریا من به‌ری هه‌ر تشته‌كی پێدڤیه‌ ده‌ستهه‌لاتا دادوه‌ری، ب خوه‌ داكۆكیێ ل ده‌ستهه‌لاتا خوه‌ بكه‌ تكو ب قانوونێ یا پاراستی یه‌ ! پێدڤیه‌ وێ ب خوه‌ ئیرادا جدی یا روو ب رووبوونا ته‌حه‌دیان هه‌بیت، پارێزه‌را ده‌ستهه‌لاتا خوه‌ بیت و بێ ترس و ب وێره‌كی، به‌رگریێ ژ ده‌ستهه‌لاتێن خوه‌ بكه‌ تكو قانوونێ داینێ، رێ نه‌ده‌ت ب هیچ شێوه‌كی ژی قه‌بوول نه‌كه‌ت هیچ ده‌ستهه‌لات و هیچ كه‌سه‌ك وهیچ هێزه‌ك و هیچ ئالیه‌ك، ب هه‌ر به‌هانه‌كێ بیت، ده‌ستێ خوه‌ بێخیته‌ دناڤ كاروبارێن وێ دا ! نه‌چیته‌ ژێر بارێ هیچ گه‌ف و فشار و كاریگه‌ری و داخوازیێن نه‌قانوونی ڤه‌، ئه‌ڤجا ژ هه‌ر پێگه‌هه‌كی و ل هه‌ر جهه‌كی و هه‌ر  كیرێ بیت ! بێگومان ل گه‌ل وێ چه‌ندێ دا، هه‌ردو ده‌ستهه‌لاتێن بجهئینانێ و قانووندانانێ وهه‌ر ده‌ستهه‌لاته‌كا دی یا سیاسی، حزبی، له‌شكری، كارگێری و هه‌تا دارایی ژی، رێزێ ل ده‌ستهه‌لاتا دادوه‌ری بگرن و ب هیچ شێوه‌كی ده‌ستێوه‌ردانێ د دادوه‌ریێ دا نه‌كه‌ن.

ده‌ستهه‌لاتا دادوه‌ریێ، به‌رپرسیاره‌تیه‌كا مه‌زن یا ل سه‌ر ملێن وێ، جڤاتا دادوه‌ری و دادوه‌ر دڤێت د ئاستێ وێ به‌رپرسیاره‌تیێ دا بن، ویژدانێ خوه‌ به‌رامبه‌ر خوه‌ و خه‌لكێ كوردستانێ ئارام بكه‌ن. هه‌كه‌ دادوه‌ر ب خوه‌ یێ به‌رهه‌ڤ نه‌بیت به‌رگریێ ژ سه‌ربخوه‌یی و ده‌ستهه‌لاتێن خوه‌ بكه‌ت، هه‌كه‌ هه‌ژموون و كاریگه‌ری و فشار و گه‌فان ره‌ت نه‌كه‌ت و به‌رامبه‌ر وان نه‌راوه‌ستیت، دێ ل به‌رده‌م خودێ و ل به‌رده‌م خه‌لكی دا یێ به‌رپرسیار بیت.

دادوه‌ری، به‌رێ بنیاتێ باوه‌ری و پشتراستبوونا وه‌لاتیانه‌، دادوه‌ریه‌كا ب هێز، پارێزه‌رێ ئێكێ یێ جڤاكی و سلامه‌تیا سیسته‌مێ سیاسی و حوكمرانیێ وكارگێری و ئابووری یه‌ ل هه‌ر وه‌لاته‌كی ل جیهانێ، په‌یوه‌ندیه‌كا راسته‌وخوه‌ د ناڤبه‌را پێشكه‌فتنا ئابووری و پاراستنا سامانی ل گه‌ل سه‌روه‌ریا قانوونێ دا ل وه‌لاتان یا هه‌ی.

ئارمانجا مه‌ ئه‌وه‌ سیسته‌مه‌كێ دیموكراسی ئاڤا بكه‌ین كو ل گه‌ل وه‌لاتیان ب نه‌رمی ره‌فتارێ بكه‌ت، به‌لێ سیسته‌مه‌كێ دیموكراسی تنێ د وی ده‌می دا دشێت په‌یدا ببیت كو قانوون سه‌روه‌ر سه‌روه‌ریێ بكه‌ت، سه‌روه‌ریا قانوونێ ژی تنێ وی ده‌سته‌به‌ر دبیتكو هه‌رسێ ده‌ستهه‌لاتێن قانووندانانێ، بجهئینانێ و داوه‌ریێ ژ هه‌ڤدو ب تمامی بهێنه‌ جوداكرن.

چاڤه‌رێی دكه‌ین ژ وه‌لاتیان پێگیری قانوونێ بن، وه‌لاتی ژی وی ده‌می دشێت رێزێ ل قانوونێ بگری تكو ببینیت قانوون د سه‌ر سیاسه‌تێ دایه‌ و شیانێن وێ چه‌ندێ هه‌بن سنووره‌كی بۆ ده‌ستهه‌لاتێ دانیت،  له‌وما چاڤه‌رێیا وه‌لاتیان ژ هه‌وه‌ ئه‌وه‌ كو قانوون بۆ هه‌موویان و بۆ هه‌مووئالیه‌كی وه‌كوهه‌ڤ بهێته‌ بجهئینان.

هیڤیدارم د ئاستێ چاڤه‌رێیا وێ سویندێ بن، هیڤیدارم د ئاستێ چاڤه‌رێبوونا ب ده‌ستڤه‌ئینانا باوه‌ریا وه‌لاتیان بن، ده‌ستهه‌لاتا دادوه‌ری پێدڤیه‌ یا سه‌ربخوه‌ بیت د هه‌لسه‌نگاندنا به‌لگه‌ و و دكارپێكرنا قانوونێ و د بریاردانێ دا ل سه‌ر ئه‌نجامێ دۆسێیان، بێ كو گوه ل وێ چه‌ندێ بگریت كی دلخوه‌ش و كی دلخوه‌ش نابیت! پێدڤیه‌ ئه‌ركێ ب سه‌روه‌ركرنا قانوونێ بجه بگه‌هینیت ودادپه‌روه‌رانه‌ وبێلایانه‌ بریارێ ل سه‌ر دۆسێیان بده‌ت، چاڤه‌رێیا مه‌ و هه‌موو گه‌لێ كوردستانێ ژ دادپه‌روه‌ران چیه‌؟ چاڤه‌رێیا مه‌ ئه‌وه‌ كو د سه‌ربخوه‌ بن.

پێدڤیه‌ ده‌ستهه‌لاتا دادوه‌ریێ كاربكه‌ت كو دادگه‌ه و دادوه‌ر جهێ باوه‌ریا زێده‌تر وه‌لاتیان بن، هه‌كه‌ باوه‌ری ب دادگه‌هێ نه‌بیت، دێ تاوان زێده‌ بن و دێ په‌نا بۆ تۆلڤه‌كرنێ هێته‌ برن و ئاشتیا جڤاكی ب تمامی دێ كه‌ڤیته‌ به‌ر مه‌ترسیێ، پێدڤیه‌ دادگه‌ه و دادوه‌ر دوور بن ژ كێشێن سیاسی و لایه‌نگیریێ نه‌كه‌ن. نابیت كه‌س د سه‌ر قانوونێ دا بیت، پێدڤیه‌ ئه‌م هه‌موو به‌رامبه‌ر قانوونێ د یه‌كسان بین. پێدڤیه‌ د دادوه‌ریێ دا بنه‌مایێن مافێ مرۆڤی و پیڤه‌رێن نێڤده‌وله‌تی ژی دڤێت بهێنه‌ بكارئینان و هه‌موو كه‌سه‌كی ب ئازادنه‌ مافێ به‌رگریكرنێ ژ خوه‌ هه‌بیت، پێدڤیه‌ گرنگی ب پێگه‌هاندنا دادوه‌رێ خودان شاره‌زایی و ب شیان بهێته‌ دان، ده‌لیڤه‌ بۆ ئافره‌تێن دادوه‌رێن زێده‌تر بهێته‌ دان و بزاڤێن چر بهێنه‌ كرن بۆ چاكسازیێ د ده‌ستهه‌لاتا دادوه‌ریێ دا، ئه‌و دێ بیته‌ گاڤا ئێكێ و پێتڤی بۆ چاكسازیێ د بوارێن دی ژی دا.

ل ده‌مێ بجهئینانا قانوونان دا، دادوه‌ر هه‌ست ب كێماسیێن قانوونان دكه‌ن، له‌وما پێدڤیه‌ د پێداچوونا سیاسه‌تا سزایێ ل هه‌رێما كوردستانێ و د پرۆسا چاكسازیا دادپه‌روه‌ریێ دا، پشكدار بن، ب هه‌موو شێوه‌كی پشته‌ڤانیێ ل سه‌ربخوه‌یی و پاراستنا بێلایه‌نیا دادوه‌ری دكه‌م ژ پێخه‌مه‌ت دادپه‌روه‌ریێ و سه‌روه‌ریا قانوونێ بۆ وه‌لاتێ مه‌، ده‌زگه‌هێن حوكمه‌تێ و هه‌موو ئالی ژی پێدڤیه‌ د هاریكار و پشته‌ڤان بن بۆ سه‌ربخوه‌یا دداگه‌هان، پشته‌ڤان بن بۆ بجهئینانا بریارێن دادكه‌هان.

پێدڤیه‌ جڤاتا دادوه‌ریێ ل هه‌رێمێ په‌یوه‌ندیێن ب هێز ل گه‌ل جڤاتا دادوه‌ری یا فیدرالی و دادگه‌ها فیدرالی یا ئیراقێ دا هه‌بن، مفای ژ دووماهی پێشكه‌فتنێن ته‌كنۆلۆژیایی د بوارێ دادوه‌ریێ دا وه‌ربگرن، گرنگیێ ب په‌یمانگه‌ و سه‌رپه‌رشتیاریا دادوه‌ری بده‌ن، ئه‌ڤه‌ هه‌موو دبنه‌ ئه‌گه‌ر كو ب هێزتر گاڤان ب هاڤێژین.

ل دووماهیێ دووپات دكه‌م، دادوه‌ری ئێك ژ بنه‌مایێنمه‌ یێن هه‌ره‌ گرنگه‌، هه‌كه‌ ده‌ستهه‌لاتا دادوه‌ری یا ب هێز بیت، وه‌لات یێ پاراستی یه‌، جڤاك و تاك، باوه‌ریێ و ژێبوونێ بۆ وه‌لاتی دپارێزیت و به‌رده‌وام دبیت.

 

 

 

 

ئه‌ڤرۆ:

وه‌زاره‌تا خواندنا بلند و ڤه‌كۆلینێن زانستی 22 پۆست ل زانكۆیا دهۆكێ راگه‌هاندن، كو سێ ژ وان هاریكارێن سه‌رۆكێ زانكۆیێ نه‌ و 19 پۆست ژی راگرێن كۆلیژا نه‌.

وه‌زاره‌تا خواندنا بلند و ڤه‌كۆلینێن زانستی ئاشكرا كریه‌ كو ئه‌و كه‌سێ‌ د ڤێت سیڤیێ‌ خوه‌ پێشكێشی وان پۆستان بكه‌ت، پێدڤیه‌ ئه‌ڤ مه‌رجه‌ ل نك هه‌بن:

– پێدڤیه‌ هه‌لگرێ باوه‌رناما دكتۆرایێ بیت.

– ناڤونیشانێ زانستی ژ پرۆفیسۆرێ هاریكار كێمتر نه‌بیت.

– خزمه‌تا زانكۆیێ ژ 10 سالان كێمتر نه‌بیت.

ئه‌و پۆستێن ل زانكۆیا دهۆك دێ‌ هێنه‌ گوهۆڕین، ئه‌ڤه‌نه‌:

1-            هاریكارێن سه‌رۆكێ‌ زانكۆیێ‌: (هاریكارێ سه‌رۆكێ زانكۆیێ بۆ كاروبارێن كارگێری و دارایی، هاریكارێ سه‌رۆكی زانكۆیێ بۆ كاروبارێن قوتابیان و هاریكارێ سه‌رۆكی زانكۆیێ بۆ كاروبارێن زانستی و خواندنا بلند).

2-            راگرێن كۆلیژان: (راگرێ كۆلیژا زانستێن ئه‌ندازیاریا چاندنێ، راگرێ كۆلیژا نۆشداری، راگرێ كۆلیژا ڤێتێرنه‌ری، راگرێ كۆلیژا نۆشداریا ددان، راگرێ كۆلیژا په‌رستیاری، راگرێ كۆلیژا ده‌رمانسازی، راگرێ كۆلیژا یاسا، راگرێ كۆلیژا په‌روه‌ردا بنیات دهۆك، راگرێ كۆلیژا ئه‌ندازیاری، راگرێ كۆلیژا زانست، راگرێ كۆلیژا زانستێن مرۆڤایه‌تی، راگرێ كۆلیژا كارگێری و ئابووری، راگرێ كۆلیژا په‌روه‌رده‌ ئاكرێ، راگرێ كۆلیژا په‌روه‌ردا بنیات ئامێدیێ، راگرێ كۆلیژا پلاندانانا جهه‌كی، راگرێ كۆلیژا زمانان، راگرێ كۆلیژا زانستێن سیاسی، راگرێ كۆلیژا زانستێن ساخله‌میێ‌ و راگرێ كۆلیژا زانستێن وه‌رزشی و په‌روه‌ردێ‌).

website security
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com