NO IORG
نووترين نووچه

ئه‌ڤرۆ:

لژنا پێشمه‌رگه‌ی ل په‌رله‌مانێ‌ كوردستانێ‌ پێشنیاره‌یاسایا ماف و ئمتیازاتێن پێشمه‌رگێن دێرین ئاراسته‌ی سه‌رۆكاتیا په‌رله‌مانێ‌ كوردستانێ‌ دكه‌ت و سه‌رۆكێ‌ لژنێ‌ ژی دبێژیت: ئه‌م ل گه‌ل وه‌زیرێ‌ پێشمه‌رگه‌ی ل حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ‌ دێ‌ كۆم بین ب مه‌ره‌ما دووڤچوون و چاره‌سه‌ركرنا ئاریشێن هێزێن پێشمه‌رگه‌ی.

ب مه‌ره‌ما دووڤچوونا هه‌ژماره‌كا پرسێن گرێدای  ب ئاریشه‌یێن هێزێن پێشمه‌رگه‌ی، لژنا كاروبارێن پێشمه‌رگه‌ی ل په‌رله‌مانێ‌ كوردستانێ‌ ب سه‌رپه‌رشتیا رێڤینگ هرۆری، سه‌رۆكێ‌ لژنێ‌ و جێگرێ‌ سه‌رۆكێ‌ لژنێ‌ و بڕیارده‌ر و ئه‌ندام و شیره‌تكارێن لژنێ‌ كۆمبوو.

رێڤینگ هرۆری، سه‌رۆكێ‌ لژنا كاروبارێن پێشمه‌رگه‌ی ل په‌رله‌مانێ‌ كوردستانێ‌ خویا كر، وان دانوستاندن ل سه‌ر ئاریشێن لیوا و هێزێن پێشمه‌رگه‌ی كر و گۆت: “لژنا مه‌ دێ‌ سه‌ره‌دانا وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌ی كه‌ت و ل گه‌ل وه‌زیرێ‌ پێشمه‌رگه‌ی ل حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ‌ دێ‌ كۆم بین ب مه‌ره‌ما دووڤچوون و چاره‌سه‌ركرنا ئاریشێن هێزێن پێشمه‌رگه‌ی”.

ناڤهاتی ئاماژه‌ ب وێ‌ چه‌ندێ‌ ژی كر كو پێشنیاره‌یاسایا ماف و ئمتیازاتێن پێشمه‌رگێن دێرین ئاراسته‌ی سه‌رۆكاتیا په‌رله‌مانێ‌ كوردستانێ‌ دێ‌ هێته‌ كرن بۆ وێ‌ چه‌ندێ‌ ب رێیا وان بیر و بۆچوونێن لایه‌نێن په‌یوه‌ندیدار ل حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ‌ ل سه‌ر ڤه‌رێژێن وێ‌ پێشنیاره‌یاسایێ‌ وه‌ربگرن.

ئه‌ڤرۆ:

جێگرێ سه‌رۆكێ په‌رله‌مانێ كوردستانێ، هێمن هه‌ورامی، دووپاتی ل پێدڤیا ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنێن په‌رله‌مانێ كوردستانێ ل ژڤانێ خوه‌ دكه‌ت و رادگه‌هینیت، هه‌ر لایه‌نه‌كێ دخوازیت هه‌لبژارتن ل ژڤانێ خوه‌ دا بهێنه‌ ئه‌نجامدان، بلا رێگریێ نه‌كه‌ت.

هێمن هه‌ورامی، جێگرێ سه‌رۆكێ په‌رله‌مانێ كوردستانێ د داخۆیانیه‌كا رۆژنامه‌ڤانی دا، گۆت” مه‌ وه‌كو سه‌رۆكاتیا په‌رله‌مانێ كوردستانێ داخواز ژ نه‌ته‌وێن ئێكگرتی كریه‌ ژ روویێ لۆجستی و ته‌كنیكی ڤه‌ هاریكاریا كۆمسیۆنا بلند یا هه‌لبژارتن وراپرسیێ بكه‌ت تاكو هه‌لبژارتن د ده‌مێ خوه‌ دا بهێنه‌ ئه‌نجامدان”.

جێگرێ سه‌رۆكێ په‌رله‌مانێ كوردستانێ گۆت ژی” هه‌كه‌ هه‌ر لایه‌نه‌ك دخوازیت هه‌لبژارتن بهێنه‌ ئه‌نجامدان، پێدڤیه‌ رێگر نه‌بیت و مه‌ داخواز ژ هه‌موو لایه‌نان كریه‌ هه‌كه‌ دخوازن ب هه‌ر شێوه‌كی هه‌لبژارتن بهێنه‌ ئه‌نجامدان، بلا دانوستاندن بهێته‌ كرن تاكو به‌ری ب دووماهیا هاتنا وه‌رزێ قانوون دانانێ بشێین كۆمسیۆنا بلند یا هه‌لبژارتن و راپرسیێ ل هه‌رێما كوردستانێ كارا بكه‌ین”.

هێمن هه‌ورامی دووپاتی ل وێ چه‌ندێ كر كو هه‌كه‌ هه‌لبژارتن ل ده‌مێ خوه‌ نه‌هێنه‌ ئه‌نجامدان، دڤێت هه‌تا هه‌یڤا شوباتا 2022 كۆمسیۆن به‌رهه‌ڤ بیت و ئه‌و لایه‌نێن كاری بۆ كێمكرنا كورسیێن كۆتا پێكهاتان دكه‌ن، جهێ قه‌بوولێ نینه‌ و بگره‌ پێدڤیه‌ بهێنه‌ زێده‌كرن.

جێگرێ سه‌رۆكێ په‌رله‌مانێ كوردستانێ دووپات كر ژی كو” پێدڤیه‌ هه‌لبژارتن ل ژڤانێ خوه‌ دا بهێنه‌ ئه‌نجامدان و دیارده‌یا پاشخستنا هه‌لبژارتنێن په‌رله‌مانێ كوردستانێ كێماتیه‌كه‌ بۆ هه‌رێما كوردستانێ”.

ئه‌ڤرۆ ، زنار تۆڤی:

سه‌رۆكێ په‌یمانگه‌ها ڤه‌كۆلینێن (ئه‌مریكی – كوردی)، كــارۆخ خـــۆشناو، د دیداره‌كێ‌ دا بۆ رۆژناما (ئه‌ڤرۆ) راگه‌هاند، كۆمه‌كا فاكته‌ران بووینه‌ ئه‌گه‌رێ ئالۆزیان و نه‌سه‌قامگیریێ ل ئیراقێ، ئه‌ڤ فاكته‌ره‌ قۆناغ لدووڤ قۆناغێ زێده‌تر و ب هێزتر دبن، ژ وان ژی فاكته‌رێ ناڤخوه‌یی، كۆمه‌كا فاكته‌ر و هۆكارێن ناڤخۆوه‌یی هه‌نه‌ بووینه‌ داینه‌مۆیێ درێژه‌پێدانا ئالۆزی و نه‌ ئارامیێ ل ئیراقێ، ل ده‌ستپێكا هه‌موویان پشتگوهخستن و بجهنه‌ئینانا دستوورێ ئیراقێ یه‌، ژ لایێ هه‌موو سه‌رۆك وه‌زیرێن ئێك لدووڤ ئێك یێن ئیراقێ، هه‌ر ژ (عه‌لاوی و جه‌عفه‌ری و مالكی و عه‌بادی و عه‌بدولمه‌هدی)، هه‌تا دگه‌هیته‌ (كازمی) دستوور پشتگوهخستیه‌، هه‌تا نوكه‌ ژ سه‌رجه‌مێ (144) مادێن دستووری یێن ئیراقێ نێزیكی (54) ماده‌ نه‌هاتینه‌ بجهئینان، ئه‌و مادێن وان بجهئیناین ژی هه‌ر د به‌رژه‌وه‌ندیا وان دا بوون، ئه‌ڤه‌ هۆكارێ سه‌ره‌كی یێ ئالۆزی و نه‌ ئارامیێ یه‌ ل ئیراقێ.

ناڤهاتی گۆت ژی” كۆمه‌كا هۆكارێن دیتر ژی یێن ناڤخوه‌یی هه‌نه‌ وه‌ك نه‌بوونا (هه‌ڤسه‌نگی و هه‌ڤپشكی و سازانێ) دناڤبه‌را پێكهاتێن سه‌ره‌كی (كورد و شیعه‌ و سونه‌یان) دا، ئه‌ڤ حاله‌ته‌ نه‌ ب تنێ پشتی پرۆسا ئازادیا ئیراقێ هه‌بووینه‌، به‌لكو ب درێژاهیا دیرۆكا (100) سالێن دروستبوونا ده‌وله‌تا ئیراقێ دا، چو ده‌مان (هه‌ڤسه‌نگی و هه‌ڤپشكی و سازان) نه‌بوویه‌، هه‌ر ل سه‌رده‌مێ پاشه‌یه‌تیێ هه‌تاكو سه‌رده‌مێ كۆماریێ، ده‌مێ پێكهاتێ (سوننی) ده‌ستهه‌لاتدار هه‌تا سالا (2003) ێ، مه‌ د دیت چه‌ند زۆرداری ل (كورد و شیعه‌یان) د هاته‌ كرن، پشتی سالا (2003) ێ، ڤێجارێ پێكهاتێ (شیعه‌) ب شێوه‌كێ تاكره‌وی ده‌ستهه‌لات گرتیه‌ ده‌ست و دستوور پشتگوهخستیه‌ و زۆرداری ل هه‌ردو پێكهاتێن (كورد و سوننی) كریه‌، له‌وما ره‌وشا ئیراقێ ب درێژاهیا دیرۆكێ قۆناغ ب قۆناغ ئالۆزتر بوویه‌ و ژ نه‌ ئارامیێ به‌ر ب نه‌ ئارامیه‌كا زێده‌ترڤه‌ چوویه‌”.

كارۆخی ئه‌و ژی گۆت” ئه‌ڤه‌ ژ ده‌رئه‌نجامێ شاشیه‌كا ستراتیژی یا زلهێزێن سه‌ركه‌فتی بوویه‌ د شه‌رێ جیهانیێ ئێكێ دا، ده‌مێ وه‌لاته‌ك بێی حه‌زا پێكهاتێن سه‌ره‌كی یێن (كورد و سونه‌ و شیعه‌) یان، د كڤانه‌كێ دا كۆمكرین و ناڤێ وێ كریه‌ ئیراق، له‌وما ده‌رئه‌نجامێن ڤان هه‌لبژارتنان و ئه‌و كێشێن سه‌د سالان كه‌فتینه‌ سه‌ر ئێك، زوو چاره‌سه‌ر نابن،  نوكه‌ فاكته‌ره‌كێ دیتر یێ ناڤخوه‌یی بۆ ئالۆزی و نه‌ ئارامیا ره‌وشا نوكه‌ یا ئیراقێ هه‌یه‌، ئه‌و ژی میلیشیاتێن حه‌شدا شه‌عبی نه‌، (ب تایبه‌تی حه‌شدا وه‌لائی) كو بووینه‌ ئه‌گه‌رێ ئالۆزی و نه‌ ئارامیا ئیراقێ، چونكه‌ ئه‌ڤ هێزه‌ نه‌خستینه‌ ژێر سیبه‌را له‌شكرێ ئیراقێ، به‌لكو به‌رده‌وام گه‌فن بۆ خه‌لكی و سازیێن فه‌رمی یێن ده‌وله‌تێ، هه‌روه‌سا ئه‌ڤ هێزه‌ ب روهن و ئاشكرایی ئه‌جندایێن ده‌ره‌كی جێبه‌جێ دكه‌ن، له‌وما ئه‌م دشێین بێژین هندی حه‌شدا شه‌عبی ب ڤی شێوێ نه‌رێكخستی چه‌ك و ده‌ستهه‌لات هه‌بیت و بشێت رۆژانه‌ گه‌فان بكه‌ت، ره‌وشا ئیراقێ سه‌قامگیریێ ب خوه‌ڤه‌ نابینیت”.

ده‌رباره‌ی فاكته‌رێن ده‌ره‌كی، سه‌رۆكێ‌ په‌یمانگه‌ها ڤه‌كۆلینێن ئه‌مریكی – كوردی گۆت ”  سه‌روه‌ریا ئیراقێ نیشانا پرسیارێ یا ل سه‌ر، ئه‌ڤه‌ ژی ب ئه‌گه‌رێ ده‌ستێوه‌ردانا ده‌ره‌كی ژ لایێ وه‌لاتانێن ڤێ ده‌ڤه‌رێ و جیهانی بوویه‌، ب تایبه‌تی (ئیران و ئه‌مریكا) ئه‌ڤه‌ فاكته‌رێن سه‌ره‌كینه‌ بۆ ئالۆزی و نه‌سه‌قامگیریا ئیراقێ، چونكی ب درێژاهیا سالێن بوری ئیراق كریه‌ مه‌یدانا ئێكلاكرنا كێشێن خوه‌، له‌وما هه‌تا ململانیێن ڤان وه‌لاتان ژ ئیراقێ نه‌هێنه‌ دوورخستن و ده‌ستێوه‌ردانێن وان نه‌هێنه‌ بنبر كرن، ئیراق ئارامیێ ب خوه‌ڤه‌ نابینیت، دێ هه‌ر كێشێن سیاسی و تائیفی ل ئیراقێ به‌رده‌وام بن، چونكی ئه‌مریكا و وه‌لاتێن ڤێ ده‌ڤه‌رێ ب هه‌ستیاری به‌رێ خوه‌ دده‌نه‌ ره‌وشا ئیراقێ، چونكی ئه‌و هێزێن شكه‌ستن ئیناین چه‌ك د ده‌ستێ وان دایه‌ و د رازی نینن ب ئه‌نجامێن هه‌لبژارتنان و رۆژانه‌ خوه‌نیشادانان دكه‌ن و گه‌فان ل كۆمسیۆنا هه‌لبژارتنان و حوكمه‌تا ئیراقێ دكه‌ن، له‌وما ره‌وشا ئیراقێ یا هه‌ستیاره‌ و ئه‌گه‌رێ ئالۆزبوونا زێده‌تر هه‌یه‌، هه‌ر چه‌نده‌ ب دووماهی هاتنا ئاریشان ل ئیراقێ خه‌ونا ئه‌مریكا بوویه‌، له‌وما ل سالا (2003) ێ رژێما ئیراقێ گوهۆری، به‌لێ پشتی (18) سالان، بۆ ئه‌مریكا دیاربوویه‌ بوویه‌، كو كێشێن ئیراقێ ب ساناهی ناهێنه‌ چاره‌سه‌ر كرن، دبیت هزر ل ئه‌لته‌رناتیڤه‌كێ دیتر بكه‌ت، ئه‌و ژی ب هه‌رێمكرنا ناڤه‌راست و باشۆرێ ئیراقێ،  ڤه‌گه‌ریان بۆ پێشنیارا سه‌رۆكێ ئه‌مریكا (جۆ بایدنی) كو ل سالا 2007 ێ پێشكێش كربوو”.

ل دووماهیێ‌ گۆت” گرنگه‌ ئه‌م كورد هه‌ست ب ڤێ قۆناغا هه‌ستیار یا ره‌وشا ئیراقێ بكه‌ین، پێدڤیه‌ سه‌ركرداتیا سیاسی یا كوردستانی بزاڤێ بكه‌ت ناڤمالا كوردی رێك بێخیت و خوه‌ بۆ هه‌موو سیناریۆیان ئاماده‌ بكه‌ن، داكو بشێن وه‌ك ئه‌كته‌ره‌كێ ناڤده‌وله‌تی ئاماده‌یه‌كا ب هێز هه‌بیت دناڤا هه‌ڤكێش و گوهۆرینێن ئیراقێ و ڤێ ده‌ڤه‌رێ دا، چونكی ئاماژه‌ دیار دكه‌ن، ئالۆزبوونا ره‌وشا ئیراقێ ئه‌گه‌ره‌كێ ب هێزتره‌ ژ ئه‌گه‌رێ سه‌قامگیییا ره‌وشا ئیراقێ، ب تایبه‌ت هه‌كه‌ ئه‌مریكا و ئیران گه‌هشتنه‌ بنبه‌ستكرنا دانوستاندنێن (ڤیه‌ننا) بۆ نووكرنا رێككه‌ڤتنا ئه‌تۆمی، ل وی ده‌می ڤێ‌ ره‌وشێ‌ دێ ره‌نگڤه‌دانا راسته‌وخوه‌ ل سه‌ر ئالۆزتربوونا ره‌وشا ئیراقێ هه‌بیت، چونكی دێ ململانێ ب شێوه‌كێ راسته‌وخوه‌ ل مه‌یدانا ئیراقێ ره‌نگ ڤه‌ده‌ن، له‌وما گرنگه‌ ئه‌م كورد خوه‌ بۆ هه‌موو سیناریۆ و ئه‌گه‌ران به‌رهه‌ڤ بكه‌ین.

هه‌ولێر، قائید میرۆ:

بڕیاره‌ ئه‌ڤرۆ په‌رله‌مانێ‌ كوردستانێ‌ كۆم ببیت و ئێك ژ خالێن كۆمبوونێ‌ ژی راستڤه‌كرنا قانوونا هه‌لگرتنا چه‌كی یه‌ ل هه‌رێما كوردستانێ‌ و بڕیارده‌رێ لژنا ناڤخوه‌ ژی ل په‌رله‌مانێ كوردستانێ دبێژیت: قانوونا راستڤه‌كری دێ دیارده‌یا هه‌لگرتنا چه‌كی سنووردار كه‌ت و وه‌ك به‌رێ هه‌موو كه‌س نه‌شێن چه‌كی هه‌لبگرن.

حیكمه‌ت محه‌مه‌د، بڕیارده‌رێ لژنا ناڤخوه‌ ل په‌رله‌مانێ كوردستانێ بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ دیار كر، ئێك ژ مژارێن كۆمبوونا ئه‌ڤرۆ 23/11/2021 یا په‌رله‌مانێ كوردستانێ راستڤه‌كرنا قانوونا هه‌لگرتنا چه‌كیه‌ ل هه‌رێما كوردستانێ، كو ئه‌ڤ قانوونا نوكه‌ هه‌ی، به‌ری 30 سالان هاتیه‌ ده‌ركرن و بۆرینا ڤی ده‌مێ درێژ وه‌كریه‌ قانوونا هه‌لگرتنا چه‌كی ل گه‌ل سه‌رده‌مێ نوكه‌ نه‌گونجیت، له‌وڕا ژلایێ سه‌رۆكایه‌تیا جڤاتا وه‌زیرێن هه‌رێما كوردستانێ پڕۆژه‌قانوونه‌كا نوو ل دۆر هه‌لگرتنا چه‌كی هاتیه‌ به‌رهه‌ڤكرن.

حیكمه‌ت محه‌مه‌د گۆت: “قانوونا راستڤه‌كری دێ‌ گه‌له‌ك ژ قانوونا به‌رێ باشتربیت و كاریگه‌ری ل سه‌ر دیارده‌یا هه‌لگرتنا چه‌كی دێ هه‌بیت، ژ به‌ركو زۆربه‌یا تاوانێن نوكه‌ دهێنه‌ ئه‌نجامدان ب ئه‌گه‌رێ هه‌لگرتنا چه‌كێ نه‌قانوونینه‌ و دڤێت هه‌لگرتنا چه‌كی بهێته‌ كۆنتڕۆلكرن، ب تایبه‌تی لایه‌نێن په‌یوه‌ندیدار قانوونێ وه‌كی خوه‌ بجه بینن، هه‌تا چه‌ك نه‌مینیته‌ د ده‌ستێ وه‌لاتیان دا و ژ ده‌رڤه‌ی قانوونێ”.

ئه‌ڤرۆ:

لژنا دارایی و كاروبارێن ئابووری ل په‌رله‌مانێ‌ كوردستانێ‌ و وه‌زیرا هه‌رێمێ‌ بۆ كاروبارێن په‌رله‌مانی دوپاتیێ‌ ل هنارتنا پرۆژه‌یاسایا بودجا سالا 2022 بۆ په‌رله‌مانی دكه‌ن.

ب مه‌ره‌ما دانوستاندنێ‌ ل سه‌ر پرۆژه‌یاسایا راستڤه‌كری یا وه‌زاره‌تا دارایی و ئابووری یا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ‌ (كۆمپانیا دلنیایی) لژنا دارایی و كاروبارێن ئابووری ل په‌رله‌مانێ‌ كوردستانێ‌ ب سه‌رپه‌رشتیا زیاد جه‌بار، سه‌رۆكێ‌ لژنێ‌ و به‌رهه‌ڤبوونا جێگرێ‌ سه‌رۆكێ‌ لژنێ‌ و ئه‌ندام و شیره‌تكارێن لژنێ‌ دوهی 22/11/2021 پێشوازی ل دكتۆره‌ ڤالا فه‌رید، وه‌زیرا هه‌رێمێ‌ بۆ كاروبارێن په‌رله‌مانی كر و د كۆمبوونه‌كێ‌ دا هه‌ردو لایان دیتن و تێبینیێن خوه‌ ل سه‌ر پرۆژه‌یاسایێ‌ دیاركرن.

زیاد جه‌بار، سه‌رۆكێ‌ لژنا دارایی و كاروبارێن ئابووری ل په‌رله‌مانێ‌ كوردستانێ‌ دیار كر، وان بڕیار دایه‌ نڤیساره‌كێ‌ ئاراسته‌ی سه‌رۆكاتیا په‌رله‌مانی بكه‌ن و تێدا داخوازا راپۆرتا چاڤدێریا دارایی یا سالا 2019 و 2020ێ‌ بكه‌ن.

سه‌رۆكێ‌ لژنا دارایی و كاروبارێن ئابووری ل په‌رله‌مانی ئاماژه‌ ب وێ‌ چه‌ندێ‌ ژی كر كو د نڤیساره‌كێ‌ دا دێ‌ دوپاتی ل حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ‌ هێته‌ كرن كو پرۆژه‌یاسایا بودجا سالا 2022 بۆ په‌رله‌مانی بهێته‌ هنارتن.

ئه‌ڤرۆ:

رێكخه‌رێ كاروبارێن رۆژهه‌لاتا ناڤین و باكورێ ئه‌فریقیا ل كوچكا سپی د چارچۆڤێ ب رێڤه‌چوونا كۆربه‌ندێ (دیالۆكا مه‌نامه‌ 2021) كو ل وه‌لاتێ به‌حرێن دهێته‌ ئه‌نجامدان، بۆ راگه‌هاندنا كوردستانێ دیاركر كو هه‌ڤپشكیا وه‌لاتێ وی ل گه‌ل هه‌رێما كوردستانێ دێ یا به‌رده‌وام بیت.

برێت مه‌كگورك، رێكخه‌رێ كاروبارێن رۆژهه‌لاتا ناڤین و باكورێ ئه‌فریقیا ل كوچكا سپی سه‌باره‌ت دیدارا وی ل گه‌ل مه‌سرور بارزانی سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ل وه‌لاتێ به‌حرێن گۆت” كۆمبوونه‌كا نایاب بوو و مه‌ به‌حسێ چه‌ندین بابه‌تان كر و من دوباره‌ سوپاسیا وێره‌كی و قه‌هره‌مانیا پێشمه‌رگه‌ی كر د شه‌رێ دژی داعشێ دا”.

مه‌كگوركی گۆت ژی” من دووپاتی ل سه‌ر پشته‌ڤانیا به‌رده‌وام یا ئه‌مریكا بۆ مه‌شقكرنا هێزێن چه‌كدار یێن ئیراقی، ب هێزا پێشمه‌رگه‌ی ڤه‌، ئه‌ڤه‌ ژی بابه‌ته‌كه‌ كو ئه‌مریكا یا پێگیره‌ پێ و ئه‌م به‌رده‌وام سوپاسدارێن ڤێ هه‌ڤپشكیێ نه‌ و ئه‌ڤه‌ ژی دێ هه‌ڤپشكیه‌كا به‌رده‌وام بیت، له‌وما گه‌له‌ك كارێن هه‌ڤپشك یێن ماین، بكه‌ین”.

ل رۆژا شه‌مبیێ 20/11/2021 مه‌سرور بارزانی، سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ل باژێرێ مه‌نامه‌ پایته‌ختێ وه‌لاتێ به‌حرێن، ل گه‌ل برێت مه‌كگورك، رێكخه‌رێ رێكخه‌رێ كاروبارێن رۆژهه‌لاتا ناڤین و باكورێ ئه‌فریقیا ل كوچكا سپی كۆمبوو، د دیداره‌كێ دا گوهۆرین و پێشهاتێن ده‌ڤه‌رێ و ره‌وشا گشتی یا ئیراقێ پشتی هه‌لبژارتنان و په‌یوه‌ندیێن هه‌رێمێ و ئه‌مریكا هاتبوونه‌ به‌حسكرن.

ئه‌ڤرۆ، قائید میرۆ

بڕیاره‌ پشتی په‌سه‌ندكرنا ئه‌نجامێن هه‌لبژارتنان ژلایێ دادگه‌ها فیدڕالی ڤه‌ ئێكه‌م كۆمبوونا خۆلا نوو یا جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ بهێته‌ ئه‌نجامدان، ئه‌ندامه‌كێ به‌رێ یێ جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ ژی رادگه‌هینیت، هێرشا لسه‌ر مالا مسته‌فا كازمی چو كاریگه‌ری نابن لسه‌ر كۆمبوونا جڤاتا نوونه‌ران و پڕۆسا پێكئینانا حوكمه‌تا نوو.

شێروان دوبه‌ردانی، په‌رله‌مانتارێ به‌رێ یێ ئیراقێ ژ فراكسیۆنا پارتی، بۆ رۆژناما (ئه‌ڤرۆ) دیاركر” كۆمسیۆنێ ئه‌نجامێن هه‌لبژارتنان یێن راده‌ستی ده‌سته‌یا دادوه‌ری ل كۆمسیۆنێ كرینه‌، ژ به‌ر كو هنده‌ك سكالا لسه‌ر ئه‌نجامان یێن هه‌ین و پشتی پێداچوونێ ده‌سته‌یا ناڤبری دێ بڕیارا خوه‌ ده‌ت، د دووڤدا دێ كۆمسیۆنا بلند یا هه‌لبژارتنێن ئیراقێ د به‌یانه‌كێ دا ئه‌نجامێن دووماهیێ یێن هه‌لبژارتنان ئاشكرا كه‌ت و ب گۆره‌ی مادێ  ٣٢٩ ێ دێ ئه‌نجام هێنه‌ هنارتن بۆ دادگه‌ها فیدڕالی یا ئیراقێ، بێگومان بڕیارا په‌سه‌ندكرنا ئه‌نجامێن هه‌لبژارتنان تنێ د ده‌ستهه‌لاتا دادگه‌ها فیدڕالی دایه‌ و پشتی ئه‌و ئه‌نجامانان په‌سه‌ند دكه‌ت، سه‌رۆك كۆمارێ ئیراقێ دێ هێته‌ راسپاردن د ده‌مێ 15 رۆژان دا ئێكه‌م كۆمبوونا خۆلا نوو یا جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ دێ هێته‌ ئه‌نجامدان و ب ته‌مه‌نترین په‌رله‌مانتار دێ سه‌رۆكایه‌تیا وێ كۆمبوونێ كه‌ت”.

ل چه‌ند رۆژێن بۆری خوه‌نیشاندان دژی ئه‌نجامێن هه‌لبژارتنێن ١٠ی ئۆكتۆبه‌رێ هاتنه‌ ئه‌نجامدان و ژلایێ هژماره‌كا هێزێن شیعی گه‌ف هاتبوون كرن هه‌كه‌ پێداچوون ب ئه‌نجامێن هه‌لبژارتنان نه‌هێته‌كرن، به‌لێ كۆمسیۆنا سه‌ربخوه‌یا هه‌لبژارتنێن ئیراقێ دیاركر، ئه‌نجامێن ده‌ستی و ئه‌لكترۆنی وه‌ك ئێك ده‌ركه‌فتینه‌ و لایه‌نێن سه‌رنه‌كه‌فتی د هه‌لبژارتنێن هه‌یڤا بۆری دا تنێ ماف هه‌یه‌ سكالایێ تۆمار بكه‌ن.

شێروان دوبه‌ردانی ئاماژه‌كر” ره‌وشا نوكه‌ ل ئیراقێ په‌یدابووی، بتایبه‌تی پشتی هێرشا ل سه‌ر مالا مسته‌فا كازمی سه‌رۆك وه‌زیرێن ئیراقێ چو كاریگه‌ری لسه‌ر كۆمبوونا داهاتی یا جڤاتا نوونه‌ران نابیت، به‌رۆڤاژی دێ بیته‌ هاندانه‌ك كو له‌ز بهێته‌كرن بۆ كۆمبوونا جڤاتێ و پڕۆسا پێكئینانا حوكمه‌تا نوو، چونكه‌ ره‌وشا ئیراقێ وه‌سا دخوازیت هه‌موو هێزێن سیاسی كار بكه‌ن بۆ پێكئینانا حوكمه‌تێ و ده‌ربازكرنا ڤێ ره‌وشا عێراق تێدا ده‌رباز دبیت، سه‌ره‌دانا ئیسماعیل قائانی و داخویانیا وه‌زاره‌تا ده‌رڤه‌یا ئیرانێ گۆهۆڕین بسه‌ر ره‌وشا ئیراقێ ئیناینه‌ و ئه‌م باوه‌رین ره‌وش زێده‌تر دژواتر نابیت، چونكه‌ ئیراق نه‌شێت خوه‌ لبه‌ر ره‌وشه‌كا دژوارتر بگریت، له‌وڕا ئه‌م گه‌شبینین دێ ره‌وش هێته‌ كۆنتڕۆلكرن و كۆمبوونا جڤاتا نوونه‌ران و پڕۆسا پێكئینانا حوكمه‌تێ دێ ب شێوه‌یه‌كی سه‌ركه‌فتی هێته‌ ئه‌نجامدان”.

 

ئه‌ڤرۆ ، زنار تۆڤی:

چاڤدێره‌كێ سیاسی راگه‌هاند،  پشتی سالا 2003 ئێكه‌م جاره‌ هه‌لبژارتنێن ب ڤی ره‌نگی ل ئیراقێ دهێنه‌ ئه‌نجامدان، د ڤان هه‌لبژارتنان دا، كۆمسیۆنا هه‌لبژارتنێن ئیراقێ، باشترین كار كرییه‌، پشتی ژ ناڤچوونا رژێما به‌عس، هه‌رده‌م به‌ری حوكمه‌تا ئیراقێ بهێته‌ پێكئینان، هنده‌ك ئاریشه‌ دروست بووینه‌، دناڤبه‌را ئالیێن سیاسی دا، ل گه‌ل هندێ‌ هنده‌ك ئاریشێن نه‌خواستی ژی دروست دبن، هنده‌ك گڤاشتن ل سه‌ر حوكمه‌تێ‌ دهێنه‌ كرن، هه‌روه‌سا هنده‌ك كارێن تیرۆرستی ژی دهێنه‌ ئه‌نجامدان و هنده‌ك بزاڤێن تیرۆركرنێ‌ ژی ل ئیراقێ دهێنه‌ كرن، ڤێ‌ جارێ‌ بزاڤ هاتنه‌ كرن، ژبۆ تیرۆركرنا مسته‌فا كازمی سه‌رۆك وه‌زیرێن ئیراقێ، هنده‌ك جاران ئه‌ڤ چه‌نده‌ وه‌كو گڤاشتنه‌ك ل سه‌ر ئالیێن سیاسی دهێته‌ كرن، داكو زوو حوكمه‌تا نوو پێكبینن، یان ژی ئه‌ڤ چه‌نده‌ دهێته‌ كرن، داكو هنده‌ك ئالی ده‌ستبه‌ردانێ‌ ژ مافێن خوه‌ بكه‌ن.

سامی ئه‌ترووشی، چاڤدێرێ سیاسی بۆ رۆژناما (ئه‌ڤرۆ) گۆت” پشتی سالا 2003 حوكمه‌تێن لهه‌ڤهاتنێ‌ ل ئیراقێ هاتینه‌ پێكئینان، چو جاران حوكمه‌تێن زۆرینه‌ و كێمینه‌ نه‌هاتینه‌ پێكئینان، ئه‌ڤ چه‌نده‌ زوو ناهێته‌ پێكئینان ژی، ڤێ‌ جارێ‌ دێ‌ حوكمه‌ته‌كا ل سه‌ر شێوازێ‌ لهه‌ڤهاتنێ‌ هێته‌ پێكئینان، داكو بشێن ئیراقێ برێڤه‌ ببه‌ن، و دێ‌ جۆره‌كێ‌ ئارامیا ناڤخوه‌یی و ئابووری په‌یدا بیت، لێ‌ ل وی ئاستی نابیت كو خه‌لك چاڤه‌رێ‌ دكه‌ت، دێ‌ هه‌ر ئاریشی ل ئیراقێ هه‌بن، چونكی مه‌یدانا ئیراقێ، نه‌ ب تنێ‌ حوكمه‌تا ئیراقێ برێڤه‌ دبه‌ت، به‌لكو ده‌وله‌تێن هه‌رێمی و هێزێن ناڤده‌وله‌تی ژی تێدا یێن هه‌ین”.

ئه‌و ژی دیار كر” ده‌ستێن ده‌ره‌كی دناڤا حوكمه‌تا ئیراقێ دا هه‌نه‌ و كارتێكرنا ئیرانێ‌ و توركی و قه‌ته‌رێ‌ و سعودیێ و ئیماراتێ‌ ژی گه‌له‌ك ل سه‌ر ئیراقێ یا هه‌ی، وان وه‌كریه‌، كو ئه‌ڤ ره‌وشا نوكه‌ ل ئیراقێ په‌یدا ببیت، دیسان ده‌ستێ‌ حوكمه‌تا ئیراقێ هند یێ‌ ڤه‌كری نابیت، كو بشێت كونترۆلێ‌ ل سه‌ر ئیراقێ بكه‌ت، له‌وما حوكمه‌ت نه‌شێت خوه‌ ژ ئاریشێن ئابووری، پشكه‌كا ئاریشێن سیاسی رزگار بكه‌ت، هه‌روه‌سا پێكئینانا هه‌ر حوكمه‌ته‌كێ‌ دمینیت ل سه‌ر پارڤه‌كرنا پۆستێن سیاسی، لێ‌ دستوور هند ده‌لیڤا درێژ ناده‌ته‌ ئالیێن سیاسی، كو پێكئینانا حوكمه‌تێ‌ گیرو بكه‌ن، لدووڤ ده‌مێ‌ دستووری هه‌یڤه‌ك هه‌تا هه‌یڤ و نێڤێن دیتر دڤێت حوكمه‌تا نوو بهێته‌ پێكئینان، لێ‌ ئه‌و ره‌وشا سیاسی یا ئالوز كو ل ئیراقێ په‌یدابووی، دێ‌ حوكمه‌تا عراقێ‌ گیرو كه‌ت و ل ده‌مێ‌ خوه‌ یێ‌ قانوونی ناهێته‌ پێكئینان”.

ئه‌ترۆشی خویاكر” بۆ ڤێ‌ قووناغێ‌ گرنگه‌ ئالیێن كوردی ئێك هه‌لویست بن و ب ئێك ده‌نگ و ئێك بریار بچنه‌ به‌غدا، هه‌كه‌ ناڤمالا شیعی پێك بهێت، دێ‌ حوكمه‌تا ئیراقێ زوو هێته‌ پێكئینان، چونكی گیروبوونا پێكئینانا وێ د به‌رژوه‌وه‌ندییا چ ئالیان دا نینه‌، هه‌روه‌سا چ جاران ئیران رێ‌ ناده‌ت، كو چو ئالی ناڤمالا شیعی تێكبده‌ن، دیسان پشتی سالا 2003 ێ‌ بریار هاتیه‌ دان، كو دیموكراتیه‌كا لهه‌ڤهاتنێ‌ ل ئیراقێ بهێته‌ دروستكرن و پۆستێن سیادی دناڤبه‌را كورد و شیعه‌ و سونه‌یان دا هاتینه‌ به‌لاڤكرن، د هه‌مان ده‌مدا هه‌تا نوكه‌ كورد نه‌شیاینه‌ سه‌ره‌ده‌ریه‌كا دروست ل گه‌ل بابه‌تێ‌ شیعی و سوننی بكه‌ن، هه‌روه‌سا پشتی سالا 2003 ێ‌ كوردان خوه‌ نێزیكی شیعان كریه‌ ل سه‌ر بنه‌مایێ‌ كو سته‌م ل هه‌ردویان هاتیه‌ كرن، شیعان ژی ئه‌ڤ چه‌نده‌ بۆ خوه‌ ب ده‌لیڤه‌ دیتیه‌، ل ده‌ستپێكێ‌ شیعان چه‌ندین پۆست دانه‌ كوردان، لێ‌ پشتی هنگێ‌ كوردان چه‌ندین پۆست ژ ده‌ستدان، دیسان د وارێ‌ روونشتڤانێن هه‌رێمێ‌ دا رێژا كوردان وه‌كو خوه‌ مایه‌ و ئه‌ره‌با یا خوه‌ زێده‌ كریه‌، دیسان نه‌ سه‌ره‌ده‌ریه‌كا دروست ل گه‌ل بابه‌تێن ته‌كنیكی هاتیه‌ كرن، دیسان هه‌تا نوكه‌ ئیراقێ چه‌ندین مادێن دستوورێ‌ ئیراقێ بجه نه‌ئینیانه‌، وه‌كو مادێ‌ ” 140 ” یێ‌ دستۆری و دیسان بابه‌تێ‌ په‌ترۆل و غازێ‌ و مووچێ‌ هێزا پێشمه‌رگه‌ی و چه‌ندین بابه‌تێن دیتر یێن گرنگ”.

ئه‌ڤرۆ:

سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ، د چارچۆڤێ پشكداریكرنێ د دیالۆكا مه‌نامه‌ 2021 دا ل پایته‌ختێ وه‌لاتێ به‌حرێن، پشكداری د په‌نه‌له‌كی دا كر و تێدا دووپات كر كو هه‌رێما كوردستانێ پێدڤیه‌ ب ده‌می یه‌ بۆ ئه‌نجامدانا چاكسازیێ.

مه‌سرور بارزانی، سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ، سه‌باره‌ت گرۆپێن سه‌ر ب حه‌شدا شه‌عبی گۆت” حه‌شدا شه‌عبی ده‌زگه‌هه‌كێ ئێكگرتی نینه‌، به‌لێ نه‌ هه‌موو پێكهاتێن د ناڤ حه‌شدێ دا ژ ده‌رڤه‌ی قانوونێ نه‌ ونابیت چه‌ك بۆ ئێكلاكرنا كێشێن سیاسی بهێته‌ بكارئینان و پێدڤیه‌ میلیشیان چه‌كێن خوه‌ ژبۆ به‌رژه‌وه‌ندیا وه‌لاتی چه‌كێن خوه‌ دانن”.

د پشكه‌كا دی یا وی په‌نه‌لی دا، سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ئاماژه‌ ب ته‌ناهی و سه‌قامگیریا هه‌رێما كوردستانێ كر و دووپات كر كو هه‌رێما كوردستانێ یا بوویه‌ وارگه‌هه‌كێ سه‌قامگیر ل ده‌ڤه‌رێ، به‌لێ، به‌رقه‌راركرنا سه‌قامگیریێ ل هه‌رێما كوردستانێ یا بێ قوربانیدان نه‌بوو، له‌وما ل سه‌ر ئاستێ ده‌ڤه‌رێ ژی پێدڤیه‌ كاری بۆ سه‌قامگیریا به‌رده‌وام بكه‌ین”. رۆهنكر ژی، مخابن پێكڤه‌ كاركرن ل سه‌ر ئاستێ ده‌ڤه‌رێ ناهێته‌ دیتن.

مه‌سرور بارزانی گۆت ژی” مه‌ ل رۆژهه‌لاتا ناڤین پێدڤی ب په‌یكه‌ر به‌ندیه‌كا نوو یا ته‌ناهیێ یا هه‌ی و پێدڤیه‌ وه‌لاتێن ده‌ڤه‌رێ د ناڤ وی په‌یكه‌ربه‌ندێ نووی ێ ته‌ناهیێ دا بن ژ وان ژی ئیران” هه‌روه‌سا دیارك ركو نه‌بوونا دادپه‌روه‌ریێ و سه‌قامگیریا ئابووری، هۆكارێ به‌رده‌وامبوونا مه‌ترسیێن داعشێ نه‌”.

سه‌باره‌ت پرسا كۆچكرنێ ژی، سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ دیارك ركو كۆچكرن دیارده‌كا جیهانی یه‌ و ل هه‌موو جهان یا هه‌ی، به‌لێ تۆرێن شاره‌زا بۆ مه‌ره‌مێن سیاسی، بارزگانی ب وه‌لاتیێن مه‌ كر و نابیت ب هیچ شێوه‌كی وه‌لاتی وه‌كو چه‌ك بهێنه‌ بكارئینان”.

مه‌ترسی و كاریگه‌ریێن گوهۆرینان د سه‌قایێ ئه‌ردی دا، پشكه‌كا دی ژ په‌نه‌لێ مه‌سرور بارزانی بوو و ل دۆر وێ پرسێ گۆت” كوهۆرینێن د سه‌قای دا ل رۆژهه‌لاتا ناڤین ده‌ستپێكرن”.

مه‌سرور بارزانی، سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ د به‌رده‌وامیا ئاخڤتنێن خوه‌ دا روناهی خسته‌ سه‌ر ره‌وشا ئابووری یا هه‌رێما كوردستانێ ل چه‌ند سالێن بۆری و پرسێن دارایی د ناڤبه‌را هه‌رێما كوردستانێ و به‌غدا و گۆت” ل چه‌ند سالێن بۆری تنێ ب 5% ژ بودجا ئیراقێ مه‌ پرۆژه‌ ئه‌نجامداینه‌، به‌لێ پرسیار ئه‌وه‌ 95% ژ بودجا ئیراقێ د چ دا هاتیه‌ مه‌زاختن؟”.

ل دۆر په‌یوه‌ندیێن د ناڤبه‌را هه‌رێما كوردستانێ و رۆژئاڤایێ كوردستانێ ژی دا، مه‌سرور بارزانی نه‌ڤه‌شارت كو ئیدارا رۆژئاڤا نوونه‌راتیا هه‌موو كوردێن رۆژئاڤا ناكه‌ت و نابیت ب نوونه‌راتیا هه‌موو كوردان دانوستاندنێ ل گه‌ل دیمه‌شقێ بكه‌ت و دووپات كر، ئه‌م پشته‌ڤانیێ ل دیالۆكا كوردی – كوردی دكه‌ین و گۆت” ژ ئه‌گه‌رێ ده‌ستێوه‌ردانێن pkk حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ په‌یوه‌ندیێن ئاسایی ل گه‌ل رۆژئاڤایێ كوردستانێ نینن”.

دهێته‌ زانین سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ، مه‌سرور بارزانی ل گه‌ل شانده‌كێ حوكمه‌تا هه‌رێمێ به‌ر ب مه‌نامه‌ پایته‌ختێ به‌حرێن چوویه‌ بۆ پشكداریكرنێ د كۆربه‌ندێ (دیالۆكا مه‌نامه‌ 2021) دا كو ل رۆژێن 19 هه‌تا 21 ڤێ هه‌یڤێ دهێته‌ ئه‌نجامدان ب به‌رهه‌ڤبوونا چه‌ندین سیاسه‌تمه‌دار و كه‌سایه‌تیێن ناڤدار یێن جیهانێ كو تێدا دێ دانوستاندن ل دۆر بابه‌تێن په‌یوه‌ندیدار ب ته‌ناهیێ و به‌رگریێ و كێشێن ده‌ڤه‌رێ و جیهانێ هێته‌ كرن و د چارچۆڤێ پشكداریكرنێ د وی په‌نه‌لی دا سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێمێ چه‌ندین كۆمبوونێن گرنگ ل گه‌ل شاندێن پشكداربووی یێن وه‌لاتان ئه‌نجامدان.

ئه‌ڤرۆ:

سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ د چارچۆڤێ پشكداریكرنێَ د دیالۆكا مه‌نامه‌ 2021 ێ دا ل پایته‌ختێ وه‌لاتێ به‌حرێن، ل گه‌ل وه‌زیرێ ده‌وله‌تێ بۆ كاروبارێن ده‌رڤه‌ یێ ئه‌لمانی كۆمبوو.

دوهی شه‌مبیێ 20/11/2021 ێ، مه‌سرور بارزانی، سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ل گه‌ل میگێل بێرگه‌ر، وه‌زیرێ ده‌وله‌تێ بۆ كاروبارێن ده‌رڤه‌ یێ ئه‌لمانی كۆمبوو و د دیداره‌كێ دا دانوستاندن ل دۆر پێشڤه‌برنا په‌یوه‌ندیێن ئه‌لمانیا و هه‌رێما كوردستانێ و ره‌وشا كۆچبه‌ران ل سه‌ر سنوورێ بێلارۆسیا و پۆله‌ندا هاتنه‌ كرن.

وه‌زیرێ ده‌وله‌تێ یێ ئه‌لمانیا، سوپاسیا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ كر بۆ وان رێكارێن گرتینه‌ به‌ر ل به‌رامبه‌ر ئه‌وێن بازرگانیێ ب مرۆڤان دكه‌ن و رێگریكرنێ ل كۆچكرنا نه‌قانوونی و كارئاسانیكرن بۆ ڤه‌گه‌راندنا ئاره‌زومه‌ندانه‌ یا كۆچبه‌ران بۆ هه‌رێما كوردستانێ.

سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ، ئاماژه‌ ب وێ چه‌ندێ كر كو هه‌رێما كوردستانێ، پێشوازیێ ل هه‌ر هاریكاریه‌كێ و هه‌ماهه‌نگیه‌كێ ل گه‌ل وه‌لاتێن ئێكه‌تیا ئه‌ورۆپا دكه‌ت بۆ دهاوارچوون و چاره‌كرنا كێشا كۆچبه‌رێن ل سنوورێ بێلارۆسیا و پوله‌ندا، د ته‌وه‌ره‌كی دی یێ كۆمبوونێ دا، چاكسازیێن حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ و ده‌لیڤێن پێشڤه‌برنا وه‌به‌رئێنانێ و په‌یوه‌ندیێن هه‌رێما كوردستانێ و حوكمه‌تا فیدرالی و ره‌وشا گشتی یا ئیراقێ پشتی هه‌لبژارتنێن جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ هاتنه‌ به‌حسكرن.

 

 

website security
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com